Balinese
Nah, adi Arya Kenceng ajak pianak icange ene, anggon pianak icange ane lakar anggon cening pianak, anggon paican icange teken api ane misi tenggek bantenge, apang ia dadi nyama braya ajak pianak icange I Gusti Ngurah Tabanan.
English
He excused himself from pupetter’s house and then left to Bubunan Village.
Indonesian
Di luar istana Tambangan, ada pohon beringin yang sangat keramat.
Biography of Arya Tegeh KoriBalinese
Napi malih sekadi sane sampun lintang, genah luhu sane wenten ring bali utawi TPA Suwung sampun kosek antuk luhu miwah genah luhune kabasmi antuk api sane ngemedalang andus utawi polusi.
English
Moreover, as has recently been reported, the rubbish bins or Suwung landfills in Bali are very full and cause fires, giving rise to smoke pollution which causes disease.
Indonesian
Seperti yang kita ketahui bahwasanya yang dibilang zaman kehancuran ini, jika berbicara terkait dengan masalah-masalah yang ada di Bali yang akan membuat Bali menjadi runtuh.
Government BALI DAKI NAPI BALI MEWALI?Balinese
I Blenjo ka paon ngendihang api, nglantas nungguhang payuk.
Folktale Be BenoBalinese
I Raksasa ngelah manik telung soroh, manik api, manik yeh, muah manik angin.
Folktale Bulan KuningBalinese
Jani lakar gaenang api, lakar suled bungut jit kaine apang mati.” Keto pamunyin I Raksasa mara bangun, baan gedegne teken jitne.
Folktale Galuh PituBalinese
Ring warsa 2006, buku pupulan cerpennyane sane mamurda “Mandi Api” ngamolihang panugrahan Kusalya Sastra Khatulistiwa ring widang prosa.
English
In 2006, book of his short stories entitled “Mandi Api” won the award of Kusula Sastra Khatulistiwa in Prose Category.
Indonesian
Dia pernah menjabat sebagai pemimpin redaksi mingguan Karya Bhakti (1981-1987) dan redaktur harian Nusa Tenggara (1989-1990).
Biography of Gde Aryantha SoethamaBalinese
Gunun Agung inggih punika gunung api sane madue kawah ageng tur dalem, nenten arang ngamedalang andus miwah ius.
Place Gunung AgungBalinese
Gunung Batur wantah gunung api sane magenah ring pusat kaldera konsentris ring sisi kelod kauh Gunung Agung pulo Bali, Indonesia.
Place Gunung BaturBalinese
Gunung Tapak (1909 mdpl) inggih punika silih tunggil gunung api sané nénten aktif malih.
Place Gunung TapakBalinese
Gunung api sané sampun sué wénten i riki inggih punika Gunung Sanghyang miwah Gunung Pohen.
Place Gunung TapakBalinese
Nuju dina anu I Tiwas kumah I Sugihe ngidih api.
English
At house, I Sugih was looking for louse on his own head, I Sugih got a louse.
Indonesian
Ada sebuah cerita I Sugih Teken I Tiwas.
Folktale I Sugih Teken I TiwasBalinese
Nyananne buin teka I Sugih laut ngomong, “Ih Tiwas, I tuni bena nyilih api teken saang.
English
If you finish this, I'll give you rice." I Tiwas looked for I Sugih’s louse, and this was finished in the afternoon.
Indonesian
Juga iri hati, usil dengan orang miskin.
Folktale I Sugih Teken I TiwasBalinese
Api teken saang icange ento patut manakan.
English
Many people didn't like I Sugih.
Indonesian
Banyak orang tidak menyukainya.
Folktale I Sugih Teken I TiwasBalinese
Yadiastun kawentenan makudang-kudang pamargi transportasi, sakadi pantaraning bus, kereta api, miwah taksi, kantun perlu katincapang mangda prasida nincapang mobilitas kota.
Government Kemacetan ring DenpasarBalinese
De kadenne gending plalianan dogen, tegarang resepang. “Semut-semut api”, api waluya sekadi kasaktian, dadi anak luh iraga ngelah kasaktian, ngidang nglekas dadi Men Kone utawi Men Seken. “Kija lakun mulih”, mulih pinaka tatujon iragane.
Womens Spirit Kone, Men SekenBalinese
Api sané Indiké punika taler ngawinang pikobet ring perekonomian para buruhé sané makarya ring genah-genah sampah .
Indonesian
Kebakaran juga berdampak pada perekonomian para pekerja yang bekerja di tempat pembuangan sampah.
Government Lempas Saking Pikobet TPA Suwung Denpasar BaliBalinese
Sekadi mademang api di umah anak puun, sinah yen apine kakantenan kantun alit, saksana mangda kasiamin toya, sampunang kasuryak-suryakin dumun, pangantine rikala apine sampun mageng wawu paling ngrereh timba.
Literature Bersatu Padu Usaikan PandemiBalinese
Lianan ring punika, wénten taler cihna sang sané katibén kacacar, makadi :
“[3a]…mwah yan hana wwang kacacar, mangling makuyang-kayingan, twara karwan sakitnya, puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, puwuh sirah, [3b] ika ya manglaranin, ri kalanya nangis bayunya osak ibuk, wehana caru…” (Lontar Usadha Kacacar, 3a-3b)
Ring punggelan daging lontar ring ajeng, punika ngenénin indik sang sané katibén kacacar nangis ngantos maguyang, mrasa sakit nénten karuan, saha inguh katibén cacar lingga, cacar
api, cacar taruna, cacar sirah punika pinaka cihna katibén caru kacacar utawi kacacar kurban kasengsarain antuk puwuh lingga, puwuh
api, puwuh taruna, miwah puwuh sirah.
Literature Ciri-Ciri Wabah Cacar dalam Lonta Usadha Kacacar[[Word example text ban::Lianan ring punika, wénten taler cihna sang sané katibén kacacar, makadi :
“[3a]…mwah yan hana wwang kacacar, mangling makuyang-kayingan, twara karwan sakitnya, puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, puwuh sirah, [3b] ika ya manglaranin, ri kalanya nangis bayunya osak ibuk, wehana caru…” (Lontar Usadha Kacacar, 3a-3b)
Ring punggelan daging lontar ring ajeng, punika ngenénin indik sang sané katibén kacacar nangis ngantos maguyang, mrasa sakit nénten karuan, saha inguh katibén cacar lingga, cacar api, cacar taruna, cacar sirah punika pinaka cihna katibén caru kacacar utawi kacacar kurban kasengsarain antuk puwuh lingga, puwuh api, puwuh taruna, miwah puwuh sirah.| ]]
Balinese
Pelabuhan Bongkar Muat, Bandara Kargo ajak jalur kereta Api Ane ramah lingkungan Lakar (kel) mengular mengelilingi pulau Bali.Tren positif industri pariwisata Muah Lakar (kel) terus tumbuh.
Literature Keajaiban pulau baliBalinese
Ring Pulo Bali wenten gunung api, tukad-tukad miwah danu, taler keladungin antuk tradisi.
Indonesian
Di Pulau Bali terdapat gunung berapi, sungai-sungai, dan danau dan jga beberapa tradisi.
Literature Pulau Bali: Keindahan Yang TerpaduBalinese
Yadiastun asapunika iraga sareng sami dados krama Bali sampun sepatutne ngelaksanayang catur Brata penyepian utawi Sane kapertama amati karya inggih punika Ten dados mekarya, sane kaping Kalih amati geni ten dados ngidupang api, sane kaping tiga amati Lelungan ingin punika ten dados ileh-ileh, sane kaping pat amati Lelanguan ingin punika ten dados mesorak-sorakan.
Literature Siapa yang seharusnya melaksanakan hari raya NyepiBalinese
Suba biasa masi i raga ngupkupin yeh di june aji api kanti magadang ka lemah apang ada anggon lakar tirta.
Literature YehBalinese
Lukat maartos ‘masiram suci’, nanging ring upacara Lukat Geni, sane kaangge ‘masiram’ inggih punika api saking 36 danyuh (cingak kamus “danyuh”).
English
Lukat means 'holy bath', but in the Lukat Geni ceremony, what is used for 'bathing' is fire ignited from 36 dried coconut leaves (called danyuh: see dictionary 'danyuh').
Indonesian
Upacara ini diikuti oleh para laki-laki muda pada senja hari Pangerupukan (Tawur Agung Kesanga: lihat entri).
Holiday or Ceremony Lukat Geni di PaksebaliBalinese
Tuah akijapan mata onyang dadi malenan, buka madingan lima, aluh pesan tiang kena PHK, makejang nyangsan ngareres, pipis suba ngured-nguredang buka api siamin bensin, alih keweh telah aluh.
Covid Makenyem mimbuh nyemBalinese
Puncak upacara puniki inggih punika ritatkala pamangku nganyitin api tur nunjel tumpukan sambuk kelapa.
English
This ritual is called Masabatan Api (throwing fire).
Indonesian
Ritual ini disebut Masabatan Api (saling lempar api).
Holiday or Ceremony Masabatan ApiBalinese
Upacara puniki kabaos masabatan Api (saling sabat api).
English
This ritual is called Masabatan Api (throwing fire).
Indonesian
Ritual ini disebut Masabatan Api (saling lempar api).
Holiday or Ceremony Masabatan ApiBalinese
Ring akudang wewengkon ring Bali, wenten taler tradisi masabatan api sane sada pateh.
English
According to long existing story, there was a disease in Nagi Village, and the disease could be cured by lighting coconut fibers.
Indonesian
Para pemuda di Desa Nagi, Gianyar, melakukan ritual perang api setiap hari Pangerupukan (Tawur Agung Kasanga), sehari sebelum hari Nyepi.
Holiday or Ceremony Masabatan ApiBalinese
Para yowana ring Desa nagi, Gianyar, nglaksanayang Masabatan Api nyabran rahina Pangrupukan (Tawur Agung Kasanga), arahina sadurung Nyepi.
English
According to long existing story, there was a disease in Nagi Village, and the disease could be cured by lighting coconut fibers.
Indonesian
Para pemuda di Desa Nagi, Gianyar, melakukan ritual perang api setiap hari Pangerupukan (Tawur Agung Kasanga), sehari sebelum hari Nyepi.
Holiday or Ceremony Masabatan ApiBalinese
solusi antuk nyaga bali saking bencana sekadi kebakaran TPA SUWUNG , patut nganutin awig sane sampun katentuang , elingang sampunang nguripang api ring benda sane dangan kageseng, taler
titiang pinaka generasi muda antusias banget antuk ngajak masyarakat bali puniki nyaga kebersihan bali lan kelestarian bali puniki
Government NGIRING IRAGA NYAGA KEBERSIHAN LAN KELESTARIAN BALIBalinese
Ring jagat sekadi mangkin sapunapi carane ngawigunayang api sane wenten ring angga sarira?
English
In today's world civilization, how do you use the fire in your body?
Indonesian
Dalam peradaban dunia saat ini, bagaiamana caranya memanfaatkan api yang ada di dalam tubuh?
VisualArt Nelebang Suksman Gni Shiranjiwi Ring Angga SariraBalinese
Ten nika kemanten, krama Baline nenten lunga, nenten mekarya, nenten ngendihang api utawi listrik, tur nenten malila cita.
English
Not only that, they don’t go out, they don’t work, they turn off all electricity and fire, and they don’t have fun for the whole day.
Indonesian
Tidak hanya itu, mereka tidak keluar rumah, tidak bekerja, tidak menggunakan api atau listrik, dan tidak bersenang-senang.
Holiday or Ceremony NyepiBalinese
Nak kenken unduke?”
“Naweg Jero Lutung, ané makrana tiang nepak kulkul bulus, sawireh I Kunang-kunang ileh-ileh ngaba api.
Indonesian
Karena demikian bergegas I Lutung mencari dan menanyakan I Blatuk. “Eh kamu Kedis Blatuk, mengapa kamu memukul kentongan dengan cepat?
Folktale Pasuwitran I Sampi lan I LelasanBalinese
Sakadi ring pulo Bali puniki akeh entik-entikanne tuh, alasé akeh puun, punika taler ring genah sane embang prasida ngembasang api.
Indonesian
Seperti kekeringan, kebakaran hutan, kebakaran lahan kosong, kebakaran pohon, hingga matinya biodata laut.
Government Pikopet El Nino ring BaliBalinese
Titiang ponakan Krama Bali, meled pisan mangda Bali madue transportasi umum sane marupa kereta api.
English
Bali as an island with an economy in the tourism sector, needs adequate and more modern transportation in the future.
Indonesian
Bali sebagai pulau yang ber-ekonomi di bidang pariwisata, perlu adanya transportasi yang memadai dan semakin modern kedepannya.
Literature Transportasi Umum (Kereta Api)Balinese
Yening Wenten Kereta Api puniki prasida ngamecikang pamargin kramane.
English
Not only for tourists, but this will also be very useful for the people of Bali.
Indonesian
Bukan untuk para wisatawan saja, melainkan hal ini juga akan sangat berguna untuk masyarakat Bali.
Literature Transportasi Umum (Kereta Api)Balinese
TENGET
Malengok bengong negak pedidi,
Dini, di pondok ane ada di tepi,
Matimpal kopi, ngendihang api,
Ngenehang gumi ane nadak sepi,
Covid Tenget (Dewa Gede Arnama)Balinese
Pura Pucak Watu Geni mawit saking kruna 'pucak' sane mateges muncuk, 'watu' mateges batu miwah 'geni' mateges api.
Place Pura Pucak Watu GeniBalinese
Ring awal 1980-an, Indrawan sareng timpal-timpalne ngwangun grup band lan sering tampil ring bar Kayu Api, Legian, Kuta.
English
Pada awal tahun 1980-an, Indrawan bersama kawan-kawannya membentuk grup band dan sering tampil di bar Kayu Api, Legian, Kuta.
Indonesian
Pada awal 1980-an, Indrawan bersama kawan-kawannya membentuk grup band dan sering tampil di bar Kayu Api, Legian, Kuta.
Biography of Putu Indrawan -Balinese
Padé di mlipetané cening ubera tekén raksasané, né buin bapa maang cening manik pangalang-alang, manik tiing, manik blabar, manik api, anggon ngentungin I Raksasa.
Folktale RareangonBalinese
sang hyang jaran to termasuk tarian sakral, Tarianne jemak e ling filosofi Uncaisrawa dalam mitologi pemutaran gunung Mandara utawi Mandara Giri.Tarianne meciri pragina ne mekecos nyeburin bara apine, ade masih ne mejalan di duur bara api ne, nanging pragina ne sg ngerasang kebus ne bara api lan sg ade ne metatu ape buin puun.
VisualArt Sang Hyang JaranBalinese
I Semut Api luas marerod ngalih mamahan di tongose joh.
Indonesian
Semut Merah berjalan beriringan mencari makanan di tempat jauh.
Folktale Semut Perang TandingBalinese
Tradisi Siat Api ring Desa Adat Duda klaksanayang abulan sadurung upacara Usaba Dodol ring Pura Dalem Desa Duda miwah Desa Pegubugan, Selat, Karangasem.
Indonesian
Tradisi Siat Api di Desa Adat Duda dilaksanakan menjelang 1 bulan sebelum perayaan Usaba Dodol di Pura Dalem Desa Duda dan Pura Dalem Desa Pegubugan, Selat, Karangasem.
Holiday or Ceremony Siat Api di Desa Pakraman Duda, Selat, KarangasemBalinese
Siat Api utawi Perang Api inggih punika pinaka tradisi kuno sane terus berkembang ring Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.
English
Siat Api or Fire War is an ancient tradition that continues to grow in Duda Pakraman Village, Selat District, Karangasem Regency.
Indonesian
Siat Api atau Perang Api merupakan sebuah tradisi kuno yg terus berkembang di Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.
VisualArt Siat ApiBalinese
Tradisi Siat Api puniki inggih punika rangkaian ritual mangda kedas bhuana Alit sesampune ring Tilem Sasih Kawulu sampun ngelaksanayang upacara pecaruan ring palemahan soang-soang Desa, sane kalaksanayang olih semeton Desa Adat Duda untuk membersihkan Bhuana Agung.
English
Siat Api or Fire War is an ancient tradition that continues to grow in Duda Pakraman Village, Selat District, Karangasem Regency.
Indonesian
Siat Api atau Perang Api merupakan sebuah tradisi kuno yg terus berkembang di Desa Pakraman Duda, Kecamatan Selat, Kabupaten Karangasem.
VisualArt Siat ApiBalinese
Smaradahana maartos ‘api tresna’.
English
Talking about kakawin means talking about praises.
Indonesian
Dalam kakawin ini dikisahkan Bhatara Kama mencoba mengganggu pertapaan Bhatara Siwa.
Lontar SmaradahanaBalinese
Sundih pinaka daun kelapa sane tuh utawi slepan sane tuh kaborbor nganggen api sane kanggen rikalaning ngenterang pemargin sawa mamargi ke setrane.
English
This composition is a creative percussion that is worked on with the medium of expressing gamelan semarandana.
Indonesian
Sundih adalah komposisi musik karya dari komposer muda I Putu Swaryandana Ichi Oka atau akrab dipanggil Ryan.
Performance SundihBalinese
Siat api puniki mapailetan pisan sareng upacara Pangrupukan miwah nulak sengkala.
English
There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.
Indonesian
Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.
Holiday or Ceremony Ter-Teran (Siat Api) di KarangasemBalinese
Wenten tigang desa adat ring Karangasem sane nglaksanayang perang api daweg rahina Pangrupukan, inggih punika Seraya, Jasri miwah Saren.
English
There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.
Indonesian
Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.
Holiday or Ceremony Ter-Teran (Siat Api) di KarangasemBalinese
Ring tradisi perang api utawi siat api puniki, obor malakar antuk danyuh (daun kelapa sane tuh) kategul sareng kayu utawi tiing.
English
There are three traditional villages in Karangasem that do fire fighting on Pangrupukan day, namely Seraya, Jasri and Saren.
Indonesian
Dalam tradisi perang api atau siat api ini, obor terbuat dari danyuh (daun kelapa kering) yang diikat bersama kayu atau bilah bambu.
Holiday or Ceremony Ter-Teran (Siat Api) di KarangasemBalinese
Terteran ring desa Jasri,
Ento sane kuno utawi desa tua,
Buine terteran ento sanget sakral,
Punika mawinan terteran utawi perang api ,
Punika dadosne anggen nglebar gering desane
Folktale Tradisi TerteranBalinese
Ngaben ring Desa Trunyan nenten nganggen sarana api, sakewanten nganggen sarana toya.
English
Burning bodies or cremation in Trunyan Village does not use fire but uses water.
Indonesian
Pembakaran jenazah atau ngaben di Desa Trunyan tidak menggunakan sarana api, melainkan dengan menggunakan sarana air.
Holiday or Ceremony Upacara Mapasah: Ngaben di Desa TrunyanBalinese
Sadurung klaksanayang Usaba Dodol, wenten raris tradisi unik mawasta Siat Api.
English
Before Usaba Dodol, a unique tradition was held, namely Siat Api.
Indonesian
Sebelum Usaba Dodol, dilaksanakan tradisi unik yakni Siat Api.
Holiday or Ceremony Usaba DodolBalinese
Petugas pemadam kebakaran sane nampek ring TPA puniki sampun mautsaha mademang api sane sayan ageng.
Government TPA Suwung