How to reduce waste at school canteen? Post your comments here or propose a question.

Genggong Batuan

Nyoman-Suwida-dan-Genggong-1140x620.jpg
Type of Performance
Music
Photo reference
https://balihbalihan.com/2020/04/29/nyoman-suwida-dan-genggong/
Genre
Musik Tradisional
Musicians, group or orchestra
  • Komunitas Genggong Kutus
Place of origin
Gianyar
Instruments
Genggong
Related Books
    Related Holidays


      Add your comment
      BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

      Videos

      Description


      In English

      In Balinese

      Genggong inggih punika silih sinunggil piranti kesenian bali sane unik tur arang pisan kawentannyane. Piranti genggong mawit sakeng papah kayu pugpug sane kaolah. Ring bali kawentena gamelan genggong nenten makueh sekadi gamelan gong kebyar utawi soroh gamelan sane tiosan. Kawentenan gamelan genggong ring bali sane kauningin wantah wenten ring buleleng abarung, gianyar pitung barung, miwah ring karangasem abarung. Ring dunia musik modern, genggong ketah kebaos Jew Harp. Panegara sekadi Amerika Serikat, Rusia, India, Italia taler Inggris madue piranti musik mirip sekadi genggong. Wenten sane mawit sakeng kayu, logam, gesing, miwah perak.

      Tiosan ring dura negara, ring wawidangan Indonesia taler wenten piranti musik sane mirip sekadi genggong. Ring jogja kawastanin Rinding, sulawesi kawastanin Embit, ring madura lan bali kawastanin genggong, ring papua pamekas ring Suku Dani kawastanin Pikon. Genggong kantun maurip ngantos mangkin ring soang-soang genahe punika. Wenten sane katabuhang ngeraga utawi makelompok. Ritme miwa melodi sane katabuhang nganutin rasa sane wenten ring soang-soang genah punika.

      Ring bali nganggen laras utawi saih selendro. Yadiastun nada miwah suara sane kaasilang nenten becik lan jenar sekadi suara sane kaasilang olih suara suling, sakewanten rasa sane metu pastika masuara selendro. Genggong ngeranjing soroh musik idiofon sane nganggen kolongan manusa pinaka bumbung suarane. Anggen ngasilang suarane antuk ngatur ruang ring kolongan manusane.

      Silih sinunggil desa ring gianyar sane madue sekaa Genggong inggih punika desa Batuan. Sane mangkin genggong sampun wenten perubahan. Sane dumunan kantun nabuhangnyane ngeraga, mangkin sampun prasida nabuhangnyane abarung utawi mekelompok. Indike puniki santukan wenten panglimbak pikayun sakeng sang seniman mangdane genggong puniki prasida nglimbak. Sane dumun wantah kanggen nglimurang manah, sane mangkin sampun kaanggen ngiringan tari-tarian utawi tabuh petegak.

      Wangun saking pertunjukan genggong inggih punika kakawitin antuk tabuh petegak, tari sisya Pangleb, tari onang ocing miwah tari godogan. Gending petegak inggih punika tabuh sane kabaktayang ring pamungkah pertunjukan punika. Ring ilen-ilen Genggong Batuan wenten makudang-kudang soroh gending petegak, sekadi tabuh telu, angklung, sekar sandat, sekar gendit, katak ngongkek, lan kecipir.

      Soroh gending puniki taler polih paweweh sakeng gending angklung, inggian gending angklung kabakta ring gending genggong. Indike puniki prasida kamargiang santukan saih angklung sareng saih genggonge punika pateh. Kendang sane kaanggen taler pateh sekadi kendang angklung, sakewanten sabran rahina kendang sane kaanggen kendang bebatelan santukan tari-tarian sane kairingingan mangda anut adung. Gending-gending iringan tari sekadi sisya pengeleb, onang ocing, Miwah dramatari Godohan. Dramatari puniki nyritayang indik kawentenan Raja Jenggala sane tresna sareng Putri Daha. Nyantos mangkin, nenten kauningin duk kapan genggong niki mijil ring Bali miwah desa Batuan.

      Manut Pak Made Djimat sesepuh tari ring Batuan maosang manut cerita sane kapirengan olih dane, sane ngaryanang genggong inggih punika Tapak Mada wastan Maha Patih Gajah Mada duke durung manados patih Rikanjekan Tapak Mada wenten ring tengahing alas jagi ngwangun empelan toya, kakaryanang genggong lan suling anggen ngibur rikalaning mesandekan. Tapak Mada manggihin punyan pugpug raris kaolah dados genggong. Kasuen-suen ngikutin pamargin ngiterin Nusantara, Tapak Mada makta kesenian genggong puniki ke Bali, punika taler sareng kesenian Gambuh, sakewanten duk kapan genggong wenten ring desa Batuan nenten wenten sane uning. Cerita puniki kapolihang Djimat sakeng para panglingsirne sane sering kapentasang ring ilen-ilen Topeng miwah Prembon.

      Mangkin Nyoman Suwida pinaka silih sinunggil seniman Batuan sane teleb ngelestariang kesenian Genggong. Nyoman Suwida sampun tatas nabuhang genggong puniki kasarengin antuk prakantinyane ring komunitas Genggong kutus sane kadruen olih Wayan Suwida. Komunitas seni puniki madue galah pentas sane akeh pisan. Mawit sakeng desa-desa ngantos dura negara. Yening pentas, sawatara wenten tigang soroh gending genggong sane setata ketabuhang sekaa sane akehnyane limolas diri puniki. Tatiga gending punika inggian macepetan, sangkep enggung, miwah magenggongan. Soang-soang saeng gending puniki madue ciri khas sane unik saha becik.

      Genggong inggih punika silih sinunggil piranti kesenian bali sane unik tur arang pisan kawentannyane. Piranti genggong mawit sakeng papah kayu pugpug sane kaolah. Ring bali kawentena gamelan genggong nenten makueh sekadi gamelan gong kebyar utawi soroh gamelan sane tiosan. Kawentenan gamelan genggong ring bali sane kauningin wantah wenten ring buleleng abarung, gianyar pitung barung, miwah ring karangasem abarung. Ring dunia musik modern, genggong ketah kebaos Jew’s Harp. Panegara sekadi Amerika Serikat, Rusia, India, Italia taler Inggris madue piranti musik mirip sekadi genggong. Wenten sane mawit sakeng kayu, logam, gesing, miwah perak.

      Tiosan ring dura negara, ring wawidangan Indonesia taler wenten piranti musik sane mirip sekadi genggong. Ring jogja kawastanin Rinding, sulawesi kawastanin Embit, ring madura lan bali kawastanin genggong, ring papua (pamekas ring Suku Dani) kawastanin Pikon. Genggong kantun maurip ngantos mangkin ring soang-soang genahe punika. Wenten sane katabuhang ngeraga utawi makelompok. Ritme miwa melodi sane katabuhang nganutin rasa sane wenten ring soang-soang genah punika.

      Ring bali nganggen laras utawi saih selendro. Yadiastun nada miwah suara sane kaasilang nenten becik lan jenar sekadi suara sane kaasilang olih suara suling, sakewanten rasa sane metu pastika masuara selendro. Genggong ngeranjing soroh musik idiofon sane nganggen kolongan i manusa pinaka bumbung suarane. Anggen ngasilang suarane antuk ngatur ruang ring kolongan manusane.

      Silih sinunggil desa ring gianyar sane madue sekaa Genggong inggih punika desa Batuan. Sane mangkin genggong sampun wenten perubahan. Sane dumunan kantun nabuhangnyane ngeraga, mangkin sampun prasida nabuhangnyane abarung utawi mekelompok. Indike puniki santukan wenten panglimbak pikayun sakeng sang seniman mangdane genggong puniki prasida nglimbak. Sane dumun wantah kanggen nglimurang manah, sane mangkin sampun kaanggen ngiringan tari-tarian utawi tabuh petegak.

      Wangun saking pertunjukan genggong inggih punika kakawitin antuk tabuh petegak, tari sisya Pangleb, tari onang ocing miwah tari godogan. Gending petegak inggih punika tabuh sane kabaktayang ring pamungkah pertunjukan punika. Ring ilen-ilen Genggong Batuan wenten makudang-kudang soroh gending petegak, sekadi : tabuh telu, angklung, sekar sandat, sekar gendit, katak ngongkek, lan kecipir.

      Soroh gending puniki taler polih paweweh sakeng gending angklung, inggian gending angklung kabakta ring gending genggong. Indike puniki prasida kamargiang santukan saih angklung sareng saih genggonge punika pateh. Kendang sane kaanggen taler pateh sekadi kendang angklung, sakewanten sabran rahina kendang sane kaanggen kendang bebatelan santukan tari-tarian sane kairingingan mangda anut adung. Gending-gending iringan tari sekadi sisya pengeleb, onang ocing, Miwah dramatari Godohan. Dramatari puniki nyritayang indik kawentenan Raja Jenggala sane tresna sareng Putri Daha. Nyantos mangkin, nenten kauningin duk kapan genggong niki mijil ring Bali miwah desa Batuan.

      Manut Pak Made Djimat ( sesepuh tari ring Batuan) maosang manut cerita sane kapirengan olih dane, sane ngaryanang genggong inggih punika Tapak Mada (wastan Maha Patih Gajah Mada duke durung manados patih). Rikanjekan Tapak Mada wenten ring tengahing alas jagi ngwangun empelan toya, kakaryanang genggong lan suling anggen ngibur rikalaning mesandekan. Tapak Mada manggihin punyan pugpug raris kaolah dados genggong. Kasuen-suen ngikutin pamargin ngiterin Nusantara, Tapak Mada makta kesenian genggong puniki ke Bali, punika taler sareng kesenian Gambuh, sakewanten duk kapan genggong wenten ring desa Batuan nenten wenten sane uning. Cerita puniki kapolihang Djimat sakeng para panglingsirne sane sering kapentasang ring ilen-ilen Topeng miwah Prembon.

      Mangkin I Nyoman Suwida pinaka silih sinunggil seniman Batuan sane teleb ngelestariang kesenian Genggong. Nyoman Suwida sampun tatas nabuhang genggong puniki kasarengin antuk prakantinyane ring komunitas Genggong kutus sane kadruen olih Wayan Suwida. Komunitas seni puniki madue galah pentas sane akeh pisan. Mawit sakeng desa-desa ngantos dura negara. Yening pentas, sawatara wenten tigang soroh gending genggong sane setata ketabuhang sekaa sane akehnyane limolas diri puniki. Tatiga gending punika inggian macepetan, sangkep enggung, miwah magenggongan. Soang-soang saeng gending puniki madue ciri khas sane unik saha becik.

      In Indonesian

      Genggong adalah salah satu instrumen yang unik dan langka dalam karawitan Bali. Instrumen ini dikatakan unik karena terbuat dari pelapah enau (bhs. Bali pugpug). Di Bali penyebaran Genggong tidak sebanyak gamelan gong kebyar atau jenis gamelan lainnya, jumlah barungan Genggong di Bali yang saat ini diketahui adalah satu barung di Kabupaten Buleleng, tujuh barung di Kabupaten Gianyar, serta satu barung di Kabupaten Karangasem.

      Dalam dunia musik, jenis instrumen ini dikenal dengan nama Jew’ s Harp. Negara-negara seperti Amerika Serikat, Russia, India, Italia, serta Inggris, memiliki jenis instrumen yang mirip. Ada yang terbuat dari kayu, logam, bambu, dan perak. Selain di luar negeri, instrumen yang menyerupai Genggong juga terdapat di beberapa daerah di Indonesia. Setidaknya tercatat lima daerah yang mempunyai alat menyerupai Genggong. Di daerah Yogyakarta disebut dengan Rinding, di Sulawesi Tengah disebut Embit, di Madura dan Bali disebut Genggong, sedangkan di Papua (khususnya di Suku Dani) disebut dengan Pikon.Genggong yang hidup di masing-masing daerah tersebut dimainkan secara solo maupun berkelompok. Ritme serta melodi yang disajikan disesuaikan dengan cara pandang musik di daerah budaya setempat.

      Di Bali Genggong memiliki laras selendro. Meskipun nada-nada yang dihasilkan tidak sejernih dan sejelas nada yang dihasilkan seperti pada instrumen suling, namun rasa yang diciptakan masih bernuansa selendro. Genggong termasuk alat musik idiofon yang menggunakan tenggorokan manusia sebagai resonatornya. Pengaturan nada dilakukan dengan cara mengatur ruang dalam tenggorokan.

      Salah satu desa di Gianyar yang memiliki group Genggong yang masih aktif adalah Desa Batuan. Saat ini Genggong telah mengalami perubahann dari instrumen tunggal (dimainkan untuk sendiri) menjadi musik kelompok (barungan). Perkembangan Genggong dari musik individu menjadi sebuah barungan gamelan tidak bisa dilepaskan dari perubahan konteks musiknya. Jika dahulu hanya digunakan sebagai alat untuk menghibur diri sendiri, kemudian berkembang menjadi ensamble untuk mengiringi sebuah bentuk pertunjukan. Sebagai sebuah seni pertunjukan, terdapat beberapa sajian dalam pementasan Genggong.

      Struktur pertunjukan Genggong terdiri dari tabuh pategak, tari Sisia Pengleb, tari Onang Ocing, dan dramatari Godogan. Dari struktur pertunjukan tersebut, dapat dilihat bahwa gending-gending Genggong dapat dibagi menjadi dua, yaitu gending instrumentalia dan gending iringan tari.

      Gending instrumentalia atau disebut juga dengan gending pategak adalah lagu-lagu yang biasanya dimainkan pada awal pertunjukan dan tidak terikat dengan tarian. Dalam pertunjukan Genggong di Batuan, terdapat beberapa jenis gending pategak, di antaranya Tabuh Telu, Angklung, Sekar Sandat, Sekar Sungsang, Sekar Gendot, Katak Ngongkek, dan Kecipir.

      Jenis-jenis gending yang dimainkan juga mendapat pengaruh dari barungan gamelan Angklung. Gending-gending yang terdapat pada gamelan angklung di transformasikan melalui media Genggong. Hal ini masuk akal sebab antara Angklung dengan Genggong memiliki kesamaan laras, yaitu berlaras slendro. Oleh karena itu, terdapat juga beberapa gending Genggong yang diambil dari gending Angklung. Bahkan pada awal pembentukan ensamble Genggong, kendang yang digunakan adalah kendang Angklung. Jenis kendang berubah seiring dengan semakin kompleksnya tarian. Gending-gending iringan tari dimainkan untuk mengiringi tari Sisia Pengleb, Onang Ocing, dan Dramatari Godogan. Cerita ini mengisahkan tentang Raja Jenggala yang jatuh cinta kepada putri Daha.

      Hingga saat ini, tidak diketahui sejarah pasti mengenai munculnya Genggong di Bali dan Batuan secara khusus. Menurut Pak Made Djimat (seorang maestro tari dari Batuan), berdasarkan cerita oral yang diturunkan kepadanya, disebut bahwa yang membuat Genggong adalah Tapak Mada (nama Mahapatih Gajah Mada ketika belum diangkat sebagai Mahapatih). Ketika Tapak Mada sedang berada di suatu hutan untuk membuat bendungan air, dibuatlah alat musik Genggong dan suling untuk mengisi waktu istirahatnya. Tapak Mada melihat sebuah pohon enau, kemudian dibentuk menjadi Genggong. Seiring dengan perjalanannya keliling Nusantara, Tapak Mada membawa kesenian ini ke Bali, begitu pula halnya dengan kesenian Gambuh. Namun, tidak diketahui secara pasti kapan Genggong muncul di Desa Batuan. Cerita ini didapatkan Djimat dari para sesepuhnya yang sering dipentaskan pada pertunjukan Topeng dan Prembon.

      Saat ini I Nyoman Suwida adalah salah satu seniman asal Batuan yang paling getol dalam melestarikan kesenian genggong. Nyoman Suwida biasa memainkan instrument getar ini bersama penabuh lain yang tergabung dalam Komunitas Genggong Kutus miliknya. Komunitas seni ini, memiliki jadwal pentas yang padat, baik di desa tempat tinggalnya atau di luar daerah bahkan luar negeri. Jika pentas, paling tidak ada 3 jenis gending Genggong selalu dimainkan oleh Komunitas yang memiliki 15 anggota itu. Ketiga jenis gending itu, yaitu macepetan, sangkep enggung dan magenggongan. Masing-masing dari gending ini memiliki kekhasan, sehingga selalu menarik ketika dipentaskan.

      In other local languages

      Audios

      Photos

      Articles