How to reduce waste at school canteen? Post your comments here or propose a question.

Ulam

ulam

  • meat, fish. See be and the various foods for which the term applies, except in high Balinese. en
  • 1. Ikan; 2. daging; 3. lauk-pauk id
Andap
ulam
Kasar
-
Alus sor
-
Alus mider
-
Alus madya
-
Alus singgih
-
Mider
-
Bali dataran dialect
-
Bali aga dialect
-

Usage Examples

Putra: Yening lakar ngajeng mangkin, menu napi sane becik? Komang: Restoran Arwana puniki madue menu special ngangge ulam segara taler ulam.
[example 1]
Putra: If I want to have lunch now, what is the best choice for lunch? Komang: Arwana restaurant has a special menu for seafood and meat.

⚙ Usage examples pulled from the Community Spaces


In Balinese:   Nanging di ngidame pacang ngidamang ulam mas.

In English:  

In Indonesian:   Namun pada saat ngidam akan mengidamkan ikan mas.

In Balinese:   Ring rahina-hina puniki, kawentenan lokal puniki sangat akeh ngabentuk kawentenan lan adat istiadat Bali, lan wantah sami prasida kabuat anggen ngajegang sareng ngawit ulam lan sasolahan Bali.

In English:   In Balinese life, this local wisdom is very important to maintain and pass on.

In Indonesian:   Dalam kehidupan masyarakat Bali, kearifan lokal ini sangat penting dipertahankan dan diwariskan.

In Balinese:   Yadnya inucap pastika ngamerihang ulam banten, sakadi sate, kawisan, perangkat, ulam caru, miwah sane tiosan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Silih tunggil sane dahat utama inggih punika "Utsaha Ulam Banten".

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nanging ring aab jagate mangkin kasucian Segarane punika ngancan rered sangkaning parilaksanan masyarakate sane demen ngentungang lulu ring segara ngeranayang toya segarane punika tercemar mewastu sekancan ulam sane maurip ring segara punika padem.

In English:   Lord Baruna is the presiding deity over the sea.

In Indonesian:   Sang Hyang Baruna adalah dewa yang berstama di laut.

In Balinese:   Betutu biasanyane nganggen ulam siap utawi bebek.

In English:  

In Indonesian:   Betutu biasanya menggunakan daging ayam atau bebek.

In Balinese:   Cangak Maketu punika satua indik kedis sanè ngelah parilaksana anè dueg pisan, mangèka daya, mangda sida mamangsa saluir ulamè sanè wèntèn ring telaga Kamudasara.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Danuné manados kamimitan makudang-kudang mretan urip minakadi toya ening, sawatek jejanganan, soroh ulam, srana tetamban, piranti makarya prabot, miwah sané tiosan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Wenten taler kolam pancing kajangepin antuk pancing sane kasewaang, ulam sane kapolihang rikala mancing dados karantenang ring genah punika.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Wenten sembako, alat mebakti, alat tulis, alat kebersihan, ulam lan jangan , jaje-jaje snack miwah sane lianan.

In English:  

In Indonesian:   Disamping itu warung ini cukup lengkap menyediiakan sembako, alat tulis, alat kebersihan, sayur dan lauk dijual pada pagi hari pukul 06.00 wita, snack ringan dan minuman.

In Balinese:   Waserba (Warung Serba Ada) Wr.Rahayu Bali punika adan warung sane sadina-dina tumbasin tiang jangan, ulam, sanganan, miwah kebutuhan pokok sane lianan.

In English:  

In Indonesian:   Di masa pandemi seperti ini banyak masyarakat yang takut untuk berbelanja di warung, karena masyarakat kurang percaya terhadap kebersihan warung kecil.

In Balinese:   Di lebuh kaaturang nasi wong-wongan ane ulam, warna, miwah wangune suba kaiket baan uger-uger apang tusing sanget muara tempang.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Pamerintah sane kapilih ring warsa 2024 mangdane sayan aktif makampanyekan indik pencegahan stunting antuk ngicenin sosialisasi indik patut pisan kawigunayangnyane ajengan lokal (ikan ikanan), program demen ngajeng ulam pasih lan ngelestariang ajeng-ajengan tradisional sane becik lan berkualitas.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Lianan ring makudang-kudang ulam karang, ragane taler prasida ngatonang kalanguan kauripan ring segara sakadi pari bintik biru, napoleon wrase, cumi, sotong, belut pita biru-kuning, triggerfish, butterflyfish, belut moray, trevalies, jackfish, tuna.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Tiang seneng pisan santukan genah punika becik pisan tur alami miwah toyané taler bening taler danu tirta ujungnyané madaging dasar batu alami miwah wénten makudang-kudang ulam sané nglangi.

In English:   I am very happy because the place is very beautiful and natural and the water is also clear and the end of the tirta pool has a natural rock bottom and there are several fish swimming

In Indonesian:   Saya sangat senang karena tempatnya sangat asri dan alami serta airnya juga jernih dan ujung kolam tirta memiliki dasar bebatuan alami dan terdapat beberapa ikan yang berenang.

In Balinese:   Ulam agung maekin jukungne I Congeh.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Titiang wantah jadma nista, malarapan canang raka, titiang nunas pasuecan Iratu mangda ledang ngicenin titiang ulam miwah udang, anggen titiang pangupa jiwa.” Kacerita, nuju yeh tukade puek suud ujan bales, buin ngaliunan ia makena bubu, dadi liu pesan kone ia maan be gede-gede, ada nyalian, ada be jeleg, ada jair muah tawes anyudan uli hulun tukade, ada masi udang muah lele.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring jeroan titiang akeh pisan medue karya sekadi nyampat, ngepel, ngajinang Ari, megarapan ring pewaregan sekadi ulam, jangan, miwah sane lianan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring muncuk sisi kaler, akeh wenten jukung mawarna-warni makta ulam sane kaadol ring Peken Kedonganan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kuliner tradisional puniki mabahan dasar ngangge ulam mujair sane magoreng setengah mateng raris dagingin bumbu basa genep.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sang sane numbas ulam sami pada rauh nampekin jukunge.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sané pinih senengin tiang inggih punika lawar, lawar sané kakaryanin saking jukut-jukutan miwah ulam sané kacampur, rasanipun jaen pisan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Inget dugas alit sadurung rahina Galungan, tiang pasti nyarengin reraman tiange makarya, ngrereh jinah anggen numbas ulam rikala rahina Galungan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sané pinih senengin tiang inggih punika lawar, lawar sané kakaryanin saking jukut-jukutan miwah ulam sané kacampur, rasanipun jaen pisan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Inget dugas alit sadurung rahina Galungan, tiang pasti nyarengin reraman tiange makarya, ngrereh jinah anggen numbas ulam rikala rahina Galungan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Minakadi, UMKM sane sampun mamargi inggih punika anake sane ngadol ulam segara, pinaka juru pencar, ngadol buah lamun, rumput laut, ngadol klejat goreng, miwah sane lianan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring pasisi Bali taler prasida kaanggén sarana pangupa jiwa krama Bali inggih punika ngejuk ulam mangda kadol utawi kaajengan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mawastu akeh ulam sane kawisyanin tur nenten mresidayang idup ring segarane.

In English:  

In Indonesian:   Maka dari itu, banyak ikan yang terkena racun dan tidak bisa hidup di laut.

In Balinese:   Ulam sanѐ tan dados ajeng inggih punika ulam bikul, asu, katak, uled, lelipi, lan buati.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ulam sanѐ tan dados ajeng inggih punika ulam bikul, asu, katak, uled, lelipi, lan buati.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Di sektor perikanan, Bali nyidayang ngembangang budidaya ulam lan kerang anggon nguatang industri perikanan lan ngemastiang pasokan makanan ne genep anggon krama lan masyarakate.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Indike puniki samun kabaosang ring Sundarigama yening manusane wenang nunas panugrahan saking Sang Hyang Rare Angon, nganutin panumadian i manusa, yening sarwa paksi, ulam, miwah sarwa buron sane tiosan punika prasida karuruh ring anggan i manusa.

In English:  

In Indonesian:   Itulah yang kemudian dijilat oleh para naga.

In Balinese:   Kawéntenan puniki nénten ja wantah ngrusak kaindahan pasisi Bali kémanten, sakéwanten taler ngawinang pikobet ring ekosistem segara miwah kesehatan manusa sané ngajeng ulam miwah buron segara sané keni kontaminasi saking sampah.

In English:  

In Indonesian:   Kondisi ini tidak hanya merusak keindahan pantai Bali, tetapi juga berdampak negatif pada ekosistem laut dan kesehatan manusia yang mengonsumsi ikan dan hewan laut yang terkontaminasi oleh sampah.

In Balinese:   Kawéntenan puniki nénten ja wantah ngrusak kaindahan pasisi Bali kémanten, sakéwanten taler ngawinang pikobet ring ekosistem segara miwah kesehatan manusa sané ngajeng ulam miwah buron segara sané keni kontaminasi saking sampah.

In English:  

In Indonesian:   Kondisi ini tidak hanya merusak keindahan pantai Bali, tetapi juga berdampak negatif pada ekosistem laut dan kesehatan manusia yang mengonsumsi ikan dan hewan laut yang terkontaminasi oleh sampah.

In Balinese:   Di lebuh kaaturang nasi wong-wongan ane ulam, warna, miwah wangune suba kaiket baan uger-uger apang tusing sanget muara tempang.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kabaosang naler sarwa pangan sane dados ajeng (muwah ikang yogya bhaksaken) inggih punika celeng alas, ayam alas, kebo, siap pitik, kedis miwah sahananing soroh ulam segara sajabaning buaya miwah soroh ulam sane magoba aeng taler soleh.

In English:  

In Indonesian:   Lebih lanjut, terdapat pula makanan yang boleh disantap (muwah ikang yogya bhaksaken) di antaranya babi hutan, ayam hutan, kerbau, itik, burung, dan segala jenis ikan sungai dan ikan laut kecuali jenis buaya dan ikan besar dengan wajah menyeramkan.

In Balinese:   Inget dugas alit sadurung rahina Galungan, tiang pasti nyarengin reraman tiange makarya, ngrereh jinah anggen numbas ulam rikala rahina Galungan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sané pinih senengin tiang inggih punika lawar, lawar sané kakaryanin saking jukut-jukutan miwah ulam sané kacampur, rasanipun jaen pisan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sekadi poto puniki yening iraga ngaryanin pondok ring tengahing danu kaanggen mancing, pastika polih ulam tawar, sampunang ngadi mangda polih ulam agung sekadi ring segara.

In English:   Like this photo, if we make a hut in the middle of the lake for fishing, of course we will get a freshwater fish, don't expect to get big fish like in the sea.

In Indonesian:   Seperti foto ini, jika kita membuat pondok ditengah danau untuk memancing, pastiah kita mendapat ikan air tawar, jangan berharap akan mendapat ikan-ikan yang besar seperti di laut.

In Balinese:   I Lutung nimbal nyawis, “Inggih jero Dukuh, mangdane uning yening ngolah ulam Lutung mangda nenten pahit kadi kantawali, sampunang bacin tiange medal.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring segara sampun kakeniang mikroplastik sane ngeranjing ring ulam tur ajeng-ajengan malakar antuk bulung tur tasik.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ulam kidang puniki musti kaambil saking kidang beborosan nganggen peranti tradisional, nenten sane modern.

In English:   Miracles usually happen.

In Indonesian:   Keajaiban biasanya terjadi.

In Balinese:   Minab niki sampun dados dresta sane lawas pisan, duaning ulam kidang beborosan daweg nika kagugu pinaka ulam suci tur dados anggen yadnya.

In English:   They never allow hunting and logging for any purpose other than religious rituals.

In Indonesian:   Mereka adalah ahli berburu dan ahli pemasang perangkap.

In Balinese:   Ulam cundang punika kapolihang antuk ngamargiang tabuh rah.

In English:   Be cangkat is obtained by doing tabuh rah.

In Indonesian:   Be cundang didapatkan dengan cara melakukan tabuh rah.

In Balinese:   parikrama puniki kamargiang antuk ngajeng sinarengan utawi magibung antuk ulam cundang.

In English:   This tradition is carried out by eating together or 'magibung' with a side dish of be cundang (meat from a rooster that has lost during a cockfight).

In Indonesian:   Tradisi ini dilakukan dengan acara makan bersama atau 'magibung' dengan lauk be cundang (daging ayam jago yang sudah kalah saat sabung ayam).

In Balinese:   Duaning ajah-ajahan Tantra Bhairawa ngeranjing ring Bali duk satawarsa solas masehi, caru laut magentos dados atur-aturan ulam lan getih sato, utamannyane ayam selem, brumbun lan putih, tur kaketisang ring genah upacara.

In English:   Caru means 'beautiful', and macaru means a ceremony aimed at spirits who are inferior to humans so as not to damage human life.

In Indonesian:   Caru berarti ‘indah’, dan macaru berarti sebuah upacara yng ditujukan kepada roh-roh yang lebih rendah daripada manusia agar tidak merusak kehidupan manusia.

In Balinese:   Yening tattwa Bhairawa pinaka dasar, caru kakaryanang antuk lelakaran rah lan ulam sato.

In English:   Then, the rest of the offerings are then offered to the ghosts and bhuta kala (spirits) because their levels are lower than humans.

In Indonesian:   Kemudian, sisa persembahan itu barulah dipersembahkan kepada para hantu dan bhuta kala (roh-roh halus) sebab tingkatan mereka lebih rendah daripada manusia.

In Balinese:   Ngenenin indik darangnyane wantah nganggen ulam ayam saking parikrama tabuh rah sane sadurungnyane sampun kamargiang ri tatkala panyineban.

In English:   Specifically for side dishes, in this tradition, chicken is used from tabuh rah, which is done just before panyineban.

In Indonesian:   Khusus lauk, dalam tradisi itu menggunakan ayam hasil tabuh rah yang dilakukan sesaat sebelum panyineban.

In Balinese:   Ulam sampun ngeresep, ipun maurip kaanggen ajengan manusa.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Napi sane instan tur ngusak asik ekosistem kauripan bengawan jagi mawesana ten becik majeng ring sentana iraga sareng sami selanturnyane, upami ngutang luu ring bengawan, ngawisia ulam, nyetrum, msl.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ulam bawi punika pinaka sarana upacra sane pacang kaolah dados lawar manca warna, urutan, sate, miwah sane lianan.

In English:   This pork is a ceremonial food and is processed into colored lawar, sesame, satay, and others.

In Indonesian:   Daging babi ini merupakan sarana upacara dan diolah menjadi lawar manca warna, urutan, sate dan lainya.

In Balinese:   kruna medungdung mawit saking kruna dungdungan sane mateges ajeng-ajengan marupa ulam banteng miwah bawi sane pacang kaolah dados lawar, sate, miwah sane lianan.

In English:   The word medungdung comes from the word dungdungan, which is a dish in the form of beef or pork that is processed into lawar, satay, and others.

In Indonesian:   Kata medungdung berasal dari kata dungdungan yaitu hidangan berupa daging sapi atau babi yang diolah menjadi lawar, sate, dan lainnya.

In Balinese:   Taman puniki madue genah suci pinaka genah melukat, miwah wenten telaga sane madue toya bening tur kawangun olih makudang-kudang ulam.

In English:   This park has a holy place (temple) as a place for melukat, and there is a pond with clear water and is inhabited by thousands of fish.

In Indonesian:   Taman ini memiliki sebuah tempat suci sebagai tempat melukat,dan terdapat sebuah kolam dengan air jernih dan dihuni oleh ribuan ikan.

In Balinese:   Kamane ajenge teken ipun Ulam sane ageng.

In English:   The fish is a cursed Goddess.

In Indonesian:   Ikan tersebut merupakan Dewi yang dikutuk.

In Balinese:   Tradisi ngejot kalaksanayang yéning anaké anyar polih pakaryan utawi ipun madué ulam sané akéh.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   ngawing Bali patut mengembangkan sumber daya alam bali sane berpotensi, sakadi subak lan ulam.

In English:   Bali had to develop natural resources which also had potential.

In Indonesian:   Bali harus mengembangkan sumber daya alam yang juga potensial, yaitu pertanian dan perikanan.

In Balinese:   Yening wenten krama sane kirangan, dados ngentosin sarana punika antuk ulam bebek sane kajengkepin taler antuk canang miwah upakara tiosan.

In English:   If there are residents who are less fortunate, they can replace the offering with a duck equipped with canangs and other ceremonies.

In Indonesian:   Apabila terdapat warga yang kurang mampu, maka dapat mengganti persembahan tersebut dengan bebek yang dilengkapi dengan canang dan upakara lainnya.

In Balinese:   Sarana sane kategen punika madaging sarwa jangan, woh-wohan, miwah ulam.

In English:   The offerings are in the form of vegetables, fruits and fish.

In Indonesian:   Persembahan yang dipikul tersebut berupa sayur mayur, buah-buahan dan juga ikan.

In Balinese:   Caran ngaryanin bedetan kocing ento nganggen ulam kocing sane sampun mepilih ,ulam sane kaanggen punika ulam seger lan mare teko uling bendegane .

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Minab sangkaning pakibeh jagat lan sangkaning parilaksana I manusa sane lobha, akeh pisan ngrusak segara, ngracunin ulam sane wenten ring segara, ngeruk pasir kaadol, taru-taru sane wenten ring pasisi segara katebang, sakewanten nenten kasarengin antuk utsaha nandur malih taru punika sane kabaos “ Reboisasi” , raris wenten sabeh ngranayang banjir ngawetuang sekadi loloan tukade kaanyudin leluu ngantos palemahan segara akeh madaging leluu tur terumbu karange benyah, ngranayang kaasrian lan kasuciannyane rered nenten mataksu malih.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Polusi tukad ring taman ulam

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Minakadi dados ngerereh ulam sane prasida kaajeng miwah prasida kaadolkaadol, kaanggen genah upakara yadnya, genah melancaran miwah sane siosan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Gelisang carita, benjangne para krama Desa Ekacakra makta tetadahan Raksasa Baka, marupa nasi, kebo, kambing, sarwa pala, inuman tuak, muah ulam saha rerasmen.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Rikala ngenjek natar puri, ipun kacadang olih balawadwa.

“He, cai kal kija?” keto balawadwane nengkik matakon. “Titiang pacang ngaturang ulam cekalan ring ida gusti prabu,” saut i bendega. “Cai suba nawang yening Gusti Prabu lakar mapica tekening bendega sane nyidang ngaturang be cekalan?”

“Titiang uning, nanging titing nenten nyaratang pica.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Teked di abian, ketipat lan ulam bantene pejanga di batan kepuhe.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ida madue kuasa ngentosin raga, sekadi lelipi ageng miwah ulam ageng sane rupan ipune maendahan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Tonya Yeh inggih punika makhluk halus sané madué kemampuan magentos dados makudang-kudang wentuk sekadi lelipi ageng utawi ulam ageng sané mawangun aneh.

In English:   Tonya Yeh is a spirit who has the ability to change into various forms, such as a large snake or a large fish with a strange shape.

In Indonesian:   Tonya Yeh merupakan makhluk halus yang memiliki kemampuan berubah menjadi berbagai wujud seperti ular besar atau ikan besar berbentuk aneh.

In Balinese:   Raris, ulam bawi punika kadadosang lawar sane kabaos Lawar Guntung.

In English:   Then, the pork is processed into a special type of lawar called Lawar Guntung.

In Indonesian:   Kemudian, daging babi itu diolah menjadi jenis lawar khas yang disebut Lawar Guntung.

In Balinese:   Bukakak maartos ulam bawi sane rateng atenga.

In English:   People who process this meat are not just anyone.

In Indonesian:   Upacara ini rutin digelar setiap Purnama Karo, sekitar bulan Agustus-September.

In Balinese:   Wenten taler simbol-simbol sanganan marupa ulam miwah beburon segara malakar antuk tepung.

In English:   Nama untuk upacara ini sesungguhnya adalah Ngusaba Segara lan Ngusaba Nini.

In Indonesian:   Ngusaba Nini is related to agriculture (see entry: Usaba Nini).

In Balinese:   Harga beras, kedele, bawang, kesuna, ulam ayam, tabia, adeng miwah sané lianan.Kawéntenan pangargan bahan baku sané terus nincap ngawinang para kramané sané kantun alit keni pikobet.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ulam sane tan dados ajeng inggih punika ulam bikul, asu, katak, uled, lelipi, lan buati.

In English:   Meat that should not be eaten are those of rats, dogs, frogs, caterpillars, snakes and worms.

In Indonesian:   Daging yang tidak boleh dimakan antara lain daging tikus, anjing, katak, ulat, ular dan cacing.

In Balinese:   Ulam sane tan dados ajeng inggih punika ulam bikul, asu, katak, uled, lelipi, lan buati.

In English:   Meat that should not be eaten are those of rats, dogs, frogs, caterpillars, snakes and worms.

In Indonesian:   Daging yang tidak boleh dimakan antara lain daging tikus, anjing, katak, ulat, ular dan cacing.

In Balinese:   Yadiastun minab jaen, ulam sakadi punika tan kadadosang kaanggen ajeng-ajengan.

In English:   "A wise person, who has a good mindset, should not eat food that is unholy, dirty or rotten.

In Indonesian:   Virus Corona Disebutkan dalam Kakawin Nitisastra?

In Balinese:   Taman puniki madue genah suci pinaka genah melukat, miwah wenten telaga sane madue toya bening tur kawangun olih makudang-kudang ulam.

In English:   This park has a holy place (temple) as a place for melukat, and there is a pond with clear water and is inhabited by thousands of fish.

In Indonesian:   Taman ini memiliki sebuah tempat suci (pura) sebagai tempat melukat,dan terdapat sebuah kolam dengan air jernih dan dihuni oleh ribuan ikan.
  1. BASAbali Software