How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Literature Mahardikaning Aguron-Guron ring Cerita Adiparwa

Ekalawya.jpg
Title (Other local language)
Photograph by
https://www.google.co.id/search?q=ekalawya+menyembah+patung+drona&tbm=isch&ved=2ahUKEwiM2pOLnInrAhV8lUsFHdnSBh8Q2-cCegQIABAA&oq=ekalawya+menyembah+patung+drona&gs_lcp=CgNpbWcQA1CTywFYyZkCYLObAmgAcAB4AIABwQKIAeQekgEIMS4xMy43LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=7FktX4y0LvyqrtoP2aWb-AE&bih=625&biw=1366&safe=strict#imgrc=S8pJe42IGVmXYM
Author(s)
Reference for photograph
Subject(s)
  • Merdeka Belajar
  • Mapaguron-guron
Reference
Related Places
Bali
Event
Related scholarly work
Reference
Adiparwa


Add your comment
BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

Description

Youtube


In English

In Balinese

Ngamargiang kahuripan ring aab jagat sane kabaos masa kali puniki nenten ja dangan. Santukan, ring masane puniki, kawentenan jagat prasida nglahlahin parilaksana imanusa pinaka daging jagate. Kocap kabaosang, para jana utawi manusane ring masane punki pacang nangkepin sahananing kasengsaran. Sakewanten, dharmane kantun wenten ring jagate, yadiastun prasida raris kalahlahin olih kaprawesan jagat, sakadi nyandalain, drenggi, loba, nyakitin anak tiosan, taler ngawinang anak tiosan keni sengsara. Kruna kali mawit saking basa Sansekerta sane maartos yuga utawi masa sane kapat. Panglalah masa kali puniki prasida karasayang olih makasami para janane. Sakadi pikobet sane wenten ri tatkala mapagubugan, inggih punika nyiarang gatra sane ten patut hoax , doleg kapining anak tiosan sakadi sane munggah ring media-media sosial, korupsi, miwah laksana uripwesi sane ngawinang cidra ring sajeroning angga sarira miwah ring pikayunan. Yening selehin saking pikobet sane wenten, pikayunan utawi buddhi cita imanusa punika pinaka akahnyane. Utsaha sane kanggen nambakin panglalah kaon ri tatkala mapagubugan, inggian punika para yowanane sane pacang nglanturang prayojanan bangsa Indonesiane, pinaka tetujon utama nabdabin laksana maparajana sane sida ngarepin kawentenan masa sane sampun ngawit saking alit.

Mangda prasida ngarepin kawentenan masa, santukan punika merluang utsaha-utsaha sane prasida ngawinang para janane ngunadika ring sajeroning tata titi utawi kewentenan jagat sane terus ngalimbak. Ring pangawit warsa 2020 sane lintang, wenten utsaha anyar ring sajeroning aguron-guron sane kamanggalain olih Bapak Menteri Republik Indonesia Nadiem Makarim, indik mahardikaning aguron-guron utawi kabaos merdeka belajar . Utsaha puniki matetujon mangdane para janane, madue pikayunan sane mahardika. Pamekasnyane, majeng ring para guru ngenenin indik pula-pali aguron-guron taler majeng ring sisia ngenenin indik ngamolihang kaweruhan. Maduluran antuk utsaha puniki, madue tetujon sane patut miwah utama, inggih punika Bangsa Indonesia sedek mautsaha ngembasang para yowana inggil sane waged, maderbe jati tatwa, madue guna-gina, miwah kasusilaning budi.

Yening selehin saking kawentenan utsaha merdeka belajar sane katuju majeng ring para sisia utawi yowanane indik pikayunan sane mahardika anggen nglimbakang guna kaya, patut nulad utsaha Ekalawya sakadi sane mungah ring cerita Adiparwa. Ring kriya sastra puniki, iraga polih sasuluh urip yening Ekalawya sane pinaka putra saking Sang Hiranyadhanuh madue pikayunan sane ageng pacang malajah utawi mapaguron-guron kapining Guru Drona. Ekalawya sampun uning yening Drona punika guru sane ngajahin ilmu panah, sane dados gegilihan utama Ekalawya. Santukan Guru Drona naanin mapaguron-guron ring Sang Ramaparasu. Sakewanten, Ekalawya nenten kanggeanga olih Guru Drona dados sisiannyane santukan Ekalawya mawit saking wangsa Nisada utawi juru boros Hana ta sang Ekalawya ngaranya, anak sang Hiranyadhanuh, ya tahyun mangajya ri Dang Hyang Drona, ndatan tinanggap nirapan Nisadaputra .

Tiosan punika taler ambek ageng Ekalawya jagi mapaguron-guron ring Guru Drona tamis-tamis ical ri tatkala Guru Drona sampun katunasin mangdane dados guru majeng ring para ksatria ring Hastina Pura. Sakewanten, antuk gebrasan idep sane tegeg utawi teguh, Ekalawya makarya patung Drona, nglantur antuk pikayunannyane sane uleng ring patung punika, ajah-ajahan saking Guru Drona indik ilmu panah prasida kapireng olih Ekalawya. Punika raris sane ngawinang Ekalawya waged nganggen panah santukan baktinnyane sane sujati majeng ring gurunnyane Mgawe ta ya Drona pratima, manggalanyan pangabhyasa dhanurweda. Mogha ta widagdha de ning bhatinya ring guru . Pahan cerita puniki, nyihnayang kawentenan utsaha mahardikaning aguron-guron merdeka belajar sane kamarging olih Ekalawya, anggen nincapang guna-ginannyane. Ekalawya uning ring guna sane wenten ring anggannyane, raris antuk kasujatian pikayunannyane maoaguron-guron antuk sarana patung pinaka simbul gurunnyane, Ekalawya prasida ngamolihan ginannyane indik nganggen ilmu panah. Kocap kabaosang, sapa sira sane setata mautsaha ngincepang idep pikayunan antuk kateleban, sinah prasida ngamolihang napi sane dados kaaptiang.

Ngenenin indik mapaguron-guron nenten ja wantah indik genah miwah galah. Pateh sakadi kawentenan jagat sakadi mangkin, ri tatkala wenten sasab marana pandemi covid-19 sane nenten ical ngawinang para sisiana nenten ngranjing ka sekolah taler malajah manut galah sane kacumponin ring sekolahan. Kawentenan uger-uger indik ngwatesin pagubugan social distancing , ngawinang para sisiane malajah ring jero, puri, griya, utawi pakubon soang-soang. Ring sajeroning kawentenane kadi punika, yening selehin ring cerita Ekalawya, para sisia kaptiang mangdane madue rasa jengah taler teleb ri tatkala malajah antuk kakirangan sane kakeniang. Ekalawya uning guna sane wenten ring anggannyane santukan punika Ekalawya percaya yening sahananing jadma maderbe kabebasan malajah pinaka mahardika sajeroning aguron-guron, anggen nincapang gunagina ring angga. Ring masane kadi puniki, malajah saking pakubon soang-soang utawi nenten prasida kacunduk sareng para guru ring sekolah antuk media daring taler prasida ngamolihang ajah-ajahannyane, miwah nenten malih ngaryanin patung guru pinaka simbol sane ngicenin tuntunan sakadi Ekalawya.

Santukan punika, wenten tigang parindikan sane patut kasuksmayang saking cerita Ekalawya ri tatkala malajah. Sane kapertama, Ekalawya malajah ngaraga wantahantuk tuntunan maya saking Guru Drona punika sane gawinang Ekalawya sida daos juru panah. Kaping kalih, cerita puniki nyihnayang yening rasa teleb malajah punika metu sangkaning pikayunan. Aguron-guron sane mawit saking pikayunan para sisiane syudent center learning sakadi Ekalawya sampun mapikolih. Sane kaping tiga, wenten pikayunan sane erang indik guru bakti guru susrusa saking Ekalawya sane prasida katulad tiru ring masane mangkin. Sangkaning rasa bakti punika embahan kaweruhanne prasida kapolihang pinaka sunar kahuripan. Yadiastun ring cerita Mahabarata, Arjuna kabaos ksatria pamanah sane pinih luih, sakewanten para pangwacen kriya sastrane puniki setata eling yening salampah laku Ekalawya pinaka sisia sane pinih luih YesiCandrika BASAbali Wiki

In Indonesian

Tantangan hidup di zaman kali ini tidaklah mudah. Hal ini dikarenakan keadaan alam dapat mempengaruhi perilaku manusia yang merupakan isi dari alam. Konon, manusia yang hidup di zaman ini akan menghadapi berbagai penderitaan. Namun, kebenaran dan kebijaksanaan tetap ada mendampingi, walaupun dapat pula dipengaruhi oleh segala bentuk kekotoran dunia, seperti penghinaan, rasa iri hati, loba, suka menyakiti, dan hasrat untuk mencelakai orang lain.K ata kali dalam bahasa Sansekerta berarti nama yuga atau zaman dunia yang keempat. Pada kehidupan saat ini, pengaruh dari zaman kali dapat dirasakan oleh siapa pun. Misalnya dalam beberapa kasus yang terjadi, seperti menyebarkan berita bohong (hoax), uajaran kebencian di media-media sosial, kasus korupsi, maupun perilaku kekerasan fisik hingga mental. Jika dilihat dari permasalahan yang ada, mentalitas manusia merupakan akar permasalahannya. Usaha untuk mencegah segala kemungkinan buruk dalam tatanan kehidupan sosial, maka generasi muda sebagai penerus cita-cita bangsa Indonesia merupakan target utama dalam upaya menata perilaku sosial untuk menghadapi tantangan zaman semenjak dini.

Untuk dapat menghadapi tantangan zaman, diperlukan usaha-usaha yang mampu menempatkan seseorang dapat beradaptasi dalam suatu situasi yang terus berubah. Pada awal tahun 2020 yang lalu, terdapat suatu gebrakan baru dalam dunia pendidikan yang digagas oleh Bapak Menteri Republik Indonesia Nadiem Makarim, mengenai konsep “merdeka belajar”. Konsep ini memiliki esensi kemerdekaan berpikir kepada para guru atau tenaga pendidik dalam hal sistem pengajaran dan kepada siswa dalam hal memperoleh ilmu pengetahuan. Mengacu pada konsep ini, memiliki tujuan yang baik dan utama, yaitu Bangsa Indonesia tengah berupaya mencetak generasi-generasi emas yang cerdas, berkarakter, kompeten, serta memiliki keluhuran budi.

Apabila mengacu pada konsep merdeka belajar yang merujuk pada siswa dalam hal kebebasan berpikir untuk mengembangkan kompetensi diri, maka kisah Ekalawya dalam teks Adiparwa dapat dijadikan contoh bagi seorang yang tengah belajar. Dalam karya sastra ini, kita diberikan sajian cerita bahwa Ekalawya yang merupakan putra dari Sang Hiranyadhanuh sangat besar keinginannya untuk belajar memanah dan berguru pada Guru Drona. Ia tahu bahwa Guru Drona merupakan pengajar pemanah terbaik yang berguru langsung pada Ramaparasu. Akan tetapi, Ekalawya tidak diterima sebagai murid Drona karena ia berasal dari kasta Nisada atau pemburu (Hana ta sang Ekalawya ngaranya, anak sang Hiranyadhanuh, ya tahyun mangajya ri Dang Hyang Drona, ndatan tinanggap nirapan Nisadaputra).

Sementara itu, keinginan besar Ekalawya untuk berguru menjadi semakin tidak mendapatkan secercah harapan ketika guru Drona sudah diminta menjadi guru bagi para ksatria Hastina. Akan tetapi, dengan nyala semangat yang tinggi, Ekalawya membuat patung Drona lalu dengan cara berkonsentrasi pada patung itu dan informasi lisan yang ia dengarkan memberikan tuntunan tentang berbagai ajaran ilmu memanah. Hingga membuatnya benar-benar pandai karena baktinya yang sungguh-sungguh kepada seorang guru (Mgawe ta ya Drona pratima, manggalanyan pangabhyasa dhanurweda. Mogha ta widagdha de ning bhatinya ring guru). Bagian kisah ini, menunjukan adanya usaha untuk merdeka belajar yang dilakukan oleh Ekalawya dalam upaya untuk meningkatkan kompetensi dirinya. Ekalawya sadar dengan bakat yang ia miliki kemudian dengan sungguh-sungguh belajar dari gurunya dalam simbol sebuah patung yang telah menuntunnya sehingga memiliki kemampuan ilmu memanah yang hebat. Konon, orang yang terbiasa melatih pikiran (manah) dengan cara fokus dan berkonsentrasi penuh, maka ia akan mendapatkan sesuatu yang ia harapkan.

Persoalan belajar bukan hanya ditentukan oleh ruang dan waktu. Sama halnya dalam situasi seperti sekarang ini, yaitu saat pandemi atau wabah virus corona yang tak kunjung berhenti membuat para pelajar tidak pergi ke sekolah dan belajar sesuai dengan waktu belajar yang ditetapkan di sekolah. Anjuran untuk megurangi aktifitas berkerumun (social distancing), membuat para pelajar harus belajar dari rumah mereka masing-masing. Dalam keadaan seperti itu, apabila kita berkaca dari kisah Ekalawya, seorang pelajar dituntut untuk memiliki etos belajar yang tinggi dengan segala keterbatasan yang ada. Ekalawya dapat membaca dengan baik kemampuan dan minat diri sehingga ia memiliki kesadaran bahwa seseorang memiliki kebebasan dalam belajar sebagai bentuk merdeka belajar untuk meningkatkan kemampuan atau kompetensi diri (nincapang guna gina ring angga). Dalam situasi ini, pembelajaran jarak jauh atau tidak tatap muka dengan guru hendaknya menjadi tantangan tersendiri untuk menguji kedisiplinan dan ketekunan seorang murid. Tentu para murid di zaman ini masih lebih beruntung dari Ekalawya. Para pelajar masih dapat bertatapan langsung dengan guru-guru di sekolah melalui media daring sehingga memperoleh ajarannya secara langsung, tanpa harus membuat patung guru sebagai simbol yang memberi tuntunan layaknya Ekalawya.

Dengan demikian, ada tiga hal yang mesti dicatat dan dimaknai dari kisah Ekalawya dalam hal merdeka belajar. Pertama, pembelajaran mandiri yang ia lakukan di bawah tuntunan maya dari Guru Drona menjadikannya pemanah yang sangat unggul. Kedua, dari kisah ini kita melihat bahwa etos belajar yang tinggi memang mesti terbit dari lubuk hati siswa sendiri. Pembelajaran yang bertumpu pada siswa atau (student center learning) seperti Ekalawya terbukti berhasil. Ketiga, ada semangat guru bakti “guru susrusa” dari Ekalawya yang kita bisa ikuti di zaman ini. Dari bakti kepada guru itulah jernih aliran pengetahuan senantiasa didapatkan sebagai penerang kehidupan. Walaupun dalam kisah Mahabarata, Arjunalah yang dikenal sebagai ksatria pemanah terbaik, tetapi para pembaca yang membaca karys sastra ini akan tetap mengingat bahwa Ekalawya merupakan sosok pelajar terbaik yang salampah lakunya akan tetap dikenang (@YesiCandrika BASAbali WIki)