What is your hope for 2024 in one word? Post your comments here or propose a question.

Pedanda Baka

Cover pedanda baka.jpg
Location
Main characters
Event
Dictionary words


    Add your comment
    BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

    Summary



    In English

    In Balinese

    Pedanda Baka

    Di tengah alas madurgama ada telaga luih madan Kemudasari. Bunga tunjung ane mentik di telagane mengpeng kembang mambu miik. Ada tunjung bang, tunjung petak, tunjung pelung, makejang nyumbungang raga elag elog ampehang angin. Di telagane ento liu ada ebe, ada be jeleg, be lele, be jair, be nyalian, lan be ane lenan. Ulian liu ada ebe ento ngawinang I Kedis Cangak sabilang wai ka telagane ngalih mamahan.

    Kacerita jani I kedis cangak suba tua. Bayune suba ngenduk. Tusing enu cara pidan becat nyototin ebe di telagane. Ngancan keweh ngalih mamahan, I kedis cangak jani mamerag. Sawai nanggehang basang layah. Ebe di telagane masih eran kerana ada abulan pitung dina I cangak tusing taen ngenah ngalih mamahan ka telagane. Ditu lantas I cangak ngeka daya apang nyidang ngalih mamahan. Jani ia suba ngelah winaya.

    Ngengsehang I cangak ngojog ka telaga Kemudasari. Malenan pesan panganggone I cangak ane ngranayang ebe di telagane angob. Mapanganggo sarwa putih tan bina busana angganing sulinggih. Nganggon ketu, maanting-anting, magenitri, keto masih nganggon selempang. Yadiastun nepukin ebene rarad rerod di telagane nanging tusing cototina. Nyajang ebene eran nepukin tingkahne I cangak ane tusing enu galak. Ento mawinan ebene maekin I cangak tur matakon.

    Kenken kak, malenan sajan pekak jani. Panganggon pekake sarwa putih, maketu, maanting-anting, maselempang. Kak kal kija ne? Fashion show? Pang kene ngelah pekak mara kanggo. Yadiastun suba tua, milu ngrajegang busana Baline pacang ngemilunin perayaan bulan bahasa Bali. Kak mula top

    I cangak makenyir ningeh patakon ebene.

    Kal makelo sing ngenah kak, kija gen ngalih mamahan? Ada abulan pitung dina pekak sing taen mai malali. Wadih ngamah be, kak?

    Ah, cening ngae-ngae gen. Apa maadan fashion show? Pekak suba tua tusing nawang nu keto-keto. Pekak abulan pitung dina nyraya di pura. Pekak makeloa maan gelem keras, keto I Cangak nyautin.

    Gelem apa kak? Asam urat, kolesterol, encok, pegel linu, apa dekah?

    Pekak kena kolesterol ulian demen ngamah ebe. Jani pekak tusing dadi ngamah ebe kerana ngelarang vegetarian. Pekak suba kadwijati dadi peranda. Jani pekak nyalanang ajah-ajah welas asih. Ada madan plajahan ahimsa, tusing dadi mamati-mati. Sasidan-sidan apang mapitulung tekening nyaama. Pekak suba dadi surya, nyalanang swadharma ngemaang nyamane sunar apang nyidang nepukin galang. Tetuekne nepukin galang boya sunaran ai kewala ajah-ajah dharma. Apang nawang malaksana, ngraos, tur mapineh ane melah nganutin tetuek agama.

    Mih resem eh serem pekak jani. Men sing dadi ngamah ebe, apa kal ajeng kak, ental?

    Ah, baud sajan cening ne. Pekak sing ngajeng ental, kewala isin entale kal plajahin tur kalaksanayang. Sing ja cara caine, ngelah ental, ngelah lontar kewala tusing taen paca, pragat bantenin dogen, sinah sing tawang isin lan kasuksmanne. Plajahin nae entale kapah-kapah.

    Men pekak Cangak jani teka mai, tusing ngamah ebe kal ngemang ceramah?

    Sing. Nyen cara jani bang ceramah, makejang pada dueg. Kewala bisa tonden karuan. Nyen masih bang tutur. Pekak dot nyambatang tekening cai makejang, buin abulan krama desane meken ngaturang saji. Isin sajine ento misi soroh mina, soroh ebe lakar katur ring Dewi Danu. Yen suba galah, krama banjare lakar ngayah ngejuk ebe. Cai ajak makejang lakar kasau, kapencar anggona aturan ka pura. Pekak madalem anak buka cai yen kanti ngemasin mati kapencar olih krama desane. Sinah cai ajak makejang lakarang punah. Yen sing nyidang ngejuk cai nganggon pencar, sinah cai makejang mati matuba. Kasengsaran idup caine makejang.

    Men kenken polisine eh solusine, Kak?

    Mapan dugas pidan pelih parilaksanan pekak teken cai ajak makejang, nah jani pekak dot mapitulung, apang maguna dogen idup pekake. Pidan iraga mamusuh, uling jani apang iraga makanti. Pekak ngelah kampid anggon ngeberang cai ajak makejang, dot pekak ngisidang cai kal alihang tongos ane lenan. Sinah di tongose anyar cai ajak makejang nyidang idup bagia. Tusing ada krama desane teka mulang pencar muang mulang tuba. Yen cai nyak, pekak lakar ngeberang cai makejang ngalih telaga melah.

    Mara keto munyinne I Kedis Cangak, ebe cenik ento makliuk tur ngelurin rerama muang nyaman-nyamanne. Ia nyambatang lakar kapencar tekening krama desana. Ningeh munyinne buka keto, makejang ubuh-ubuhan di tukade jejeh. Makejang lantas nyagjagin I Kedis Cangak apang nylametang uripne. Mih dewa ratu agung, magarang ebene apang simalu kakeberang tekening I Kedis Cangak. Nepukin unduk buka keto, makenyir di tengah kenehne I Kedis Cangak mapan jaetne suba ngenin. Winayane pacang majalan antar. Tusing tuyuh, tusing mesuang peluh nguluh ebene.

    Cening ajak makejang, pekak nyadia mapitulung tekening cai makejang. Kewala tusing dadi magarang. Makejang lakar kisidang pekak uling tongose ene. Dong tingalin I bebek, yadiastun ajak liu bisa ia antre. Nah cening, ajak makejang apang bisa nulad I bebek, da magarang saling langkungin nagih makisid. Pekak masemaya, satonden galah krama mencar ke telagane ene, makejang suba nyidang kisidang pekak ke telagane ane katuju. Sabar nah ning nah, makejang lakar man duman. Nah, nah pang keto ba, mabaris-mabaris apang trepti.

    Pokokne iang simalu keberang nak kak. Kan iang ane nyagjagin pekak paling si malu. Keto masih iang ane nyambatang teken nyama-nyamane makejang, keto pangidihne I ebe mas.

    Nah, pekak ngisinin pangidih ceninge. Cening lan reraman ceninge makadadua lakar keberang pekak. Cening nengil di bungut pekake, memen bapan ceninge lakar gisiang teken batis pekake, keto I kedis cangak ngorahin tongos nengil ri kala kakeberang.

    Adeng-adeng I kedis cangak ngeberang ebene kerana bayune suba enduk. Sawatara ada limang meter makeber, I kedis cangak lantas tuun, maenceg di batune lempeh. Ri kala katakonang teken ebene, I kedis cangak nyambatang mareren negtegang bayu. Telagane ane kaungsi enu joh. Tusing ja saja ane sambatanga teken I kedis cangak. Ia mareren makeber kabaten baan layah basangne kaliwat. I ebe mas lantas kauluh. Meme bapane ebe mas jerit-jerit nepukin panakne kauluh. Nanging lacur, meme bapane tusing nyidang mapitulung kerana kacekuk baan batisne I Cangak. Meme bapane masih ngemasin mati lantas kateda tekening I Kedis Cangak. Mara marasa blimbine jani, uling telun makenta tusing kena apa.

    Hahaha, sajan cai ubuh-ubuhan belog. Dija ada unduk kedis cangak vegetarian, mula ebe mamahan kaine. Kae mapi-mapi dadi peranda apang aluh ban kai ngamah iba. Kai tusing bisa ngidkid apabuin madharma wacana, ene winaya apang aluh kai ngalih mamahan. Hahaha

    Suud ngamah ebe telung ukud, I Kedis Cangak lantas pules. Disubane enten maimbuh basangne layah ia buin makeber ke telagane. Buih, magarang ebene nagih kakeberang. Keto dogen geginane I kedis cangak sabilang wai. Sasukat aluh ngalih mamahan, enggal buin bayune seger oger. Buin siteng bayune makeber. Ngamah, pules, keto dogen gaine jani ento makada I Kedis Cangak ngamokohang.

    Makelo-kelo I yuyu di telaga kemudasarine cenidra. Curiga teken timpal-timpalne mati. Sawireh idup ebene mula di yehe. Yen keberang sinah ngemasin mati kerana tusing nyidang maangkihan. Disubane mati sinah amaha tekening I Kedis Cangak. I Yuyu ngancan cenidra kerana jani I Kedis Cangak ane tua, uling semune masem cara buin egar binar sasukat ngeberang ebene ngalih tongos telaga ane lenan. Beh, mirib I kedis cangak nyalanang daya corah. Yen sajan ia las mapitulung, suba tua ngogngod keto sinah bayune ngancan nyuakang. Nguda ane jani sawalikne, ia ngancan nyitengang tur ngamokohang. Pasti ba ebene amaha tekening ia. Yen saja I kedis cangak las mapitulung, ngujang nyaman-nyaman wakene soroh yuyu tusing bani keberanga, keto krebetan kenehne I yuyu.

    Sagetan teka I kedis cangak makeber uling kaja kangin. I yuyu lantas nyagjagin rikala I Kedis cangak suba maenceg tur malengok di sisin telagane. I Kedis Cangak malengok sawireh tusing ada ebe ane maekin dewekne. Tusing cara ibi puane ebene magarang nagih keberang. Sajaba I yuyu sane maekin dewekne.

    Dija nyaman caine ane lenan. Kal sing ada nengok? keto I Kedis Cangak matakon.

    Ye, kal kak mabading kuri matakon. Kaden suba telah ebene kisidang pekak ke telaga ane lenan keto I yuyu nyautin.

    Oh, astungkara yen suba makejang makisid tongos. Galah krama desane ngenyat telagane suba paek. Sing pocol pekak mapitulung, aget suba makejang nyidang bakat keberang.

    Men, tiang kenken kak? Buin pidan kal keberang? Tiang dot mapunduh ajak nyaman-nyaman tiange. Enggalin dik kak, pang sing Saluda tiang teken krama desana. Enggalin dik kak pangidihne I yuyu.

    I kedis cangak tusing prajani nyautin. Ia enu mineh-minehin sawireh tusing makita ngamah yuyu. Kulitne katos. Disubane mineh-minehin carane ngamah yuyu mara ia ngisinin pangidihne I yuyu. Disubane kakeberang I yuyu lakar kapantigang di batune lempeh sinah ia mati encak, mara isine amah. Keto kenehne I kedis cangak.

    Lan enggalin, pang sing enggalan teka krama desane, keto I Kedis Cangak nunden I yuyu. Becat I yuyu nyerigjig tur magisian di batisne I kedis cangak. Ri kala kakeberang, tinglis I Yuyu ningalin tulang-tulang ebene mabrarakan di batune. Nanging kasepan ia nekekang ngisi batisne I kedis cangak, sagetan ia ulung kerana I kedis cangak ngetepakang batisne. I yuyu ulung di duur batune, aget tusing ngemasin mati. I kedis cangak prajani tuun maenceg duur batune di tongos I yuyu ulung mageblug.

    Hahahaha, sing buungan iba mati. To tolih tendas ebene makacakan. Keto masih tulang-tulangne mabrarakan. Kai sing saja mapitulung, kai ngeka daya apang nyidang aluh ngalih mamahan. Hahahaha, iba makejang baburon belog. Aluh elah kai nguluk-nguluk iba. Sing buungan jani giliran caine amah kai.

    Ningeh munyin I Kedis Cangak buka keto, grimutan basangne I Yuyu. Prajani ia nyagjagin I Kedis Cangak tur ngrepe batisne. I Kedis cangak tusing nyidang makelid. Yadiastun nyidang nyototin nanging kulitne kaweng. I kedis cangak makiayangan tusing nyidang ngelesang jepitane I yuyu. I yuyu masih ngengsehang nyrigjid kanti ka baongne I Kedis Cangak. Ditu ia ngelanting tur nyepit baongne I Kedis Cangak. I kedis cangak aduh-aduh naenang sakit, katulung-tulung ngidih urip nanging tusing kaisinin. I yuyu nyangeyang nyepit baongne I Kedis Cangak nganti slekek slekek sing nyidang maangkihan. Pamuputne I Kedis Cangak ngemasin mati.

    In Indonesian