Property:Description text ban

From BASAbaliWiki
Showing 20 pages using this property.
A
Agastya Parwa ketahnyane maartos "Cakepan Maharsi Agastya". Lontar puniki wantah saduran saking Cakepan Weda Agastya Samhita sinurat ring basa Sansekerta. Lontar puniki nyaritayang indik ajah-ajahan Pakahulun Ida Maharsi Agastya antuk putran ida, Dridhasyu. Daging babawosane kapah dados pitung parwa. Pahpahan kapertama maosin indik pangarsan jagat utawi utpatti. Parwa kaping kalih ngenenin indik pamiaraan lan pralinaning jagat, kalih indik kawentenan swarga miwah naraka. Ring parwa kalih taler kasurat indik saluwir tingkah sane gumanti papa tur sane ngametuang punia hayu. Parwa puniki taler mawosin indik sakancan phala utawi punia sane kapolihang olih ipun sane malaksana becik ring gumine. Parwa kaping tiga ngenenin indik pratingkahning urip watek dewata miwah asurane, kalih lalintihan para Manu. Ring parwa pat, Ida Rsi Agastya ngajahin indik paplajahan katyagan lan pucakning kaniskalan (moksa). Ring parwa lima wenten lalintihan para narapatine sane suci tur para maharsine saking purwamasa. Ring parwa nem, wenten polah-palih indik swadharmaning i manusa minakadi ngalaksanayang yadnya, panebusan papa utawi dosa, lan bebratan. Ring parwa kaping pitu, wenten parindikan karma lan swadharma soang-soang warna ring pawongan.  +
Alit miwah sadarana sakewanten ogoh-ogoh alit ring sisin marga nyusup ring manah titiange. Sira manten sida nruenang tur ngrasayang kayun seneng ri kala ngarak ogoh-ogoh, nenten ja wantah dadi pamiarsa. Wenten prarain cabuah anak alit sane molihang ogoh-ogoh alit. Punika taler rasa bangga para rerama sane nyingakin okanne gresiuh ngraksa kabudayaan saking alit. Titiang ngaptiang mangda pemerintah nguratiang indik sane alit puniki, silih tunggilnyane malarapan antuk nyokong lalsana nglestarian seni ngaryanang miwah ngarak ogoh-ogoh ring baga pendidikan. Ngawinang dangan anake malajah indik budaya saking alit mangda sida dados sangu urip. Ngraksa budaya, urip mabudaya.  +
Delem: “Ngut, kenken kabare, Ngut? Makelo suba tusing ketemu. Suba maan duman? Yen suba, mendep nyanan. Eda ngoran-ngoran apang tusing dadi masalah mani puan. Nikmatin gen jani hasilne. Yen kuangan, jeg orahang gen ken Kake. Liu enu pipis lakar dum.” Petugas KPK: “Tolong kooperatif! Anda ditahan karena terlibat kasus korupsi bansos bencana alam! Jangan melawan” Delem: “Ngut, Ngut, bangun Ngut! Ipit cai Ngut” Sangut: “Yaih, ngipi jelek icang, Lem. Aget ngipi. Eda pesan korupsi nah Pak, Buk, Bli, Mbok! Pedalem masyarakate, pedalem panak cucune. Aget ngipi.”  +
Anak Bali mula lebian aget. Yadiapin lara enu masi aget. Amonto ke Virus Coronane ngawinang anake liunan lara, nanging tiang enu ngidang nyambatang aget. Aget dikenene tiang ngidang nulungin kurenan majaitan. Aget dikenene tiang ngidang mapunduh ajak nyama. Yan sing ulian Corona, mirib suba dija maungkulan maburuh. Yan sing ulian Corona, mirib tusing taen tiang ngasanin ngelung semat nulungin kurenane ane sarahina majaitan. Gumanti jejaitan ene ane pinaka yadnyan kurenane ngaptiang tiang apang satata seger tur ngidang mulih ngaba bekel lebihan. Mogi ulian kletikan semate tyg mapinunas apang virus Coronane enggal matilar, apang lebian buin aget tiange.  +
Agoes Andika embas ring Banjar Baleagung, Buleleng, 5 Maret 1963. Ring warsa 1981 meneng ring Mataram, Lombok. Dané malajah nyurat ring Putu Arya Tirtawirya miwah Umbu Landu Paranggi ring Bali Post. Warsa 1985 polih galah kaundang ka Taman Ismail Marzuki Jakarta sareng makudang-kudang penyair Bali miwah penyair tanah air lianan ngwacen puisi. Kakawian puisi dané naanin kawedar ring Bali Post, Karya Bhakti, Nusa Tenggara, Simponi, Swadesi, Nova, Berita Buana, Suara Karya, Suara Nusa, Horizon, miwah makudang-kudang buletin sastra ring mataram, pontianak. Sane mangkin malinggihja ring Singaraja.  +
Ulian gering agung puniki, pariwisatané ring pulo Bali nénten dados kaarepang malih. Iraga dados manusa sané madué idep mangdané ngrereh pamragat ring dija malih genah nemu pangupa jiwa. Puniki titiang nlatarang idé utsaha nincapang perékonomian duéné pinaka mamula ring tanah abian. Kadasarin antuk nandur woh-wohan manut ring gambar. Titiang taler mireng majeng ring Komunitas Petani Muda Kerén (PMK) sané pinaka bukti parikrama indik tetanduran puniki kalintang mabuat pisan ring masan utawi pasca gering agung utamannyane ring pulo déwata. Napi sané kasenengin, nika sané katandurin. Para janané sami mangda mautsaha sareng-sareng anggén nincapang perékonomian ring Bali sayan nglimbak.  +
Covid-19 utawi Corona Virus inggih punika virus anyar sane wenten ring gumi puniki. Virus punika nyerang sistem pernafasan manusane lan virus puniki bahaya antuk keselamatan lan kerahayuan iraga ring gumi. Santukan pengelimbakan virus punika aluh pesan lan ten kawatesin umur. Sire je sane keni lan paak sampun pastike milu keni virus puniki. Sami sector kehidupan manusa ne marubah ulian virus puniki, uling megae ring pariwisata sane mangkin ten mersidayan malih megae lan mawali ke gegaen sane wenten ring umah. Yening irage medue carik sampun pastika irage mawali magae ring carik punika. Santukan carik punika mersidayang ngewantu irage nyalanin hidup lan ningkatang perekonomian iraga. Iraga madue carik olah apang nyidayang anggen kabutuhan hidup. Carik puniki solusi iraga nyidayang nincapang perekonomian ring masa pandemic sekadi mangkin. Lan bareng-bareng nincapang perekonomian Baline malarapan antuk carik sane wenten ring Bali, yening ten iraga sane nincapang, sira malih?.  +
Nyingakin liu carik ring jembrana lan sumber daya alam sane maju lan asri. Iraga para yowana ring jembrana sepatutne ngelestariang keasrian lingkungan lan sareng sareng nyaga. Mangda sami sumber daya alam ring jembrana nenten punah lan maguna anggen iraga sareng sami.  +
Om Awighnam Astu Namo Sidham Om Swastyastu Timpal timpal ide tyang e anggen ngebecikan ekonomi ring Bali, tyang wenten karya, nika ngaryanin lengis aromatherapi, lengis puniki becik anggen ruangan sawatara mangda miik lan udarane tis, lengis puniki melakar aji sereh. Ring Bali begeh entik entikan ne ngidang dadiang lengis aromatherapi, Bali nika sugih antuk sumber daya alam asapuniki Iraga pinaka nak Bali patut nglestariang lan dueg ngolah sumber daya alam ring Bali. Iraga ngidang ngaryaning lengis puniki saking jumah, begeh anak e sane demen teken lengis puniki, anak lokal miwah mancanegara, lengis puniki becik ka karyanin rikala ring masa pandemi puniki.  +
Agung Bawantara embas ring Klungkung, 30 Januari 1968. Lulusan saking Fakultas Peternakan Universitas Mataran, NTB. Ida ngawi puisi ngawit saking warsa 1980an ring Bali Post, Karya Bakti, Nova, Berita Buana, Swadesi, Media Indonesia, dll. Puisinya juga terkumpul dalam buku Sahayun (1994), Klungkung: Tanah Tua, Tanah Cinta (2016). Ida pinaka sang sane ngawitin Denpasar Film Festival. Ida taler ngawi cerpen, satua, miwah novel.  +
Agung Wiyat S. Ardhi embas ring Puri Anyar Keramas Gianyar, tanggal 3 Fébruari 1946. Dané namatang sarjana muda ASTI lan sarjana Agama Hindu lan naanin dados guru ring PR Saraswati Gianyar. Dané taler naanin dados Kepala SPG Saraswati Gianyar, Kepala SMA Saraswati Gianyar, Anggota Madya Désa Pakraman Kabupatén Gianyar, Tim Penyeleksi Penerimaan Penghargaan Wija Kusuma Kabupatén Gianyar, Tim Penyuluh Bahasa Bali Kabupatén Gianyar, Tim Pembina Utama Dharma Gita Kabupatén Gianyar, lan Tim Pembina Nyastra Kabupatén Gianyar. Lianan ring punika, dané taler kasumbung dados pragina Drama Gong. Dané ngamolihang hadiah sastra Rancagé warsa 2001 antuk cakepan sané mamurda Gending Girang Sisi Pakerisan lan antuk jasa ring widang sastra Bali modéren warsa 2010. Ring warsa 2015 dané polih penghargaan Widya Pataka saking Gubernur Bali antuk cakepan sandiwara mabasa Bali sané mamurda Bogolan.  +
Agus Vrisaba inggih punika sastrawan sané embas ring Klaten, Jawa Tengah, 15 Méi 1941. Ring warsa 1970-an dané meneng ring Bali tur masawitra raket sareng akéh seniman Bali. Ring panguntating warsa 1980-an dané magingsir ka Tawangmangu, Jawa Tengah. Ida seda ring tanggal 17 Pébruari 1992. Agus inggih punika pangawi cerpen sané produktif pisan. Kakawiannyané kawedar olih Kompas, Sinar Harapan. Salanturnyané ring Suara Pembaharuan, Vista, Jawa Pos, Bali Post, Intisari, Surabaya Post, Suara Indonesia, Zaman, miwah makudang-kudang koran daérah liyané. Penerbit Buku Kompas (PBK) mautsaha nyihnayang malih kakawiannyané miwah ngeditnyané ring cakepan pupulan cerpen tunggal sané kapertama mamurda Dari Bui Sampai Nun ring warsa 2004. Agus nyantos padem durung polih galah nyurat karya-karyané. Wantah asiki cerpénnyané inggih punika "Sodom dan Gomorah" sané kacakup ring antologi "Dua Kelamin untuk Midin", sané kamedalang Penerbit Buku Kompas warsa 2003.  +
Om Swastiastu, ida dane sareng sami sane wangiang titiang, ida dane sareng sami sane dahat wangiang titiang, sadurung titiang ngelanturang atur, ngiring iraga sareng sami ngaturang puja pangastuti ring ajeng Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugraha Ida, iraga sareng sami prasida kacunduk ring galahe puniki. Sane mangkin titiang jagi nyihnayang indik kawigunan toya sane resik sajeroning nambakin anak alit saking stuting, yening wenten toya sane resik, punika pateh sakadi anak alit sane polih ajeng-ajengan sane bergizi saking piring sane kotor, mawinan nenten wenten nutrisi sane prasida karesep ring pencernaan. Sane kapertama, cacing sane ngranjing ka awak punika pacang ngambil nutrisi saking awak i rare, sane ngawinang i rare nenten sedeng ngamah. Yéning terus mamargi, kahanan puniki pacang ngawinang alit-alite keni kakirangan gizi miwah ngawinang alit-alite sayan alon, puniki sané ngawinang anaké keni stunting, éling ring prinsip iraga saking rakyat antuk rakyat. Tiang ngaptiang calon pamimpin sané jagi rauh pacang prasida nanganin stunting antuk ngelanturang program program sané wénten sadurungnyané miwah nincapang. Sapunika orasi titiang, antuk puniki puputang antuk parama santih, om santih santih santih om  +
Om swastyastu semeton rareangon sareng sami nyanggre rahina hut kemerdekaan ri ke 77,titiang makesami melaksanayang lomba layang layang celepuk & bebean plastik Ngiring!semeton saring sami nyarengin lomba layangan puniki molihang perisne ane ratusan rupiah lan piala miwah piagam penghargaan.  +
Tusing kerasa indonesia sampun merdeka 77 warsa.Indonesia sane madue akeh budaya punika patut iraga lestariang. Ring sasih kemerdekaan puniki, iraga dados yowana patut semangat ngisi kemerdekaan manut utsaha sane becik minakadi seleg masekolah, inget teken jasa jasa pahlawan, prasida ngemiyikang wastan bangsa lewat pakaryan iraga,lan tusing pesan dados lali teken basa ibu lan basa nasional iraga. Ngiring sareng sareng nguratiang raga mangda prasida ngajegang kemerdekaan indonesia lan budayane tetep lestari. Indonesia, pulih lebih cepat, bangkit lebih kuat!  +
Om Swastiastu, Suksma aturang titiang majang ring pengantar acara duaning sampun mapaica galah ring sikian titiang. Para angga panureksa, ida dane para penodia sane dahat wangiang titiang asapunika taler para yowana sane pamilet lomba sane tresnasihin titiang. Sadurung titiang nglanturang matur, lugrayang titiang ngaturang rasa angayubagia rasa bakti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Riantukan sangkaningsih pasuecan Ida, iraga sareng sami, ring galahe sane mangkin titiang jagi ngaturang teks orasi sane mamurda Ajeg Bali Sayan Rered, Kagentosin Antuk Modernisasi. Bali, nusa alit sané kasub pisan antuk kaluihan miwah keasrian budayannyané. Sabilang sasih wenten 500.000 wisatawan dura negara sané rauh saking doh ka doh jagi nyingakin kearifan lokal budaya Bali. Nanging sane mangkin? Kepriye kabare pemuda sane nuntun bali? Nenten wenten sane mamanah nglanturang. Sawah sane jimbar punika katandur kantor kantos nenten wenten malih subak sane becik. Indayang cingakin, mangkin akeh krama Bali sane ngutang budayanyane. Indayang cingakin akeh krama Bali sane nenten uning basa Bali? Menyama braya kagentosin antuk jasa event organizer. Sayan sukeh ngrereh panulis lontar miwah kidung suci sané pacang ngentosin dané. Napike budaya iragane pacang sirna? Napi sane prasida kakaryanin? Sapunapi carané ngolah sakadi punika? Akeh sampun parilaksana, akeh sampun pikenohnyane. Sakéwanten sujatiné akéh sané kantun nénten seneng sareng budaya Bali. Ibu pertiwi nangis nyingakin taksu Bali sayan rered. Yéning parindikané puniki nglantur, peséngan Bali sané becik ring jagaté pacang sayan rered. Bali sane madaging budaya lan tradisi pacang ical. Napike punika sane ajap-ajap iraga? Sampunang ja ragane dados yowana sane tan pawidi. Waliang ajeg bali, Waliang taksu Bali! Yening sami sampun puput, iraga patut nglanturang. Ngiring sarengin para yowana Bali, ngukuhang taksu Bali! Asapunika sane prasida aturang titiang menawita wenten iwang atur titiang. Titiang nunas gengrena pengampura. Puputan titiang antuk paramasanti, Om Santi Santi Santi Om.  
Sedek pandemi Covid-19 melanda ring jagat lan ngawinang sektor pariwisata ring bali terpuruk saking Maret 2020. Samian Pariwisata ring bali padem santukan nenten wenten turis sane rauh ka Bali krana takut kena virusnyane. Nika mawinang perekonomian ring Bali ngancan nuunan. Anggen ngewangun Pariwisata Bali rikala mangkin, sepatutnyane kalaksanayang antuk ngadayang event - event ring sektor pariwisata sane menarik, minakadi pameran sane madaging barang-barang sane meciri khas bali lan ngadayang pesta seni utawi igel-igelan sane mamuat budaya-budaya Bali, sane prasida menarik uratian wisatawan lan wisatawan ne makayunan rauh ka Bali. Kesempatan puniki pacang prasida keraih yening prasida ngicen jaminan ring para wisatawan ne indik kondisi aman saking resiko terjangkit Virus Covid-19 ritatkala kewentenan ring Bali. Nike mawinan implementasi protokol kesehatan lan program vaksinasi serentak ring samian sektor musti kafokusan sareng sinamian. Nganggen mekudang - kudang usaha sane kalaksanayang olih samian pihak minakadi pemerintah, pelaku industri pariwisata lan masyarakat kesaratan mangda rasa percaya indik pariwisata bali prasida tumbuh lan pariwisata pacang malih bangkit.  +
Kakawin Aji Palayon karipta olih Ida Bagus Putu Bek saking Griya Suci, Gianyar. Aji Palayon maartos ‘kaweruhan indik pati’. Kakawin puniki madaging palampah sang atmane saking genah seda nyantos swargan utawi naraka. Sasampun medal saking stula angga, sang atma prasida nyingakin kulawargannyane ring samping layone. Sasampun matilar saking umahnyane, atma puniki ngranjing ring Pura Dalem, nangkil ring Bhatari Durga. Irika, sang atma karejeg olih bhuta lan bhuti pinaka ancangan Ida Bhatari Durga. Atma sane dosannyane akidik nenten pacang kasakitin olih bhuta-bhuti punika. Raris, sang atma nglanturang palampahnyane nuju Tukad Sarayu. Irika ipun nyuciang dewek sadurung nglanturang pamargi. Irika ipun matemu sareng buaya ageng sane pacang nadah ipun. Buaya punika wantah sujatine panumadin ari-arinipun daweg embas. Sampun kenten, buaya punika prasida ngater sang atma ngentasin tukad. Sasampun rauh ring sisin tukade, wenten raksasi sane pacang nadah sang atma. Sang atma punika raris ngalahang raksasi puniki. Pamargine kalanturang nyantos gunung sane nyrejeng. Irika wenten macan sane laut kakalahang. Salanturipun, sang atma matemu sareng asu ageng tur galak. Asu punika taler kakalahang. Wenten taler bhutakala sane pacang nadah sang atma. Bhutakala punika kandikain mangda lunga ring umah sang atma sane dumunan, duaning irika wenten akeh sajen. Pamungkasne, sang atma rauh ring danu sane ning pisan mawasta pancake Tirtha, utawi Samanta Pancaka. Danu puniki mangkin wenten ring Kuruksetra, India kaja, tur dados genah tirthayatra saking jaman Manu. Sasampune masiram ring Samanta pancake,sahananing mala tur leteh. Sang atma sane mawarna mas puniki raris kapagpagin antuk dedari swargan. Ring swargaloka, ipun kandikain malaksana sane patut.  +
Aji Pari artinipun ‘ajian indik padi’. Lontar puniki kasurat antuk basa Jawi purwa tur dados silih sinunggil lontar sane muat ajah-ajahan indik nandur padi lan upacara-upacara ring sawah. Aji Pari ngranjing ring kategori sane pateh saking lontar-lontar pertanian minakadi Usada Taru Pramana, Aji Janantaka, Usada Carik, miwah sane siosan. Aji Pari madaging mantra-mantra indik kaluihan utawi kaagungan padi ngawit daweg katandur nyantos sasampun manyi. Lontar puniki mailetan pisan sareng kawentenan Subak, sane sampun kocap wenten ring Bali duk satawarsa kaping sia. Ring sajeroning Subak, wenten akeh pisan upacara majeng ring padi ngawit saking sadurung nandur nyantos sasampun manyi. Lian raosne, padi punika kaupacarain sakadi anak manusa saking embas nyantos padem. Lontar Aji pari ngupamiang padi pinaka entik-entikan suci, paragon Ida Bhatara Sri (dewaning karahayuan) marupa taru. Nika mawinan, ring sakancan tuwuh padine, wenten aran-arannyane sane malianan. Lontar Aji Pari ngungkab parindikan krama Bali lan Jawine dumunan banget nyuksmayang kawentenan padine makadi wit ajeng-ajengan sane pinih utama ring sahananing pakraman agraris. Manut saking napi sane munggah ring Lontar Aji Pari, prasida katarka indik bibit padi sane wenten ring Bali sujatine mawit saking Jawi, tepetnyane ring jaman Airlangga utawi sadurungnyane. Minaban daweg nika wenten spesies padi asli Bali nanging ring tata basa alegori lontar puniki maosang indik Bhatara Sri rauh ring Bali saking Kamulan (Jawi Kanginan). Niki nyihnayang indik kawentenan pangembangbiakan spesies padi sane luihan ring Jawi Kanginan daweg nika, sane laut kalimbakang taler ring Bali.  +
Ogoh-ogoh Aji Pengiwa ane gaene teken STT Yasa Kerthi Banjar Gambang Aji Pengiwa madue arti ajahan kewisesan leak desti anggen peplajahan sakti nanging aliran sane ten patut. Pengiwa punika anggene ngae lega keneh pedidi lan nyakitin anak sane ka iriang miwah sane lenan. Anake sane ten taen lega lan loba teken paica Hyang Widhi, nike Solah sane kaciri aji pengiwa. Solah aji pengiwa nika sedeng liu anake nuturang, krana liu pesan pemerintah sane tepukine nuutin solahe ento. Yen tolih solahne Aji Pengiwa nyakitin keneh masyarakate, liu masyarakat sane yen ngelah, hidup ne sengsara ulian pemerintah sane loba. Munto gen malu pang pemerintahe tusing loba lan inget teken masyarakat.  +