What is your hope for 2024 in one word? Post your comments here or propose a question.

Cicing Gudig

08.jpg
Location
Main characters
Event
Dictionary words


    Add your comment
    BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

    Summary



    In English

    In Balinese

    Cicing Gudig

    Kacerita ada satua ngenenin cicing ane gudig. Buka adane, cicinge ene berag tegreg, sing mabulu, korengan. Sawai mlispis mamahan di sisin rurunge. Ada dogen anake ngulahin apang enggal cicinge ento magedi. Dikenkene tigtiga kanti kaing-kaing apang enggal mekad uling tongosne. Sek sek, mekad uling dini. Aruha, jelek sajan ebone. Sek Ih kalu sajane, lanteg bakat ken gegitik mara tawanga asane, keto kramane ngamelmel ngulahin I Cicing Gudig. Sawai ulahina buka keto, makada I Cicing Gudig makamen di sunduk, maselselan. Nyelselang kalacuranne lekad dadi cicing, makejang anake tuara nemenin. Sedek dina anu, I Cicing Gudig mlispis di pekenne. Tepukina ada anak madaar di dagang nasine. Mih dewa ratu agung, jaen sajan kinyukan anake ento ngelekang nasine. Nyelep layahne tur ngetel puesne I Cicing Gudig sambilanga nengneng kinyukan anake ento. Pesu kenehne apang dadi manusa. Yen idewek dadi manusa buka anake ento, ba pasti sabilang wai nyidang madaar ane jaen-jaen. Amat lega i dewek maan dedaran jaen. Ngajeng be cundang, be pindang, be guling, jukut ares, jukut plecing, capcay, fuyung hai. Aruh, jeg makejang jaen, apabuin maan lawar sampi. Bisa maimbuh lonto madaar kerana makejang jaen. Kene ban jani madaya, nyanan petenge lakar mabakti ka Pura Dalem, mapinunas teken Batari Durga apang nyidang dadi manusa. Kacerita gumine suba peteng, majalan I Cicing Gudig ka Pura Dalem. Yadiastun ikutne keskes, nglawanin masih ia majalan ka Pura Dalem. Neked di pura, I Cicing Gudig lantas ngranasika nunggalang bayu sabda idepne. Dewi Durga kaacep. Tangkejut Cicing Gudig ri kala Dewi Durga medal. Aeng sajan rupan idane. Pangandikanne gede tur getar. Ih iba Cicing Gudig, ngudiang iba ngacep nira, apa katunas? Masaut I Cicing Gudig, Inggih paduka Betari, mamitang lugra matur sisip titiang ngulgul palungguh paduka betari. Yening paduka betari ledang, titiang mapinunas mangda dados manusa. Dumogi paduka betari asung kerta wara nugraha ring pinunas titiang. Ba seken pinunas caine ento? Kaden cai aluh dadi manusa Sampun palungguh betari. Titiang kadaut dados manusa kerana aluh tur elah. Sabilang semeng negak di penggak, nginem tuak lan arak, tengai sirep, petengne ngibingin joged. Dados manusa punika setata liang, akeh wenten hiburan. Masan ka pura ngutamayang maceki, makocok, lan cap beki. Wantah istri-istrine kemanten sane panggihin titiang ngaturang bhakti. Sane lanang ngutamayang maliang-liang. Yening kalugra, dadosang tiang manusa lanang. Meled pisan titiang nepukin liang, keto pasautne I Cicing Gudig. Dewi Durga asung kertha wara nugraha, ngisinin pinunasne I Cicing Gudig. Jatesemat, I Cicing Gudig masalin rupa dadi manusa. Disubane dadi manusa, mara ia nepukin pakeweh. Tusing saja cara tepukina ane malunan. Dadi manusa ento keweh. Yen sing magae sing ngelah pipis. Sing ngelah pipis sing nyidang mabelanja meli nasi. Sing cara ane malunan dugas nyodog nampingin anak mamunyah arak, sing punyah sing mulih. Demen siup, sing demen siep. Ngancan keweh I Cicing Gudig nyalanang idupne dadi manusa. Setata nanggehang basang layah. Selap selep calep. Marasa keweh ngalih mamahan, pesu kenehne ngemaling. Jani ketara I Cicing Gudig ngemaling mamahan, lantas kepunga tur lantega aji gegitik. Kaing-kaing I Cicing Gudig katulung-tulung. Nyelsel I Cicing Gudig dadi manusa. Marasa tusing cocok dadi panjak. Ada kenehne jani dadi pepatih. Ento mawinan ia buin tangkil ka Pura Dalem mapinunas maring Betari Durga. Neked di pura, ngenggalang I Cicing Gudig mabhakti tur mapinunas ring ida betari. Medal raris Ida Betari Durga tur ngandika teken I Cicing Gudig. Ih iba Cicing Gudig ngengken buin iba mai. Apa katunas? Matur I Cicing Gudig, Inggih paduka Betari, titiang tan demen dados manusa panjak. Tuyuh, sawaian kaperintah. I panjak naur pajak, sang mawerat mamirat. Yening paduka Betari ledang, titiang mapinunas mangda dados Patih . Dadi patih, keto? Kaden cai aluh dadi patih. Bek gegaen pepatihe. Kenken ben ngitungang gumine apang kerta raharja, ngenehang apang panjake satinut teken raja. Nak keweh dadi patih Nenten keweh paduka betari. Dados pepatih punika aluh. Wantah nudingang tujuh, madaging sampun sane kaaptiang. Samaliha dados patih gelis sugih, polih selah mamirat pajak panjak. Samaliha polih genah melah, pangangge sarwa dumilah, madue wibawa. Nika sampun sane jagi tunas titiang atur I Cicing Gudig. Ida Betari Durga ngelugrayang pinunasne I Cicing Gudig. Kaceritayang dugase ento Ida Sang Prabu ngerereh buin adiri pepatih. I Cicing Gudig lantas kanikaang dadi Patih, ditu ia ngiring di puri. Beh keweh pesan dadi pepatih, tusing maan ngudiang bene. Begbeg kanikayang tangkil ka puri. Yen i dewek dadi Anak Agung kenken ya legan kenehe nunden-nunden dogen, keto kenehne I Cicing Gudig. Nyanan petengne buin ia mebakti di Pura Dalem mapinusas apang dadi Anak Agung. Ida Betari Durga asung kerta wara nugraha. I Cicing Gudig patuh cara Ida Sang Prabu. Kacerita sedek dina anu, Sang Prabu lunga maboros ka alase. Macelep kone I Cicing Gudig ka puri. Dening patuh goban I Cicing Gudige teken Ida Sang Prabu, dadi kasengguh Ida Sang Prabu teken panjake. Matur I Patih saha bakti. Mamitang lugra Ratu Sang Prabu, punapi awainan dados cokor I Ratu preragan tulak sakeng paburuan? Masaut I Cicing Gudig. Paman, mawinan nira tulak sakeng paburuan sawireh nira ngiringang sabdan Betara, tan kalugra nira malaksana mamati-mati. Kanikayang lantas nira tulak ka puri, to juru borose makejang nugtugang maboros sawireh nepukin kidang di tengah alase. Jeg guguna munyin I Cicing Gudig teken Patih muah panjake ane lenan. Kacerita sai-sai kone I Cicing Gudig ngeraosin anak mawikara. Sawireh Cicing Gudig tuara nawang lud, makejang wikaran anake pelih baana ngundukang. Ane patut menang kalahanga, anak patut kalah menanganga. Ento mawinan liu panjake mamedih tur nyelek-nyelekang Sang Prabu. Ento mawinan I Cicing Gudig marasa tusing cocok dadi raja. Jani kenehne dadi okan Anak Agung. Yen dadi Raden Mantri sinah liang idupe. Kema mai malali iringa ban parekan. Dikenkene magandong, kasangkol tur kasayangang. Yen masan panes nyentak buka janine, ada ane nedungin. Buina tusing ngitungang apa-apa sajaba ngamah teken malali. Nyanan petenge buin I Cicing Gudig mabakti di Pura Dalem, mapinunas apang dadi okan Anak Agung. Kaden cai aluh dadi pianak raja? Aluh nika paduka betari. Ten makarya napi-napi. Akeh wang jero sane nyayangang. Wenten maktaang ajengan, minuman, pokokne kasayangang pesan. Nenten tuyuh, makejang aluh. Sekenang cai mapineh. Anak keweh dadi okan anak agung. Tusing ja madaar dogen gaene, apang seleg masih nyastra. Kaden cai aluh-aluhan madaar. Okan anak agung karunguang maajeng-ajengan apang tusing pelih ngajeng. Empat sehat lima sempurnane apang kautamayang. Nasi tusing dadi lebihan apang tusing kena diabetes, ingetang masih misi ebe abedik apang ada energi, jukut palebihin apang buin mani semengan parus nyakitang basang. Keto masih ngajeng buah apang gizine berimbang. Paling utama masih nginem susu. Keto nyen keweh ajeng-ajengan dadi okan anak agung. Uyah sing dadi lebih apang tusing hipert nsi, gula masih sing dadi lebih apang tusing kencing manis. Okan anak agung karunguang sawireh pacang nerusang ayah-ayah ngewawa jagat. Kaden cai aluh? Aluh nika paduka batari. Sampunang meweh-meweh indik ajeng-ajengan. Yen tiang ngmargiang 3A, apa ada amah. Banget titiang mapinunas ring palungguh betari, dadosang titiang raden mantri. Ida Betari Durga ngelugrayang pinunasne, patuh lantas gobane I Cicing Gudig buka warnan Ida Raden Mantri. Kaceritayang buin mani semenganne, maorta Ida Raden Mantri ilang. Rikala Anak Agung ngibukang Raden Mantri, deleng-deleng I Cicing Gudig ngapuriang. Makesiyab wang jerone makejang kerana Raden Mantri sane kaortoang ilang sampun matulak ka puri. Lantas I Cicing Gudig kaurukang melajah nyastra teken gurune. Sabilang ajahina tur takonina, tusing karuan pasautne, grimutan basang gurune. Tan karasa ngemplangin I Cicing Gudig Kaing keto aduhane I Cicing Gudig. Makesiab i guru ningehang, ngudiang Raden Mantri kaplukin makaingan cara cicing. Buin lantas sangetina ngemplangin tur I Cicing Gudig kaing-kaing. Ngancan ngerasang i guru ngelanteg aji penyalin. I Cicing Gudig kaenceh-enceh mara suudanga nigtig. I Cicing Gudig lantas nyliscis nyelametang raga. Nyanan petenge I Cicing Gudig buin ka Pura Dalem, mabakti mapinunas apang buin dadi cicing, buka jati mula.

    In Indonesian

    Anjing Kudisan

    Ini kisah anjing kudisan. Seperti namanya, anjing ini kurus kering, tanpa bulu, dan korengan. Setiap hari cari makan di pinggir jalan. Ada saja yang mengusirnya agar anjing kudisan itu cepat berlalu. Kadang ada yang memukulnya agar cepat pergi. “Sek… sek, pergi dari sini. Aduh, baunya menyengat. Sek! Bandel sekali, kupukul kau baru tahu rasa,” demikian warga ngedumel mengusir si anjing kudisan. Si anjing kudisan menyesali nasib. Terlahir sebagai anjing penuh derita, banyak yang tak suka padanya. Suatu hari, si anjing cari makan di pasar. Saat itulah dia melihat manusia lagi makan dengan lahapnya. Menikmati sekali orang itu makan. Lidah si anjing menjulur, ludahnya menetes. Ia memperhatikan orang makan itu dengan seksama. Terlintas keinginannya untuk menjadi manusia. “Pastilah bahagia jadi manusia. Setiap hari bisa menyantap makanan enak. Betapa bahagia hati ini setiap hari menyantap menu spesial. Makan daging ayam, ikan kocing, babi guling, sayur ares, sayur plecing capcay, fuyunghai. Semua makanan itu nikmat dan lezat. Apalagi makan lawar sapi, pastilah nambah terus. Sebaiknya aku ke Pura Dalem, memohon berkah Dewi Durga agar aku dijadikan manusia,” si anjing pun mengkhayal. Senja telah berganti malam. Si anjing kudisan berjalan menuju Pura Dalem. Sesungguhnya, ia takut, namun ia berusaha memberanikan diri ke pura. Setiba di pura, si anjing memusatkan pikiran pada Dewi Durga. Si anjing terkejut saat Dewi Durga menampakkan diri. Wajahnya seram, suaranya menggelegar. “Wahai anjing, untuk apa kau datang kemari. Apa yang kau harapkan?” Si anjing menjawab. “Maafkan hamba Paduka Betari. Hamba telah lancang dan mengganggu semadi Paduka Betari. Semoga paduka berkenan, kabulkanlah permohonan hamba. Hamba ingin menjadi manusia.” “Seriuskah permohonan mu itu? Kau kira gampang jadi manusia!” “Sudah paduka batari. Hamba sudah pikirkan masak-masak. Hamba ingin sekali jadi manusia, karena jadi manusia itu gampang. Pagi duduk di warung sambil menenggak tuak dan arak, siang tidur, malam hari menikmati hiburan joged. Menusia itu penuh suka cita, banyak ada hiburan. Saat upacara di pura, bermain judi. Hanya perempuan saja yang sembahyang. Laki-laki selalu menghibur diri. Semoga paduka mengabulkan permohonan hamba. Ubahlah wujud hamba jadi manusia laki-laki. Hamba ingin mereguk kenikmatan duniawi,” pinta si anjing. Dewi Durga mengabulkan permohonan si anjing kudisan. Bim salabim, si anjing berubah wujud jadi manusia. Setelah menjalani kehidupan sebagai manusia, barulah ia mengalami berbagai kesusahan. Tidak seperti yang terlihat sebelumnya. Tak kerja maka tak punya uang. Tanpa uang makanan tak terbeli. Sungguh berbeda dengan khayalannya. Tak seperti saat melihat gerombolan pemuda meneggak arak, tak mabuk tak pulang ke rumah. Suka ayo minum, tak suka jangan banyak cakap. Semakin sulit si anjing menjalani hidup sebagai manusia. Sepanjang waktu menahan perut lapar. Lidahnya selalu menjulur. Kesulitan dapatkan manakan, timbul niatnya mencuri. Perbuatannya pun kentara. Dia dikepung dan dipukuli warga. Si anjing merintih kesakitan dan minta ampun. Si anjing menyesal jadi manusia biasa. Tak cocok dia sebagai sudra. Kini ia ingin menjadi patih. Ia pun memutuskan untuk kembali ke Pura Dalem memohon kepada Dewi Durga. Setiba di pura, si anjing bergegas sembahyang dan memusatkan pikirannya. Dewi Durga muncul dan bertanya kepada si anjing. “Wahai kau anjing kudisan, kenapa kau datang lagi. Apa yang kau minta?” Si anjing menjawab penuh takzim. “Benar paduka betari. Hamba tidak suka jadi manusia sudra. Lelah, sering diperintah. Rakyat bayar pajak, penguasa korup. Semoga paduka berkenan, hamba mohon jadi patih.” “Apa jadi patih? Kau kira gampang jadi patih. Banyak sekali tugas seorang patih. Bagaimana kau memikirkan negeri ini agar sejahtera, masyarakat agar mendukung raja. Pekerjaan patih sungguh berat!” “Pekerjaan patih sungguh gampang, paduka. Hanya tunjuk sana tunjuk sini, semua keinginan terpenuhi. Jadi patih akan cepat kaya, ada kesempatan korupsi pajak rakyat. Dapat kedudukan, berpakaian serba mewah, dan berwibawa. Kehidupan seperti itulah yang hamba dambakan,” ungkap si anjing kudisan. Dewi Durga mengabulkan permohonan si anjing. Dikisahkan, saat itu sang raja tengah mencari pejabat patih lagi. Si anjung kemudian diangkat sebagai patih dan bertugas di istana. “Duh, ternyata susah jadi patih. Tak bisa berbuat apa. Sepanjang hari dipanggil ke istana. Kalau jadi raja, betapa nikmat hidup ini,” pikirnya. Nanti malam, aku akan kembali ke Pura Dalem memohon untuk dijadikan raja. Dewi Durga kembali mengabulkan permohonan si anjing kudisan. Bim salabim, sang patih berubah wujud menyerupai wajah raja. Saat itu, sang raja tengah berburu ke hutan. Si anjing kudisan lalu masuk istana. Rakyat dan patih menyangkanya raja sebab wajahnya mirip. Patih dan rakyat menghaturkan sembah. “Maafkan hamba paduka raja, mengapa paduka raja seorang diri kembali dari berburu?” Tanya patih. Si anjing menjawab, “Paman, aku kembali dari perburuan karena ada sabda Tuhan. Aku tak diizinkan membunuh binatang tanpa dosa. Beliau memerintahkan agar aku kembali ke istana. Tim buru sergap aku izinkan melanjutkan perjalanan karena mereka melihat dan ingin menangkap rusa.” Patih dan rakyat pun mempercayai pengakuan si anjing. Dikisahkan, raja palsu ini sering mengadili warga berpekara. Si anjing yang bodoh selalu memberi keputusan salah. Dia tak mampu menjadi hakim yang benar. Semestinya menang, justru dikalahkan. Pun yang semestinya kalah diberikan kemenangan. Semakin hari masyarakat penuh pergolakan, muncul mosi tak percaya kepada raja. Si anjing pun merasa tak cocok jadi raja. Kini ia ingin menjadi seorang pangera. “Jika jadi pangeran pastilah hidup ini berlimpah kebahagiaan. Kesana kemari bepergian ada yang menemani. Disayang dan dimanja. Saat hujan, dayang-dayang dengan cekatan memayungi dari kehujanan. Pun saat panas, mereka sigap dengan tugasnya. Tidak memikirkan apa-apa, hanya makan dan rekreasi.” Saat malam tiba, si anjing ke Pura Dalem untuk memohon menjadi putra mahkota kerajaan. “Kau kira gampang jadi pangeran?” “Pastilah gampang paduka Dewi Durga. Pangeran itu tak perlu bekerja. Banyak dayang-dayang yang menyayangi. Ada yang bawakan makanan, minuman, pokoknya disayang dan dimanja. Serba dimudahkan.” “Pikirkanlah dengan matang. Sungguh susah jadi putra mahkota kerajaan. Pekerjaannya tak hanya makan, juga harus mempelajari sastra. Makan pun tak gampang. Ada aturannya, mengutamakan empat sehat lima sempurna. Tak boleh berlebih makan nasi agar tidak kena sakit diabetes. Makan daging secukupnya untuk memenuhi kebutuhan gizi. Sayur juga penting agar buang air besar jadi lancar. Selingi makan buah untuk gizi berimbang. Jangan lupa minum susu. Makan garam juga tidak boleh berlebih agar terhindar dari tekanan darah tinggi. Gula juga secukupnya agar tidak kencing manis. Makanan dan minuman putra mahkota sangat diperhatikan agar sehat dan bisa mewarisi memimpin kerajaan. Kau kira gampang?” “Sungguh mudah paduka. Jangan menjelimet soal makanan. Apa pun yang ada saya makan. Semoga paduka mengabulkan permohonan hamba menjadi pangeran.” Dewi Durga mengabulkan permohonan si anjing. Wajahnya mirip sang pangeran. Keesokan paginya, tersiar kabar jika putra mahkota hilang. Di saat sang raja bermuram durja memikirkan putra mahkota, si anjing yang sudah berubah wujud jadi pangeran pun berjingkat-jingkat ke istana. Rakyat pun terkejut melihat sang pangeran yang dikabarkan hilang tiba-tiba kembali ke istana. Setelah tinggal di istana, si anjing serupa pangeran diberi pelajaran oleh gurunya. Setiap mendapatkan pertanyaan, si anjing tak mampu menjawab. Lama-lama, sang guru emosi. Tanpa sadar memukul si anjing dengan penggaris. “Kaing” rintih si anjing.

    Gurunya pun terkejut. Kenapa sang pangeran dipukul mengerang kesakitan mirip suara anjing. Diselimuti rasa penasaran, sang guru kembali memukul si anjing dengan rotan. Si anjing pun terkencing-kencing kesakitan. Saat ada kesempatan, ia pun kabur menyelamatkan diri. Si anjing pun tersadar jika perbuatannya keliru. Maka ia kembali menghadap Dewi Durga di Pura Dalem. Ia memohon agar dikembalikan ke wujud aslinya sebagai anjing.