How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Api

api

hpi
  • fire (Andap) (Noun) en
  • api (Andap) (Noun) id
Andap
api
Kasar
-
Alus sor
-
Alus mider
geni; gni
Alus madya
-
Alus singgih
-
Mider
-
Bali dataran dialect
-
Bali aga dialect
-

Usage Examples

Nyen demen malali api; ia lakar kebus.
[example 1]
Whoever likes to play with fire; he will get burned. This is not generally used as in English. It usually refers to a man who has had an affair with a woman. If she gets pregnant, he should be prepared to marry her, since he “asked for it”.

⚙ Usage examples pulled from the Community Spaces


In Balinese:   Nah, adi Arya Kenceng ajak pianak icange ene, anggon pianak icange ane lakar anggon cening pianak, anggon paican icange teken api ane misi tenggek bantenge, apang ia dadi nyama braya ajak pianak icange I Gusti Ngurah Tabanan.

In English:   He excused himself from pupetter’s house and then left to Bubunan Village.

In Indonesian:   Di luar istana Tambangan, ada pohon beringin yang sangat keramat.

In Balinese:   Napi malih sekadi sane sampun lintang, genah luhu sane wenten ring bali utawi TPA Suwung sampun kosek antuk luhu miwah genah luhune kabasmi antuk api sane ngemedalang andus utawi polusi.

In English:   Moreover, as has recently been reported, the rubbish bins or Suwung landfills in Bali are very full and cause fires, giving rise to smoke pollution which causes disease.

In Indonesian:   Seperti yang kita ketahui bahwasanya yang dibilang zaman kehancuran ini, jika berbicara terkait dengan masalah-masalah yang ada di Bali yang akan membuat Bali menjadi runtuh.

In Balinese:   Solusi kemacetan puniki wenten pangadaang kereta api, sakadi Pulau Jawa utawi Pulau Sumatra.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Napi ke sameton kari eling daweg TPA Suunge urab api dawege puniki?

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   I Blenjo ka paon ngendihang api, nglantas nungguhang payuk.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Api damare ngancan ngedenang.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Lengis damare ane kaanggo ngendihang api di pura linggih Ida Bhatara Wisnu totonan, misi malem.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   I Raksasa ngelah manik telung soroh, manik api, manik yeh, muah manik angin.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Jani lakar gaenang api, lakar suled bungut jit kaine apang mati.” Keto pamunyin I Raksasa mara bangun, baan gedegne teken jitne.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring warsa 2006, buku pupulan cerpennyane sane mamurda “Mandi Api” ngamolihang panugrahan Kusalya Sastra Khatulistiwa ring widang prosa.

In English:   In 2006, book of his short stories entitled “Mandi Api” won the award of Kusula Sastra Khatulistiwa in Prose Category.

In Indonesian:   Dia pernah menjabat sebagai pemimpin redaksi mingguan Karya Bhakti (1981-1987) dan redaktur harian Nusa Tenggara (1989-1990).

In Balinese:   Gunun Agung inggih punika gunung api sane madue kawah ageng tur dalem, nenten arang ngamedalang andus miwah ius.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Gunung Batur wantah gunung api sane magenah ring pusat kaldera konsentris ring sisi kelod kauh Gunung Agung pulo Bali, Indonesia.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Gunung Tapak (1909 mdpl) inggih punika silih tunggil gunung api sané nénten aktif malih.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Gunung api sané sampun sué wénten i riki inggih punika Gunung Sanghyang miwah Gunung Pohen.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Matane ebene barak ngendih kadi api ane lakar muunin jukungne I Congeh. “Duh........

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nuju dina anu I Tiwas kumah I Sugihe ngidih api.

In English:   At house, I Sugih was looking for louse on his own head, I Sugih got a louse.

In Indonesian:   Ada sebuah cerita I Sugih Teken I Tiwas.

In Balinese:   Nyananne buin teka I Sugih laut ngomong, “Ih Tiwas, I tuni bena nyilih api teken saang.

In English:   If you finish this, I'll give you rice." I Tiwas looked for I Sugih’s louse, and this was finished in the afternoon.

In Indonesian:   Juga iri hati, usil dengan orang miskin.

In Balinese:   Api teken saang icange ento patut manakan.

In English:   Many people didn't like I Sugih.

In Indonesian:   Banyak orang tidak menyukainya.

In Balinese:   Ngalih saang ngidupang api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Iba mirib tusing nawang, uli awak kaine bisa pesu api.

In English:  

In Indonesian:   Kemudian ia berlari tunggang langgang.

In Balinese:   Api ngendih warna warni masliweran di langite.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Api ane amul guwungan siape tuun di pempatan desa kairing api ane cenik-cenik.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Yening nirgamayang Ki Balian Batur ane polos sadarana sakadi yeh dadi api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Api amun guwungan siape pada mekeber saling pagutin.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   De kadenne gending plalianan dogen, tegarang resepang. “Semut-semut api”, api waluya sekadi kasaktian, dadi anak luh iraga ngelah kasaktian, ngidang nglekas dadi Men Kone utawi Men Seken. “Kija lakun mulih”, mulih pinaka tatujon iragane.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Riantukan, tumpukan leluu sane akeh punika ngarereh gas sane cenik sane ngawinang kawentenan api, napi malih ring musim panes sekadi mangkin.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kenapi ring bali durung wenten transportasi umum minakadi kereta api?

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sekadi mademang api di umah anak puun, sinah yen apine kakantenan kantun alit, saksana mangda kasiamin toya, sampunang kasuryak-suryakin dumun, pangantine rikala apine sampun mageng wawu paling ngrereh timba.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Lianan ring punika, wénten taler cihna sang sané katibén kacacar, makadi :

“[3a]…mwah yan hana wwang kacacar, mangling makuyang-kayingan, twara karwan sakitnya, puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, puwuh sirah, [3b] ika ya manglaranin, ri kalanya nangis bayunya osak ibuk, wehana caru…” (Lontar Usadha Kacacar, 3a-3b)

Ring punggelan daging lontar ring ajeng, punika ngenénin indik sang sané katibén kacacar nangis ngantos maguyang, mrasa sakit nénten karuan, saha inguh katibén cacar lingga, cacar api, cacar taruna, cacar sirah punika pinaka cihna katibén caru kacacar utawi kacacar kurban kasengsarain antuk puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, miwah puwuh sirah.

In English:  

In Indonesian:  
[[Word example text ban::Lianan ring punika, wénten taler cihna sang sané katibén kacacar, makadi :

“[3a]…mwah yan hana wwang kacacar, mangling makuyang-kayingan, twara karwan sakitnya, puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, puwuh sirah, [3b] ika ya manglaranin, ri kalanya nangis bayunya osak ibuk, wehana caru…” (Lontar Usadha Kacacar, 3a-3b)

Ring punggelan daging lontar ring ajeng, punika ngenénin indik sang sané katibén kacacar nangis ngantos maguyang, mrasa sakit nénten karuan, saha inguh katibén cacar lingga, cacar api, cacar taruna, cacar sirah punika pinaka cihna katibén caru kacacar utawi kacacar kurban kasengsarain antuk puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, miwah puwuh sirah.| ]]

In Balinese:   Pelabuhan Bongkar Muat, Bandara Kargo ajak jalur kereta Api Ane ramah lingkungan Lakar (kel) mengular mengelilingi pulau Bali.Tren positif industri pariwisata Muah Lakar (kel) terus tumbuh.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kebakaran terjadi krana ulung ne lilin , listrikne masih kene api dadine konslet.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Amati gni, nenten dados ngidupang api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring Pulo Bali wenten gunung api, tukad-tukad miwah danu, taler keladungin antuk tradisi.

In English:  

In Indonesian:   Di Pulau Bali terdapat gunung berapi, sungai-sungai, dan danau dan jga beberapa tradisi.

In Balinese:   Selantur ipun ngilit sate keladi lantas nunu ring api bae, demen atin tiange.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Yadiastun asapunika iraga sareng sami dados krama Bali sampun sepatutne ngelaksanayang catur Brata penyepian utawi Sane kapertama amati karya inggih punika Ten dados mekarya, sane kaping Kalih amati geni ten dados ngidupang api, sane kaping tiga amati Lelungan ingin punika ten dados ileh-ileh, sane kaping pat amati Lelanguan ingin punika ten dados mesorak-sorakan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Suba biasa masi i raga ngupkupin yeh di june aji api kanti magadang ka lemah apang ada anggon lakar tirta.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Lukat maartos ‘masiram suci’, nanging ring upacara Lukat Geni, sane kaangge ‘masiram’ inggih punika api saking 36 danyuh (cingak kamus “danyuh”).

In English:   Lukat means 'holy bath', but in the Lukat Geni ceremony, what is used for 'bathing' is fire ignited from 36 dried coconut leaves (called danyuh: see dictionary 'danyuh').

In Indonesian:   Upacara ini diikuti oleh para laki-laki muda pada senja hari Pangerupukan (Tawur Agung Kesanga: lihat entri).

In Balinese:   I Macan jibrag-jibrag, kendelne tan sipi. “Ih Lutung, kemu cai ka desa ngalih api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring pulau Bali wenten gunung api, tukad-tukad, lan danau.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Tuah akijapan mata onyang dadi malenan, buka madingan lima, aluh pesan tiang kena PHK, makejang nyangsan ngareres, pipis suba ngured-nguredang buka api siamin bensin, alih keweh telah aluh.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Puncak upacara puniki inggih punika ritatkala pamangku nganyitin api tur nunjel tumpukan sambuk kelapa.

In English:   This ritual is called Masabatan Api (throwing fire).

In Indonesian:   Ritual ini disebut Masabatan Api (saling lempar api).

In Balinese:   Upacara puniki kabaos masabatan Api (saling sabat api).

In English:   This ritual is called Masabatan Api (throwing fire).

In Indonesian:   Ritual ini disebut Masabatan Api (saling lempar api).

In Balinese:   Ring akudang wewengkon ring Bali, wenten taler tradisi masabatan api sane sada pateh.

In English:   According to long existing story, there was a disease in Nagi Village, and the disease could be cured by lighting coconut fibers.

In Indonesian:   Para pemuda di Desa Nagi, Gianyar, melakukan ritual perang api setiap hari Pangerupukan (Tawur Agung Kasanga), sehari sebelum hari Nyepi.

In Balinese:   Para yowana ring Desa nagi, Gianyar, nglaksanayang Masabatan Api nyabran rahina Pangrupukan (Tawur Agung Kasanga), arahina sadurung Nyepi.

In English:   According to long existing story, there was a disease in Nagi Village, and the disease could be cured by lighting coconut fibers.

In Indonesian:   Para pemuda di Desa Nagi, Gianyar, melakukan ritual perang api setiap hari Pangerupukan (Tawur Agung Kasanga), sehari sebelum hari Nyepi.

In Balinese:   solusi antuk nyaga bali saking bencana sekadi kebakaran TPA SUWUNG , patut nganutin awig sane sampun katentuang , elingang sampunang nguripang api ring benda sane dangan kageseng, taler titiang pinaka generasi muda antusias banget antuk ngajak masyarakat bali puniki nyaga kebersihan bali lan kelestarian bali puniki

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nagane ento setata mesuang api uling bungutne.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring jagat sekadi mangkin sapunapi carane ngawigunayang api sane wenten ring angga sarira?

In English:   In today's world civilization, how do you use the fire in your body?

In Indonesian:   Dalam peradaban dunia saat ini, bagaiamana caranya memanfaatkan api yang ada di dalam tubuh?

In Balinese:   Nenten ngidupang api utawi damar.

In English:   Do not start a fire or lamp.

In Indonesian:   Kemudian, Hanoman mendapatkan anugerah dari arwah Jatayu berupa kesaktian yang dapat mengeluarkan 'GARUWA' berupa sayap.

In Balinese:   Kroda ne nika tan kakodag sekadi api mesiam antuk lengis.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ten nika kemanten, krama Baline nenten lunga, nenten mekarya, nenten ngendihang api utawi listrik, tur nenten malila cita.

In English:   Not only that, they don’t go out, they don’t work, they turn off all electricity and fire, and they don’t have fun for the whole day.

In Indonesian:   Tidak hanya itu, mereka tidak keluar rumah, tidak bekerja, tidak menggunakan api atau listrik, dan tidak bersenang-senang.

In Balinese:   Bali magenah ring genah sané sering katempuh bencana, minakadi linuh miwah letusan gunung api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nak kenken unduke?” “Naweg Jero Lutung, ané makrana tiang nepak kulkul bulus, sawireh I Kunang-kunang ileh-ileh ngaba api.

In English:  

In Indonesian:   Karena demikian bergegas I Lutung mencari dan menanyakan I Blatuk. “Eh kamu Kedis Blatuk, mengapa kamu memukul kentongan dengan cepat?

In Balinese:   Pikobet luu punika sane sampun suwe penadosne santukan mobil pemadam punika meweh ngemademang api ne punika ring suwung punika santukan api punika sampun nglimbak ring wewidangan punika.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sakadi ring pulo Bali puniki akeh entik-entikanne tuh, alasé akeh puun, punika taler ring genah sane embang prasida ngembasang api.

In English:  

In Indonesian:   Seperti kekeringan, kebakaran hutan, kebakaran lahan kosong, kebakaran pohon, hingga matinya biodata laut.

In Balinese:   Titiang ponakan Krama Bali, meled pisan mangda Bali madue transportasi umum sane marupa kereta api.

In English:   Bali as an island with an economy in the tourism sector, needs adequate and more modern transportation in the future.

In Indonesian:   Bali sebagai pulau yang ber-ekonomi di bidang pariwisata, perlu adanya transportasi yang memadai dan semakin modern kedepannya.

In Balinese:   Yening Wenten Kereta Api puniki prasida ngamecikang pamargin kramane.

In English:   Not only for tourists, but this will also be very useful for the people of Bali.

In Indonesian:   Bukan untuk para wisatawan saja, melainkan hal ini juga akan sangat berguna untuk masyarakat Bali.

In Balinese:   Transportasi umum (Kereta Api)

In English:   Om Swastiastu.

In Indonesian:   Bali Era Baru dengan Harapan Baru.

In Balinese:   TENGET

Malengok bengong negak pedidi, Dini, di pondok ane ada di tepi, Matimpal kopi, ngendihang api,

Ngenehang gumi ane nadak sepi,

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Pura Pucak Watu Geni mawit saking kruna 'pucak' sane mateges muncuk, 'watu' mateges batu miwah 'geni' mateges api.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nenten ja api sane kasembah, sakemaon ida sane maprabawa geni puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ngilangin geni Rangkaian pamuput inggih punika upacara Menembak Api, san kamargiang rahina sasampun Nyepi miwah inggih punika rahina kaping kalih warsa anyar Saka.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Padé di mlipetané cening ubera tekén raksasané, né buin bapa maang cening manik pangalang-alang, manik tiing, manik blabar, manik api, anggon ngentungin I Raksasa.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   sang hyang jaran to termasuk tarian sakral, Tarianne jemak e ling filosofi Uncaisrawa dalam mitologi pemutaran gunung Mandara utawi Mandara Giri.Tarianne meciri pragina ne mekecos nyeburin bara apine, ade masih ne mejalan di duur bara api ne, nanging pragina ne sg ngerasang kebus ne bara api lan sg ade ne metatu ape buin puun.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   I Semut Api luas marerod ngalih mamahan di tongose joh.

In English:  

In Indonesian:   Semut Merah berjalan beriringan mencari makanan di tempat jauh.

In Balinese:   Ia lantas ngendihang api anggon nunjel menyan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Tradisi Siat Api ring Desa Adat Duda klaksanayang abulan sadurung upacara Usaba Dodol ring Pura Dalem Desa Duda miwah Desa Pegubugan, Selat, Karangasem.

In English:  

In Indonesian:   Tradisi Siat Api di Desa Adat Duda dilaksanakan menjelang 1 bulan sebelum perayaan Usaba Dodol di Pura Dalem Desa Duda dan Pura Dalem Desa Pegubugan, Selat, Karangasem.

In Balinese:   Siat Api utawi Perang Api inggih punika pinaka tradisi kuno sane terus berkembang ring Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.

In English:   Siat Api or Fire War is an ancient tradition that continues to grow in Duda Pakraman Village, Selat District, Karangasem Regency.

In Indonesian:   Siat Api atau Perang Api merupakan sebuah tradisi kuno yg terus berkembang di Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.

In Balinese:   Tradisi Siat Api puniki inggih punika rangkaian ritual mangda kedas bhuana Alit sesampune ring Tilem Sasih Kawulu sampun ngelaksanayang upacara pecaruan ring palemahan soang-soang Desa, sane kalaksanayang olih semeton Desa Adat Duda untuk membersihkan Bhuana Agung.

In English:   Siat Api or Fire War is an ancient tradition that continues to grow in Duda Pakraman Village, Selat District, Karangasem Regency.

In Indonesian:   Siat Api atau Perang Api merupakan sebuah tradisi kuno yg terus berkembang di Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.

In Balinese:   Smaradahana maartos ‘api tresna’.

In English:   Talking about kakawin means talking about praises.

In Indonesian:   Dalam kakawin ini dikisahkan Bhatara Kama mencoba mengganggu pertapaan Bhatara Siwa.

In Balinese:   Sundih pinaka daun kelapa sane tuh utawi slepan sane tuh kaborbor nganggen api sane kanggen rikalaning ngenterang pemargin sawa mamargi ke setrane.

In English:   This composition is a creative percussion that is worked on with the medium of expressing gamelan semarandana.

In Indonesian:   Sundih adalah komposisi musik karya dari komposer muda I Putu Swaryandana Ichi Oka atau akrab dipanggil Ryan.

In Balinese:   Siat api puniki mapailetan pisan sareng upacara Pangrupukan miwah nulak sengkala.

In English:   There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.

In Indonesian:   Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.

In Balinese:   Wenten tigang desa adat ring Karangasem sane nglaksanayang perang api daweg rahina Pangrupukan, inggih punika Seraya, Jasri miwah Saren.

In English:   There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.

In Indonesian:   Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.

In Balinese:   Ring tradisi perang api utawi siat api puniki, obor malakar antuk danyuh (daun kelapa sane tuh) kategul sareng kayu utawi tiing.

In English:   There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.

In Indonesian:   Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.

In Balinese:   Aturan ring Catur Brata Kesepian w nten 4, inggih punika, Amati Api tan dados ngenyit lampu , Amati Karya tan dados makarya , Amati Lelungan tan dados mamargi , Amati Lelanguan tan dados maparilaksana .

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Terteran ring desa Jasri,

Ento sane kuno utawi desa tua, Buine terteran ento sanget sakral, Punika mawinan terteran utawi perang api ,

Punika dadosne anggen nglebar gering desane

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ngaben ring Desa Trunyan nenten nganggen sarana api, sakewanten nganggen sarana toya.

In English:   Burning bodies or cremation in Trunyan Village does not use fire but uses water.

In Indonesian:   Pembakaran jenazah atau ngaben di Desa Trunyan tidak menggunakan sarana api, melainkan dengan menggunakan sarana air.

In Balinese:   Sadurung klaksanayang Usaba Dodol, wenten raris tradisi unik mawasta Siat Api.

In English:   Before Usaba Dodol, a unique tradition was held, namely Siat Api.

In Indonesian:   Sebelum Usaba Dodol, dilaksanakan tradisi unik yakni Siat Api.

In Balinese:   Petugas pemadam kebakaran sane nampek ring TPA puniki sampun mautsaha mademang api sane sayan ageng.

In English:  

In Indonesian:  
  1. F. Eiseman, Proverbs. 1987