Difference between revisions of "Ngadol"

From BASAbaliWiki
(Copying Andap)
 
Line 1: Line 1:
 +
{{PageSponsorWord}}
 
{{Balinese Word
 
{{Balinese Word
|andap=Ngadol
+
|balinese word=\edol/
 
|is root=No
 
|is root=No
 
|root=adol
 
|root=adol
|media=Ngadol
+
|media=ngadol
|kasar=ngadep
+
|andap=ngadeo
|halus=ngadol
+
|alus mider=ngadol
 +
|related words=adep; numbas; meli; tumbas; beli; dagangan; pasar; peken; bayah; naur; matumbasan;
 
|english translations=sell; offer for sale
 
|english translations=sell; offer for sale
 
|indonesian translations=menjual
 
|indonesian translations=menjual
|synonyms=
 
|antonyms=
 
 
|definitions={{Balinese Word/Definition Object
 
|definitions={{Balinese Word/Definition Object
 +
|form=Alus mider
 
|language=id
 
|language=id
 
|definition=menjual
 
|definition=menjual
 +
|part of speech=verb
 
}}{{Balinese Word/Definition Object
 
}}{{Balinese Word/Definition Object
 +
|form=Alus mider
 
|language=en
 
|language=en
 
|definition=to sell
 
|definition=to sell
 +
|part of speech=verb
 
}}
 
}}
|puzzles=
 
 
|examples={{Balinese Word/Example
 
|examples={{Balinese Word/Example
 
|ban=Om Swastiastu. E..wastan titiang Ni Wayan Sutari. Tiang saking Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sarahina titiang.. maadolan niki di jumah titiange. Ngadol macem-macem nika, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack nika, minuman. E..terus…e..mangkin titiang ampun maduwe oka kalih, e..lanang istri...
 
|ban=Om Swastiastu. E..wastan titiang Ni Wayan Sutari. Tiang saking Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sarahina titiang.. maadolan niki di jumah titiange. Ngadol macem-macem nika, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack nika, minuman. E..terus…e..mangkin titiang ampun maduwe oka kalih, e..lanang istri...
Line 23: Line 26:
 
|en=Om Swastiastu. Err... my name is Ni Wayan Sutari. I'm from Selat Tengah, Susut, Bangli. Err.. everyday I... opening up a grocer at my place. Trading in a lot of things... err.. basic everyday needs, then... err.. chicken feed, kids nibbles, those snacks, soft drinks. Err.. then... err... I have two children at home, err... a boy and a girl...
 
|en=Om Swastiastu. Err... my name is Ni Wayan Sutari. I'm from Selat Tengah, Susut, Bangli. Err.. everyday I... opening up a grocer at my place. Trading in a lot of things... err.. basic everyday needs, then... err.. chicken feed, kids nibbles, those snacks, soft drinks. Err.. then... err... I have two children at home, err... a boy and a girl...
 
|id=Om Swastiastu. E..nama saya Ni Wayan Sutari. Saya berasal dari Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sehari-hari saya.. berjualan ini di rumah saya. Berjualan macam-macam itu, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack itu, minuman. E..terus…e..sekarang saya sudah punya anak dua, e..laki perempuan...
 
|id=Om Swastiastu. E..nama saya Ni Wayan Sutari. Saya berasal dari Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sehari-hari saya.. berjualan ini di rumah saya. Berjualan macam-macam itu, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack itu, minuman. E..terus…e..sekarang saya sudah punya anak dua, e..laki perempuan...
|credit=Diterjemahkan oleh Budi Utami (Indonesia), Terry (English)
 
 
|ref=Ni Wayan Sutari, Banjar Selat Tengah, Putu Eka Guna Yasa
 
|ref=Ni Wayan Sutari, Banjar Selat Tengah, Putu Eka Guna Yasa
 
}}{{Balinese Word/Example
 
}}{{Balinese Word/Example
Line 33: Line 35:
 
|id=Guna: Apa saja e.. yang diperlukan.. e kalau orang mengukir itu, Pak?
 
|id=Guna: Apa saja e.. yang diperlukan.. e kalau orang mengukir itu, Pak?
 
Ketut: Kalau mengukir, kalau jualan itu kan kayu..kayu. Kalau…pahat, palu kan itu saja.
 
Ketut: Kalau mengukir, kalau jualan itu kan kayu..kayu. Kalau…pahat, palu kan itu saja.
|credit=Budi Utami, Novi Djangkuak
 
 
|ref=I Ketut Tumbuh, Banjar Selat Tengah, Putu Eka Guna Yasa
 
|ref=I Ketut Tumbuh, Banjar Selat Tengah, Putu Eka Guna Yasa
 
}}
 
}}
 +
|synonyms={{Balinese Word/Synonym
 +
|word=Ngadep
 +
|form=l
 +
}}
 +
|halus=ngadol
 
}}
 
}}

Latest revision as of 04:33, 23 March 2020


\edol/
ngadol
Root
Other forms of "adol"
Definitions
  • to sell (Alus mider) en
  • menjual (Alus mider) id
Translation in English
sell; offer for sale
Translation in Indonesian
menjual
Synonyms
  • Ngadep (l)
  • Antonyms
    Puzzles
    Origin
    Linked pages
    Word audio
    Level of Speech Option
    Mider
    -
    Kasar
    -
    Andap
    ngadeo
    Alus sor
    -
    Alus madya
    -
    Alus mider
    ngadol
    Alus singgih
    -
    Dialects
    Bali Dataran
    -
    Bali Aga
    -
    Sentences Example
    Balinese
    Om Swastiastu. E..wastan titiang Ni Wayan Sutari. Tiang saking Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sarahina titiang.. maadolan niki di jumah titiange. Ngadol macem-macem nika, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack nika, minuman. E..terus…e..mangkin titiang ampun maduwe oka kalih, e..lanang istri...
    English
    Om Swastiastu. Err... my name is Ni Wayan Sutari. I'm from Selat Tengah, Susut, Bangli. Err.. everyday I... opening up a grocer at my place. Trading in a lot of things... err.. basic everyday needs, then... err.. chicken feed, kids nibbles, those snacks, soft drinks. Err.. then... err... I have two children at home, err... a boy and a girl...
    Indonesian
    Om Swastiastu. E..nama saya Ni Wayan Sutari. Saya berasal dari Selat Tengah, Susut, Bangli. E..sehari-hari saya.. berjualan ini di rumah saya. Berjualan macam-macam itu, e..sembako, terus..e.. pakan ayam, jajan-jajanan anak-anak, snack-snack itu, minuman. E..terus…e..sekarang saya sudah punya anak dua, e..laki perempuan...
    Balinese
    Guna: Napi manten.. e.. perluang e yen nak ngukir nika, Pak? Ketut: Yen ngukir, yen ngadol nika kan kayu..kayu. Yen…paet, pangotok kan nika gen.
    English
    Guna; What is needed if someone wants to carve it, Sir? Ketut: If you carve, if you sell the wood...wood. If... you just need a chisel and hammer.
    Indonesian
    Guna: Apa saja e.. yang diperlukan.. e kalau orang mengukir itu, Pak? Ketut: Kalau mengukir, kalau jualan itu kan kayu..kayu. Kalau…pahat, palu kan itu saja.
    Usage examples pulled from the Community Spaces
    Balinese
    Sakadi kawentenan ring obyek wisata Panelokan, Kintamani, akeh tamiu dura negarane numbas genah (tanah) tur makarya Coffe Shop. Ring Kintamani, akeh krama sane ngadol tanah gunakaya majeng ring para tamiu dura negara ri antuk prasida kaadol antuk pangarga mael tur polih jinah akeh.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature jangan menjual tanah Bali
    Balinese
    Angganing Pemerintahe mangda prasida ngaryanang uger-uger, sane dagingnyane ngwatesin krama Bali maadolan tanh, bili-bilih ri kala jagi ngadol tanah majeng wong duranegara.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature jangan menjual tanah Bali
    Balinese
    Yening sadurung punika iraga sami nyingakin anak sane ngadol jaja bali, sate babi, sakemaon mangkin iraga taler prasida nyingakin korean food, inuman sane viral inggih punika inuman boba, miwah ajengan miwan inuman sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Teknologi sebagai Teman Zaman Modern
    Balinese
    Selanturnyane pemerintah ngarya acara ageng sekadi PKB (Pesta Kesenian Bali) nangin lebih nuansane Bali, ngadol sanganan Bali, Ajengan Bali, pengunjung sane pakean adat bali nenten naur tiket masuk, petugas utawi dagang derike nganggen pakean adat Bali, samian puniki mangde kesan melenan sareng pesta-pesta sane tiosan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Terobosan Baru Melestarikan Bahasa Bali dan Budaya Bali
    Balinese
    Riantukan sekadi punika akeh parajana sane ngewangun UMKM, sekadi ngadol ajengan ring pasar, madolan tisu ring sisin margi, maadolan sarwa papayasan utawi skincare nenten je punika kemanten akeh parajanane sane meadolan ring e-coommerce sekadi aplikasi-aplikasi online shop.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government LRT Ngentosin Setra
    Balinese
    Pasar ambaralaya medue kelebihan sekadi anak sane maadolan ring aplikasi puniki wantah krama bali kemanten, riang aplikasi puniki sampun wenten harga pasar sane nneten dados kelintangin, aplikasi puniki nenten wantah ngadol kebutuhan rumah tangga kemanten nanging prasida doados genah ngadol serana upakara sekadi tamas, ceper, miwah bebanten lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government LRT Ngentosin Setra
    Balinese
    Tetanduran sane sering ketandur ring awen inggih punika pisang sakadi sane sampun kauningin akeh kerama jembrana sane ngadol pisang ka Denpasar.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Awen: Suud keweh, Sing suud benyah
    Balinese
    Indike puniki sakaning keramane meled nincapang guna kaya antuk ngadol asil saking awen punika.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Awen: Suud keweh, Sing suud benyah
    Balinese
    Santukan iraga para krama Bali wantah prasida ngadol utawi ngicenin basa, sastra lan budaya majeng ring para wisatawan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government BASA LAN SASTRA BALI RING AAB JAGATE MANGKIN
    Balinese
    pasar seni kumbasari magenah ring tengah tengah pusat keramain kota denpasar pastika nyane ring jalan gajah mada ngadol sekancaning barang kerajinan lan barang oleh oleh ciri bali, genah nyane bersebrangan teken pasar badung, kabelatin olih tukad sane kewastanin tukad badung, tukad puniki rikanjekan perang puputan badung, pinaka margi pasukan belanda rikalaning jaga magegagebug sane mangkin tukad badung kabecikang lan dados genah melali lan genah malilacita ring tengah kota denpasar.
    English
    -
    Indonesian
    Dalam halaman ini akan dikemas info tentang pasar seni Kumbasari, di pasar ini anda bisa memilih berbagai jenis barang kerajinan tradisional khas Bali, baik itu berupa pakaian, kerajinan seni, pernak-pernik dan banyak lagi lainnya, transaksi terjadi dalam proses tawar menawar lebih dulu, tentu membutuhkan waktu sedikit lebih lama tetapi menyajikan sensasi berbelanja yang berbeda, cara tawar-menawar ini biasanya lebih disukai kaum ibu.
    Literature ekonomi bali bisa
    Balinese
    Ipun ngedenang bayune tur mautsaha nerangang teken kramane. “Tiang nenten ngadol daging manusa.
    English
    -
    Indonesian
    Air matanya mengalir seperti pancuran.
    Folktale Balian Batur, Pisuna Lawar Jelema
    Balinese
    Sane pinih riin tiang maadolan nasi jinggo nanging ten laku, nomer kalih tiang ngadol sate bawi, pateh ten laku, produk sane nomer 3 (jaja Bali) sinah mangkin majodoh sareng dewek tiang.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Jaja Bali
    Balinese
    Sesukat wabah corona puniki wenten ring jagate, tiang kelangan pekaryan di tongos tiange mekuli, nika mawinan tiang ten medue geginan sekadi mangkin, nanging wenten manah tiang jagi ngadol entik-entikan, minakadi anggrek, mawa, miwah sane lianan, pang wenten geginan sane ngasilang, ketimbang tiang bengang bengong kadi kebone mebalih gong
    English
    -
    Indonesian
    Semenjak pandemi akibat virus corona ini ada di dunia, saya kehilangan pekerjaan saya ditempat kerja, ini membuat saya tak memiliki kegiatan lain, akan tetapi muncul idea saya untuk menjual tanam-tanaman hias, seperti anggrek, mawar, dan yang lainya, agar ada kegiatan yang produktif dari pada saya be gang bengong seperti sang kerbau menonton gong
    Covid AN ARCHIPELAGO IN THE OCEAN OF CORONA – Part 4
    Balinese
    Sesukat wabah corona puniki wenten ring jagate, tiang kelangan pekaryan di tongos tiange mekuli, nika mawinan tiang ten medue geginan sekadi mangkin, nanging wenten manah tiang jagi ngadol entik-entikan, minakadi anggrek, mawa, miwah sane lianan, pang wenten geginan sane ngasilang, ketimbang tiang bengang bengong kadi kebone mebalih gong
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid CORONA MAKRANA MABUNGA
    Balinese
    Akeh sane dumun makarya ring pariwisata nanging mangkin kocap sampun ngadol sembako.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Foto - Diastun Sebet Kèwala Aget - Doni Suryawan
    Balinese
    Dumogi para janna sane madue carik ring Bali nenten ngadol carik punika ka masyarakat luar Bali.
    English
    Hopefully the people who own rice fields in Bali do not sell these fields to people outside Bali.
    Indonesian
    Semoga masyarakat yang memiliki sawah di Bali tidak menjual sawah tersebut kepada masyarakat luar Bali.
    Literature Jangan Merusak Baliku
    Balinese
    Utsahe miare ayam niki nenten je kacumpuang ring pariindikan upakare kemanten, utsahe puniki taler kaperluang ring utsahe warung sane ngadol ajeng-ajengan .
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature UTSAHA RIKALA WENTEN KENI KABREBEHAN COVID-19
    Balinese
    Dane ngajak krama saking makudang-kudang banjar tur sekolah ring Kabupaten Gianyar mangda sareng malajah ngolah leluu plastik tur ngamolihang jinah saking ngadol leluu plastik punika.
    English
    He invites people in various banjars and schools in Gianyar Regency to learn how to manage plastic waste and get profits from selling plastic waste.
    Indonesian
    Dia mengajak masyarakat di berbagai banjar dan sekolah di Kabupaten Gianyar untuk belajar mengelola sampah plastik dan mendapatkan keuntungan dari penjualan sampah plastik.
    Podcast Episode 20 - Mayadnya Mupulang Leluu
    Balinese
    Punika mawinan rikala petanine madue pikolih, meweh ngadol antuk pangarga sane becik, bilih-bilih nenten prasida kaadol.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Nitenin Jagat Bali Saking Cemerin Mis
    Balinese
    Don selasawi punika nyabran awuku alap e tur adole ka peken, yening jae lan kunyit punika nyantos ia wayah, wawu mresidayang ngadol tur ngamolihan jinah, yening don selasawi punika nyanbran awuku sampun ngemolihan jinah yening adol ka peken.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature bertanam sebagai membangun perekonomian bali
    Balinese
    Lantas mangde mersidaang nue jinah, reraman tiang ngadol celeng apang wenten anggon meli baas sareng darang ne, tiang nunas masih anggen numbas kuota mangda prasida tiang nyarengin pelajaan ring sekolah.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Foto-(Inguh Lan Sebet Ulian Gek Korona)-(I KADEK YONA ADI CHRISTIAN)
    Balinese
    Perekonomian jek meweh pisan mangkin, makehan para aji biyang, meme bapa ngerumasayang pikayunan meweh antuk kawentenan jagat sekadi puniki , makeh taler mangkin sane madolan online, inggihan punika sekadi ngadol ajeng-ajengan, pengangge, masker, handsanitizer, miwah sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Foto-Jeg Di Griya Kemanten-Dayu Adnya
    Balinese
    Akeh krama Bali sane mamilih madolan, inggian ngadol ajeng-ajengan, busana, pulsa, miwah sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Mari bantu pedagang di Bali melalui media sosial
    Balinese
    Ngawit saking hobi memasak ngawinang titiang madue ide ngadol hasil masakan titiange sane marupa risoles puniki anggen ngwantu reraman titiange ngrereh pangupajiwa.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Hobi Menghasilkan Uang
    Balinese
    Parikrama sane prasida katurang sakadi wantuan anggen mecikang sumber toyane, wantuan majeng sekaa subak ring Bali miwah wantuan marupa insentif/prabea majeng petani sane madue karang sawah produktif, mawinan petani punika prasida ngolah karangnyane nyansan mecikang, miwah nenten makayunan ngadol karang sawahe punika dados paumahan.
    English
    Activities that can be provided include assistance in maintaining water sources, assistance to subak groups in Bali and incentive assistance for farmers who have productive land so that farmers can manage their land more effectively and do not think about converting productive land into housing.
    Indonesian
    Kegiatan yang dapat diberikan seperti bantuan pemeliharaan sumber air, bantuan kepada kelompok subak di bali dan bantuan insentif bagi petani yang memiliki lahan produktif sehingga petani bisa mengelola lahannya lebih efektif dan tidak berpikir untuk mengalihfungsikan lahan produktif menjadi perumahan.
    Literature Meningkatkan Perekonomian Bali Melalui Pengembangan Pertanian Bali
    Balinese
    Sane madue utsaha elektronik, ngadol baju tur siosan (sane nenten magajih) taler perlu jinah.
    English
    -
    Indonesian
    Tidak hanya pedagang makanan yang paling memerlukan uang, begitupun pengusaha elektronik, pakaian, dan yang lainnya (yang tidak digajih) juga perlu uang.
    Literature Apakah Kebijakan Pemerintah dalam Menangani Pandemi Sudah Tepat?
    Balinese
    Nanging, wénten makudang-kudang pihak sané ngadol carik punika anggén molihang bati antuk nénten mapikayun indik akibat sané pacang mamargi yéning carik terus kadol anggén kawangun manados resort/villa, pastika punika pacang ngicénin dampak ring palemahan, mawinan ngirangin akéh carik punika prasida ngawinang makudang-kudang akibat antuk inggih punika; 1.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Jaga carik mangda stata lestari ring tengah gempuran globalisasi
    Balinese
    Pamerintah patut ngaryanin kebijakan indik ngadol tanah carik majeng ring soang-soang krama sane maduwe tanah carik punika.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Jaga carik mangda stata lestari ring tengah gempuran globalisasi
    Balinese
    Aget titiang nu nyidang meblanje ulian warung titiang puniki, ngadol sarana upakara anggen ngaturang sembah ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Foto - Kaliwat aget - Ni Kadek Mona Dwi Antika
    Balinese
    Punika mawinan, ipun ngadol tanah sané kaadol olih investor.
    English
    -
    Indonesian
    Dua hal yang berbeda ini, biasanya tidak berjalan beriringan.
    Government Kebudayaan Bali Terancam
    Balinese
    Sang sane madue tanah sane nenten madue pendidikan prasida ngadol tanah ring wewidangan punika antuk tetujon mangda prasida dados anak sugih.
    English
    -
    Indonesian
    Pertama tama, mari kita panjatkan puji syukur kepada Ida Sang Hyang Widhi Wasayang telah memberikan kita kesempatan untuk berkumpul di sini dalam acara Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi.
    Government Kebudayaan Bali Terancam
    Balinese
    Napi malih para yowanane akeh madue media sosial sane dados kaanggen piranti ngawantu ritatkala ngadol bebek sane sampun kaubuh.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Memelihara Bebek, Memelihara Kehidupan
    Balinese
    Sembako miwah pangan,mangkin terus keni panincapan harga.Pikobet puniki,ngawinang krama Bali sanget sumangsaya.Sane lianan,ipun taler kaperluang nginem sembako miwah pangan nyabran rahina mangda prasida muponin pangupajiwa.Nincapang sembako miwah pangan,ngawinang para kramane sane mablanja sayan-sayan ngirangin prabeya sane kabuatang nyabran rahina.Punika mawinan,nenten ja wantah krama sane matumbasan kemanten sane pacang marasa sumangsaya,nanging krama sane ngadol taler pacang marasa kaon,santukan pikolih adolannyane pacang turun.Indike puniki,pacang ngwetuang pikobet sane ageng yening nenten kamargiang olih pamrentah.Punika mawinan,titiang ngaptiang mangdane pemimpin Bali sane jagi kajudi prasida nincapang kawentenan puniki.Santukan parindikan puniki,mapaiketan ring kabecikan miwah kahuripan parajanane.Ring masane mangkin,nenten sami anake polih pakaryan sane becik tur nenten sami anake ngamolihang jinah akeh.Punika mawinan,para jana sane madue akidik pikolih,pacang keni kasengsaraan (kelaparan).Yadiastun,kawentenannyane kirang pisan santukan kawentenan sembako miwah pangan sayan nincap.Punika mawinan pikobet,yening wenten pikobet sakadi puniki,nenten wenten sane nguratiang.Punika mawinan,titiang banget ngaptiang mangdane pemimpin Bali sane jagi kajudi sayan urati tur digelis nanganin pikobet sakadi puniki.Yening pikobet sakadi puniki prasida kapuputang olih pemimpin Bali sane jagi kajudi.Iraga prasida mastikayang krama Bali pacang ngwantu pamimpinnyane ring galah sane pacang rauh,santukan dane sampun peduli ring pikobet sane nibenin kramane.Punika mawinan,majeng ring sang sane jagi dados pamucuk ring Bali,kaaptiang prasida muputang pikobet puniki.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Kenaikan Harga Sembako Dan Pangan Di Bali
    Balinese
    Nika mawinan bisnis ngadol layangan airbrush puniki prasida ngicenin penghasilan tambahan utamanipun majeng ring krama Bali sane keni imbas Covid-19.
    English
    -
    Indonesian
    Rata-rata harga layangan air brush mencapai Rp 200.000 per meternya.
    Literature Bisnis Layang-layang Tumbuhkan Ekonomi Kreatif di Tengah Pandemi Covid-19
    Balinese
    Taler antuk ngawigunayang pengurangang nganggén kantong plastik, miwah ngalarang ngadol produk sané nganggén bungkusan sané méweh karusak.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Kurangnya kesadaran melestarikan lingkungan
    Balinese
    Dane sadurung ngadol sate, dane wantah pegawai ring hotel, dane kasuudin olih managernyane ngawinang nenten wenten pamasukan dana sane katrima ring hotel punika.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Adanya Pandemi COVID-19 yang Menyebabkan Masyarakat Bali Kehilangan Pekerjaan
    Balinese
    Umpaminyané, pamerintah makarya peraturan baga sane ngadol ajeng-ajengan mangda sampun nutup tokonyané galah jam 8 wengi, sapunapi sane wawu maadolan galah jam 6 wengi?.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Antara Masyarakat dan Pemerintah di dalam Aturan covid-19
    Balinese
    Punika mawinan, sektor UMKM patut kakaryanin aplikasi digital mangda sang sané nuénang UMKM élah ngadol produknyané, taler kramané dangan milih tur ngrereh produk sané kabuatang.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Aplikasi Digital UMKM, Potensi Besar Pulihkan Perkonomian Bali
    Balinese
    Mangkin kanggeang dumun iraga maodalan, ngadol napi sane prasida kadadosang utsaha pacang ngererehin pangupa jiwa.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Ayo Bangkit, Yukk Kita Jualan
    Balinese
    Yaning sampunn budaya pertanian wredi pastika kidik manah parajana jaga ngadol carik.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Bali Kembali Ke Budaya Agraris
    Balinese
    Selanturnyane, akeh masih tolih tyang orang-orang Bali sane ngadol tanah utawi lahan nyane ke orang luar Bali bahkan orang luar negeri.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Bali Untuk Orang Bali
    Balinese
    Pedagang kewatesin ngadol dagangannyane nanging ten polih wantuan utawi solusi antuk situasi punike, wantuan saking pemerintah ten merata lan kuang maksimal.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Bali dan Kebijakannya di Masa Pandemi
    Balinese
    Manut tiang, becikne restoran-restoran sane kawangun mangda nenten wenten kemacetan, santukan margi-margine sane kawangun nenten ja jimbar sakadi margi kota, yening wenten taler truss sane kawangun, maka kemacetan punika dados pateh sakadi kemacetan kota, lan anake sane maduwe tanah ring kaja mangda nenten ngadol tanahnyane ring anake sane nenten madue restoran utawi villa, mangda nenten wenten kemacetan santukan akeh restoran/villa.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature GUNUNG BATUR TERTUTUP RESTORAN
    Balinese
    Titiang ngaptiang mangda Bali ring masa waras pacang rauh akeh krama Bali waras nenten ngadol tanahnyane ring anak dura negara mangda wewidangan Bali tetep kaaturang olih krama Bali, taler titiang ngaptiang mangda undang-undang punika tetep kaaturang majeng ring krama Bali, yadiastun sumber penghasilan utama Bali inggih punika sektor pariwisata, mangda krama Bali sane saking dura negara nenten ngamargiang napi sane kaaptiang ring wewidangan iraga, taler titiang ngaptiang mangda krama Bali sami tetep ngalestarikan tradisi yadiastun masa sampun magentos mangda Bali madu tetepe tradisi sane khas.
    English
    -
    Indonesian
    Saya berharap semoga kedepannya Bali semakin jaya dan maju.Dan juga semua warga Bali bisa menggunakan bahasa Bali yang baik.
    Literature Harapan saya untuk bali
    Balinese
    Kantos pedalem masih sane sane ngadol sareng produksi talug ten maan pemasukan ulian masyarakat ten ade ne meli taluh.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Harga telur naik
    Balinese
    Minakadi, UMKM sane sampun mamargi inggih punika anake sane ngadol ulam segara, pinaka juru pencar, ngadol buah lamun, rumput laut, ngadol klejat goreng, miwah sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature KERJA CERDAS GENERASI MUDA BALI
    Balinese
    Sakewanten, pikobet medal ritatkala kawentenan krama Bali asli sane milih ngadol tanahnyane ring wong dura negara.
    English
    Bali is a very small island with an area of only 5,780 km².
    Indonesian
    Namun, permasalahan muncul ketika sebuah fenomena terjadi dimana warga asli Bali malah memilih untuk menjual tanahnya kepada orang asing.
    Literature Kalau Dijual, Bali Tambah Sempit
    Balinese
    Tiosan punika, ring sisin margi desa Batubulan makeh kacunduk toko sane ngadol togog.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Kapurwan Parinama Desa Batubulan
    Balinese
    Melianan teken sektor essensial sane ngadol bahan makanan kedadosang mebuka nanging galahnyane kewatesin ngantos jam 8 wengi.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Kebijakan Menangani Virus Covid 19 di Bali
    Balinese
    Ketahnyane ngaryanin lawar niki dugas wenten upacara agama, nanging mangkin sampun akeh sane ngadol lawar niki ring warung-warung saking Jembrana sareng luar Jembrana.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Lawar khas Jembrana
    Balinese
    Ajin uma ne menek, ulian ento sameton Bali dot ngadol uma tur kadadiang wewangunan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Nu bin mekelo asan BALI ngelah UMA
    Balinese
    Toko-toko punika ngadol kwaca, kerajinan miwah oleh-oleh khas Bali sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature PEMANDIAN AIR PANAS DI BULELENG
    Balinese
    Irika kaceritayang pemadat punika malaksana corah tur nista, santukan mangda ngamolihang madate punika, ipun ngadol sawah warisan, mamaling sapi tur telas sami artan nyane.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Panglimbak Kesusastraan Bali Anyar
    Balinese
    luwir nyane antuk ngadol lukisan busana khas bali, ajengan kas bali, lan makudang kudang pernak pernik sane kagarap antuk tangan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Pariwisata di Pandemi
    Balinese
    Napi Malih mangkin akeh pisan sane ngadol sepeda motor ajine mudah, Pastika sampun nike ngaryanang jalan ne malih macet.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Solusi Supaya Tidak ada Kemacetan seperti Gerombolan Serangga
    Balinese
    daerah daerah ring Bali sampun makeh sane ngadol pariwisata sane madasar antuk  budaya sekadi di daerah Kuta, Badung, Tabanan lan genah genah sane siosan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Sumber ekonomi ring Bali
    Balinese
    Yan masan pandemi puniki manahang titiang, ngadol ajeng-ajengan sane pinih dangan, duaning iraga pastika pacang ngajeng serahine- rahine.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature MENCARI PENGHIDUPAN DI MASA PANDEMI
    Balinese
    sehat nika ten wenten anak ngadol.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Pendidikan di Bali
    Balinese
    Masyarakat jagi munduhang leluu iye pedidi lan ngadol suang", terutama masyarakat ekonomi menengah kebeten.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government MASALAH LUU DI PASAR
    Balinese
    Inggian punika ngadol busana, pulsa, ajeng-ajengan, miwah sane lianan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Madolan ring Media Sosial rikala Pandemi COVID19
    Balinese
    Desa Manggis dados desa sane ngaryanang miwah ngadol Virgin Coconut Oil (VCO) santukan kawentenan punyan nyuh sane akeh ring desa punika.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Place Manggis
    Balinese
    Sang angawa Rat utawi guru wisesa utamanya manggala Provinsi Bali sane jagi kasiniwi ring warsa 2024, mangda ngaryanang awig awig utawi peraturan nenen ngicen yowane sane during pates yusane nenten dados nginum minuman keras nreptiang dagang sane dados ngadol minuman punika mangda yowana Baline berkwalitas, saha pkobet pinika sayan rered.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Minum Minum Nenten Maguna Ring Kahuripan Para Yowana Bali
    Balinese
    Yening manut panampen titiange, mangkin pemerintah Bali prasida ngadol kawentenan seni, budaya miwah palemahan (pemandangan) sane becik ka dura negara malarapan antuk website.
    English
    Likewise, Bali's tourism life is dead.
    Indonesian
    Hal tersebut perpengaruh buruk di bidang ekonomi, sosial dan psikis masyarakat Bali.
    Government Namtamin Kalanguan Jagat Bali ring Ambaralaya
    Balinese
    Akeh semetone ngadol tanah carik anggena ngawangun villa teken pengedene.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Nandurin Karang Awak
    Balinese
    Yadiastun ngadol Arak lan Tuak punika mrasidayang nincapang perekonomian ring Karangasem.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Ngirangin Demen Minum Tuak lan Arak ring Para Truna-Truni Karangasem
    Balinese
    Pemerintah ring Karangasem patutnyane ngalaksanayang sidak utawi ngupapira malih para dagang-dagang mangda nenten dados ngadol minuman sekadi arak, tuak miwah sane lianan ring anak sane kantun masekolah utawi belum cukup umur.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Ngirangin Demen Minum Tuak lan Arak ring Para Truna-Truni Karangasem
    Balinese
    Wantah sang nuenang lahan sane ngamolihang pikolih ring ngadol hasil tambang.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Place Nglimbakang Potensi Wisata Padang Savana ring Desa Tianyar
    Balinese
    Para petani garam punika prasida ngadol antuk pengarga andap pisan, upaminipun arontong ji Rp 1.200/kg, ritatkala musim sabeh wau prasida nincap dados Rp 3.000/kg.
    English
    However, now, this traditional business is increasingly threatened with bankruptcy.
    Indonesian
    Akan tetapi kini, usaha tradisional ini kian terancam gulung tikar.
    Government Nincapang Uyah Khas Kusamba
    Balinese
    Akeh sane mangkin kapanggihin sakadi ring Ubud, krama irika nyewaang tanah ipune majeng ring krama duranegara ngantos 25 warsa, utawi ngadol tanah ipune ring parajanané sane nenten krama Bali wantah kaanggen bisnis utawi genah nyeneng.Tiang nenten marasa punika iwang, nanging tiang merasa punika nenten ja becik, duaning 25 warsa punika galah sane sué pisan, yening samian krama Bali ngadol utawi nyewa tanah ring parajanane ring duranegara nika mwinan akeh krama Bali sane mapikayun numbas tanah ring luar pulo Bali utawi akeh sane mapikayun ngarereh pakaryan ring luar Bali santukan ring Bali sampun akidik wnten genah jagi ngarya itsaha untawi genah ngerereh pakaryan.
    English
    For example in Ubud.
    Indonesian
    Sekarang banyak yang terlihat di Ubud, masyarakat menyewakan tanahnya ke masyarakat luar negeri sampai 25 tahun, atau menjual tanahnya ke orang yang bukan masyarakat Bali untuk dijadikan bisnis atau tempat tinggal.
    Literature Bule Mengontrak Tanah, Otot Kering, dan Non Hindu Berjualan Canang
    Balinese
    Yen wantah ngandelang widang pariwisata, pastika sampun ten sida mamargi kauripanne. Sawetara lintang 6 sasih lintang memargi, titiang mautsaha madolan, inggian punika kadi kanten ring foto, titiang wantah ngadol koran.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature TIDAK MALU BERUSAHA DI MASA PANDEMI COVID 19
    Balinese
    Yowanane naler rutin ngawentenann pertandingan antar desa sane prasida ngewantu perekonomian kramane mejalaran antuk ngadol tiket lan warung ring sekitaran wantilan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Place Olahraga Minakadi Pembangkit Ekonomi - Desa Adat Biaung
    Balinese
    Rare-rare puniki pacang kaaturin sakadi ngadol narkoba sane kawedar ring ipun indik ngadol narkoba punika akeh ngamolihang jinah bandingang makarya becik.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Para Pamimpin lan Para Yowanane
    Balinese
    Nénten ja wantah ngawinang para yowanane meled uning ring rasa narkoba punika sangkaning meled ring raga utawi kapaksa antuk anak sané nuntun ipun ngadol narkoba punika.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Para Pamimpin lan Para Yowanane
    Balinese
    Rikala aab jagate sekadi mangkin, inggihan gering agung sane mawasta Covid-19, akeh pisan ring penepi siring keni panglalah sekadi wang tani lan ternak ritatkala ngadol hasil panennyane hargane nenten manut sekadi pengaptinyane, akeh para utsaha inggihan pariwisata, warung, lan sane tiosan sami keni panglalah nenten dados makarya sekadi biasane.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Paras-Paros Sarpanaya (I Wayan Mastra Adi Candra)
    Balinese
    Ring masa Pandemi Covid-19 samian pada keweh ngrereh pemasukan, titiang selaku wirausaha muda sane ngadol parfum murah lan masker wajah, nyarengin para yowanane mangda ngadol parfum lan masker wajah.
    English
    During the Covid-19 pandemic, it was difficult for everyone to find income.
    Indonesian
    Di Masa pandemi covid-19 semua susah mencari pemasukan, saya selaku wirausaha muda yang menjual parfum murah dan masker wajah, mengajak para anak muda untuk menjual parfum dan masker wajah.
    Literature Bisnis Parfum di masa Pandemi
    Balinese
    Sakemawon wenten nyane mungguwing petani sane anom-anom mangkin, ring galah sekadi mangkin sane sampun wenten kemajuan teknologi,pamekas para anom-anome ngadol hasil pertanian nyane mejalaran anuk media sosial sane kaapti preside numbas wantah semeton sane nampek.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Covid Petani Anyar Ring Tengahing Pandemi Covid-19 olih Putu Rita Kusuma Dewi
    Balinese
    Santukan wenten gering agung, meweh mangkin ngadol kerajinan ukir puniki.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Place Desa Petulu: Potensi Ekonomi dan Wisatanya
    Balinese
    Pidan ja krama Bali maduwe artha brana marupa mas-masan, tur ngadol mas-masan, ipun sapantesnyane nenten naenin lali maaturan rikala rahina Sabuh Mas.
    English
    It is said in the Vedic Scriptures that Goddess Lakmsi is always present where there is no quarrel.
    Indonesian
    Dinyatakan dalam Kitab Suci Veda bahwa Dewi Laksmi senantiasa hadir di mana tidak ada pertengkaran.
    Holiday or Ceremony Sabuh Mas
    Balinese
    Sakéwanten, nénten akéh sané ngadol ring pasar sané anyar punika dados pikobet.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Kawéntenan Pasar umum Gianyar sané ageng, nanging sujatinnyané nénten ja kadi asapunika
    Balinese
    Kewéntenan para jana baliné ring bali sawetara 5 warsa puniki sayuwakti ngangsan ngakéhang sané maparidabdab ngingkinang angga pacang madue utsaha, minakadi silih sinungggil ngadol tipat lan saté bawi, yening ke uratiang pisan ring sisin marginé pamekasnyané ring wewidangan desa penatih akéh pisan kawéntenan dagang tipat saté punika tur mekanten sami pada rame olih sang sane metumbasan sinambi melali lali.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Dagang Sate sepi karena pandemi
    Balinese
    Puniki mawinan nenten pacang rugi yening iraga ngadol Nasi Jinggo ring pasca pandemi puniki.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature BERJUALAN NASI JINGGO
    Balinese
    Suud ngadep buah undis teken buah kacang dawa terus Ia ngojog ka tukang emasne. “Jero tukang, niki tiang ngadol taluh emas.” Bengong i tukang emas tumben nepukin emas mabungkulan cara taluh.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Folktale Siap Sangkur Mataluh Emas
    Balinese
    Para petani garam punika prasida ngadol antuk pengarga andap pisan, upaminipun arontong ji Rp 1.200/kg, ritatkala musim sabeh wau prasida nincap dados Rp 3.000/kg.
    English
    However, now, this traditional business is increasingly threatened with bankruptcy.
    Indonesian
    Akan tetapi kini, usaha tradisional ini kian terancam gulung tikar.
    Government Sistem Tunnel Nincapang Uyah Khas Kusamba
    Balinese
    Silih tunggil utsaha sane becik pisan kamargiang ritepengan sakadi mangkin inggih punika ngadol jatah utawi SATE, KATIKAN SATE, miwah LULUH SATE.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature KATIKAN, LULUH SATE, SATE LILIT
    Balinese
    Yening umpamiang titiang sakadi Anake rauh ka bali ngadol bakso numbas tanah.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Masih di jajah
    Balinese
    Spekulasi indik tanah ngawinang pangargan tanahé sayan tegeh, mawinan akéh petani sané nyidang ngadol tanah ipuné. 4.Pemuda sane nenten malih seneng ring pacentokan, santukan kasengguh nenten becik, nenten ajeg, miwah nenten modern, miwah kebijakan perlindungan lahan pertanian pangan berkelanjutan (PLP2B) sané durung efektif kaimplementasiang.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Suud Ngadep Uma
    Balinese
    Pikobet sane kekantenan ring wawedanan Tiange, inggih punika, ngadol tanah warisan ring investor asing.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Tanah Natah, Telah!
    Balinese
    Tyang meplesiran ke sanur, drike tyang mesepedaan muterin pasih sanur lan nyingakin akeh sane ngadol capil pantai lan baju.
    English
    -
    Indonesian
    Om swastyastu halo semua saya Shavara dari denpasar.
    Comics Tiang pinaka siswi SMPN 7 Denpasar Ngisi Kemerdekaan anggon Pariwisata
    Balinese
    Daya beli para kramane ngangsan tuun, sane ngaenang perusahaan ngirangin produk lan wusan ngadol produknyane, napi malih ngantos keni PHK.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Tuna Kriya Wewidangan Desa ring Indonesia
    Balinese
    Mangkin akeh masyarakate sane keni dampak COVID-19 nika mawinan akeh penganggurane sane beralih profesi dados pedagang, wenten sane ngadol canang, wenten sane ngadol ajengan, wenten sane ngadol busana miwah sane lianan.
    English
    Now many people have been affected by COVID-19 which has increased unemployment and then switched professions to become traders, some are selling canang, some are selling food, some are selling clothes and so on.
    Indonesian
    Sekarang banyak masyarakat yang terkena dampak COVID-19 yag membuat semakin meningkatnya pengangguran yang kemudian beralih profesi menjadi pedagang, ada yang berjualan canang, ada yang berjualan makanan, ada yang berjualan baju dan lain-lain.
    Literature UMKM Pahlawan dimasa Pandemi COVID-19
    Balinese
    Sakadi utsaha alit sakadi ngadol sempol ayam puniki.
    English
    Small businesses such as selling chicken sempol, for example.
    Indonesian
    Usaha kecil seperti berjualan sempol ayam ini contohnya.
    Literature UMKM Sebagai Upaya Untuk Meningkatkan Perekonomian Lokal Bali
    Balinese
    Para petani garam punika prasida ngadol antuk pengarga andap pisan, upaminipun arontong ji Rp 1.200/kg, ritatkala musim sabeh wau prasida nincap dados Rp 3.000/kg.
    English
    However, now, this traditional business is increasingly threatened with bankruptcy.
    Indonesian
    Akan tetapi kini, usaha tradisional ini kian terancam gulung tikar.
    Government Upaya Nincapang Kawentenan Uyah Khas Kusamba
    Balinese
    Punika mawinan para pamacul pacang sumengken teleb dados pamacul miwah nenten pacang ngadol cariknyane.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Pikobet Alih Fungsi Lahan Carik
    Balinese
    Samaliha wenten taler alit-alite sane ngadol sanganan ring margine sane nenten kajantenang becik.
    English
    These individuals often use assistance measures as an effort to get attention and praise from the public via social media without thinking about the truth of what is happening on the ground.
    Indonesian
    Seperti yang sudah tertulis pada pasal 33 ayat 1 UUD tahun 1945 yang berbunyi bahwa “fakir miskin dan anak-anak terlantar dipelihara oleh negara”.
    Government Utamayang Bansos Nenten Medsos
    Balinese
    Saking hulu utsaha puniki ngwantu petani rikalaning ngadol pikolihnyane, ngwantu pengrajin keranjang miwah ring sektor hilir taler mungkus sayuran mangdane kramane seneng ngajeng sayur.
    English
    -
    Indonesian
    Dari sektor hulu usaha ini membantu petani dalam memasarkan hasilnya, membantu pengerajin keranjang dan di sektor hilir juga mengkemas sayuran agar masyarakat gemar makan sayur
    Literature Usaha Paket Sayur di Masa Pandemi Meningkatkan Perekonomian Bali
    Balinese
    Woh-wohan lokal taler daos langka akibat kekirangan minat utawi daya tarik masyarakat sane pinih utama para yowana ring zaman Kadi mangkin, iraga pautut mamula bibit-bibit Woh-wohan lokal lan ngelestariang Woh-wohan lokal, ngangen Woh-wohan lokal lan ngadol Woh-wohan lokal.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government WOH-WOHAN LOKAL NYANSAN KATILARIN
    Balinese
    Makeh wewangunan villa ring sawewengkon carik sane ngawetuang pikobet,mekawinan para petanine ngancan meweh metetanduran ,"asiki tate genah nyane nenten becik utawi sbrawut sumangdene ngepetin glinjingan dados nyane toya kahalangin mengalir ngeranayang banjir kaping kalih : sampah sane kawetuang wewangunan inucap marupa limbah mabo nenten becik ring pernafasan ,nika nyutetang para petanine jeg ngadol duwen nyane napi malih kadaut antuk pengarga sane mael.yanning kaselehin mekadi panyobahan guru wisesa wicara niki wantah sangkaning jublah penduduk sane ngancan ngakehang dadosnyane siki siki ne pemargi wantah membuka lahan baru nenten malih wenten sekadi lahan hijau sekadi sane kakanten dumun,kadi pidartan kepala dinas pertanian nyobyahan mekirang nyane lahan ring kabupaten gianyar kawentenan nyane nibening nguwub ring sawewengkon kacamatan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Wewangunan villa ngelimbah
    Balinese
    Akeh wenten anake sane keni PHK punika makta kekaryan ring pasar dados tukang suun, ngadol banten miwah dagang ajeng - ajengan.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Literature Napi Je Kekaryanne Punika, Astungkara Mesari
    Balinese
    Sane jagi tetujon pasurat puniki, jagi ngelaksanayang Pelatihan Branding Usaha Biro Perjalanan Mikro mangda kalantur antuk pekaryan Platform Travel Digital sane ngadol jasa saking 99% krama Bali utawi keringanan sertifikasi guide domestik sane kapicaang olih krama Bali.
    English
    -
    Indonesian
    -
    Government Wisata Edukasi Saking Pemandu Wisata Sane Wikan ring Bali
    Balinese
    Tiang sebagai anak truna ngerasayang keweh ngalih pipis di masan corona care jani, nanging tiang tetep berusaha nguwangun usaha, tiang medue usaha ngadol baju bekas utawi second , di peken tiang ngalih baju memerek meli aji 20 tali lantas adep tiang aji 50 nganti 100 tali usaha sane kadirian titiang puniki sampun mejalan 5 tiban, usaha niki wantah ngerereh baju bekas ring Pasar Kodok.
    English
    As a young person, I find it difficult to make money in the current corona era, but I am still trying to build a business, I have a business selling used or secondhand clothes, in the market I look for branded clothes and buy them for 20 thousand then I can sell up to 50 Up to 100 thousand businesses that I have founded have been running for 5 years, this business only looks for used clothes at the Frog Market.
    Indonesian
    Saya sebagai anak muda merasa susahnya mencari uang di masa corona pada saat ini, tapi saya tetap berusaha membangun usaha, saya punya usaha menjual baju bekas atau second, di pasar saya mencari baju ber merek dan membelinya sebesar 20 ribu lalu bisa saya jual sampai sebesar 50 sampai 100 ribu usaha yang sudah saya dirikan ini sudah berjalan selama 5 tahun, usaha ini hanya mencari baju bekas di Pasar Kodok.
    Literature Bumi susah ekonomi sulit