How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Kakawin

kakawin

kkwin/
  • poetry written in the Old Javanese language, which was the literary language of Java from about the 9th. through the 15th. centuries. This same literary language was studied and written in Bali and is used today for readings and performances, often for ceremonial occasions such as cremations and odalans, but sometimes in recreational clubs. The meters of the kakawin poems are called wirama. Each wirama has a fixed pattern of long and short syllables, a pattern not found in Indonesian languages. Kakawin stanzas usually have four lines. Thematically, kakawin poems are usually concerned with the heroes of the Indian epics Mahabharata and Ramayana. In Jimbaran kakawin is only performed during a ceremony, such as a cremation, outside a temple, never in a temple. (Mider) (Noun) en
  • karya sastra Bali sejenis puisi yang terikat oleh guru lagu dan jumlah suku kata dan jumlah baris dalam satu bait; kakawin (Mider) (Noun) id
Andap
-
Kasar
-
Alus sor
-
Alus mider
-
Alus madya
-
Alus singgih
-
Mider
Bali dataran dialect
-
Bali aga dialect
-

Usage Examples

Ngiring ngwacen kakawin Ramayana.
Let’s read kakawin Ramayana.

⚙ Usage examples pulled from the Community Spaces


In Balinese:   Lengkara ring duur punika, wantah kaambil saking Kakawin Sutasoma sane artosnyane, yadiastun bina nanging kasujatiane wantah asiki.

In English:   The above quote is an excerpt in Kakawin Sutasoma which means, even though they are different, in fact they are still one.

In Indonesian:   Kutipan diatas merupakan cuplikan dalam Kakawin Sutasoma yang bermakna, walaupun berbeda-beda namun sesungguhnya tetap satu jua.Yang harus dijadikan pedoman adalah bagaimana supaya bisa mempersatukan dan saling menghargai dalam perbedaan.

In Balinese:   Kakawin Aji Palayon karipta olih Ida Bagus Putu Bek saking Griya Suci, Gianyar.

In English:   After leaving his body, the spirit sees his relatives who are surrounding him.

In Indonesian:   Kemudian, roh melanjutkan perjalanannya ke Sungai Sarayu untuk menyucikan diri sebelum melanjutkan perjalanan.

In Balinese:   Kewanten, yening kadadosang rujukan sejarah, kakawin puniki tan anut duaning akeh satuannyane kamodifikasi.

In English:   But Arjuna passed the test.

In Indonesian:   Namun Arjuna lulus dalam pertapaan itu.

In Balinese:   Duk warsa 1019-1042, carita Arjuna matapa puniki kasalin basa tur kasurat marupa kakawin mabasa Jawi purwa olih Mpu Kanwa.

In English:   But Arjuna passed the test.

In Indonesian:   Namun Arjuna lulus dalam pertapaan itu.

In Balinese:   Kakawin puniki, yadiastun ring akudang carita tan anut ring sejarah aslinnyane, wantah kaloktah pisan ring Bali.

In English:   This Kakawin, although in some parts does not correspond to its original history, is very popular among the Balinese.

In Indonesian:   Pada bagian awal kakawin ini terdapat kisah mengenai Arjuna yang melakukan pertapaan di Gunung Mahameru untuk mendapatkan berkat dari Dewa Indra.

In Balinese:   [BA] Kakawin Arjuna Wiwaha inggih punika modifikasi saking carita sejarah ring Mahabharata, utamannyane Adi Parwa.

In English:   This Kakawin, although in some parts does not correspond to its original history, is very popular among the Balinese.

In Indonesian:   Pada bagian awal kakawin ini terdapat kisah mengenai Arjuna yang melakukan pertapaan di Gunung Mahameru untuk mendapatkan berkat dari Dewa Indra.
[[Word example text ban::[BA] Kakawin Arjuna Wiwaha inggih punika modifikasi saking carita sejarah ring Mahabharata, utamannyane Adi Parwa.| ]]

In Balinese:   Ring pangawit kakawin puniki wenten carita indik Arjuna nglaksanayang patapan ring Giri Mahameru, matetujon ngamolihang sanjata saking Bhatara Indra.

In English:   This Kakawin, although in some parts does not correspond to its original history, is very popular among the Balinese.

In Indonesian:   Pada bagian awal kakawin ini terdapat kisah mengenai Arjuna yang melakukan pertapaan di Gunung Mahameru untuk mendapatkan berkat dari Dewa Indra.

In Balinese:   Kawentenan lokal Bali kalaksanayang ngarujuk ring kawentenan sosial sane kagambarin ring kakawin, pupuh, lan lagu Bali, tur kawentenan lingkungan sane kapertaman ring subak, tuak, lan pengaruhan kasunyatan Bali.

In English:   Balinese local wisdom includes social wisdom such as kakawin, pupuh, and Balinese songs, as well as environmental wisdom such as subak, toddy, and the influence of Balinese kasunyatan.

In Indonesian:   Kearifan lokal Bali meliputi kearifan sosial seperti kakawin, pupuh, dan lagu-lagu Bali, serta kearifan lingkungan seperti subak, tuak, dan pengaruhan kasunyatan Bali.

In Balinese:   [BA] Silih sinunggil kakawin sane pinih bawak inggih punika Banawa Sekar, lumrah kabawos Banawa Sekar Tanakung duaning kasurat olih Mpu Tanakung duk warsa 1351 Masehi.

In English:   There are only 12 stanzas in this kakawin, divided into three chapters.

In Indonesian:   Bab kedua menjelaskan tentang beraneka macam persembahan dari banyak keturunan bangsawan Majapahit.
[[Word example text ban::[BA] Silih sinunggil kakawin sane pinih bawak inggih punika Banawa Sekar, lumrah kabawos Banawa Sekar Tanakung duaning kasurat olih Mpu Tanakung duk warsa 1351 Masehi.| ]]

In Balinese:   Wantah wenten 12 pada ring kakawin puniki, kapahpah dados tigang bab utawi sargah.

In English:   There are only 12 stanzas in this kakawin, divided into three chapters.

In Indonesian:   Bab kedua menjelaskan tentang beraneka macam persembahan dari banyak keturunan bangsawan Majapahit.

In Balinese:   Zoetmulder (1983) nyalin kakawin puniki ring aksara Latin tur taler kasalin basa ring basa Belanda lan Indonesia.

In English:   There are only 12 stanzas in this kakawin, divided into three chapters.

In Indonesian:   Bab kedua menjelaskan tentang beraneka macam persembahan dari banyak keturunan bangsawan Majapahit.

In Balinese:   Kakawin puniki kasurat olih Mpu Tanakung (nenten pesengan asli) daweg Ida Sang Prabu Hayam Wuruk ngamargiang yadnya Sraddha (Maligia) ageng mantuka ring ratu niang ida (Dyah Rajapatni Gayatri) ring alun-alun puri Majapahit.

In English:   This Kakawin was written by Mpu Tanakung (not his real name) when King Hayam Wuruk committed a great holy sacrifice (Sraddha) addressed to his late grandmother, Dyah Rajapatni Gayatri, at Majapahit palace square.

In Indonesian:   Banyak pendeta, keluarga kerajaan, para bangsawan dan semua pejabat Majapahit hadir untuk melakukan persembahyangan dan penghormatan kepada arca Rajapatni Gayatri yang distanakan di sebuah singgasana putih.

In Balinese:   Dane ngaptiang mangda kakawin punika prasida katerima tur nyenengin ida sang prabu Hayam Wuruk sadurung kakawin punika kasalin marupa lontar.

In English:   There are offerings in the form of poetry, dances and so on.

In Indonesian:   Bab pertama mendeskripsikan tentang betapa megahnya upacara sraddha yang dilakukan oleh Raja Hayam Wuruk.

In Balinese:   Kakawin Bharatayuddha puniki inggih punika reringkesan Bhisma Parwa, Drona Parwa, Karna Parwa, Salya Parwa nyantos Swargarohana Parwa.

In English:   This Kakawin Bharatayuddha is a shortened version of Bhisma Parwa, Drona Parwa, Karna Parwa, Salya Parwa to Swargarohana Parwa.

In Indonesian:   Kakawin Bharatayuddha ini adalah versi singkat dari Bhisma Parwa, Drona Parwa, Karna Parwa, Salya Parwa hingga Swargarohana Parwa.

In Balinese:   Tlataran ring Kakawin Bharatayuddha ngedas pateh saking tlataran payudan sane munggah ring Mahabharata kasurat olih Ida Bhagawan Krishna Dvaipayana Vedavyasa sawetara 5.000 warsa sane sampun lintang.

In English:   Then war broke out between the Pandavas and the Kauravas.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Bharatayuddha mengisahkan tentang peperangan selama 18 hari di medan perang Kuruksetra.

In Balinese:   Ring manggala (pangawit) kakawin puniki wenten pada atur-aturan majeng ring Paduka Raja Jayabhaya.

In English:   This Kakawin Bharatayuddha is a shortened version of Bhisma Parwa, Drona Parwa, Karna Parwa, Salya Parwa to Swargarohana Parwa.

In Indonesian:   Kakawin Bharatayuddha ini adalah versi singkat dari Bhisma Parwa, Drona Parwa, Karna Parwa, Salya Parwa hingga Swargarohana Parwa.

In Balinese:   Ring panguntat carita kakawin puniki wenten satua indik pangwales dendam olih Asvatthama (mungah ring Sauptika Parwa), kewanten kakawin puniki nenten nyaritayang indik uwugnyane panegara Dwarawati.

In English:   Then war broke out between the Pandavas and the Kauravas.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Bharatayuddha mengisahkan tentang peperangan selama 18 hari di medan perang Kuruksetra.

In Balinese:   [BA] Kakawin Bharatayuddha nyaritayang indik payudan selami plakutus lemeng ring rana Kuruksetra.

In English:   Then war broke out between the Pandavas and the Kauravas.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Bharatayuddha mengisahkan tentang peperangan selama 18 hari di medan perang Kuruksetra.
[[Word example text ban::[BA] Kakawin Bharatayuddha nyaritayang indik payudan selami plakutus lemeng ring rana Kuruksetra.| ]]

In Balinese:   Kawentenan Kakawin Bhomantaka puniki ngayuktiang indike kawentenan kasusastraan ring krama Jawi purwa sampun luhur, utamannyane ring masa kaprabon Ida Sang Prabu Airlangga.

In English:  

In Indonesian:   Adanya Kakawin Bhomantaka membuktikan bahwa tingkat kesusastraan masyarakat Jawa kuno sudah tergolong tinggi pada zaman Airlangga.

In Balinese:   Bhomantaka taler kawastanin Bhomakawya, inggih punika silih sinunggil kakawin pinih purwa lan pinih dawa ring sejarah kasusastraan Jawi purwa.

In English:   Bhomantaka is also known as Bhomakawya, the oldest and the longest kakawin compilation in the history of old Javanese literature.

In Indonesian:   Bhomantaka disebut juga Bhomakawya, sebuah kakawin tertua dan terpanjang dalam sejarah kesusastraan Jawa kuno.

In Balinese:   Bhineka tunggal Ika, mawit saking basa Jawa Kuna sané kaambil saking kakawin Sutasoma karangan Empu Tantular sawatara abad ka-14 Masehi.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring warsa 2012, dané ngamolihang gelar Doktor Linguistik antuk Konsentrasi Wacana Sastra ring Program Pascasarjana Universitas Udayana antuk judul disertasi "Wacana Siwa-Buddha ring Kakawin Nilacandra: Analisis Resepsi".

In English:   In 2012, he earned a Doctorate in Linguistics with a Concentration of Literary Discourse at the Udayana University Postgraduate Program with the dissertation title "Shiva-Buddhist Discourse in Kakawin Nilacandra: Reception Analysis".

In Indonesian:   Pada 2012, ia meraih gelar Doktor Linguistik dengan Konsentrasi Wacana Sastra pada Program Pascasarjana Universitas Udayana dengan judul disertasi “Wacana Siwa-Buddha dalam Kakawin Nilacandra: Analisis Resepsi”.

In Balinese:   Buku punika nyritayang indik sapunapi Ida Dang Hyang Nirartha ritatkala ngawi kakawin punika ring salantang lampah ida ring pasisi Bali kelod nyantos Uluwatu.

In English:   According to Hanyang Nirartha, the balance of nature will affect the balance of humans.

In Indonesian:   Pujasastra berarti sebuah karya sastra yang bertujuan untuk memuji seseorang atau sesuatu.

In Balinese:   Kakawin puniki sampun kasalin basa ring bahasa Indonesia olih Ida Bagus Agastia, tur kapulpulang ring buku alit mamurda “Di Kaki Pulau Bali”.

In English:   Hanyang Nirartha is a “pujasastra”.

In Indonesian:   Hanyang Nirartha adalah sebuah pujasastra.

In Balinese:   Kakawin punika kocap karipta olih ida daweg ida mamargi ring pasisi Bali kelod.

In English:   According to Hanyang Nirartha, the beauty of nature also exists in the human body, so that between humans and nature cannot be separated.

In Indonesian:   Menurut Hanyang Nirartha, keindahan alam juga ada dalam tubuh manusia, sehingga antara manusia dan alam tidak dapat dipisahkan.

In Balinese:   Silih sinunggil kakawin sane karipta olih ida inggih punika Hanyang Nirartha, sane karipta ring don lontar.

In English:   He attributed that beauty to the beauty of a woman.

In Indonesian:   Kakawin tersebut konon ditulis di sepanjang pantai Bali selatan, tatkala beliau melihat pemandangan pantai dan pohon-pohon pudak (pandanus) yang berbau harum.

In Balinese:   Munggah ring kakawin puniki, Dang Hyang Nirartha ngagungang kawisesan Hyang Widhi sane mamurti ring sahananing kaluwihan bhuwanane minakadi pasisi, karang, sekar, lan angin sane tis.

In English:   One of the kakawin poems he wrote was Hanyang Nirartha, which he wrote on palm leaves.

In Indonesian:   Salah satu kakawin yang beliau tulis adalah Hanyang Nirartha, yang ditulisnya pada daun lontar.

In Balinese:   Lumrahnyane, ngedas sami proyek pangriptan kakawin kasponsorin olih raja.

In English:   Usually, almost all kakawin writing projects are sponsored by the king.

In Indonesian:   Biasanya, hampir semua proyek penulisan kakawin disponsori oleh raja.

In Balinese:   Ring suang-suang kakawin, sang pangawi biasane nyurat pesengan raja sane dados sponsor kakawian punika.

In English:   The existence of sponsorship of poets and writers proves that the kings of ancient Java had great attention to literacy.

In Indonesian:   Para rakawi atau pujangga biasanya tidak memakai nama asli.

In Balinese:   Ring Kakawin Hariwangsa taler, Mpu Panuluh nyambat indike dane ngripta kakawin punika antuk titah lan palugrayan Raja jayabhaya.

In English:   The point of this story is Sri Krishna's marriage to Rukmini.

In Indonesian:   Karena itu, nama Mpu Panuluh pun bukanlah nama asli.

In Balinese:   Dumogi tityang prasida ngripta kakawin sane luwih puniki, pinaka tatujon tityang ngelar tapa.

In English:   Usually, almost all kakawin writing projects are sponsored by the king.

In Indonesian:   Biasanya, hampir semua proyek penulisan kakawin disponsori oleh raja.

In Balinese:   Mpu Panuluh ngaripta Kakawin Hariwangsa pinaka saduran saking Cakepan Hariwangsa mabasa Sanskerta.

In English:   The existence of sponsorship of poets and writers proves that the kings of ancient Java had great attention to literacy.

In Indonesian:   Para rakawi atau pujangga biasanya tidak memakai nama asli.

In Balinese:   Wentuk paneges sane kawrediang olih IGB Sugriwa ring Kakawin Ramatantra.

In English:   At the stage of providing data, observation and interview methods were used to find the translated works of IGB Sugriwa.

In Indonesian:   Pada tahap penyediaan data, digunakan metode observasi dan wawancara untuk menemukan karya terjemahan IGB Sugriwa.

In Balinese:   Beliau akeh madue karya-karya sane sampun kaunggahang, minakadi "Pangasih Pamero" warsa 2005 kaunggahang olih Balai Bahasa Bali, Gaguritan Aji Palayon Transformasi Kakawin Aji Palayon warsa 2006 kaunggahang pereragan, lan Kumpulan Essay "Berguru pada Giri" warsa 2009 kaunggahang pereragan.

In English:   He also has many published works, including “Pangasih Pamero” in 2005 published by Balai Bahasa Bali, Gaguritan Aji Palayon Transformasi Kakawin Aji Palayon in 2006 published independently, and Essay Collection “Learning on Giri” in 2009 published independently.

In Indonesian:   Beliau juga banyak memiliki karya-karya yang telah diterbitkan, antara lain “Pangasih Pamero” tahun 2005 diterbitkan oleh Balai Bahasa Bali, Gaguritan Aji Palayon Transformasi Kakawin Aji Palayon tahun 2006 diterbitkan mandiri, dan Kumpulan Essay “Berguru pada Giri” tahun 2009 diterbitkan mandiri.

In Balinese:   Kakawin Ramayana maosin indik palampah Sri Rama sane muputang urip Asura Rawana.

In English:   Kakawin Ramayana is anarration about Lord Rama who kills an evil king, Ravana.

In Indonesian:   Kakawin Ramayana menceritakan tentang sejarah Sri Rama yang membinasakan Asura Ravana.

In Balinese:   Mpu Yogiswara pangawi Kakawin Ramayana mrasa seneng ri tatkala nyurat kaluihan sekar tunjung ring telaga sane madaging toya ening punika: tunjung putih pwa ya ta tunjung abang sedeng rum/ kumbangnya ghurnita masabda umung sadarppa/ len manda maruta mirirya sugandha mambo/ Sang Rama Laksmana rikang ksana tusta de nya// “Sekar Tunjung Petk miwah Abang sedek kembang/ kumbangnyana pagrieng masuara/ taler angin sane ngesir ngura ambu mrik sumirik/ Sri Rama miwah Sang Laksmana ri tatkala punika seneng kabuatang// Kalengengan ring taman sane wenten ring wana punika, antuk telaga miwah sekar taler bramarannyane, manados sesuratan sane panjang ring kriya sastra kunane puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Iraga sareng sami patut nguratiang sesuratan sastra agama puniki: Ring sisin gununge wenten telaga sane luih kakatonang/ wantah sekar Tunjung Putih sekar sane wenten irika wantah mawarna bang/ kapireng suara angsa petak sedek nglangi, sakewanten nenten sinah/ suarannyane alus kapirengin, miwah ngulangunin// Samian telagane nenten wenten sane nenten madaging sekar tunjung/ samian sekar tunjunge nenten wenten sane madaging bramara/ bramarane punika pagrieng nenten wenten sane nenten masuara/ suarannyane becik pisan kapireng/ nenten wenten sane nenten nudut kayun// Wenten naler sane kasurat ring pada kakawin puniki: tarune sami sakadi saling cingakin/ punika taler telagane makasami seneng/ sekarnyane samian mawarni petak sakadi warna petak penyingakan/ sakewanten bramara sane mawarna ireng punika maencegan irika sakadi batun penyingakan sane ireng// Sekar sane mawarni petak, bramara sane mawarni ireng, angin sane ngasirsir, suaran bramarane sane lengut, punika sakadi simbol suci ring sajeroning ajahan yoga-tantra makilitan saking sabda suci miwah aksara suci.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ten kauningin sira pangripta kakawin sane madaging ajah-ajahan Agama Buddha puniki.

In English:   He then said goodbye to his wife.

In Indonesian:   Dia bertapa di Gunung Mahameru agar di kelahiran selanjutnya dia bisa menjadi manusia dan memiliki wajah yang tampan.

In Balinese:   Salanturnyane, Kakawin Sutasoma sane kaanggen ngaryanin palet kaping kalih, ngenenin indik payudannyane Sang Sutasoma kapining Raksasa Purusadha.

In English:  

In Indonesian:   Karya-karya sastra yang demikian hebatnya, tidak mungkin dapat diwujudkan tanpa pembacaan karya sastra hebat lainnya dengan jumlah yang tentunya tidak sedikit.

In Balinese:   Mpu Yogiswara pangawi Kakawin Ramayana mrasa seneng ri tatkala nyurat kaluihan sekar tunjung ring telaga sane madaging toya ening punika: tunjung putih pwa ya ta tunjung abang sedeng rum/ kumbangnya ghurnita masabda umung sadarppa/ len manda maruta mirirya sugandha mambo/ Sang Rama Laksmana rikang ksana tusta de nya// “Sekar Tunjung Petk miwah Abang sedek kembang/ kumbangnyana pagrieng masuara/ taler angin sane ngesir ngura ambu mrik sumirik/ Sri Rama miwah Sang Laksmana ri tatkala punika seneng kabuatang// Kalengengan ring taman sane wenten ring wana punika, antuk telaga miwah sekar taler bramarannyane, manados sesuratan sane panjang ring kriya sastra kunane puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Iraga sareng sami patut nguratiang sesuratan sastra agama puniki: Ring sisin gununge wenten telaga sane luih kakatonang/ wantah sekar Tunjung Putih sekar sane wenten irika wantah mawarna bang/ kapireng suara angsa petak sedek nglangi, sakewanten nenten sinah/ suarannyane alus kapirengin, miwah ngulangunin// Samian telagane nenten wenten sane nenten madaging sekar tunjung/ samian sekar tunjunge nenten wenten sane madaging bramara/ bramarane punika pagrieng nenten wenten sane nenten masuara/ suarannyane becik pisan kapireng/ nenten wenten sane nenten nudut kayun// Wenten naler sane kasurat ring pada kakawin puniki: tarune sami sakadi saling cingakin/ punika taler telagane makasami seneng/ sekarnyane samian mawarni petak sakadi warna petak penyingakan/ sakewanten bramara sane mawarna ireng punika maencegan irika sakadi batun penyingakan sane ireng// Sekar sane mawarni petak, bramara sane mawarni ireng, angin sane ngasirsir, suaran bramarane sane lengut, punika sakadi simbol suci ring sajeroning ajahan yoga-tantra makilitan saking sabda suci miwah aksara suci.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sakadi sane menggah ring Kakawin Nitisastra, yening laksana nyalung-nyaluh baos ida sang mraga brahmana, sastra-sastra, taler nyalung-nyalung baos sang mraga guru prasida ngrauhang kasengsaran ngraris padem.

In English:  

In Indonesian:   Saat para wiku telah tiba di Dwarawati, mereka menghadap para pendeta dengan alasan memohon belas kasihan agar bisa mempunyai anak.

In Balinese:   Mpu Tanakung ring kriya sasran idane inggih punika Kakawin Wrettasancaya maosang indik sungsut kayun Sang Dewi sane katinggalin olih jiwatmannyane inggih punika Sang Kawi (mango): mas ningwang toh diwasa tekaping mangwalanglang kalangwan/ tolih ranten rasika kari tibrangarang kandehan kung/ sokagring ring taman agulingan ring hebing nagapuspa/ mandakranta bhramara manangis ring ruhur darpa manghreng// “Uduh jiwatman titiange, sampun sue dados pangawi (mango) ngumbara alanglang kalangwan/ cingakin titiang sane ngajap-ajap/ sungsut, lara ring telenging taman, nylempang ring soring taru nagasari/ ring duhure makebertiosan sinambi nangis ngrieng// Parikan kakawin ring teks baduur punika muatang kruna mango taler lango.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Tanakung ring kriya sasran idane inggih punika Kakawin Wrettasancaya maosang indik sungsut kayun Sang Dewi sane katinggalin olih jiwatmannyane inggih punika Sang Kawi (mango): mas ningwang toh diwasa tekaping mangwalanglang kalangwan/ tolih ranten rasika kari tibrangarang kandehan kung/ sokagring ring taman agulingan ring hebing nagapuspa/ mandakranta bhramara manangis ring ruhur darpa manghreng// “Uduh jiwatman titiange, sampun sue dados pangawi (mango) ngumbara alanglang kalangwan/ cingakin titiang sane ngajap-ajap/ sungsut, lara ring telenging taman, nylempang ring soring taru nagasari/ ring duhure makebertiosan sinambi nangis ngrieng// Parikan kakawin ring teks baduur punika muatang kruna mango taler lango.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Pamargin rasa tresna ring panegaran sane ngawinang purun mabela pati punika sujatinnyane sampun wenten kasurat ring Kakawin Ramayana, utamannyane ring Yuddha Kandasargah kaping kalih likur.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Punggelan satua manut Kakawin Ramayana punika nlatarang indik pamargin Kumbakarna sane sampun uning yuda ring Alengka Pura kakawitin antuk laksana kaon rakannyane sakewanten dane lascarya ngaturang angga, mayuda melanin negarannyane sane karampak olih balan Sang Rama.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sakadi sane sampun munggah ring Kakawin Nitisastra, singhā raksakaning halas halas ikāngrakṣakeng hari nityaśa/ singhā mwang wana tan patūt paḍa wirodhāngdoh tikang keśari/ rug brāṣṭa ng wana denikang jana tinor wrěkṣanya śirņāpadang/ singhānghöt ri jurang nikiang těgal ayūn sāmpun dinon durbala (singa punika sang sane ngraksa alas, sakewanten ipun taler karaksa olih alas, yening alas punika jagi karusak olih i manusa, makasami tarune kaenteb, singane raris mengkeb ring jurang, ring tengahing uma kakepung ngraris kamatiang).

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Kanwa nyuratang lengkara punika ring manggala kriya sastra Kakawin Arjunawuwaha, sane dados kriya sastra kapertama sane karipta ring Jawa Timur.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Salanturnyane, tiosan ring kakawin Ramayana miwah Kakawin Nitisastra sane sampun kabaosang, ajah-ajahan indik niti utawi ring sajeroning kriya sastra, tiosan dados dokumen intelektual sapatutnyane becik kawacen, karesepang, taler kamargiang.

In English:  

In Indonesian:   Pemimpin yang mampu menuntun jika diumpamakan dalam sebuah banawa (kapal), maka seorang pemimpin adalah nahkodanya.

In Balinese:   Silih tunggil pahan cerita ring Kakawin Ramayana baduur, ngicenin tutur utama indik pamimpin taler mimpin, sane prasida kaplajahin ring kawentenan aab jagate sakadi mangkin.

In English:  

In Indonesian:   Pemimpin yang mampu menuntun jika diumpamakan dalam sebuah banawa (kapal), maka seorang pemimpin adalah nahkodanya.

In Balinese:   Salanturnyane, tiosan ring kakawin Ramayana miwah Kakawin Nitisastra sane sampun kabaosang, ajah-ajahan indik niti utawi ring sajeroning kriya sastra, tiosan dados dokumen intelektual sapatutnyane becik kawacen, karesepang, taler kamargiang.

In English:  

In Indonesian:   Pemimpin yang mampu menuntun jika diumpamakan dalam sebuah banawa (kapal), maka seorang pemimpin adalah nahkodanya.

In Balinese:   Lempas saking tetujon punika, pawarah-warah saking pemerintah Belanda punika prasida nangiang kahyun para intelektual Bali, minakadin nyane para guru mangda nyurat karya-karya sastra sane wangun nyane matiosan saking karya-karya sastra tradisional minakadi kakawin, kidung, miwah geguritan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nyantos iriki, iraga kaelingin antuk Kakawin Niti Sastra puniki: Sang sura menanging rananggana amukti suka wibhawa bhoga wiryawan/ sang sura pejahing ranang gana./ mangusir surapada siniwing surapsari/ yan bhirun maweding rananggana pejah yama bala manikep mamidana/ yan tan tininda ring parajanen irang-irang sinoraken//

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Punika sane kasurat ring Kakawin Nirartha Prakerta. (diterjemahkan oleh @YesiCandrika BASAbaliWiki)

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sakadi sane menggah ring kriya sastra Kakawin Arjuna WiwahaRitatkala Indraloka kausak-asik olih Raksasa Niwatakwaca, Bhatara Indra makahyunan wantah Sang Arjuna sane prasida ngasorang Niwatakwaca.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Lantas di pustakane ane lenan cara Kakawin Negarakertagamane, ditu masih sinah pesan kacritayang utsahan Raja Hayam Wuruke mesikang kadaton Nusantara ane madasar baan darma tur madue tetujon ayu.

In English:   Kuruksetra, fight till die, war against their guru (teacher/preceptor), relatives and their own family to uphold dharma (truth) in the world.

In Indonesian:   Saat ini, Toto Santoso dan Fanni Aminadia sudah dipenjarakan dengan pasal 378 KUHP tentang Penipuan dan pasal 14 UU No 1 Tahun 1946 tentang Peraturan Hukum Pidana.

In Balinese:   Kriya sastra punika minakadi marupa geguritan, kidung, miwah kakawin.

In English:  

In Indonesian:   Karya sastra ini seperti berupa geguritan, kidung, dan kekawin.

In Balinese:   Kakawin puniki ngenenin indik wewidangan kutaraja Majapahit sane luwih tur rame ritatkala masa jayan ipun.

In English:   Instead, it is an alias.

In Indonesian:   Kakawin ini memuat tentang deskripsi ibu kota Majapahit yang megah dan ramai pada masa kejayaannya.

In Balinese:   Nagarakretagama inggih punika kakawin pujasastra majeng ring Sang Prabu Hayam Wuruk, kasurat olih Mpu Prapanca ring warsa 1365.

In English:   Nagarakretagama is a compilation of praises to King Hayam Wuruk written by Mpu Prapanca in 1365.

In Indonesian:   Nagarakretagama adalah sebuah kakawin pujian kepada raja Hayam Wuruk oleh Mpu Prapanca yang ditulis pada tahun 1365.

In Balinese:   Bhineka tunggal ika kaketus uli kakawin sutasoma anengawi Empu tantular abad ke 14 M.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Napi mawinan Kakawin Nitisastra katarka kasurat olih Dang Hyang Nirartha duaning kakawin puniki embas sinarengan sareng Kakawin Nirartha Prakerta.

In English:   Kakawin Nitisastra contains proper manners to be human, characteristics of a pious and impious person, the obligations of a student, a person who is married, and an obligation for priests.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Nitisastra diduga ditulis oleh Dang Hyang Nirartha, walaupun penulis sesungguhnya tidak pernah diketahui.

In Balinese:   [BA] Kakawin Nitisastra katarka kasurat olih Dang Hyang Nirartha, yadyastun sira pangawi sane pastika nenten kauningin.

In English:   Kakawin Nitisastra contains proper manners to be human, characteristics of a pious and impious person, the obligations of a student, a person who is married, and an obligation for priests.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Nitisastra diduga ditulis oleh Dang Hyang Nirartha, walaupun penulis sesungguhnya tidak pernah diketahui.
[[Word example text ban::[BA] Kakawin Nitisastra katarka kasurat olih Dang Hyang Nirartha, yadyastun sira pangawi sane pastika nenten kauningin.| ]]

In Balinese:   Napi mawinan Kakawin Nitisastra katarka kasurat olih Dang Hyang Nirartha duaning kakawin puniki embas sinarengan sareng Kakawin Nirartha Prakerta.

In English:   Kakawin Nitisastra contains proper manners to be human, characteristics of a pious and impious person, the obligations of a student, a person who is married, and an obligation for priests.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Nitisastra diduga ditulis oleh Dang Hyang Nirartha, walaupun penulis sesungguhnya tidak pernah diketahui.

In Balinese:   Kakawin Nitisastra puniki madaging tata titi dados manusa, caciren anak suputra tur kuputra, swadharmaning sisya, anak sane marabian, tur swadharmaning sang wiku.

In English:   Kakawin Nitisastra contains proper manners to be human, characteristics of a pious and impious person, the obligations of a student, a person who is married, and an obligation for priests.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Nitisastra diduga ditulis oleh Dang Hyang Nirartha, walaupun penulis sesungguhnya tidak pernah diketahui.

In Balinese:   Niki mawinan kakawin tan prasida kaanggen sumber sejarah, nanging wantah karya sastra.

In English:   This causes kakawin tobe unreliable as a source of history, but a literary work.

In Indonesian:   Ini menyebabkan kakawin tidak dapat dijadikan sumber sejarah, namun sebuah karya sastra.

In Balinese:   Manut sakadi ring kakawin Ramayana irika katartayang wantah sapunapi je anak istri punika pastika pacang kakawonan antuk daya wiweka.

In English:  

In Indonesian:   Seperti yang tertuang di Kakawin Ramayana, di sana dijelaskan bahwa bagaimanapun seorang perempuan itu pati akan dikalahkan oleh tipu daya.

In Balinese:   Kakawin puniki kasurat olih Mpu Dharmaja daweg masan kaprabon Raja Kameswara ring Kediri duk satawarsa ping 12.

In English:   He uses flower arrows to make Lord Shiva's heart remember sexual intercourse.

In Indonesian:   Kakawin ini ditulis oleh Mpu Dharmaja pada masa pemerintahan raja Kameswara di Kediri pada abad ke-12.

In Balinese:   Ring kakawin kacaritayang Bhatara Kama ngulgul patapan Ida Bhatara Siwa.

In English:   Talking about kakawin means talking about praises.

In Indonesian:   Dalam kakawin ini dikisahkan Bhatara Kama mencoba mengganggu pertapaan Bhatara Siwa.

In Balinese:   Pinarkane, duaning Mpu Dharmaja ngripta kakawin puniki pinaka pujasastra (panyumbung majeng ring raja), wenten akudang pahpahan caritan ipun sane kauwah saking carita asline.

In English:   Indirectly, this is what causes the general public to think that the puranic records are only fictions.

In Indonesian:   Secara tidak langsung, inilah yang menyebabkan kalangan umum menganggap bahwa kisah purana hanyalah fiksi.

In Balinese:   Maosin indik kakawin wantah akeliaban pateh saking maosin indik gegancaran panyumbung.

In English:   Talking about kakawin means talking about praises.

In Indonesian:   Dalam kakawin ini dikisahkan Bhatara Kama mencoba mengganggu pertapaan Bhatara Siwa.

In Balinese:   "Bhinneka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa" inggih punika silih sinunggil ring Kakawin Sutasoma, taler dados semboyan Indonesia.

In English:   Along with maintaining the existence of the key enforcer of the current sense of kinship.

In Indonesian:   “Bhinneka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa” adalah secarik kalimat dalam Kakawin Sutasoma yang sekaligus menjadi semboyan Indonesia.

In Balinese:   Masaih sakadi kakawin-kakawin lianan sane kaparik saking cakepan asli mabasa Sansekerta, Kakawin Subhadra Wiwaha taler wantah parikan sane akeh kamodifikasi saking caritannyane sane asli ring Mahabharata, karipta olih Ida Bhagawan Krishna Dwaipayana Wedawyasa.

In English:   Like other kakawins adapted from original Sanskrit texts, Subhadra Wiwaha is also an adaptation that has undergone many modifications of the original Mahabharata story written by Krishna Dvaipayana Vedavyasa.

In Indonesian:   Arjuna bertemu Ulupuy (Ulupi atau Udupi dalam literatur asli) di hulu sungai Gangga.

In Balinese:   Minab kakawin puniki karipta duk masan kaprabon Raja Jayabhaya rikalaning karya agung nyalin kasusastraan Sanskerta ring basa Jawi purwa (mangjawaken byasa mantra).

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   Kakawin Sumanasantaka inggih punika silih sinunggil kakawin pinih dawa sasampun Bhomantaka, karipta olih Mpu Monaguna duk jaman Kediri.

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   Makasami karipta ring kakawin puniki.

In English:   One day, they went to the forest on Mount Gokarna.

In Indonesian:   Trinabindu kemudian mengutuk Harini agar lahir menjadi manusia.

In Balinese:   Kakawin Sumanasantaka inggih punika silih sinunggil kakawin pinih dawa sasampun Bhomantaka, karipta olih Mpu Monaguna duk jaman Kediri.

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   Minab sane ngicen aran kakawin puniki inggih punika para sisyan ida, nanging nenten Mpu Monaguna.

In English:   One day, they went to the forest on Mount Gokarna.

In Indonesian:   Trinabindu kemudian mengutuk Harini agar lahir menjadi manusia.

In Balinese:   Kakawin puniki pinih ajeng nyritayang indik raja mapesengan Trinabindu sane matapa ring Gunung Gandhamadana.

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   kakawin : Seysar Inggar Tofani panyurat : Made Doni

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring Kakawin Sutasoma sampun kebaos “Bhinneka Tunggal Ika, Tan Hana Dharma Mangrwa”.

In English:  

In Indonesian:   Entah agama apapun yang dianut, jika tingkat keimanannya tinggi dan orang tersebut menaati ajaran agama, pastilah orang tersebut adalah orang yang baik.

In Balinese:   Bhineka tunggal Ika, mawit saking basa Jawa Kuna sané kaambil saking kakawin Sutasoma karangan Empu Tantular sawatara abad ka-14 Masehi.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sekadi ring kakawin sutasoma karangan Mpu Tantular "Bhineka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa" sane artinnyane yadiastun mapabinaan nanging asiki , nenten wenten kebenaran sane kekalih.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Punika bawos Kakawin Nitisastrane.

In English:   In verse 2.12 of the scripture it has been warned:

hawya mamukti sang sujana kaṣṭa piṣita tilaren kaṣmalaning śarīra ripu wahya ri dalem aparek lwir nika kaṣṭa mangsa musika sregala wiyung ula

krimi kawat makadin ika pāpahara hilangaken

In Indonesian:   Kakawin Nitisastra ditulis oleh Dang Hyang Nirartha pada abad keenam belas Masehi.

In Balinese:   Virus Corona Munggah ring Kakawin Nitisastra?

In English:   "A wise person, who has a good mindset, should not eat food that is unholy, dirty or rotten.

In Indonesian:   Virus Corona Disebutkan dalam Kakawin Nitisastra?

In Balinese:   Sakadi sane kasebutin ring kakawin Sutasoma sane kekaryanin olih Mpu Tantular “Bhineka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa” sane tegesnyane: malenan nanging besik, nenten wenten kasujatian sane kadua.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kakawin puniki nlatarang detail indik wirama kakawin, sane kaketus saking wirama gancaran Sanskerta.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Kakawin puniki nlatarang detail indik wirama kakawin, sane kaketus saking wirama gancaran Sanskerta.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Kern, sarjana saking Belanda nyalin kakawin puniki antuk basa Belanda duk warsa 1875.

In English:   However, Mpu Tanakung has succeeded in collaborating original Sanskrit poetry meters with Javanese local wisdom through his long-time works, experiments and experiences.

In Indonesian:   Kern, seorang sarjana Belanda menerjemahkan karya menakjubkan ini pada tahun 1875.

In Balinese:   Yadiastun ring suang-suang kakawin Mpu Tanakung satata yadcad ragan ida tambet, para sarjana sastra Jawi purwa dahat ngon ring pikaryan ida.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Kakawin Wrttasancaya (Wrttayana) karipta olih Mpu Tanakung sawetara duk satawarsa kaping pat welas.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Minab, Mpu Tanakung duk punika polih inspirasi saking cakepan wirama Sanskerta tur makayunin ngaryanang cakepan sane pateh nanging mabasa Jawi kuno sane menawi prasida kaanggen acuan ring sajeroning pangriptan kakawin daweg punika.

In English:   However, Mpu Tanakung has succeeded in collaborating original Sanskrit poetry meters with Javanese local wisdom through his long-time works, experiments and experiences.

In Indonesian:   Kern, seorang sarjana Belanda menerjemahkan karya menakjubkan ini pada tahun 1875.

In Balinese:   Bhineka tunggal Ika, mawit saking basa Jawa Kuna sané kaambil saking kakawin Sutasoma karangan Empu Tantular sawatara abad ka-14 Masehi.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Yen rerehang ring daging piteket Ida Padanda Made Sidemen, sane ketusang titian saking ngelah kakawin ida ne sane mamurda “sampalah laku”, sane dagingnyane “…….tong ngelah karang , karang awake tandurin”.

In English:  

In Indonesian: