What is your hope for 2024 in one word? Post your comments here or propose a question.

Lelipi Ngandong Godogan

Ular dan katak.jpg
Location
Main characters
Event
Dictionary words


    Add your comment
    BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

    Summary



    In English

    In Balinese

    Lelipi tua bengong di beten punyan kayune ngrembun. Tuwuhne ngancan ngeseng kauh. Bayunne enduk maimbuh ngancan lelet. Suba uling makelo ia kelangan galah nyaplok tetadan. Paningalanne ngancan lamur maimbuh plaibne lelet, ngranayang tetadan ane liwat di malun bungutne, becat malaib. Makelo suba ia nanggehang basang layah. Awakne ane berag ngancan meragang. Mirib galahe mati jani, kenehne. Nanging icang tusing dadi nyerah. Panglingsire pidan nuturin, lelipi apang liu ngelah winaya. Ia nadak inget telaga di tengah alase, tusing joh uling tongosne mareren. Ia lakar nyalanang winaya pingit. Nyen nawang godogan ane magending nyabran peteng ento nyidang ajak magendu wirasa, ucapne sinambi magaang adeng-adeng. Rikala panese nyentak, tusing ada godogan nengok ka sisin telagane. Lelipi tua ento satya nyantosang. Basangne ane layah ngancan layah, tur awakne ane kebusan ngancan nglemet. I Lelipi Tua lantas pules. Panak katak kecag-kecog nguber panak jangkrik. Ia tengkejut ningalin lelipi malingkeh di sisin telagane. Ia jejeh lantas ngelurin timpal-timpalne. Da paek, yatna-yatnain, godogan ane mara nengok ngingetin. Sampunang jejeh, cening, ucap lelipi tua dugas enten ulian godoganne makraik. Icang teka mai nyerahang dewek tekening cai ajak makejang. Bobab saut godogan sambil nengengang mata. Pasti cai lakar nyaplok nyaman-nyaman icange. Icang tusing ngemauk, cening. Icang mai nyalanang pastu. Satonden icang mati, icang musti nyalanang pastune ento, saut lelipi, munyine enduk. Para godogan ento saling tolih. Ipun makasami cumpu nyambatang teken rajane. Sang Prabu gagirik ningehang satuane ento, raris nyulengek. Nanging ida tetep waspada. Daane raris nakonang lelipine uling tongos ane joh. Cai musuh icange. Makejang raos caine ento mayain icang lan panjak-panjak icange, sabda Sang Prabu. Ampura Gusti Prabu, saut i lelipi. Tiang meken mati. Matan tiange buta maimbuh awak tiange lemet. Tiang meweh ngrereh tetadan. Oh patekan caine mai lakar ngamah panjak-panjak manirane? Raja Godogan cenidra. Ampura Gusti Prabu. Bes cenidra Gusti Prabu maring sikian titiange. Pirengang dumun caritan tiange, Ratu, angkihan I Lelipi Tua sengal-sengal matur ring Sang Prabu. Tiang ngemasin buta sangkaning pelih neda tetadan. Tiang macelep ka genah sang wiku nangun tapa. Derika tiang ngendus godogan. Tiang nyaplok sakita keneh. Nanging napi kasujatianne? Tiang boya nyaplok godogan, nanging nyegut jerijin putran sang wiku. Nika mawinan okan sang wiku ngemasin padem. Sang wiku brangti raris mastu. Napi pastu Ida Sang Wiku? pitaken Sang Prabu sane ngancan percaya tekening caritane I Lelipi Tua. Lelipi Tua ento nepukin panyatusan godogan majejer duur telagane. Nanging ipun tetep mapi-mapi buta ane lemet tur tusing makeneh ngamah godogan. Titiang pacang nyalanang karmaphala, I Lelipi Tua nugtugang satuane. Satonden mati, tiang lakar ngandong godogan. Tiang pacang nanggehang basang layah. olasin tiang, Ratu Picayang ja tiang galah nyalanang pastu sang wiku. Semitan Sang Prabu sedih. Punika taler godogan ane lenan. Sang Prabu magaang adeng-adeng ka sisin telagane. Dane majujuk paek lelipine pules. Beneh, lelipine ento buta. Raja Godogan malinin awak lelipine. Saja, lelipine ento lemet sajan. Raja Godogan makecos ka tundun lelipine. Lelipine punika ngajengjeng lantas magaang adeng-adeng, tur dengak dengok. Raja Godogan garjita ring manah. Dane ngrasayang jaen. Tumben mangkin ngrasayang negakin lelipi ane dawa maimbuh alus. Raja Godogan makisid linggih, ka arep negak di paek tendas lelipine. Ida raris ngaukin panjak-panjak idane apang negak majejer di duwur tundun lelipine. Kung, kek, kung, kek . Para godoganne girang sambilanga magending, kung, kek, kung, kek . Asapunika plalianne majalan salantang dina. Kantos waneng galahe, lelipine nadak mareren. Nguding mareren, lelipi tua? partaken Raja Godogan. Nunas ampura ratu, saut lelipine. Tiang seduk pisan. Minab sampun galah tiange mati. Raja Gogoogan mapineh-pineh. Yening lelipine mati, para godogan kelangan plalian negakin kereta lelipi. Sang Prabu ngajakin tetua godoganne minehang utsaha. Raris Ida ngandika, Da sumanangsaya, lelipi tua Uling jani cai dadi ngamah duang ukud godogan sabilang dina. Wangsa godoganne cumpu mayadnya apang lelipine dirgayusa. Bawak satua, lelipi tua ento mautsaha ngamah duang godogan. Panyumune ia mapi-mapi tusing makeneh, nanging makelone ia ngasanin eben godoganne jaen sajan. Lelipini buin majalan, ngancan makelo ngancan gancang. Para godoganne liang pisan negak duur tundun lelipine. Lelipi tua ento ngancan nyitengang. Ipun tusing ja sliak sliuk di sisin telagane dogen, nanging masih sliak sliuk ka tengah telagane. Sambil ngandong godogan, ipun masih ngamah godogan ane tepukina di malune. Tusing ja duang ukud, limang ukud, nanging nyaplok godoganne sakita keneh. Paling siduri, ia nyaplok rajan godoganne sambilanga ngomong, Ane belog mula tetadan ane ririh.

    In Indonesian

    Seekor ular sedang termenung di bawah pohon rindang. Ia sadar dirinya sudah tua. Badannya lemah dan gerakannya tidak gesit lagi. Sejak beberapa hari ia kehilangan kesempatan menangkap mangsa. Penghilatannya yang kabur dan sergapannya yang lambat, membuat mangsa yang lewat di depan mulutnya, kabur sebelum tertangkap. Berhari-hari ia menahan lapar. Badannya yang kurus bertambah kurus saja.

    “Ajalku sudah dekat,” pikirnya. “Tetapi aku tidak boleh menyerah. Bukankah nenek moyangku menasihatkan, bangsa ular harus selalu bersemangat muda dan cerdik.” Ia teringat akan sebuah kolam di tengah semak-semak tak jauh dari tempatnya beristirahat. Ia akan mencoba sebuah akal. “Siapa tahu kodok-kodok yang bernyanyi-nyanyi setiap malam itu bisa diajak bertukar pikiran,” desisnya sambil merayap perlahan-lahan. Di tengah cuaca terik seperti itu, tak seekor kodok pun yang muncul ke tepi kolam. Ular tua itu menunggu dengan sabar. Perutnya yang lapar bertambah lapar, dan badannya yang penat bertambah lunglai. Akhirnya ia tertidur pulas. Seekor anak kodok meloncat-loncat mengejar anak jangkrik. Ia terkejut melihat ular yang melingkar di tepi kolam. Ia takut lalu segera memanggil teman-temannya. “Awas! Hati-hati!” demikian teriak kodok-kodok yang bermunculan. “Tak usah takut, anak-anakku!” kata ular tua itu setelah dibangunkan oleh teriakan kodok. “Aku ke sini untuk menyerahkan diri kepadamu.” “Bohong!” teriak beberapa kodok sambil membelalakkan mata. “Paling-palig kamu akan mencaplok kami.” “Apa yang kukatakan sungguh benar, Anak-anakku! Aku datang ke sini untuk menjalankan sebuah kutukan. Sebelum ajalku tiba, aku harus menuruti kutukan itu,” sahut ular itu dengan suara lemah. Kodok-kodok yang mudah percaya itu saling pandang. Mereka sepakat untuk menyampaikan berita ular aneh itu kepada rajanya. Sang Raja pun tertarik mendengar kejadian itu, lalu segera melongok. Namun ia tetap waspada. Oleh karena itu ia bertanya kepada ular yang terkapar itu dari jarak jauh. “Kamu adalah musuhku. Setiap kata yang kau ucapkan pasti berbahaya bagi kami,” kata Raja Kodok. “Ampun, Tuanku Raja!” jawab sang Ular. “Ajalku hampir tiba. Mataku buta dan badanku sangat lemah. Amat sulit bagiku mendapatkan makanan.” “Jadi kamu datang ke sini untuk memangsa semua kodok?” tanya Raja Kodok curiga. “Ampun, Tuanku Raja! Kecurigaan Tuanku berlebihan. Dengarkan dulu ceritaku,” kata sang Ular dengan napas terputus-putus. “Karena buta, aku salah menangkap mangsa. Aku masuk ke sebuah ruang pertapaan. Di situ aku mencium bau seekor kodok. Aku mencaploknya dengan penuh nafsu. Tetapi apa yang terjadi? Yang kugigit itu bukan kodok, tetapi sebuah jari putra pertapa. Putra yang sangat dicintainya itu wafat seketika. Tentu saja ayahnya sangat marah, lalu mengutukku.” “Apa kutukannya?” tanya Raja Kodok yang mulai percaya akan cerita sang Ular. Ular itu melihat ratusan kodok berjejer di atas permukaan kolam. Namun ia tetap berlaku sebagai hewan buta yang lemah dan tak bernafsu menangkap mangsa. “Aku wajib menjalani hukuman karma,” lanjut ular itu. “Sebelum ajal tiba, aku harus menggendong kodok-kodok. Selama itu aku harus menahan lapar. Kasihanilah aku, wahai Tuanku Raja! Berilah aku kesempatan untuk menjalani kutukan itu.” Wajah Raja Kodok tampak sedih. Demikian pula kodok-kodok lainnya. Raja Kodok merangkak perlahan-lahan ke pinggir kolam. Ia mencoba berdiri dekat ular. Benar, ular tua itu buta, pikirnya. Raja Kodok lalu meraba-raba badan ular. Benar, ular itu sangat lemah. Raja Kodok lalu meloncat ke punggung ular. Ular itu menggeliat-geliat, lalu melata perlahan-lahan, kemudian melenggak lenggok. Raja Kodok amat senang. Ia merasakan kenikmatan luar biasa. Sepanjang hidupnya ia belum pernah merasakan bagaimana nikmatnya mengendarai kereta ular yang panjang dan lembut itu. Raja Kodok menggeser tempat duduknya, maju ke dekat kepala ular, lalu ia memanggil anak buahnya untuk berjejer duduk di atas punggung ular. Kung, kek, kung, kek….! Kodok-kodok itu bergembira ria sambil bernyanyi-nyanyi, kung, kek, kung, kek….! Demikian permainan yang menyenangkan itu berlangsung berhari-hari. Tibalah pada suatu waktu, kereta ular yang menggeliat-geliat itu, berhenti seketika. “Apa yang terjadi, hai, Ular Tua?” tanya Raja Kodok. “Ampun, Tuanku Raja!” jawab ular itu. “Aku sudah tak mampu menahan lapar. Sebentar lagi ajalku akan tiba.” Raja Kodok berpikir keras. Kalau ular itu mati, maka kodok-kodok akan kehilangan kenikmatan mengendarai kereta. Raja mengajak beberapa kodok yang berpengaruh merembukkan sesuatu. Sebentar kemudian, katanya, “Jangan khawatirkan hal itu, hai Ular Tua! Mulai saat ini kamu boleh makan dua ekor kodok setiap hari. Bangsa kodok sepakat berkorban, demi memperpanjang hidupmu.” Singkat cerita, ular tua itu mencoba memakan dua ekor kodok. Mula-mula kelihatan ia tidak bernafsu, tetapi lama kelamaan ia mulai merasakan sedapnya daging kodok. Kereta pun bergerak berlenggak-lenggok, makin lama makin bersemangat. Dan kodok-kodok itu pun terlena akan kenikmatan berkereta di atas punggung ular. Tenaga ular itu semakin besar. Ia tidak saja meliuk-liuk di pinggir kolam, tetapi juga berlenggak-lenggok di dalam kolam. Sambil menggendong puluhan kodok, ia juga memangsa kodok-kodok yang ada di depannya. Bukan dua ekor, lima ekor, tetapi ia mencaplok kodok-kodok itu sekehendak hati. Terakhir ia mencaplok Raja Kodok, seraya berkata, “Yang bodoh pasti menjadi korban kecerdikan.”

    Sumber: Kisah-Kisah Tantri Made Taro
    Nothing was added yet.