What is your hope for 2024 in one word? Post your comments here or propose a question.

I Botol Ngalih Pamutus

I Botol Ngalih Hakim.jpg
Location
Tabanan
Main characters
Event
Dictionary words


    Add your comment
    BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

    Summary



    In English

    In Balinese

    Sedek dina anu, I Botol ngalih saang ka tengah alase. Sedeng natasin carang kayu, ia ningeh suara ane ngeresresin ati. Ipun maekin suarane ento. Dapetanga ada macan ane maadan I Samong kena sateb. Awakne berag lan matane bengul kerana sesai ngeling. I Samong ngame-ngame ngidih tulung tekening I Botol. Madiolas apang I Botol ngelesang tekep satebe. Yen icang mesuang cai, disubane cai di sisi sinah cai lakar nyarap kai, keto I Botol cenidra. Sing. Icang tusing malaksana kaketo. Yadiastun icang beburon nanging enu ngelah rasa ngwales budi. Icang tusing lagas nyarap anak ane suba nulungin uripe. Yen cai nyak ngelesang satebe ene, icang tusing ja mautang budi dogen tekening cai, icang masih masemaya suwud nyarap manusa. I Botol kapiangen ningalin i macan ane kasengsaran ento. Ia dot mapitulung. I Botol precaya tekening samayane I Samong. Ia lantas ngagahang tekep satebe. I Samong makecos ka sisi. Becat ipun nyagrep I Botol ane suba nulungin Eh Samong I Botol makraik. Cai beburon dusta, tusing ngelah pangrasa. Tusing bisa ngwales budi Aummmm..... ha...., ha...., ha..... Sajan cai manusa belog. Manusa gen tusing bisa ngwales budi, apabuin beburon saut I Samong maimbuh nyangetang nyagrep I Botol. Nyen ngorahang manusa tusing bisa ngwales budi. Buktine, icang mara sajan nulungin cai Aum....aum. Basang icange layah, cai katadah Cup malu Paling beneh takonang unduke ene tekening beburon ane dueg turin adil. Ia pasti nyambatang manusane ngelah rasa ngwales budi, macan tusing. Lan Nanging yen manusane tusing sambatanga ngelah rasa ngwales budi, cai kal tadah saut I Samong tur ngelesang drekeman kukune. Di tengah jalan, I Botol lan I Samong nepukin jaran sedeng masayuban di beten punyan daune. Ipun ajak dadua nyambatang unduk ane nibenin. Hriiingkh.... I Jaran ngringkik. Beneh buka munyin caine, Samong Manusa tusing bisa ngwales budi. Tolih awak icange berag buka kene. Pidan icang ubuhina teken i manusa. Sabilang wai icang kapaksa ngedeng pedati ke tenten di kota. Pedatine ebek misi muatan maimbuh baat sing kodag-kodag. Ngeleng abedik, icang pecutina. Neked jumah, icang tusing sedianga mamahan, buina tundena ngalih padang padidi. Suba tua, icang adepa. Aget icang nyidang mlaib nylametang raga. Suba pantes macan nyarap manusa. Dingeh munyi buka keto, ngenggalang calingne I Macan nyekuk baongne I Botol. Nanging I Botol matempo pacang ngidih tetimbang tekening beburon lenan. He Sampi, keto makadadua nyapa I Sampi ane sedeng ngilag padang. Bang ja icang ajak dadua pamutus ane adil, pangidih I Samong tekening I Sampi disubane nyritayang unduke. Mbooooo.... saut I Sampi. Ba seken manusane sing ngelah pangrasa. Tolih cunguh icange matusuk buka kene? Ne makejang parilaksanan i manusa ane gemes. Uling semengan kanti tengai icang kapaksa matekap. Disubane tua, icang adepa tekening juru jagal. Aget icang nyidang malaib nylametang raga. Ba beneh yening macan nyarap manusa. Puesne I Samong ngetel tur nyangetang nyekuk I Botol. Cup malu Lan takonang unduke ene tekening pamatut ane lenan. Yen pamutusne patuh tekening I Jaran lan I Sampui, icang nyukserahang dewek, amah ba icang pangidih I Botol, munyinne enduk. Sing joh uling tongos ipun maprekara, ada kedis kakelik ane matinggah di carang kayune. Swastyastu Kakelik Icang ningeh nyai pamatut ane adil, tusing baatan asibak, tusing maelonan yening ngemang tetimbang. Icang ngidih pamatut tekening cai keto I Botol lan I Samong nuturang buutne. Kik...., Kik.... Mula saja manusane tusing ngelah pangrasa, tusing bisa ngwales budi. Cai dot bukti? patakon Kedis Kekelik. Uling cerik manusane suba kieng. Cerik-cerike ngentuhang sebun icange, panak-panak icange juka anggona plalian. Icang suba tusing nyidang metekin akuda nyaman icange mati katulup tekening i manusa. Sing kodag-kodag gemesne i manusa maimbuh tusing ngelah rasa suksma lan tusing mabudi. Sarap ba i manusa Kedis Kakelik makraik. I Samong ngelesang cekukanne. Ia marasa ngemenangin prekarane. Ia makirig, tur makecos pacang nyagrep I Botol. Cup malu, cup malu We, Macan, cup malu saget uling joh madingehan suaran beburon ane malaib ngojog tongose maprekara. Beburon ento tuah I Kancil. Nepukin beburon cenik gilik ento, I Botol marasa liang. Ia lantas nyambatang buut ane nibenin. Tulungin ja icang, Kancil Icang lan I Samong ngaptiang pamutus ane tusing maelonan dini ditu, apang cara dacin tusing baatan asibak, pangaptine I Botol. Nah, enggalang jep pragatang, Kancil Icang suba sing nyidang nanggehang basange layah, pangidihne I Samong. I Kancil klecat klecet maimbuh kitak kituk. Mih, keweh ja icang minehang unduke ene. Yen dot pamutus ane adil, icang apang nepukin sulure ane nibenin. Lan pragaang kenken pajalan buute I Samong lan I Botol cumpu tekening I Kancil. Ipun maketelu lantas majalan ka tongos prekarane. I Kancil nunden I Samong lan I Botol nyulurin buute. I Samong makrangkeng. Ipun ngeling katulung-tulung, madiolas apang I Botol nylametang dewekne. I Samong masemaya, yening I Botol mapitulung, ia tusing buin nyarap manusa. Up keto I Kancil ngrerenang. Ba galang buute I Samong tusing bisa ngwales budi. I Kancil ngedeng limane I Botol, tur bareng-bareng magedi uling tongose ento. Matetulung tekening braya, tekening beburon ento laksana melah. Kewala satonden matetulung melehang ngenehang, enyen pantesne tulungin, keto I Kancil nuturin I Botol. Uling joh enu madingehan elingne i macan ane makrangkeng. Ngancan makelo ngancan ngendukang. Kaketus saking Kisah-kisah Tantri Made Taro

    In Indonesian

    Seorang petani pencari kayu bakar bernama I Botol pergi ke hutan. Sedang asyik membabat semak, ia mendengar suara yang mengiris hati. Ia mendekati suara itu. Didapatinya seekor harimau bernama I Samong terkurung di dalam perangkap. Badannya kurus dan matanya sembab karena menangis terus. Berkali-kali ia minta tolong agar I Botol mau melepasnya.

    “Setelah lepas kamu pasti memangsaku!” kata I Botol curiga. “Tidak mungkin, Botol! Walaupun aku binatang, tetapi aku masih punya rasa balas budi. Tak sampai hati aku memangsa orang yang menolongku. Kalau kau melepaskanku, aku bukan saja berhutang budi kepadamu, bahkan aku berjanji tidak akan makan manusia lagi.” Petani yang baik itu sangat kasihan melihat harimau yang malang itu. Hatinya tersentuh. I Botol percaya akan janji yang diucapkan I Samong. Maka ia pun membuka pintu perangkap itu. I Samong meloncat ke luar. Ia mengaum lalu secepatnya menyergap tubuh I Botol. “Samong!” teriak I Botol. “Ternyata kamu binatang yang tidak tahu balas budi!” “Aummm....., ha ha ha,.....! Bodoh benar kau, Botol! Manusia saja tidak tahu balas budi, apalagi binatang!” jawab I Samong memperkeras sergapannya. “Siapa bilang manusia tidak punya balas budi? Bukankah aku telah menolongmu?” kata I Botol. “Tidak, aummmm, aummmmm....! Tidak! Kau harus kumakan!” “Tunggu dulu! Sebaiknya kita sampaikan peristiwa ini kepada binatang yang pintar dan adil. Ia pasti mengatakan manusia punya balas budi, tetapi harimau tidak.” “Baik! Tetapi kalau ia mengatakan manusia tidak punya balas budi, maka kau akan kumakan!” kata I Samong melepaskan cengkeraman kukunya. Di tengah jalan petani pencari kayu bakar dan harimau itu berjumpa dengan seekor kuda yang sedang beristirahat. Mereka berdua menjelaskan peristiwa yang baru saja dialami. “Hriiingkh....!” Kuda itu meringkik. “Benar katamu, Samong! Manusia tidak punya balas budi. Lihat badanku yang kurus ini! Dulu aku dipelihara manusia. Setiap dini hari aku dipaksa menarik pedati ke pasar kota. Pedati itu penuh dengan beban berat. Lengah sedikit aku dicemeti. Sampai di rumah aku tidak disediakan makan, bahkan aku disuruh mencari rumput sendiri. Setelah tua aku dijual. Untung aku dapat melepaskan diri. Sudah sepantasnya harimau makan manusia.” Harimau yang garang itu mencengkeramkan taringnya ke leher petani malang itu. Namun I Botol masih bertangguh untuk mengutarakan peristiwa itu kepada hakim lainnya. “Tuan Sapi!” kata kedua hewan bersengketa itu kepada seeokor sapi yang sedang merumput. “Berilah kami keputusan yang adil,” katanya setelah menceritakan perkaranya. “Mbooooo....!” lenguh sapi itu. “Jelas manusia tidak punya rasa terimakasih. Kau lihat hidungku yang dicocok ini? Ini semua perbuatan manusia yang kejam itu. Dari pagi sampai tengah hari aku dipaksa membajak sawah. Setelah tua, aku dijual kepada jagal yang akan menyembelihku. Untung aku dapat meloloskan diri. Jadi sangat adil kalau harimau makan manusia.” Harimau itu sangat bernafsu. Ia memperkeras cengkeramannya. “Tunggu dulu! Kita sampaikan perkara ini kepada hakim yang terakhir. Kalau keputusannya sama dengan Hakim Kuda dan Hakim Sapi, maka aku akan menyerahkan diri,” kata I Botol dengan suara lemah. Tidak jauh dari tempat itu mereka berdua bertemu dengan seekor burung elang yang sedang bertengger di pohon. “Hormat, Nyonya Elang! Kudengar Nyonya adalah hakim yang bijaksana,” kata I Botol dan I Samong seraya menjelaskan peristiwa yang sulit dipecahkan itu. “Nguik...., nguik....! Jelas sekali manusia tidak punya balas budi. Kamu ingin bukti?” Tanya burung elang itu. “Manusia sejak kecil memang jahat. Anak-anak melempari sarangku, lalu mengambil anak-anakku dijadikan mainan. Belum terhitung berapa elang yang mati ditembak oleh manusia. Sungguh kejam manusia itu dan sedikit pun tidak punya rasa terimakasih. Makanlah manusia itu sekarang juga!” teriak Elang. I Samong melepaskan cengkeramannya. Ia merasa telah memenangkan perkara. Ia mundur beberapa langkah, lalu berancang-ancang menyergap I Botol. “Tunggu, tunggu! Hai, Kawan, tunggu dulu!” Tiba-tiba dari kejauhan terdengar teriakan seekor hewan yang berlari-lari mendekati tempat itu. Hewan itu adalah I Kancil. Melihat hewan kecil tetapi lincah itu, I Botol sangat senang. Ia segera mengutarakan peristiwa yang dirasakannya tidak adil itu. “Tolonglah, Tuan Kancil! Kami menginginkan keputusan yang seadil-adilnya,” kata I Botol. “Ya, putuskanlah segera, Kancil! Aku sudah tidak dapat menahan nafsu,” kata I Samong. Kancil berkali-kali menggelengkan kepala lalu katanya, “Maaf, peristiwa itu sulit dipahami. Aku harus melihat jalannya peristiwa itu dari awal. Hanya dengan cara demikian, aku dapat memberi keputusan yang benar dan adil.” I Samong dan I Botol menyetujui tindakan yang bijaksana itu. Mereka bertiga lalu kembali ke tempat terjadinya perkara. I Kancil menyuruh peristiwa itu diperagakan seperti keadaan semula. I Samong berada dalam perangkap yang tertutup. Ia menangis minta tolong. I Botol datang. I Samong minta bantuan kepada I Botol untuk melepaskannya. I Samong berjanji, kalau I Botol menolongnya, maka harimau itu tidak akan makan manusia lagi. “Stop!” teriak I Kancil. “Jelas sekali masalahnya! I Samong tidak punya rasa balas budi.” I Kancil menarik tangan I Botol, lalu bersama-sama meninggalkan tempat itu. “Menolong sesama makhluk adalah kewajiban yang baik, tetapi pertimbangkanlah, kepada siapa dan untuk apa kewajiban itu dilakukan,” kata I Kancil kepada I Botol. Dari jauh mereka berdua masih mendengar tangisan harimau yang terperangkap itu. Makin lama makin lemah.

    Sumber: Kisah-kisah Tantri Made Taro
    Nothing was added yet.