UPGRADE IN PROCESS - PLEASE COME BACK AT THE END OF MAY

Search by property

From BASAbaliWiki

This page provides a simple browsing interface for finding entities described by a property and a named value. Other available search interfaces include the page property search, and the ask query builder.

Search by property

A list of all pages that have property "Page text ban" with value "Sampun 77 warsa Indonesiane ngamolihang mahardika. Krama Baline masikian nagingin kamahardikane. Jalan Tol Jagat Kerthi, Kawasan Pusat Kebudayaan Bali, Pelabuhan Segitiga Emas kawangun anggen nitenin tata titi kahuripan kramane sakala-niskala pracihna Bali Era Baru. Madasar antuk susatya ring Pancasila maka sanjata ngaonang laksana mamunyah, mamotoh, lan dursila tiosan gumanti Sang Saka Merah Putih satata ajeg ngadeg mawibawa ring jagate. Sinarengan mautsaha nglimbakang prestasi, sukertaning pawongan, pariwisata, saha ngawerdhiang budaya ngardi Bali Padma Bhuana mikukuhin kamahardikan Indonesia Raya.". Since there have been only a few results, also nearby values are displayed.

Showing below up to 251 results starting with #1.

View (previous 500 | next 500) (20 | 50 | 100 | 250 | 500)


    

List of results

  • RELIGIOUS HARMONY IS THE FOUNDATION FOR THE ADVANCEMENT OF INDONESIA  + (cara mengatasi kerukunan agama di lingkungcara mengatasi kerukunan agama di lingkungan sekitar inggih punika ngajinin agama kawentenan agama agama sane ring indonesia, ngajinin rahina suci agama sane lianan , lianan ring punika satata ngelaksanayang perilaku sane anut ring bhinneka tunggal ika , Ten dados ngerusak genah maupacara agama sane lianan conto : ten dados ngerusak gereja , Ten dados ngulgul anak sane ngelaksanayang swadharma ,ngicenin keluasan anak sane mabinayan agama antuk ngelaksanayang swadharma, nenten dados mebinayang timpal sane lian meagama,dados mebinayang timpal sane lian meagama,)
  • Literature jalan rusak di balinese  + (de ngerusak kelestarian alam. kuang ne fasilitas umum. bali apang terus berkembang. de baang ne masyarakat ngentung sampah sembarangan. kurang ne kesadaran uli masyarakat.)
  • Literature Tanah Longsor di Bali  + (di Bali terjadi tanah longsor krana yeh ngdi Bali terjadi tanah longsor krana yeh ngresep ke tenga tanah ane ngranayang bobot tanah metambah makane terjadi tanah longsor lan kuangne entik entikan. maka sakadi nika pemerintah kota ngeninin antuk nanem entik entikan apang mencegah terjadine tanah longsor lan kejadian sane nenten diinginkan oleh masyarakatian sane nenten diinginkan oleh masyarakat)
  • Literature Macet  + (di paek umah tiang sai kene macet. krane ddi paek umah tiang sai kene macet. krane di umah tiang paek peken. jam due jam tigu di umah tiang ampun macet krane jam monto mobil ne ngabe barang-barang care sayur care buah-buah to masuk.ento ne krane di poek umah tiang sai kene macet kanti berjam-jam mekelo ne. ane ngabe motor kanti inguh ngantiang macet gen kanti ade ne puter balik. Knpe di paek umah tiang bise macet ? krane wenten ane pedagang ne anggo mobil.hal ne to ngae jalan macet. harapan tiange ke depan ne ampun nang medagang di sisi jalan pang ten ngae macet.edagang di sisi jalan pang ten ngae macet.)
  • Bali dance  + (dibali bek ajan tarian" hampir mkjang demen ngigel uling cenik nengkt tue demen san nariang tari bali tarian bali ade tari sekar jagat, tari cendrawasih, tari kembang girang, tari pendet, tari joget muah nek len ne)
  • Dance practice  + (dibi tiang melajah ngigel legong mesatya rdibi tiang melajah ngigel legong mesatya ring taman kota denpasar, sareng timpal-timpal. conto kesukehan sane tiang harepin tatkala hujan, tiang lan timpal-timpal ten mresidayang melajah ngigel rikale tongos melajahne ring pelemahan sane terbuka, sedangkan pelemahan anggen tiang sareng timpal-timpal mateduh kirang luas anggen melajah. tiang harap pemerintah kota denpasar mresidayang icening genah sane lebih luas sareng palemahan tertutup.sane lebih luas sareng palemahan tertutup.)
  • dirgahayu republik indonesi kaping 77 warsa 2022  + (dirgahayu republik Indonesia kaping 77 wardirgahayu republik Indonesia kaping 77 warsa 2022</br></br>Ring pinanggal 17 agustus, panjak republik Indonesia jagi ngerayain rahina kemerahan tur ring rahina punika biasanyanne akeh sane ngelaksanayang acara sane masinambung sareng rahina kemerdekaan. </br></br>Ring rahina sane spesial puniki, ngiring eling sareng masa sane sampun lintang tur menghargai masa sane mangkin taler makarya antuk ngaryanan masa depan sane pinih becik angge iraga sareng sami. Iraga wajib antuk ngelaksanayang pinaka panjak republik Indonesia. Swasti wanti warsa republik Indonesia, merdeka antuk iraga sareng samiIndonesia, merdeka antuk iraga sareng sami)
  • -  + (duang tiban covid 19 mecelep diindonesia nduang tiban covid 19 mecelep diindonesia neked ke bali. ento ngeranayang perekonomian bali tusing care ipidan. pariwisata dibali mereren, bandara metutup, sekolah sekolah masen tutup kanti liu anake ane tusing megae. sesubane duang tiban perekonomian dibali sube mulai majalan care ipidan, sekolah sekolahne sube kembali normal lan bandara suba dibuka. nanging perekonomian bali konden normal. enu liu pengangguran karne covid 19. ane pidan megae ne dihotel janine bise demen mejudi, pidanne megae di toko janine tusing megae. liu masen hotel hotel teken villa dibali ane tusing meanggon.covid 19 ngae perekonomian baline tusing care pidan.gae perekonomian baline tusing care pidan.)
  • Literature masalah nyepi di bali taman pancing  + (dugas dina nyepi ne masyarakat Bali ngelakdugas dina nyepi ne masyarakat Bali ngelaksanayang catur brata penyepian salah satu ne tusing dadi pesu ke rurunge nanging wenten warga negara asing pesu melali ke taman pancing perilaksana ne ento tusing beneh karna tusing menghargai budaya lan adat ane ade di bali harapan tiange teken bali dumadak pemerintah bali semakin memperketat keamanan dugas dina nyepi nen memperketat keamanan dugas dina nyepi ne)
  • rubbies  + (dugas ento tiang ningalin bek lulu di jalan,,tiang waktu ennto jalan"ajak timpal tiange tiang jk timpl tiang ningalin bek lulu di jalan)
  • Literature keresahan karena sampah  + (dugas ne tiang melali ke pantai ditu tiangdugas ne tiang melali ke pantai ditu tiang nepukin liu ade luu meure di bias bias, entung tiang lantas luu ne ento ke tongos luu. uling ditu tiang berharap gumi bali jani pang kedas lan asri pang tusing daki ulian ngutang luu ngawak. irage dadi nak Bali patut setate ngejaga lan ngelestariang gumi Bali. apang tusing irage lek teken warga asing ane melali mai nepukin pantai ane daki. kedepane Bali apang setate kedas tusing ade luu ane maure.ang setate kedas tusing ade luu ane maure.)
  • Literature Keresahan sampah di jalan  + (dugas ne tiang melali ke tempat wisata, didugas ne tiang melali ke tempat wisata, di perjalanan ne tiang nepukin bek sajan lulu di jalane. tiang merase lek sajan ajak gumine jani, ngetung lulu sing nawang tempat ane beneh. sepatut ne irage nawang dije ane beneh lan ane pelih. rage sepatutne ngelah rasa peduli ajak gumi ne , apang tusing ngelah rasa lek teken warga asing ane melali dini. kedepanne tiang berharap bali setate kedas lan asri.tiang berharap bali setate kedas lan asri.)
  • Literature jalan rusak di tabanan  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. pas mejalan pulang kampung daerah tabanan dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne nike,tiang nepukin jalan ane peteng dedet. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana lan Bupati Tabanan apang di aspal pang ten wenten kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.)
  • Literature Penerangan Di Karangasem  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah Karangasem selat duda. tiang lewat jalan Nike tiang nepukin jalan ane peteng dedet.krana jalan nika bedik ne penerangan jalan ane ngae jalanan ne peteng. setiap pengkolan ane tajem peteng lan serem san yen tepuk tepuk. yen tiang nuju mulih ke Denpasar sore sube peteng sagetan, ditu peteng dedet. tiang harap kepada Bendesa daerah sana lan Bupati Karangasem apang ngejangin penerangan jalan pang tusing peteng yen nuju mulih lan nuju ke Karangasem. apang tusing ade hal hal ane tusing di inginkan terjadi.de hal hal ane tusing di inginkan terjadi.)
  • Literature jalan jalanan  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah sidatapa engked asah gobleg. dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne Nike. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana LAN Bupati Buleleng agar di aspal biar tidak ada kecelakaan yang merugikan kita semuak ada kecelakaan yang merugikan kita semua)
  • Literature jalan bergelombang  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah sidatapa engked asah gobleg. dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne Nike. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana LAN Bupati Buleleng agar di aspal biar tidak ada kecelakaan yang merugikan kita semuak ada kecelakaan yang merugikan kita semua)
  • Literature Rahina galungan kuningan  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah sidatapa engked asah gobleg. dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne Nike. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana LAN Bupati Buleleng agar di aspal biar tidak ada kecelakaan yang merugikan kita semuak ada kecelakaan yang merugikan kita semua)
  • Broken road in karangasem  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung ke karangasem. dugas mejalan pulang kampung daerah amed engked peken. dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne Nike. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah amed lan Bupati amed agar di aspal biar tidak ada kecelakaan yang merugikan kita semua. ada kecelakaan yang merugikan kita semua.)
  • Literature Jalan juga bisa lelah  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah mambal dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne nike,tiang nepukin jalan ane peteng dedet. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana lan Bupati Badung apang di aspal pang ten wenten kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.)
  • Road damage in mambal  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah mambal dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne nike,tiang nepukin jalan ane peteng dedet. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana lan Bupati Badung apang di aspal pang ten wenten kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.)
  • Broken road in badung  + (dugas rahina galungan lan Kuningan tiang pdugas rahina galungan lan Kuningan tiang pulang kampung. dugas mejalan pulang kampung daerah mambal dugas tiang lewat jalan Nike tiang Ten merase nyaman teken jalan ne nike,tiang nepukin jalan ane peteng dedet. krana jalan Nika usak bek jalan ane bolong' lan jalan ane jebol. setiap pengkolan ane tajem misi bolong' ane gede'. tiang harap kepada Bendesa daerah sana lan Bupati Badung apang di aspal pang ten wenten kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.kecelakaan sane ngerugiang iraga mekejang.)
  • fall in front of neighbor's house  + (dugas rahina piodalan merajan ring jero tidugas rahina piodalan merajan ring jero titiyang e. Di jam 1 pagi titiyang durung sirep, di lemah ne acara piodalan sane sampun memargi tyng sampun kiap. Ring sepemargi piodalan titiyang nyarengin nyalanan prayasita lan sane lianan ke pelinggih - pelinggih sami. Risampun nyane pemargi piaodalan nika samput puput, titiyang ongkone ke toko untuk mebanten. Di perjanan titiyng ke toko, titiyng kiap ring tengah jalan, titiyang ten inget napi utawi ten sadar saking kiap ne, akibatnyane dadosne titiyang nabrak rurung pisaga ulian kiap. titiyang nabrak rurung pisaga ulian kiap.)
  • Tolerance  + (dugas to tiang sareng keluarga tiangnge mudugas to tiang sareng keluarga tiangnge mulih ke buleleng. Buleleng ento kampung tiang nge .Umah tiang nge di buleleng paek teken pasih.Di sisin pasih ade villa tur wenten anak toris nongosin ditu </br>Torist se ento sampun 5 tiban ngoyong di bali .torist se ento ramah tur dueg mebasa bali .Nah waktu ento belin misan tiang nge nganten ia undangnge ngajak paman tiang nge krana sampun akrab ngajak keluarga tiang nge ie masih sai melali ke umah tiangnge.Jeg heran tiang nepukin torist se ento.. ia jemet sajan mapitulung di umah tiangnge ajin ia sing ngelah hubungan jak kluargan tiangnge ditu lantas tiang benggong nepukin lantas tiang nutur ngajak mbok tiang nge.</br>"Mih METOLERANSI sajan torist se ento, nyak jemet keto nyemak gae ajin rage edong kluarga ne"</br>"Ajan mang ow.. yen pikir pikir kadang anak ane rage kenal sing nyak nulungin rage.. ene nyen kaden ije kaden asalne nyak ngelah rasa TOLERANSI ajak anak len.</br>Yen secara singkat nyane tiang berHarap utawi tiang ngelah harapan dumogi rage saling bertoleransi ngajak anak ane rage kenal utawi ane sing rage kenal krana toleransi ento penting di kehidupan rage memasyarakat.to penting di kehidupan rage memasyarakat.)
  • Literature Sampah Berserakan Di Pantai.  + (dugas tyang melali kepasih tyang nepuk liu luluane ngambang di yeh pasihne. trus tyang berfikir adi bise kanti dini luluane. lantas keto tyang berharap bali masa depan sg ade buin sampah kanti mebrarakan di yeh pasihne)
  • Literature Sampah di pura besakih  + (dugas'e ento, titiang tirtha yatra ka puradugas'e ento, titiang tirtha yatra ka pura besakih. Liang keneh tiang ring jalanne sawireh jagi tangkil ka pura besakih sane piodalannyane sabilang nem sasih. Risampune titiang drika ring parkiran, keneh liang tiang'e ical sawireh akehh sampah2 e mabrarakan. Kabecikan miwah kaluihan pura agung besakih kadirasa kaliput olih sampah2e. Pemerintah'e sampun prasida ngewangun sekancan fasilitas miwah sarana anggen para panjak baline sane tangkil merika, dados iraga sane tangkil tan prasida miara tur nyaga fasilitasnyane? Kadirasa pocol pemerintah'e ngewangun fasilitas drika. Tunas titiang majeng ring makasami para krama bali sane tangkil ring pura agung besakih mangda stata mliara tur nyaga sekancan fasilitas mangda prasida bali selanturnyane bali kasengguh modern, asri, miwah kaloktah ring dura negara dados pulo sane asriktah ring dura negara dados pulo sane asri)
  • Literature jalan jalan ke bedugul  + (dugase ento tyg melali ke bedugul salah sadugase ento tyg melali ke bedugul salah satu wisata ane ade di bali, indah sajan, luung, sejuk.bapak tyange demen sajan melali ke bedungul karna bapak tynge demen nepukin ntik ntikan ane asri, sebilang liburan sekolah, manis galungan pokokne amen ade gen libur,bapak tynge setate ngajak ke bedugulll.sebenarne tyang be med ke bedugul gen, tapi tetep bareng demi bapak tyange demen den.tapi bapak tynge tusing nyak melali amen keluarga sing lengkap.</br>tapi tyng dugase ento mekelo ked di bedugul karna selalu macet, kanti sing ngidang mejalan.</br>harapan tynge apang bali sing terus terusan macet karna ngranang polusi udara akibat asap motor dan mobil. polusi udara akibat asap motor dan mobil.)
  • Literature plastik  + (dugasne yang melali ke pemogan ditu rage nepukin lulu palstik ane liu sambrag di jalan ne)
  • Swagina Penangkilan Dawege Mangkin  + (dukke riin, ibuk-ibuk sane jagi tangkil kadukke riin, ibuk-ibuk sane jagi tangkil ka pura punika samian pada makta keben utawi sokkasi. nanging daweg e mangkin sami para yowanane miwah para ibuk- ibuk sane jagi tangkil ka pura, banten sane jagi kaaturan punika kawadahin atuk tas. aptian titiang rikanjekan sane mangkin antuk para yowana ne puniki mangda setate eling ring tata sane dumunan. duaning iraga patut ngelestarianh utawi ngajegan budaya iraga sane sampun reredwi ngajegan budaya iraga sane sampun rered)
  • Literature Lestari bali  + (dumogi baline setate dadi tempat wisate ne paling cantik antuk wisatawan luar lan setate asri)
  • Literature Memajukan Perekonomian Bali Dengan Sektor Pariwisatanya  + (ektor Pariwisata ring Bali nggih punika saektor Pariwisata ring Bali nggih punika salah satu penggerak perekonomian ring Bali, krane Bali inggih punika tujuan wisata utama ring Indonesia. Salah satu destinasi alam sane dados daya tarik para wisatawan berwisata ka Bali inggih punika 'Keasrian Pantainyane' , Bali madue akeh pisan pantai² sane asri, nike mawinan iraga patut menjaga kebersihan pantai nike apang tetep asri. Miwah hal lan upaya sane dados iraga laksanayang antuk menjaga keasrian pantai inggih punika : ten ngutang luu ngawagin ka pantainanyane, ten ngalih be nganggen peledak utawi pengeboman apang ten ngerusak biota biota sane ade ditengah pasih e lan hal hal sane dados ngusakin lan ngae cemer ekosistem sana ade ring telah pasihe. Mawit saking tata cara punika tiang yakti palemahan pariwisata ring Bali inggih punika objek pantainyane ten kena cemer, lan lakar ade lebih bek wisatawan sane ngranjing pariwisata ring Bali tepatnyane pantainyane. Harapan tiang antuk Bali inggih punika apang iraga dados masyarakat Bali utamiane para anak truna apang miluu andil ring upaya menjaga keasrian objek² wisata sane wenten ring Bali mawit saking tata cara secenik apapun, eda iragan ngerusak alam palemahan objek pariwisata utamiane pantainyane. Krane pantai nike merupakan daya tarik sane paling gede sane wenten ring Bali. Impian tiang inggih punika menjadikan perekonomian ring Bali malih lebih maju ulian sektor pariwisatanyane sane terus berkembang pesat kesarengin keasrian destinasi destinasi sane ade, ten je wantah pantaine manten, nanging masi daya tarik sane lianan minekadi : Pura Pura sane wenten ring Bali utawi Kebudayaan lan Tradisi ring Bali apang terus dijaga lan dilestarikan krane ento masih merupakan hal sane lianan sane dados nambah daya tarik wisatawan ngeranjing ka Bali. Nika mawinan perekonomian ring Bali lakar malih lebih maju krane pasti malih akeh turis turis sane ngeranjing ka Bali. Miwah angka kemiskinan ring Bali lakar terus mekuang krane malih ake lapangan karya ring Bali. krane malih ake lapangan karya ring Bali.)
  • Literature MASYARAKAT TIDAK MEMPERHATIKAN DAMPAK LINGKUNGAN YANG BURUK  + (emeton sareng sami sampah ring bali sampunemeton sareng sami sampah ring bali sampun nututin kahuripan i raga sareng sami. Sampah nike minakadi sampah non organik miwah sampah organik, sampah non organin nike marupa: don don an , sampah organik nike marupa : sampah plastik contohnyanne: pembungkus makanan, botol botol aquaa , lan sane lianan . Luu plastik nika,luu sane mekelo mancan ngidaang kadaur ulang, luu plastik nika luu sane enggal nyemerin palemahan utawi lingkungan. Makadi ngae palemahan daki, lan ngranayang liu bibit penyakit ane ngranayang baya. Ring dije magenah luu-luu nikeee??, luu-luu nika magenah ring sajebag palemahan i raga, sakadi ring sekolaan, lapangann, pekarangan umah, miwah tongos-tongos pariwisatanee, di sisin- sisin lurunge masi liu mekacakan luu- luu ne, minakadi luu organik miwah luu non organik, apabuin di tengah-tengah telabah e , yening hujann to suba ngeranayang banjir dijalan e. Yening yen mentasan dirurunge jelek pesan tingalin, sg kto semeton?. Kapabuin masyarakat e ten nyak ngutang luu ring tongos sampah sane sepatutnyane, dija negak, dija ngoyong drika ngutang luu. Nika ngeranaang palemahannyanne daki ten asri " ulian luu plastike nika" . Masyarakat e aluh pisan ngutang luu ten minehang pikolih utawi akibat yening sampun ngutang luu ten ring tongosnyanne. Yening tingalin-tingalin sampah e punika ade manfaat ne contohnyanne sampah organik nike dados kadadiang pupuk anggon tetaneman e apang subur, sampah non organik dados kadadiang kerajinan hasilne nike dados adepp, nike masi ad manfaat ne minakadi ngidang ngae kreatifitas i ragaa meningkat.Masyarakat e masi harus ngidaang ngejage kebersihan palemahan , apang tusing ngemaang dampak sanee lebih parahhh. Masyarakat e harus sadar tekening palemahan utawi lingkungan sekitarnyanne . Yening makan lan minum nika luu nee utawi pembukus ne dados nika kutang ring genah sane sepatutnyanne. Amun sube kto, masyarakat e ngidang ngutang luu - luu ring tongosnyanne , pasti lingkungan e bersih tur asri, yening metolihan pasti luung tolihh suba kedas tusing buin daki.Lamun suba kto tiang berharap dumogi masyarakat e state inget teken pikolih ngutang luu ring genah sepatutnyanne , apang tusing ngaenang palemahanne cemer. Lan ngedaur ulang luu-luu sane ngidang ke daur ulang .Impiann tiangg untuk bali nike kedepanne dados tetep asri lan lebih asri bebas sampah plastik lan masyarakat e ngidang sadar tekening hal- hal cenik minakadi yening nepukin luu di jalan atau ring genah sane lianan, yadiastun tusing iraga ane ngutang , lan iyingang limane, jemak luu ne nike, kutang ring genah sane sepatutnyane. Kesadaran nike harus mulai uli dewek iraga pedidi, lamun tongos e bersih nyen masi melah ningalin? Pasti iragersih nyen masi melah ningalin? Pasti irage)
  • Literature panasnya pulau bali  + (gumi bali kebus gati cuaca gumi bali ne jgumi bali kebus gati</br></br>cuaca gumi bali ne jani kebus gati</br>bek punyan punyan sane metebang sembarangan</br>teba lan carik dadi bangunan, jani bedik ade tongos angge meteduh care pidan,</br>harapan tiang gumi bali ten bek punyan punyan sane metebang sembarangan, mangde gumi bali ten kebus care janingan, mangde gumi bali ten kebus care jani)
  • Literature gunung Agung sering banjir  + (harapan tiang untuk bali pang setate aman jaya bumi bali bebas ling sampahh" sareng bumi bali pang lebih ketat sareng peraturan sane sampun ade, buang sampah pada tempatnya pang ten ngebekin sungai sane bise ngae banjir)
  • Literature Kemajuan bali kedepannya  + (harapan titiange dumogi bali semakin ajeg harapan titiange dumogi bali semakin ajeg ring dure negara mangde akeh wisatawan ne punike rauh ke gumi baline lan Wenten ne teknologi sekadine mangkin sempun canggih-canggih punika mangde mempromosikan adat tradisi ring gumi baline mangde uningine kantos ke luat negeri.</br>sawireh sampunang irage lali tekening kebersihan ring gumi baline puniki.kening kebersihan ring gumi baline puniki.)
  • Literature kasus wisman  + (harapan tiyang untuk bali punika apang mangde bali semakin maju)
  • Science Goals  + (ilmu peluru ilmu nyerang benteng kebodohan ngempet-ngempet kabogohane ilmu ngempet-ngempet di bungkus kacang-kacangan ngambang kaiket ring jempol lan layar)
  • hope for Bali  + (impian tiang terhadap bali mangde bali daimpian tiang terhadap bali mangde bali dados destinasi pariwisata sane berkelanjutan sareng perlindungan alam sane becik lan pembangunan ekonomi sane adil. Bali dados pusat budaya sane melestarikan warisan seni lan tradisi bali, lan memperomosikan keanekaragaman budaya bali ke mance negara. Bali mangde dados conto ring pengelolahan limbah sane ramah lingkungan lan dados pulau sane bersih lan hijau. Bali dados tongos sane aman lan nyaman bagi seluruh wargane, setiap warga hidup rukun lan saling menghargai. Bali dados pusat inovasi lan pengembangan teknologi sane berkelanjutan lan memberikan kontribusi positif untuk menciptakan masa depan sane becik.f untuk menciptakan masa depan sane becik.)
  • My hopes and my friends about future leaders  + (indik pangajap-ajap titiang sareng timpal-timpal titiang indik pamimpin ring masa depan)
  • Learn to Respect Religious Differences  + (indonesia inggih punika negara sane akeh mindonesia inggih punika negara sane akeh madue suku, agama, budaya, bahasa miwah ras. Ring kauripan iraga sareng sami akeh pisan pabinayan ring masarakat, utamanipun ring agama. Iraga sampun pastika madue sawitra sane mabinayan agama sane malenan, santukan punika iraga patut melajah antuk toleransi sareng ngajinin sawitra sane mabinayan agama. Iraga sareng sami nenten dados ngulurin indria mangda panampen iraga katrima olih anak lianan, imbanyane irage nenten dados ngulurin indria sawitra sane malenan agama antuk ngulurin panampen agama iraga.agama antuk ngulurin panampen agama iraga.)
  • DE BENGKUNG NAH  + (inget elingan jaga kesehatannya nggih, tuutin anjuran ring pemerintah sane patut , eling anggen masker, jaga jarak sareng elingan cuci tangan. de bengkung nah)
  • TatTwamAsi  + (inggih ida dane, mnagkin tityang jagi ngatinggih ida dane, mnagkin tityang jagi ngaturang utawi maosang indik kerukunan umat beragama ring indonesia, inggih punika pikayunan makudang-kudang agama sane prasida toleransi, sane prasida ngerti, miwah sane sida nyalanang peajah ajahan ring umat beragama. Umat beragama malih prasida nguratiang indik krama utawi timpal sareng sami.</br></br>inggih ida dane mangkin ring video utawi ringkesan sane sampun wacen utawi piarsayang tiyang wawu, ring video puniki maosang utawi nyeritayang indik Tat Twam Asi, inggih punika Aku adalah kamu, Kamu adalah aku. Niki wenten anak muani sane mawasta Calvin Prayogi, ring driki ngamaosang indik napi sane kabaos TOLERANSI. sedek dian anu, ia jagi lunga ka margine mawinan sampun nenten wenten karya napi-napi, saget kacunduk ia sareng timpalne sane ma Agama Islam sane lakar ke warung jagi meli dadaaran lakar anggona buka puasa, disubane ia ajaka dadua suud mebelanja, ia matemu sareng anak cerik sane mulung , karana anak cerik ento kenyel, lantas baange dedaaran. Ragane sareng kalih ngajahin kenken carane nerima lan ngicenin, yadiastun ragane ajaka 3 melenan agama</br></br></br>inggih, nika wawu aturang tityang isin video sane sampun piarsayang tityang. Paplajahan sane prasida rereh iraga ring video punika, inggih punika iraga dados umat beragama mangdane nenten dados mapirian, iraga sareng sami mangdane prasida nyaga pasawitran, diastun iraga melenan agama. Inggih ida dane sareng sami, nika manten sane prasida aturang tityang, tyang nunas ampura yening wenten iwang, dumogi wenten pikenohnyane, puputang tityang antuk parama shanti. </br></br>Om Shanti Shanti Shanti Omarama shanti. Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • tat twam asi  + (inggih ida dane, mnagkin tityang jagi ngatinggih ida dane, mnagkin tityang jagi ngaturang utawi maosang indik kerukunan umat beragama ring indonesia, inggih punika pikayunan makudang-kudang agama sane prasida toleransi, sane prasida ngerti, miwah sane sida nyalanang peajah ajahan ring umat beragama. Umat beragama malih prasida nguratiang indik krama utawi timpal sareng sami.</br></br>inggih ida dane mangkin ring video utawi ringkesan sane sampun wacen utawi piarsayang tiyang wawu, ring video puniki maosang utawi nyeritayang indik Tat Twam Asi, inggih punika Aku adalah kamu, Kamu adalah aku. Niki wenten anak muani sane mawasta Calvin Prayogi, ring driki ngamaosang indik napi sane kabaos TOLERANSI. sedek dian anu, ia jagi lunga ka margine mawinan sampun nenten wenten karya napi-napi, saget kacunduk ia sareng timpalne sane ma Agama Islam sane lakar ke warung jagi meli dadaaran lakar anggona buka puasa, disubane ia ajaka dadua suud mebelanja, ia matemu sareng anak cerik sane mulung , karana anak cerik ento kenyel, lantas baange dedaaran. Ragane sareng kalih ngajahin kenken carane nerima lan ngicenin, yadiastun ragane ajaka 3 melenan agama</br></br></br>inggih, nika wawu aturang tityang isin video sane sampun piarsayang tityang. Paplajahan sane prasida rereh iraga ring video punika, inggih punika iraga dados umat beragama mangdane nenten dados mapirian, iraga sareng sami mangdane prasida nyaga pasawitran, diastun iraga melenan agama. Inggih ida dane sareng sami, nika manten sane prasida aturang tityang, tyang nunas ampura yening wenten iwang, dumogi wenten pikenohnyane, puputang tityang antuk parama shanti. </br></br>Om Shanti Shanti Shanti Omarama shanti. Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • Ban bekas  + (inggih punika mengajak masyarakat Bali untuk memilah sampah ,mangde Ten membuang sampah sembarangan demi keasrian wilayah Bali puniki)
  • Kerukunan dengan tri hita karana  + (inggih punika urip sane damai lan tentrem inggih punika urip sane damai lan tentrem sajeroning ngamargiang kahuripan sosial, saling toleransi pantaraning parajanane sane wenten ring masyarakat sane tiosan, sane madue agama utawi sane nenten madue agama. Kabecikan taler mateges ngidepang indik mabinayan kapracayan marep ring anak tiosan, tur ngicalang anake sane tiosan ngamargiang kapracayannyane. In Balinese:</br></br>Ring sajeroning pangresepan kerahayuan, wenten taler kemampuan antuk nampi kawentenan pabinayan suku, adat istiadat, ras miwah agama. Ring sajeroning nglestariang kerahayuan iraga prasida mateges sareng ajaran agama Hindu inggih punika Tri Hita Karana. Kruna Tri Hita Karana mawit saking basa Sansekerta sané madaging tigang kruna, inggih punika: Tri, Hita miwah Karana. mateges tiga, Hita mateges bagia, miwah Karana mateges Panyebab. Punika mawinan Tri Hita Karana madue arti tigang sane ngawinang bagia. Makekalih paiketan sane harmonis puniki kapercaya pacang ngrauhang rasa bagia, kerahayuan, miwah harmoni ring kahuripan puniki. Ring terminologi krama Hindu, puniki kawujudang ring tigang unsur, sane kabaos parhyangan, pawongan, miwah palemahan. Kauripan sajeroning rukun agama Hindu prasida kamargiang majalaran antuk Tri Hita Karana sané pinaka silih tunggil ajaran agama Hindu. Tri Hita Karana ngajahin indik sapunapi manusa prasida ngwangun paiketan sane harmonis sareng Ida Sang Hyang Widi Wasa, sesama manusa, miwah alam sekitar. Panglimbak Parhyangan, Pawongan</br></br>Miwah palemahan. Yening iraga maurip sajeroning pasemetonan, pasemetonan pacang kawangun. Ring Veda, pastika akeh sloka-sloka sane madaging indik kerukunan, silih sinunggilnyane ring catur Veda inggih punika pahan atapa Veda. Sloka puniki ngelingang iraga mangda ring sajeroning kauripan puniki iraga patut ngwangun harmoni, perdamaian sareng soang-soang. Sloka Veda ring Atharvaveda III.30.4 indik Yena deva viyanti, no ca vidvisate mithah, Tat krnmo brahman vo grhe samjnana purunebhyah (Maksudnyane: Inggih para janane! Ngiringja semeton sareng-sareng matunggilan sakadi sane sampun kakardi antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.un kakardi antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.)
  • Ngiring Sareng Sami Sekang Covid 19  + (iraga sinamian sampun uning napi nika coviiraga sinamian sampun uning napi nika covid-19, nanging wenten masyarakat sane durung sadar tekening napi sane ngranayang tertular nyane virus punika, sane mangkin titiang ngajakin masyarakat sinamian mangda sadar lan nyarengin ngelaksanayang protokol kesehatan sane sampun katunjuk olih guru wisesa, mangda iraga setata rahayu ring gumi pertiwi punikiaga setata rahayu ring gumi pertiwi puniki)
  • Literature Keindahan alam bali  + (jagat bali nike patut kelestariang di balijagat bali nike patut kelestariang di bali liu ade ane nemenin para wisatawane melali kebali</br>pulo bali sane asri harus kejaga miwah kelestariang</br>nunas titiang ring makesami para krama bali sane ngajegang gumi baline mangda ngelestariang gumi baline contonyane kabel kabel sane minggah ring duur jalane lan nanem tetaneman apang baline asrilane lan nanem tetaneman apang baline asri)
  • Literature mari kita lestarikan bahasa bali  + (jaman jani anak cenik sube ngisiang hp. tujaman jani anak cenik sube ngisiang hp. tusing taen melajah apalagi melajah bahasa bali, rage dadi nak bali ento wajib ngajahin anak cenik jani melajah bahasa bali. apang tusing engsap teken bahasa bali,apalagi rage ngoyong dibali. kalahin ne teken anak diluar bali sane bise bahasa bali nanging tusing terlalu lancar. seharus ne rage ento lek dadi anak bali tusing bise bahasa bali. mai melajah bahase bali apang tusing kalah teken anak asing. bali apang tusing kalah teken anak asing.)
  • Literature Budaya bali tidak boleh sampai kegeser oleh zaman modern  + (jaman jani jaman suba canggih ape"jni subajaman jani jaman suba canggih ape"jni suba nganggon hp,males pesu basang seduk suba ngidang meli lewat hp.Kayang nak mare lahir jani sube nawang hp rerame ne pang aluh gen ngempu panak ne baang e main hp,uli cenik ube biasang e keto.De sampek ulian jani ape"suba canggih ape"suba ngidang nganggon hp iraga engsap teken budaya"bali contohne care di Bangli ditu kanti kayang jani yen pengarah cara ne nu tradisional intine ede knti ulian teknologi semakin canggih budaya"bali ane ube ade uli pide lege e knti ilang kanti punah krna to salah satu warisan leluhur dari jaman ke jaman.Rage dadi generasi muda harus terus melestarikan budaya"bali de kanti kegerus ulih jaman modern.Ngiring sareng"ngajegang budaya baline dumogi bali tetep ajeg lan budaya"bali ngidang trs bertahan lan ten punahya"bali ngidang trs bertahan lan ten punah)
  • Literature banyaknya sampah plastik  + (jani di Indonesia liu gati ane ngutang sajani di Indonesia liu gati ane ngutang sampah plastik ngawag. padahal sube sg baange ngutang luu plastik ajak pemerintah nanging masyarakat e bengkung gati. Sube liu gati pencemaran ulian sampah e to. Di bali masih sube merebek pencemaran, uli banjir dije". Teruta di paek taman kota e ento begeh gati sampah sampah e ane mecampur dditu tapi agetne sampun laksanayang pembersihan sampah sampah .Harapan tyange apang sampah plastik e berkurang.n tyange apang sampah plastik e berkurang.)
  • Literature sampah ring Bali  + (jani sampah di bali sube liu sajan konyangjani sampah di bali sube liu sajan</br>konyang tempat pembuangan sube numpuk teken sampah</br>ulian ento warga bali liu ane ngentungang sampah sembarangan</br>ane ngeranayang bencana banjir lan lingkungan tusing asri</br>harapan tiang, kesadaran masyarakat bali antuk memilah lan mengelola sampah antuk ngedukung ekosistem tata kelola sampah apang tusing nyemarin lingkunganla sampah apang tusing nyemarin lingkungan)
  • Literature Dunia Bali panas  + (jani tiang ngerasayang gumine kebus sajan jani tiang ngerasayang gumine kebus sajan . yadiastun gumine gulem nanging tiang tetep ngerasayang kebus. Kebus ento ane ngae bek anak anake won beraktivitas lan won pesu uli jumah, Matahari ne terik sajan tusing ada ane ngalangin panasne krana bek punyan ane suba metebang anggo kebutuhan manusia. Bek punyan ane matebang ulian bek manusia ane mentingin awak ne pedidi lan ngrugiang bek anak anak </br>ane len. Harapan tiang dumogi bek anak anak ane sadar antuk nglestariang gumi bali, contohne najuk punyan punyanan di sisi jalanne apang rage maan ngrasayang udara ane bersih lan tusing bes ngrasayang kebus buin.rsih lan tusing bes ngrasayang kebus buin.)
  • Literature menjaga kebersihan bali  + (kebersihan lingkungan, bali sane mangkin sanget minim kebersihannyane. akeh luu sane kecingakin ring sisin jalanne. dumogi bali bersih antuk luu.)
  • Literature Panas nya Bumi Bali  + (kebus ne gumi Bali Tiang ngoyong di Bali kebus ne gumi Bali</br>Tiang ngoyong di Bali jani cuaca gumi Bali sangat kebus.</br>bek punyan punyanan saje metebang.</br>Tebe Lan carik dadi bangunan,yen wenten tempat meteduh care pidan biin.</br>harapan tiang mangde gumi Bali ten bek punyan sane matebang sembarangan.</br>Lan wenten biin punyan sane metanem kembali/penghijauan</br>Mangsa gumi Bali sing kebus care nerakaan Mangsa gumi Bali sing kebus care neraka)
  • Literature Bali panas  + (kebus ne gumi Bali Tiang ngoyong di Bali kebus ne gumi Bali</br>Tiang ngoyong di Bali jani cuaca gumi Bali sangat kebus.</br>bek punyan punyanan saje metebang.</br>Tebe Lan carik dadi bangunan,yen wenten tempat meteduh care pidan biin.</br>harapan tiang mangde gumi Bali ten bek punyan sane matebang sembarangan.</br>Lan wenten biin punyan sane metanem kembali/penghijauan</br>Mangsa gumi Bali sing kebus care nerakaan Mangsa gumi Bali sing kebus care neraka)
  • Literature Kekurangan Lampu Jalanan Daerah Bajra utara  + (kekurangan lampu jalanan di daerah bajra ukekurangan lampu jalanan di daerah bajra utarakuangan lampu jalanan daerah bajra utara</br></br>dugas tyang pulang kampung ring rahina kuningan. tyang melewati jalan di daerah bajra utara. ring daerah punika kekurangan lampu jalan ane ngae jalane peteng dedet. sawireh ngae tiang nyeh. lantas keto tyang berharap di masa depane jalan jalane sampun misi lampu.asa depane jalan jalane sampun misi lampu.)
  • Literature lestariang alam  + (kelestariang alam dugas dina redite tiangkelestariang alam</br></br>dugas dina redite tiang melali ke karangasem sareng timpal timpal. ring jalane tiang nyingaking wenten jurang sane sanget terjal. liu pesan anake ngutang luu ring jurange. diastun sampun wenten tongos luu nanging liu san anake kukuh ngutang luu ring jurange tur wenten masih anake sane nebang punyan punyan sembarangan. sane ngaryanin tebane gundul lan liu beburone kilangan umahne. nanging sampun liu pesan aturan lan harapan pemerintah teken masyarakat bali, apang rage ngidang nyage lan ngelestariang alam ring bali. nangis jeleme liu anake ngelanggar aturan punika. liu anake sane nebang punyan secara ilegal lan siep siep di durin pemerintah. nanging sampun liu pesan organisasi sane ngaryanin reboisasi. dados harapan tiang apang masyarakat bali ngidang ngejaga lan ngelestariang alam apang tetep kedas, asri, tur lestari ring bali lan luar bali.asri, tur lestari ring bali lan luar bali.)
  • Literature Lestarian alam  + (kelestariang alam dugas dina redite tiangkelestariang alam</br></br>dugas dina redite tiang melali ke karangasem sareng timpal timpal. ring jalane tiang nyingaking wenten jurang sane sanget terjal. liu pesan anake ngutang luu ring jurange. diastun sampun wenten tongos luu nanging liu san anake kukuh ngutang luu ring jurange tur wenten masih anake sane nebang punyan punyan sembarangan. sane ngaryanin tebane gundul lan liu beburone kilangan umahne. nanging sampun liu pesan aturan lan harapan pemerintah teken masyarakat bali, apang rage ngidang nyage lan ngelestariang alam ring bali. nangis jeleme liu anake ngelanggar aturan punika. liu anake sane nebang punyan secara ilegal lan siep siep di durin pemerintah. nanging sampun liu pesan organisasi sane ngaryanin reboisasi. dados harapan tiang apang masyarakat bali ngidang ngejaga lan ngelestariang alam apang tetep kedas, asri, tur lestari ring bali lan luar bali.asri, tur lestari ring bali lan luar bali.)
  • Literature kelestariang alam  + (kelestariang alam dugas dina redite tiangkelestariang alam</br></br>dugas dina redite tiang melali ke karangasem sareng timpal timpal. ring jalane tiang nyingaking wenten jurang sane sanget terjal. liu pesan anake ngutang luu ring jurange. diastun sampun wenten tongos luu nanging liu san anake kukuh ngutang luu ring jurange tur wenten masih anake sane nebang punyan punyan sembarangan. sane ngaryanin tebane gundul lan liu beburone kilangan umahne. nanging sampun liu pesan aturan lan harapan pemerintah teken masyarakat bali, apang rage ngidang nyage lan ngelestariang alam ring bali. nangis jeleme liu anake ngelanggar aturan punika. liu anake sane nebang punyan secara ilegal lan siep siep di durin pemerintah. nanging sampun liu pesan organisasi sane ngaryanin reboisasi. dados harapan tiang apang masyarakat bali ngidang ngejaga lan ngelestariang alam apang tetep kedas, asri, tur lestari ring bali lan luar bali.asri, tur lestari ring bali lan luar bali.)
  • kemacetan ring canggu kanti bandara Ngurah rai  + (kemacetan ring wewidangan canggu kantos rikemacetan ring wewidangan canggu kantos ring bandara ngurah rai punika santukan kirangnyané margi sané prasida nuju saking canggu ka bandara ngurah rai punika calon pamerintah prasida ngamunculang proyek antuk makarya margi ring beten tanah saking canggu ka pasar seni kuta lan ka bandara ngurahraia pasar seni kuta lan ka bandara ngurahrai)
  • Tapak Batis  + (kenapi tiang demen nganggen ogoh-ogoh nikikenapi tiang demen nganggen ogoh-ogoh niki? Krana wenten piteket sane kasobyahang. Piteket punika, pemerintah patut melaksana nganutin ajah-ajahan astabrata </br>pemerintahe nika mula ring sor, kewala pemerintahe patut ngargain kramane mangda sida nincapang kerahayuann kramane mangda sida nincapang kerahayuan)
  • broken roads  + (ketika tiang mulih masuk,tiang ngambin jalketika tiang mulih masuk,tiang ngambin jalan nangka selatan, jalanan ditu usak sajan ane ngae keweh laluin anak ane enggal". Tiang berharap pak gubernur bali antuk perbaiki jalan ditu agar sane kerngelewatin ngerasayang aman. Tiang harap PDAM sing sai molongan jalan. Tiang berharap antuk masyarakat sane melali ke pasih tusing ngentungin luwu sembarangane pasih tusing ngentungin luwu sembarangan)
  • Literature jalanan rusak yang buat susah  + (ketika tiang mulih tiang ngambin jalan nanketika tiang mulih tiang ngambin jalan nangka selatan, jalanan ditu usak sajan ane ngae tiang keweh lewatin jalan ditu saat enggal enggal. tiang harap bapak gubernur bali antuk memperbaiki jalan ditu agar sane kel lewatin ngerasayang aman. rage harap lubang lubang dipinggir jalane lebihin dik apang ngebantu yeh banjir ne pang sing ngewehin pengendara ane lewat pas peteng ne. ngae tanda ngentungin lulu di tempatne pang pejalan kaki lan pengendara ne ngidaang nepukin plang tsb. dan tiang rase harap memberi plang jalan ane berwarna apang ngidaang nepukin pengendara ne saat peteng.gidaang nepukin pengendara ne saat peteng.)
  • broken boards and beach  + (ketika tiang ngelewatin masuk,tiang ngambketika tiang ngelewatin masuk,tiang ngambin jalan nangka selatan, jalanan ditu usak sajan ane ngae keweh laluin anak ane enggal". Tiang berharap pak gubernur bali antuk perbaiki jalan ditu agar sane kerngelewatin ngerasayang aman . Tiang berharap antuk masyarakat sane melali ke pasih tusing ngentungin luwu sembarangane pasih tusing ngentungin luwu sembarangan)
  • Literature pantai dibali tercemar  + (liu ade pantai dibali ane luung anggo melaliu ade pantai dibali ane luung anggo melali. bek wisatawan lokal lan mancanegara melali ke bali nyingakin pantai ne. nanging pantai ring bali sube tercemar bek wisatawan ane sing bertanggung jawab.</br>ade masih pantai-pantai ring bali ane sing tercemar. harapan tiang dumogi wisatawane ane melali pantai dibali ngejaga kebersihan apang pantai dibali tetep indah, asri lan lestari.ntai dibali tetep indah, asri lan lestari.)
  • Pikobet luu lan kresikan pelemahan Bali  + (luu lan pikobet kresikan ring Bali sampun sai dadi pikobet utama pare wisatawan ring pulau Dewata iraga.)
  • LUU PLASTIK PINAKA PIKOBET MAJENG KALESTARIAN PALEMAHAN  + (luu plastik pinaka pikobet majeng kalestarluu plastik pinaka pikobet majeng kalestariang palemahan. Punika mawinan</br>kabuat rasa eling samian angga ten ngawang ngawag ngawag ngutang luu plastik. luu plastik utawi anorganik matiosan sareng luu organik sane dangan kalebur.</br>luu plastik muatang galah dasa nyantos panyatusan warsa mangda luu plastik prasida lebur.</br></br>Yening luu plastik sane wenten katunjel,majanten nenten pinaka pamargi sane becikbecik, santukan jagi ngwetuang pola sila prasida ngaonang kesehatan.Sajaba punika, patut titening becik becik.Sane encen marupa plastik sane encen nenten plastik,sane encen luu organik. Saluir luu nonorganik patut kapupulang ring genah sampahe.Yening sane organik prasida kaolah dados pupuk kompos.</br></br>Antuk pikobet punika sampun sepatutnyane samian angga patut sayan eling sajeroning nyaga karesikan palemahan malarapan antuk nenten ngawag ngutang luu plastikan antuk nenten ngawag ngutang luu plastik)
  • Urati ring Luu plastik ngulati asri  + (m Swastyastu, Semeton, idadane sareng samm Swastyastu,</br></br>Semeton, idadane sareng sami sane prasida rauh ring genah puniki.</br></br>Titiang merasa gargita pisan, duaning ratu ida dane prasida kacunduk, tur samian kapica karahayuan, seger oger.</br></br>Ring tepengan sekadi mangkin, titiang jaga ngaturang ring ajeng pamiarsa sareng sami ngeninin indik lingkungan, yening aturang titiang ring sastra bali inggih punika palemahan wiadin lingkungan Palemahan pinaka silih sinunggil pahan ring Tri hita karana. Tri Hita Karana punika nenten sios malih wantah tetiga sane prasida ngranayang iraga rena. Titiang nenten panjang atur indik tri hita karana, nanging pabaosan ring patemon titiang sareng iratu sareng sami ring galahe puniki cutetang titiang jaga ngaturang indik sampah. Sampah, luwu, mis wiadin barang sane sampun nenten dados kaanggen malih, wiadin sane sampun tan maguna malih. Umpaminipun bungkos roko, bungkus jaja, miwah sane lenlenan.</br></br>Ratu ida dane sareng sami.</br></br>Sampah wiadin luwu punika wenten duang soroh, inggih punika:</br>Luwu organik, inggih punika luwu sakeng entik-entikan sane marupa don-donan, carang kayu, wohwohan. Tain buron sekadi kambing, sampi miwah sane lianan, nika ngranjing ring luwu organik. Luwu organik punika, yening jagi kaolah malih, nika dados lemek wiadin pupuk ring raos mangkine. </br>Luwu anorganik, inggih punika luwu sane sakeng tan entik-entikan. Minakadi belahan kaca, belahan pucung lan keramik, barang sakeng besi, plastik, miwah akeh sane tiosan. Ring pahan puniki taler ngranjing sampah radioaktif.</br>Pamiarsa sareng sami.</br></br>Indayang mangkin uratiang ring palemahan duene soang soang. Ring genah makarya wiadin kantor, ring umah jero puri griya soang-soang. Ring margi ring angkutan umum, miwah ring genah sane tiosan. Ring pura manawi. Akeh kantun wenten sampah/luwu mabrarakan, ngardi palemahane nenten asri. Yening luwu ring margine punika yening sampun ngempetin jlinjing, nika makardi toyan sabehe meluab ke margine, ngantos ka paumahan, napi malih yening sabehe ageng. Ngiring macecingak malih, luwu ring tukade, ring danu, ring pasisi wiadin pasih, ring genah-genah sioasan ring pasar umpaminipun. Asapunapi kawentenanne?</br></br>Indik luwu wiadin sampah puniki sobyahang titiang ring ajeng sameton sareng sami, tuah ngentenin komanten. Mapan sareng sami sampun uning.</br></br>Sane dahat patut kauratiang mangkin, sapunapiang sampah wiadin luwune punika? Sampunang dumun indik luwu sane wenten ring tukad, ring danu, ring margi. Ngiring luwu sane wenten ring kantor, jero, umah, puri, griya soang-soang sane becikang dumun. Luwu ring paon, pawaregan, perantenan. Luwu sane marupa gluwang (kertas), plastik, luwu plalian alit-alit duwene, luwu pecah belah sekadi meka, pucung, keramik, wiadin barang siosan. Nika iringang titiang ratu ida dane mangda uratian, mangda kawikanin. Riantukan luwu sane wenten ring paumahan punika sane pinih akeh.</br></br>Niki tunasang titiang ring sameton sareng sami, mangda sampah wiadin luwu ring paumahan soang-soang prasida katitenin mangdane palemahan wiadin lingkungan duene tetep asri lan lestari.Yening paumahan soang-soang sampun prasida asri, pastika lingkungan wiadin bebanjarane taler asri tur lestari.</br></br>Ratu, idadane sareng sami, pamekasne aturang titiang ngiring sareng sami uratian ring sampah wiadin luwu puniki, mangdane palemahane prasida asri tur lestari.</br></br>Titiang nentan panjang atur malih. Iratu ida dane sareng sami sampun ngawikanin. Titiang wantah mapinget komenten, sira ugi wenten sane lali.</br></br>Inggih ratu ida dane para pamiarsa lan pemilet sinamian.</br></br>Wantah asapunika titiang prasida matur ring ajeng pamiarsa. Dumogi napi sane aturang titiang wenten pikenoh ipun. Ampurayang indik basa basita paribasa, sor singgih basan titiang nenten manut ring sarejoning manah.</br>Puputang titiang antuk parama santhi</br>Om Santhi, Santhi, Santhi, Om.rama santhi Om Santhi, Santhi, Santhi, Om.)
  • Balastik (Bakti Lingkungan)  + (manawi biutane punika, rencane aksi sane pmanawi biutane punika, rencane aksi sane prasida kalaksanayang anggen ngirangin penumpukan sampah plastik ring kauripane inggih punika majalaran antuk pembentukan seka truna truni sane kawastanin ukm(usaha kecil masyarakat)</br>sane khusus bergerak ring produksi daur ulang luu plastik</br>Conto penerapan UKM inggih punika makarya kerajinan sane wenten nilai ekonomis, rikala ngaryanin kerajinan sane wenten nilai ekonomisnyane silih sinunggil conto kerajinan tas sane madasar antuk luu khususnyane luu plastik. Tas punika akeh madue manfaat tur ring kalangan masyarakat akeh taler sane seneng sareng kerajinan tas punika.r sane seneng sareng kerajinan tas punika.)
  • Sampah plastik dan kerusakan ekosistem  + (masalah paling mendesak yang harus ditangamasalah paling mendesak yang harus ditangani oleh para calon pemimpin Bali adalah : Bali suba menghadapi tantangan ane serius tentang peningkatan sampah plastik, kerusakan ekosistem, lan perubahan iklim. Pemimpin pemimpin masa depan ane di bali harus memprioritaskan kebijakan ane mendukung kelestarian alam lan medikin dampak negatif ke lingkungan. Sing ada tindakan segera, keindahan lan keanekaragaman alam Bali bisa terancam ilang, ngalin warisan ane kuang gemilang bagi generasi ane kal teka . Mai bareng bareng berkomitmen untuk melestarikan Bali demi keberlanjutan lan kebahagiaan masyarakat di bali. Matur suksma.ahagiaan masyarakat di bali. Matur suksma.)
  • calon pemimpin harus bani ngajak masyarakat agar tusing golput  + (masalah sane harus di tangani oleh calon pmasalah sane harus di tangani oleh calon pemimpin bali ingih punika kesejahteraan rakyat bali.</br>sepatutne irage dados calon pemimpin bali menghimbau kerame bali apang tusing golput di pemilu 2024,kenapi tiang angkat isu puniki krane pasti liune kerame sane ten setuju tekening visi misi calon pemimpin punika lantas ia ngelaksanyang golput.pin punika lantas ia ngelaksanyang golput.)
  • MEMILAH SAMPAH  + (masalah sane sai ade di lingkungan rage temasalah sane sai ade di lingkungan rage tentang sampah.di lingkungan tiang sampah nu mekacakan di jalan lan sungai.karena masyarakat durung bise milah sampah organik lan anorganik.liu masih masyarakat sane nyambatan sampah ke sungai.ade masih kebijakan uli desa adat,sampah ngorahin e ngejang di samping jalan gede.benjep ade ne nyemak ngabe ke tpa nanging sampah nike onden jemak jemak ne kanti 2 hari ngae jalan daki lan bon jelek.tiang ngidih tulung mangda ditindak lanjuti masalah sane ade di lingkungan irage ne.i masalah sane ade di lingkungan irage ne.)
  • Literature Musimnyaa kemarau  + (masan panas ngeranayang hawa ngae beda kramasan panas ngeranayang hawa ngae beda krana sane adene tingkatan suhu sane dibanding teken hawa rata-rata sebelumne,sepatutnyane ngelah kebiasaan care nginum yeh sane dingin,seger lan hal ne lenan,tapi perlu nawang iraga harus menjaga awak supaya antuk kedepanne iraga sing mudah kene sakit pas ade jangka musim panes ene kene sakit pas ade jangka musim panes ene)
  • Literature Banjir Di Rumahku  + (masan ujan sampun rauh, bali rumasuk daeramasan ujan sampun rauh, bali rumasuk daerah sane sering katiben bencana. bali madue potensi bencana keni bencana blabar lan longsor. ujan ane terus terusan ngaenang blabar krane yeh ujan ane terus menek, apang banjir tusing terus terusan, krame baline harus ngelah kesadaran diri care ngutang lulu di tongosne, nanem punyan apang yeh ujan ne aluh terserap, lan jemet ngebersihang got upami saluran yeh sane di jumah.ihang got upami saluran yeh sane di jumah.)
  • Literature bencana banjir di bali  + (masan ujan sampun rauh, bali rumasuk daeramasan ujan sampun rauh, bali rumasuk daerah sane sering katiben bencana. bali madue potensi bencana keni bencana blabar lan longsor. ujan ane terus terusan ngaenang blabar krane yeh ujan ane terus menek, apang banjir tusing terus terusan, krame baline harus ngelah kesadaran diri care ngutang lulu di tongosne, nanem punyan apang yeh ujan ne aluh terserap, lan jemet ngebersihang got upami saluran yeh sane di jumah.ihang got upami saluran yeh sane di jumah.)
  • Literature keasrian bali  + (masyarakat bali patutne rage bangga ngelahmasyarakat bali patutne rage bangga ngelah gumi bali sane akeh kekayaan alam, budaya, adat lan tradisi. Contohnyane care uma, pasih, tari tarian, adat ngaben lan sane lianan,ento msih ane ngai gumi bali rage terkenal karane hasil gumi sareng budaya bali. Ento msih ngai gumi baline terkenal ke luar bali neked luar negri, lui pesan tamu luar sareng tamu lokal sane melali di tongos pariwisata care di jatiluwih, danu beratan, gunung agung dan sane lianan. Liu masih pura ane jani dadi tongos pariwisata care pura besakih, pura ulun danu, pura batukaru, pulaki, pura golawah dan sane lianan. ento ngeranang gumi baline terkenal karana adat, budaya, hasil alam lan sane lianan. adat, budaya, hasil alam lan sane lianan.)
  • Jalan Raya Rusak  + (matur suksma ring penganter acara, santukamatur suksma ring penganter acara, santukan galahe sane becik punikikapicang ring pasikian titiange.Bapak lan Ibu dewan juri,bapak lan ibu tamu undangan sane hormatin titiang lan timpal-timpal sane tresnasihin titiang,sadurung titiang matur amatra pinih riin ngiring sareng-sareng ngastiti Bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa,majalaran antik nguncarang panganjali umat.</br></br>Om Swastiastu </br></br>Pemerintah Tabanan menggunakan dana Pinjaman Pemulihan Ekonomi Nasional (PEN) sebesar Rp 125 miliar untuk memperbaiki ruas jalan sepanjang 53,735 km. Selain itu, ada juga perbaikan jalan dengan dana alokasi khusus sebesar Rp 22,4 miliar sepanjang 14,700 km dan perbaikan jalan dengan anggaran BKK Provinsi sebesar Rp 45,8 miliar sepanjang 24,797 km. Dalam pengerjaan jalan tersebut, 4 rekanan kontrak proyek dikenakan penalti karena tidak menyelesaikan pekerjaan tepat waktu.</br></br>Infrastruktur jalan merupakan urat nadi untuk meningkatkan perekonomian. Kualitas jalan yang baik dapat memperpendek jarak tempuh dari satu kota ke kota lain.Pada 2015, waktu tempuh per 100 km rata rata 2,7 jam, kemudian berkurang menjadi 2,2 jam pada 2019</br></br>Kami berharap pemerintah bisa memperbaiki jalan raya yang rusak secepatnya karena banyak pengguna jalan terjadinya kecelakaan</br></br>Om Shanti Shanti Shanti Om.ya kecelakaan Om Shanti Shanti Shanti Om.)
  • Jalan Raya yang rusak  + (matur suksma ring penganter acara, santukamatur suksma ring penganter acara, santukan galahe sane becik punikikapicang ring pasikian titiange.Bapak lan Ibu dewan juri,bapak lan ibu tamu undangan sane hormatin titiang lan timpal-timpal sane tresnasihin titiang,sadurung titiang matur amatra pinih riin ngiring sareng-sareng ngastiti Bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa,majalaran antik nguncarang panganjali umat.</br></br>Om Swastiastu </br></br>Sane mawinan jalane gelis rusak inggih punika wentene kendaraan truk sane ngelebihin kapasitas muatan ipun . Lianan teken punika wentebe got sane tersumbat rikala tuun hujan bales</br></br>Tityang nunasang uratiannyane majeng ring dane sane melinggih ring pemerintahan mangda presida mecikang margi sane rusak punika segelisnyane, sawireh sampun akeh ngemanggihin pikobet wiadin kecelakaan</br></br>Om Shanti Shanti Shanti Om.in kecelakaan Om Shanti Shanti Shanti Om.)
  • orasi penerangan jalan  + (memeteng di jalane pikebet di desan titiang e sane kuangan penerangan sane ranayang kecelakaan sane ngerugiin titiang pedidi saran titiang ebekin penerangan ne ade di jalan raya mangde bedik ne anak sane kecelakaan)
  • Literature BALI PULAU DEWATA  + (menurut tiang pulau bali te salah satu pulmenurut tiang pulau bali te salah satu pulau di indonesia ne berada dalam gugusan kepulauan nusa tengara, pulau ne jani te termasuk wilayah provensi bali,pulau bali ne sebagai pulau dewata atau pulau seribu pura,bali te keren saja bali te sing ade buin di belahan dunia len , pulau bali tee liu ngelah tempat wisata sane bagus bagus,pulau bali atau dewata te sing bise di katakan hanya sekedar indah bali te istimewa jegg bali te keren,mewah jegg baguss pokok ne,harapan tiang cuma kuang demen teken manuse ane ngutang sampah sembarangan,ten demen ngejaga kelestarian bali,yen kete lan semeton jaga kebersihan bali pang asrilan semeton jaga kebersihan bali pang asri)
  • Merdeka ala Yowana  + (merdeka ne dingeh awak jani sakewala tuahmerdeka ne dingeh awak jani sakewala tuah ring pinanggal 17 Agustus .Apa to Merdeka ? Hormat bendera Bebas lan kemenangan?</br>Ngara kento doang merdeka nto tanggung jawab ne patut kajaga ,merdeka uling mekejang penjajah care jani ne kajajah teknologi jak pandemi .Mula iraga sing perlu perang ape buin telasang getih sakewala iraga ngara dadi engsap majeng NKRI ,Tresna majeng negara ngara ja wantah di rahina kemerdekaan gen nanding sebilang wai apa buin iraga yowana harapan negeri patutne iraga ngara dadi engsap.Dadi gaen awak,engko jak yowana sami nyaga wangsa Sekadi slogan ne jani "Pulih lebih cepat bangkit lebih kuat"</br>Meli canang ke sudaji</br>Nepuk beli ganteng madan i ari</br>Metunangan ento dadi</br>Sakewala sampunang lali majeng NKRIo dadi Sakewala sampunang lali majeng NKRI)
  • Nagingin kemerdekaan antuk ngelestariang budaya bali.  + (nagingin kemerdekaan antuk ngelestariang bnagingin kemerdekaan antuk ngelestariang budaya bali</br></br>Om swastiastu, titiang sisya sakin sman 3  dps. ring galah puniki, titiang nyarengin lomba nyurat caption karikatur antuk bahasa bali. </br>  Ring acara hut ri ke 77, ngiring iraga sareng" nagingin kemerdekaan indonesia antuk ngelaksanayang acara positif lan maguna ring acara kebudayaan. Iraga generasi muda tetep nyarengin ngelestarian seni budaya bali, karana nyening nenten iraga, sira malih? </br> Antuk kemerdekaan HUT RI sane ke 77, ngiring iraga sareng" generasi muda nyarengin ngelestarian seni budaya bali mangda budaya bali tetep ajeg lan lestari</br></br>#HutRI77 #DirgahayuIndonesia lan lestari #HutRI77 #DirgahayuIndonesia)
  • Literature BALI KE DEPAN TAHUN  + (nama : ivan nabilah rizki no : 24 kls : X1nama : ivan nabilah rizki</br>no : 24</br>kls : X11. Mangkin iraga urip ring jaman Bali sane sampun modern, sane makasami kaperluannyane dangan kapuputang lan praktis. Akeh budaya dura negara sane ngranjing ka Bali lan nanging yening wenten budaya dura negara sane akeh kalaksanayang olih krama Bali, budaya Bali pacang ical lan suwe-suwe pacang katutup antuk budaya dura negara.e pacang katutup antuk budaya dura negara.)
  • Literature BALI KE DEPANNYA  + (nama : ivan nabilah rizki no : 24 kls : X1nama : ivan nabilah rizki</br>no : 24</br>kls : X11. Mangkin iraga urip ring jaman Bali sane sampun modern, sane makasami kaperluannyane dangan kapuputang lan praktis. Akeh budaya dura negara sane ngranjing ka Bali lan nanging yening wenten budaya dura negara sane akeh kalaksanayang olih krama Bali, budaya Bali pacang ical lan suwe-suwe pacang katutup antuk budaya dura negara.e pacang katutup antuk budaya dura negara.)
  • Sampahh di balii  + (nama:I%20Wayan%20Diego%20Artha%20Hendratamnama:I%20Wayan%20Diego%20Artha%20Hendratama%0ANo%3A21%0AKlS%3AXI%20B2%0A%20%0A%20%0AOm%20Swastiastu%0A%20%0ADinajani%20indik%20iraga%20ring%20ngalimbakang%20ipun%20sane%20puniki,%20wenten%20masalah%20sampah%20ring%20Pulau%0ABali.%20Bali,%20sakadi%20natural%20puniki%20sane%20pinih%20ageng,%20patut%20malih%20ngalawan%20problema%20sane%20nenten%20sepele%20pikobet.%20Ngametuang%20tindakan-tindakan%20sedulur%20puniki%20maduwe%20dampak%20sane%20pinih%20ageng%0Aring%20kebersihan%20jagat%20alam%20lan%20kesehatan%20ipun%20wargi.%0APentingne%20nglilah%20sampah%20ring%20cara%20sane%20urip,%20ngaur%20ulang,%20lan%20nguripang%20upayasa%20plastik%20puniki%0Asampun%20langkah%20dasar%20sane%20pinih%20ajeg.Pidabdab%20ne%20patut%20antuk%20nyihnayang%20ring%20wargi%20dados%0Autamane%20nglahin%20sampah%20lan%20kaloktah%20ring%20lingkungan,%20taler%20ngastiti%20sadar%20ring%20jagat.%0AMakadongane,%20nganggein%20pamarentah%20Bali%20lan%20lembaga%20non-pamarentah%20maduwe%20peranan%20agengring%20ngametuang%20sarana%20lan%20prasarana%20sane%20ngelaksanayang%20pengelolaan%20sampah%20sane%20lestari.Nanging,%20antuk%20sedulur%20sane%20mamargi,%20dados%20taler%20utamane%20ne%20patut%20ngiderayang%20gaya%20pribadi%20sane%0Abersih%20lan%20sadar%20ring%20lingkungan.%0AAjeng,%20ngiringin%20ipun%20nganggein%20Bali%20sane%20becik,%20hijau,%20lan%20lestari.%20Dados%20silih%20sinunggil%20sedulur%20sane%20mamargi,%20nglangkinin%20perubahan%20sane%20pinih%20ageng%20ring%20masa%20depan%20Pulo%20Dewata%20puniki.%20%0AAinggih%20wantah%20asapunika%20prasida%20aturanv%20titiang%20yening%20wenten%20iwang%20titiang%20matir%20ring%20Ida%20Dane%20sareng%20sami,%20titiang%20nunas%20geng%20rena%20sinampura.%20Sineb%20titiang%20antuk%20Paramashanti%20%0A%20%0AOm%20Shanti%20Shanti%20Shanti%20Om0A%20%0AOm%20Shanti%20Shanti%20Shanti%20Om)
  • Suampah di bali  + (nama:I%20Wayan%20Diego%20Artha%20Hendratamnama:I%20Wayan%20Diego%20Artha%20Hendratama%0ANo%3A21%0AKlS%3AXI%20B2%0A%20%0A%20%0AOm%20Swastiastu%0A%20%0ADinajani%20indik%20iraga%20ring%20ngalimbakang%20ipun%20sane%20puniki,%20wenten%20masalah%20sampah%20ring%20Pulau%0ABali.%20Bali,%20sakadi%20natural%20puniki%20sane%20pinih%20ageng,%20patut%20malih%20ngalawan%20problema%20sane%20nenten%20sepele%20pikobet.%20Ngametuang%20tindakan-tindakan%20sedulur%20puniki%20maduwe%20dampak%20sane%20pinih%20ageng%0Aring%20kebersihan%20jagat%20alam%20lan%20kesehatan%20ipun%20wargi.%0APentingne%20nglilah%20sampah%20ring%20cara%20sane%20urip,%20ngaur%20ulang,%20lan%20nguripang%20upayasa%20plastik%20puniki%0Asampun%20langkah%20dasar%20sane%20pinih%20ajeg.Pidabdab%20ne%20patut%20antuk%20nyihnayang%20ring%20wargi%20dados%0Autamane%20nglahin%20sampah%20lan%20kaloktah%20ring%20lingkungan,%20taler%20ngastiti%20sadar%20ring%20jagat.%0AMakadongane,%20nganggein%20pamarentah%20Bali%20lan%20lembaga%20non-pamarentah%20maduwe%20peranan%20agengring%20ngametuang%20sarana%20lan%20prasarana%20sane%20ngelaksanayang%20pengelolaan%20sampah%20sane%20lestari.Nanging,%20antuk%20sedulur%20sane%20mamargi,%20dados%20taler%20utamane%20ne%20patut%20ngiderayang%20gaya%20pribadi%20sane%0Abersih%20lan%20sadar%20ring%20lingkungan.%0AAjeng,%20ngiringin%20ipun%20nganggein%20Bali%20sane%20becik,%20hijau,%20lan%20lestari.%20Dados%20silih%20sinunggil%20sedulur%20sane%20mamargi,%20nglangkinin%20perubahan%20sane%20pinih%20ageng%20ring%20masa%20depan%20Pulo%20Dewata%20puniki.%20%0AAinggih%20wantah%20asapunika%20prasida%20aturanv%20titiang%20yening%20wenten%20iwang%20titiang%20matir%20ring%20Ida%20Dane%20sareng%20sami,%20titiang%20nunas%20geng%20rena%20sinampura.%20Sineb%20titiang%20antuk%20Paramashanti%20%0A%20%0AOm%iang%20antuk%20Paramashanti%20%0A%20%0AOm%)
  • Ngajegang Indonesia Mapaiketan Antuk Kerukunan Maumat Beragama  + (negara indonesia inggih punika negara sanenegara indonesia inggih punika negara sane kediri dados makudang-kudang suku,agama,ras,lan budaya. Mangde negara indonesia ne puniki setate tetep ajeg lan lestari harus kelaksanayang minakadi utsaha antuk ngejaga kerukunan umat beragama. utsaha puniki medue manfaat sekadi nenten ngebina-binayang agama lenan utawi mangde nenten pecah negara ne puniki. Kerukunan ajak nyame di indonesia dados keajegang dados sekadi : mengajinin umat sane melenan agama pas ngejalanin rahine agama ne ipun,saling tulungin tanpa ninggalin latar belakang ne,saling ngajinin lan menghormatin para suku lan budaya.Negara irage medue semboyan inggih punika Bhinneka Tunggal Ika mangda kemargiang lan parilaksanayang nuju toleransi. Toleransi inggih punika laksana sane ngajinin lan ngormatin antar para jana mangde gumine setata damaiantar para jana mangde gumine setata damai)
  • A Hope From Bali  + (ngancan wayah gumine ngancan ngendah,ne pingancan wayah gumine ngancan ngendah,ne pidan ngelah ne jani tuara ngelah,i pidan merasa cara maca paling wayah ne jani macan ane pawah.</br>gumi jani tusing cara ane pidan,pidan ngalih tamyu manca negara ne jani ngulah,ipidan elah aluh,ne jani aduh aduhh...</br></br>ulian COVID makejang hilang, tradisi mewates,kesenian mewates,ngantos gumi Bali sepi sekadi kota mati,para turis megedi uli bali sane sepi...</br></br>bengong melongo di sisin pasihe mengenehang sepi gumine sane ngancan ngewehan ngingetang bali sane rame olih tamyu mangkin sepi mati hidupe..</br></br>Dumogi hyang widihi gelis ngicalang virus COVID puniki,mangda gelis Bali pulih sekadi sane dumunan,sane ajeg tur ngaenang tradisi Bali malih kaloktah kedura negara</br></br>Dumogi virus COVID puniki gelis ical.ara Dumogi virus COVID puniki gelis ical.)
  • Literature melestarikan budaya bali agar tetap lestari  + (ngelestariang budaya bali mangda budaya bali nenten punah ring zaman teknologi sane sampun maju. Iraga generasi muda patut ngajegang budaya baline krana yen nenten iraga sira sane mersidayang ngelestariang budaya baline)
  • Bank Sampah Taman Asri  + (ngemargiang kegiatan bank sampah ring banjar taman kaja ubud)
  • Literature melestarikan budaya bali melalui bulan bahasa  + (ngerajegang tradisi bali prasita kabaosang pinaka tata cara ngajegang,taler nyalanang tetamian para wakmine)
  • Nyaga "Bhineka Tunggal Ika" dados Yowana Bali  + (ngiring !! angge pabinayang pinaka jalaranngiring !! angge pabinayang pinaka jalaran masuadarma nyalarang dharma negara dados yowana ring Era gidital Puniki, mangde panegara puniki dados panegara sane becik sane kewanggun antuk budaya, adat, istiadat lan kasta. Sampunang pabinayan punika anggen sarane mauyutan/marebat nanging pabinayan punika ange sarane ngiket manah persatuan dan kesatuan, pabinayan punika tan bina kadi “yanglalah” (pelangi) sane medaging sekancan warna-warni sane dados siki sakemaon presida ngawinang sane nyingak anggob tur luluh ring manah. Merdeka!ngak anggob tur luluh ring manah. Merdeka!)
  • Literature Mari semua menyaksikan nusaba desa  + (nyaksiang nusaba desa Pulau Bali inggih pnyaksiang nusaba desa</br></br>Pulau Bali inggih punika kepulauan sane seribu pura lan pulau Sane dipandang pulau dewata ring pulau pulau lianan, sepatut ne iraga jagi dadi jelema Bali ngidayang ngelestarikan budaya,bahasa, lan sane lianan ring Bali.</br></br> Di setiap desa pasti Wenten hari hari memperingati desa,Yen sekadiang jelema ento mewastan ngerayaang nambah yuse utawi jagi kedewaan mewastan nusaba desa,ring nusaba Niki kawentenan pura pura sane ring desa punika ke medalang lan melinggih ring pura desa.</br></br> Inggih punika mangkin akeh pisan disetiap piodalan utawai nusaba desa nenten Wenten masyarakate inget teken dewa,conto Nika sane di rantau'an nenten mempersidayang maturan utawi ngiringin dewa sane medal,Nahh Ede je nake dirantau'an nake sampun meneng di desa ne punika nenten mempersidayang nyarengin pedewaan nike,napi ngeranayang Kenten? Nggih sampun jelas Niki krane Krama baline nenten sanget sanget melestarikan budaya sane Wenten ring jagat Bali Niki.</br></br> iraga sepatut ne nyisaang galah nganggen medewa dewa,lan ngaturang pengampura ring Ida Sang Hyang Widhi,Apang ngidayang kedepane Gumi Bali Niki kelindungin ring Ide lan ngidayang lebih melestarikan budaya budaya sane Wenten ring jagat niki.budaya budaya sane Wenten ring jagat niki.)
  • Literature melestarikan seni budaya bali  + (nyalanang seni budaya baline Apang tusing seni budaya baline kaloktah.ngiring jage tradisi,seni,budaya baline.)
  • Monkey forest  + (objek wisata alas bojog utawi alas monkey objek wisata alas bojog utawi alas monkey forest Sangeh.</br>Alas bojog magenah ring desa Sangeh, Kecamatan Abian Semal, Kabupaten Badung.</br>Bojog sane magenah ring alas bojog Sangeh puniki becik pisan.</br>Ring wewidangan wana bojog ring Sangeh Wenten pura sane mawasta Pura Bukit Sari. Kawentenan genah suci punika nyihnayang genah puniki suci. suci punika nyihnayang genah puniki suci.)
  • Orasi Pendidikan  + (om swastiastu bapak ibu guru sane wangianom swastiastu</br></br>bapak ibu guru sane wangiang titiang, tur timpal-timpal sane tresna asihin titiang, ngiring sareng sami ngaturang pangastungkara ring ida sang hyang widhi wasa, saantukan antuk kertawaranugrahan ida, iraga sareng sami prasida kacunduk ring galahe mangkin.</br></br>Pendidikan wantah pisarat ngawetuang kautaman bangsa. Majalaran antuk pendidikan, iraga prasida mikolihang kasukertan miwah ngametuang kauripan sane pinih becik ring pungkur wekas. Antuk punika, iraga mangda stata mapauruk miwah ngruruh kaweruhan. Sampunang wusan mapauruk, santukan kaweruhane punika nenten wenten watesnyane. Ngiring iraga sareng2 nincapang pendidikan ring Indonesia. Iraga mangda nyantenang mangda makasami alit2 Indonesia ngamolihang piranti miwah pamargi sane pinih becik. Yening pendidikan sampun mawastu becik, iraga prasida ngametuang indonesia sane maju, adil, miwah kerta raharja. om swastiastu</br></br>bapak ibu guru sane wangiang titiang, tur timpal-timpal sane tresna asihin titiang, ngiring sareng sami ngaturang pangastungkara ring ida sang hyang widhi wasa, saantukan antuk kertawaranugrahan ida, iraga sareng sami prasida kacunduk ring galahe mangkin.</br></br>Wantah kadi asapunika sambrama wacana saking tityang. Mogi mawiguna.rama wacana saking tityang. Mogi mawiguna.)
  • Sektor pariwisata  + (om swastiastu assalamualaikum warahmatullaom swastiastu</br>assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh </br>shalom namobidaye, </br>salam kebajikan</br>salam sejahtera untuk kita semua</br>rahayu</br></br>ring galah sane becik puniki, titiang pacang maosang indik makudang-kudang pikobet sane metu saking wewidangan pariwisata. Pariwisata pinaka jalaran genah jagi malancaran utawi malancaran ka genah sané katuju antuk genah nglimurang manah, liburan, utawi bisnis. Puniki ngranjing makudang-kudang parikrama, rumasuk masandekan ring genah, malancaran, miwah nyarengin ring pengalaman budaya utawi alam ring genah punika. Pariwisata madué panglalah ekonomi miwah sosial sané mabuat pisan ring genah sané pacang karauhin. Ri sajeroning pikobet sané pinih mabuat sané katangkilin olih calon pamimpin Bali inggih punika ring sektor pariwisata punika, upaminyané sakadi kawéntenan wisatawan dura negara utawi wisatawan domestik ri tatkala liburan ka Bali. Akéh sané nénten prasida nganutin miwah nungkasin awig-awig Bali. Minakadi, mafoto ring genah-genah suci utawi ka genah-genah suci sané nénten mabusana, mafoto ring ajeng genah suci umat Hindu, saha nenten nganutin awig-awig ri kala rahina Nyepi. Mawit saking pikobet punika sane patut kasokong miwah karincikang olih calon pemimpin Bali, antuk nyobiahang mangda nguningin napi manten sane patut miwah prasida kamargiang ring para wisatawan saking dura negara mangda sayan teleb ngamargiang awig awig sane wenten ring Bali.amargiang awig awig sane wenten ring Bali.)
  • Literature nyepi  + (om swastiastu bapak ibu guru Nyepi adalah om swastiastu bapak ibu guru</br>Nyepi adalah hari suci bagi umat Hindu yang dirayakan setiap Tahun Baru Saka, menurut kalender yang digunakan oleh umat Hindu di Bali dan Lombok. Makna dari perayaan Hari Raya Nyepi bagi umat Hindu adalah meninggalkan aktivitas duniawi dalam keheningan dengan cara bermeditasi.</br>Bagi umat Hindu, Hari Suci Nyepi menjadi momen pembersihan diri untuk menyambut lembaran baru. Peringatan Hari Suci Nyepi, memberikan dampak signifikan bagi masyarakat dan lingkungan, terutama di Pulau Bali.at dan lingkungan, terutama di Pulau Bali.)
  • Bali Era Baru  + (om swastiastu, inggih semeron titiang kramom swastiastu,</br>inggih semeron titiang krama bali sane banget wangiang titiang. Antuk ngemargiang program "Nangun Sat Kerthi Lokha Bali" ngamolihan Bali Era Baru.</br>Arah kebijakan miwah program Pemerintah Provinsi Bali sana pacang kamargiang inggih punika visi "Nangun Sat Kerthi Lokha Bali". Sane madaging artos miara kasucian lan kaharmonisan alam Bali lan dagingnyane mangsa prasida ngamolihang kahuripan krama Bali sane sejahtera lan bahagia. Malarapan antuk panglimbak sane sampun karlatatang, jangkep, terencana, terarah, lan terintegrasi ring sajeroning ketangka Negara kesatuan Republik Indonesia madasar antuk nilai-nilai Pancasila. </br>Visi punika matetujon mangda prasida ngungsi Bali Era Baru antuk ngenenin indik dasar miwah komprehensif pembangunan Bali sané ngeranjing tigang aspek utama inggih punika alam, krama miwah budaya Bali madasar antuk nilai Tri Hita Karana sané madasar saking kawicaksanan lokal Sad Kerthi. Nglimbakang Bali Era Baru punika kasengguh antuk tata cara kauripan anyar, Bali sane Kawista, Bali sane damai kerta raharja, gemah ripah lohjinawi, inggih punika tata cara kauripan holistik sane ngeranjing 3 (tiga) dimensi utama, inggih punika prasida nglestariang keseimbangan alam, krama lan budaya Bali, genuine Bali. Dimensi kaping kalih, prasida nyumponin kaperluan, pangapti, miwah aspirasi krama Bali ring makudang aspek kahuripan, taler dimensi kaping tiga inggih punika manajemen resiko, inggih punika madue kesiapan sane cukup sajeroning antisipasi munculnya masalah lan tantangan anyar ring tingkat lokal, nasional miwah global sane pacang madue dampak positif utawi negatif ring masa depan.pak positif utawi negatif ring masa depan.)
  • StopSpeeding  + (om swastiastu,semeton sareng sami sane wanom swastiastu,semeton sareng sami sane wangiang titiang,titiang jagi ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda bali berduka</br>iriki titiang ngaturang pidarta indik Bali sane ngerasayang duka, utawinyane majeng ring para pangendara motor mangda stata waspada tur nganutin rambu lalulintas miwah sampunang gelis gelis memargi ring jalan mangda stata rahayu lan selamat. stata eling ring pangastawan sadurunge mamargi mangda rahayu rauh ring tetujone</br>Ngiring semeton sareng sami,mangda sami sami dados papunduhan lalu lintas dados nenten ngupaya mangda dados nenten kalaksanayang sane lantas dados ngancan nikalaksanayang sane lantas dados ngancan nika)
  • Ngelimbagan ekonomi budaya mangde ajeg ring bali  + (om swastiastu. inggih ida dane sane wangiyom swastiastu. inggih ida dane sane wangiyang titiang, pare anggota panureksa sane wangiyang titiang dan pare yowana sane tresnain titiang.sedurung titiang ngelanturang ngiring sareng sami jagi ngaturang pengayubagia ring ajeng ida sang hyang widhi wasa.</br>pikobet utame sane patut ke tanganin olih pemimpin bali,inggih punika indik kekaryan, ngemit kebudayaan bali,indik pikobet kewentenan leluu sekadi TPA sampah sane kebakar ngantos ngeranang polusi ring jagate ,taler ngenenin kelestarian ketertiban ring margine mangdane prasida sareng sami ngemangguhang kerahayuan lan stata ngemolihang keselamatan ring margine. riantukan punika pemimpin sane dumunan patut maresidayang muputang minakadi pikobet punika.</br>inggih wanten sapunika sane prasida katurang titiang yening wenten atur tititang sane nenten manggah ring arsa idadane titiang nunas agung rene sinampure om shanti shanti shanti om.rene sinampure om shanti shanti shanti om.)
  • Literature harapan bali untuk kedepannya  + (om swastiyastu harapan titiang pariwisataom swastiyastu harapan titiang pariwisata bali antuk kedepannya, pariwisata utawi turisme inggih punika berbagai macam kegiatan wisata antuk rekreasi utawi liburan sane di dukung oleh berbagai fasilitas baik dari masyarakat, pengusaha, ataupun pemerintah. sektor pariwisata inggih punika salah satu sektor sane paling akeh menyumbang devisa negara.sane paling akeh menyumbang devisa negara.)
  • Pikobet Macet Ring Bali  + (om swastyastu praya katur ring murdaning jagat bali utawi bapak gubernur sane kacatri ring pemilu warsa 2024 tityang ni nyoman martini sisia sma negeri 2 sukawati mapunguatur majeng ring bapak gubernur sane jagi ngambal jagat selami limang warsa)
  • Rumasa  + (om swastyastu puniki sangkaning manah lascom swastyastu</br>puniki sangkaning manah lascarya, sangkaning manah sabar, lan sangkaning manah pengorbanan. </br>sangkaning punapi mangde tetep carya ngejalanin, sangkaning punapi mangde carya lakar ngelebang lan tetegenan. </br>sangkaning punapi ngelatih mangde tetep sabar, sangkaning punapi mangde tetep kukuh sajeroning ngemargiang. </br>puniki minab sangkaning pengorbanan. sangkaning napi sane sampun kasiapang jagi kekorbanang mangde selamat sareng sami. nenten ke nike manten, napi sane sampun kaperjuangin mangkin patut kalascaryang lan kategenan yadiastun napi sane sampun kakorbanang nenten ngamolihang hasil sane patut. </br>nenten akeh minab sane patut kalaksanayang, waspada lan ngematuhin protokol tur arahan pemerintah mangde rahayu sareng sami. </br>minab sebet padewekan. nanging, napi sane polih kabuat? </br>kawentenane mangkin sampun matuiling irage mangde ngelaksanayang perubahan. perubahan mangde sayan becik, lan perubahan sane patut kalaksanayang antuk kehidupan sane anyar. napi sane nenten patut, mangkin mangde katinggalin lan nemu kehidupan anyar sane becik. </br>napi sane sampun kasurat iriki wantah napi sane karasayang. </br>uli corona ngantos jagi kehidupan anyar(new normal) nenten ja akeh minab sane mideb kalaksanayang, lianan ring ngastiti, ngejalanin samian anjuran pemerintah, ngejalanin prokol kesehatan sane patut, lan ngelaksanayang perubahan mangde hidupe sayan becik. tetep semangat lan percaye yening samian puniki pasti berlalu lan pasti pacang nemu rahayu. </br>suksma </br>om santhi santhi santhi omahayu. suksma om santhi santhi santhi om)
  • keamanan utawi ketertiban  + (om swastyastu Sane wangiang titiang om swastyastu </br></br> Sane wangiang titiang Bapak kepala sekolah, Bpk Ibu guru sapunika taler para sisia sarengsami sane tresna asihin titiang.Inggih suksma aturang titiang majeng ring pangeter baos antuk galah sane kapaica ring titiang. Sedurung titiang ngelanturang atur pinih kapertama ngiring iraga sareng sami nunas ica ring Ida Sang Hyang Widi. Ring galah mangkin,lugrayang titiang ngaturan pidarta sane mamurda Keamanan lan Ketertiban di Bali.</br> </br> Keamanan lan ke tertiban di Bali tusing kelaksanayang sekadi sepatutnyane nu akeh sane nenten ngelaksanayang peraturan punika cotonyane di jalan raya nu bek sane ngelanggar lalu lintas sekadi ngelanggar rambu rambu lalu lintas dadosnyane ngawinang nibenin irage sane ngelanggar miwah anak tiosan nenten nganggo helem miwah surat surat lianan anak sane negakkin kendaraan ngebut.harapan irage sareng sampi dados masyarakat Bali mangde pemerintah tegas ring peraturan lalu lintas di Bali Apang nenten akeh masyarakat ngelaksanayang speeding di Bali</br></br> Ida dane miwah semeton sami sane banget kusumayang titiang kadiasapunika titiang prasida matur-atur ring galahe sane becik puniki, mogi-mogiwenten pikonipun ring wesananing atur, banget titiang nglungsur geng rena pengampura, wenten atur titiang sane nenten munggan ring arsa. Matur suksma antuk ring uratian ida dane sinamian, pinaka panguntat, puputang titiang antuk parama santih.</br></br>Om Shanti, Shanti, Shanti Omrama santih. Om Shanti, Shanti, Shanti Om)
  • opinion about the existence of the BASAbali Wiki application  + (om swastyastu wastan titiang I Gusti Ayom swastyastu </br> wastan titiang I Gusti Ayu Made Sukraeni Dewi ti1tiang ngeranjing ring Universitas Hindu Negeri I GUSTI BAGUS SUGRIWA DENPASAR liang pisan hatin titiang e ulian Ade situs muatan kamus bahasa Bali sekade BASAbaliwiki . opini titiang mawit Wenten situs muatan kamus basa Bali sekadi BASAbali Wiki puniki sampun sekadi becik angen nulungin siswa-siswi sane jagi melajah berbahasa mawit bahasa Bali , bahasa Inggris miwah bahasa Indonesia. ring situs kamus basa Bali sekadi BASAbali Wiki puniki sampun Wenten virtual madaging makudang-kudang informasi miwah artikel indik budaya, tradisi, upacara, ajengan, sanganan miwah sane lenan. isi sane memuat ring BASAbali Wiki puniki sampun lengkap , sakewale Enu Ade kruna- krune sane Ten bakat titiang e ring situs kamus basa Bali puniki . Iyen dados pengidih titiang e lengkapi krune-krune sane Ten Wenten Apang siswa-siswi e aluh melajah. ulian care jaman ne Jani Liu anak tusing bise mebasa Bali lan Nawang krune-krune asa Bali care sekadi titiang pedidi, Apang bisa anak siswa-siswi ane Jani me etika ane luung, mebasa Bali melah , Apang Nawang engken budaya Bali e miwah Apang Nawang mase cerita- cerita Bali sane dados anggen pengetahuan. situs memuat kamus basa Bali sekadi BASAbali Wiki sampun kesebat ke berbacam negara . irage dadi nak Bali harus bisa mebasa Bali, Nawang budaya Bali e miwah bisa nyurat basa Bali sane melah. situs Bali Wiki punike memuat organisasi sane angen ngelestariang bahasa Bali ring dunia digital.dumogi situs BASAbali Wiki punike pereside ajeg lan bersaing sareng aplikasi- aplikasi Dane Wenten rg dunia digital nike </br></br> ingih asapunika opini titiang mawit situs basa Bali puniki , titiang Puput antuk Prama Santi </br>Om Santi,Santi,Santi omantuk Prama Santi Om Santi,Santi,Santi om)
  • Edukasi ring para alit-alit sejak dini nenten wenten ring pemilu mangda mewujudkan bonus demografi ring warsa 2045.  + (om swastyastu nelatarang indik aspek sane om swastyastu nelatarang indik aspek sane mabuat pisan sajeroning ngwangun masa depan bangsa, inggih punika pendidikan dini indik pemilu. Pendidikan punika mabuat pisan ring sajeroning nyiptayang demografi sané becik ring warsa 2045. Antuk ngicénin kaweruhan saking alit, iraga prasida muka pamargi majeng ring generasi sané uning ring hak miwah kewajiban demokrasi. Ritatkala ngicénin pendidikan sadurung pemilihan, iraga nénten wantah ngicénin kaweruhan, nanging taler ngwangun karakter miwah kesadaran partisipatif. Anak alit iraga, pinaka panerus bangsa, patut kawisesain antuk pangresepan indik sabilang suara ipun maduwe dampak sane ageng sajeroning ngwangun masa depan Indonesia. Pendidikan puniki pinaka investasi jangka panjang sane prasida ngawetuang demografi sane becik sane prasida ngwantu nglimbakang panegara. Melarapan antuk pendekatan pendidikan sane holistik, iraga prasida nyiptayang generasi sane uning ring nilai-nilai demokrasi, sane madue pikayunan kritis, tur sampun sedia nyarengin ring proses pemilihan. Dadosne, iraga ngwangun bonus demografi nenten wantah antuk kuantitas, nanging sane pinih mabuat, antuk kualitas warga negara sane uning tur ngajiang demokrasi. Ngiring sareng-sareng mautsaha ngalimbakang pendidikan pemilu ring galah sané pinih rihin, mangda bonus demografi ring warsa 2045 prasida dados sumber kekuatan majeng kemajuan bangsa Indonésia. Matur suksma.g kemajuan bangsa Indonésia. Matur suksma.)
  • “cara ngelestariang lingkungan” lan “daur ulang, bebas luu”  + (om swastyastu semeton... video niki memom swastyastu semeton...</br> video niki membahas tentang “cara ngelestariang lingkungan” lan “daur ulang, bebas luu”</br> Bertambahne penduduk di bumi ngeranayang bertambahne luu ane timbul. Salah satu dampak ne adalah kekurangan luas tmpt di penampungan luu, gumanti merluang tanah sane linggahan, nanging keweh ngalih tanah ane hargane terjangkau </br> selain to,teknologi tinggi sing menjamin nyidang memusnahkan makejang luu di bumi, jdi iraga perlu ngelaksanayang suatu upaya antuk ngurangin luu,slh satu cara ane plg efektif lan sederhana ngurangin luu adalah Daur ulang.</br> Daur ulang wantah silih tunggil utsaha nguangin luu majalaran ngolah mawali luu kadadosang barang ane maguna</br> manfaat daur ulang adlah, nguangin luu, prabot rumah tangga, pupuk kompos, limbah bahan berbahaya, beracun ( b3)</br> berikut cara ngelestariang lingkungan (sing ngutang luu di telagane, sing nunjel luu, Menghemat Energi ,nganggo Produk Daur Ulang, nanem entik entikan, ngelarang Perburuan Liar lan ane lianan) </br> Ngiring lestariang palemahan lan ngawitin daur ulang,,, suksma semeton..🙏🏻 ngawitin daur ulang,,, suksma semeton..🙏🏻)
  • "Kendalikan Ibu Jari demi Ibu Pertiwi  + (om swastyastu, mangkin tiang jagi berpendaom swastyastu, mangkin tiang jagi berpendapat indik "Lampah anak luh nepasin disinformasi " </br></br>Anak luh inggih punika faktor penting sane kaangen nepasin informasi sane iwang. Napi nike disinformasi ? lan napi mawinan iraga kena disinformasi ? </br></br>Disinformasi utawi hoax inggih punika informasi sane iwang tur kabuat sengaja kaangen ngerugiang anak akeh. Yening iraga kirang informasi sane patut lan iraga percaya teken sane kacingak lan kapirengan saking sumber sane ten jelas, wenten pastika anak utawi oknum- oknum sane ten bertanggung jawab ngemang pasaur sane iwang anggen keuntungan pribadi utawi golongan nyane. Hoax biasane ngangge judul sane provokatif lan sensasional dagingnyane bisa gen kaambil saking berita media resmi sakewanten sampun kaubah ubah apang persepsi persepsi masyarakat sesuai teken kehendak sane ngaenan hoax. Sadurung nyebarin informasi pinehan dumun informasi punika, memprovokasi napi ten yening informasi punika durung keberitayang olih pers lan situs resmi kemungkinan informasi punika palsu. </br></br>Puniki wenten saking pengalaman pribadi titiang antuk disinformasi isu isu wabah korona. Media sosial biasane kaanggen tongos anake nyebarin informasi iwang sane kasengaja. Informasi palsu punika kabuat untuk mempengaruhi opini publik. Apa buin wabah korona puniki menarik perhatian anak akeh. Disinformasi sane polihin titiang saking grup WhatsApp inggih punika : " pemberitaan bahwasannya nanti malam agar kita tidak keluar rumah, jika menjemur pakain segera diangkat karena mulai pukul 23.00 wib akan ada penyemprotan racun untuk virus corona dari malaysia dan singapore melalui udara...." Informasi sane iwang punika kasebar ring grup keluarga.</br></br>Sekadi anak luh wajib bisa memilah sane encen informasi sane iwang utawi patut. Iraga sepatutne ngrereh pembuktian teken informasi punika ring situs situs sane sampun terverifikasi lan mriksayang informasi punika kauunggah napi ten ring situs resmi. </br>Peran anak luh sane kapertama sampunang nyebaran informasi sane durung patut benehnyane, sane kaping kalih literasi punika penting pisan kaangen nepasin disinformasi sawireh anak luh lakar dados ibu sane tugas utamane mendidik pianak nyane. Anak luh biasane aluh termakan isu lan sesai nyebarin gosip. Sawireh punika diharapkan mangkin dueg duegan iraga memilah informasi. anak luh biasane jeli yening milih kualitas krana punika alangkah becikne hal punika mase berlaku teken informasi sane bakatang ring media sosial lan orti ke orti napike informasi punika sampun patut utawi iwang sadurung kasebaran.</br></br>yening kacingak informasi hoax, iraga sepatutne melaporkan informasj punika ring sarana sane ketersedia ring media sosial. Ring media sosial facebook wenten fitur report status, twitter wenten fitur report tweet anggen ngelaporin tweet negatif, ring instagram pateh sekadi punika. Selanturnyane pengguna internet nyidayang ngaduang konten negatif punika ke kementerian komunikasi lan informatika.</br> </br>wantah asapunika atur titiang, ampurayang yening wenten sane ten manut ring arsa</br></br>Om santih santih santih om</br></br>referensi : wikipedia, kominfo santih om referensi : wikipedia, kominfo)
  • Lingkungan sane sehat minab pondasi perekonomian sane lestari  + (om swastyastu, rahajeng semeng. sane wangiom swastyastu, rahajeng semeng. sane wangiang titiang para pamilet lan para sisia sane wangiang titiang ring rahina sane becik puniki titiang ngaturang suksmaning manah ring ida sang hyang widhi wasa, duaning ida sampun ngicenin kesehatan ring iraga sareng sami, mawinan prasida nyarengin kegiatan rahinane mangkin antuk kahanan sane becik. iriki titiang pinaka pamilet acara wkithon partisipasi publik BALI BERORASI, tur lugrayang titiang mangkin matur orasi indik "membludaknya sampah di bali"</br></br>Para semeton sareng sami, sampah inggih punika pikobet sane sampun wenten saking nguni, sane manawi sami puniki mamargi sangkaning kirangnyane kesadaran masyarakat lan kirangnyane fasilitas sane nyokong indik sampah puniki. conto kasus sane anyar puniki mamargi ring bali inggih punika kebakaran tpa suung sane wenten ring Sesetan, Denpasar Selatan, Kota Denpasar. yening cingakin sane dalem, sane ngawinang tpa suung puniki kebakaran inggih punika kahanan tpa suung bali sane sanget panes, lan gas metan sane mawit saking tumpukan sampah ring tpa suung sane ageng pisan, yening cingakin saking pikobet punika pamimpin iraga durung manggihin solusi berkelanjutan indik pikobet sampah sane mamargi, yening terus nenten wenten solusi indik pikobet sampah puniki, maka nyabran warsa pacang wenten siki utawi lebih tpa sane kabakar. sareng tiang dados siswa sane banget ngaptiang pamimpin sane kapilih ring bali warsa 2024, mangda becik ngicenin solusi indik pikobet sampah puniki, santukan yening prasida nglantur sekadi puniki, santukan kebakaran puniki ngusak udara.</br></br>Punika mawinan, pinunas titiang majeng ring pamimpin bali sane jagi kapilih mangda urati ring pikobet sampah ring bali, duaning bali sampun kaloktah antuk wewidangan pariwisatanyane, mangda tetep ngajegang wewidangan bali tetep bersih lan tanpa pikobet sampah malih ring benjang pungkur, asapunika orasi sane prasida titiang sampaikan, yening wenten iwang baos nunas geng rena sinampura lan yening wenten pihak sane tersinggung antuk baos titiang nunas geng rena sinampura, duaning manusa tan luput saking iwang, titiang tutup sareng para santhi. om santhi santhi santhi santhi om.santhi. om santhi santhi santhi santhi om.)
  • Pengangge rikalaning sima dresta anyar  + (om swastyastu, rikalaning nyalanin sima dresta anyar iraga patut makta sane sampun kasobyahang ring poster niki silih sinunggilnyane ngangge masker.)
  • Ngisi kemerdekaan olih komang putra  + (om swastyastu, wastan tiang komang putra uom swastyastu, wastan tiang komang putra uli denpasar. Ada mekudang kudang kegiatan anggon ngisi kemerdekaan. Yen cara tiang, iraga nyidang ngisi kemerdekaan aji ngamelahang nglestariang budaya Bali. Krana Bali kaloktah baan budayane. Tiang meled pesan apang krama bali nyak nglestariang budaya. Jani yowanane patut pesan nyaga budaya, patut malaksana luung anggo ngisi kemerdekaan. Sekian dari saya om santi santi santi om. Sekian dari saya om santi santi santi om)
  • Literature Melestarikan Budaya Bali Yang Sudah Punah  + (om swastyastu. titiang siswa saking SMA Nom swastyastu. </br>titiang siswa saking SMA N 1 Baturiti. aptian titiang majeng ring budaya bali puniki, mangda setate eling tekening budaya iraga. sawireh akeh para ibuk-ibuk sane mangkin yen kepura nenten nganggen keben mesuunan, sakewanten keben punika kaanggen tas. banten sane kalar kaaturan ring ajeng ida betare punika nenten dados katengteng. sangkaning punika mangkin tugas para yowanane sane mangkin mangda ngajegan budaya bali sane sampun wenten ring bali sane sampun kalintangpun wenten ring bali sane sampun kalintang)
  • use technology properly  + (opini tiang indik teknologi sane ngangsan opini tiang indik teknologi sane ngangsan berkembang lan anggone sane luung lan becik ngamargiang aplikasi tur website sane becik anggen mangkin di masa depan, buka platform Basa Bali niki iraga dados menuangkan ide iraga sareng sami indik isu-isu sane wenten ring masyarakat puniki. Iraga sareng sami dados berpartisipasi ring program diBasa Bali Wiki puniki. Carane yen sareng sami kayun berpikir ring platform niki, apang nyidang memaksimalkan website puniki. Iraga kari bajang dados penerus bangsa, sepatutne harus nyidang memanfaatkan lan ngatur teknologi apang becik lan wicaksana. Dados masih mengembangkan platform sane mawiguna anggen kedepannya. Lan de kanti ngesap ajak bahasa bali iraga, ulian jaman jani irage nu tetep harus melestarikan Bahasa bali pang maksimal apang de kanti ngesap ajak bahasa irage pedidi. Nanging jani bali suba dadi daerah pariwisata sane maju, irage pasti harus nganggo basa inggris kewala iraga dadi nak bali de kanti ngesap ajak bahasa iraga yaitu bahasa bali.gesap ajak bahasa iraga yaitu bahasa bali.)
  • Sektor Pertanian Ring Bali  + (pamimpin Bali patut ngarepin pikobet indikpamimpin Bali patut ngarepin pikobet indik kawéntenan sané nénten pateh ring teknologi pertanian. Makudang petani minab kantun nénten prasida ngadopsi teknologi modern sané prasida nincapang produktivitas miwah efisiensipamimpin Bali patut ngarepin pikobet indik kawéntenan sané nénten pateh ring teknologi pertanian. Makudang petani minab kantun nénten prasida ngadopsi teknologi modern sané prasida nincapang produktivitas miwah efisiensida nincapang produktivitas miwah efisiensi)
  • Know balinese  + (parab tiang lugra munyi alah munyi ku(w)ub ngelah tur ané pesan buat dum ajak indik buat munyi ané alah munyi pretama ané sid tur di sid ku(w)ub genah dugas niki pesan aluh sid ajak tata ané salah midep liwat tur polih iraga/dewéké mekejang sid dalem tur)
  • Bad behavior of foreign tourists in bali  + (parilaksana sane nenten becik saking turisparilaksana sane nenten becik saking turis dura negara sane malaksana nenten becik ring genah suci lan kasengguh ngganggu genah suci. turis dura negara sane ngawigunayang genah suci ring Pulo Dewata terus mamargi. ngerereh pikolih masyarakat nenten lempas lan ngicalang parilaksana sane kirang mulia sane kamargiang olih para wisatawan. dumogi para wisatawan dura negara madue kesadaran mangda sayan wicaksana sajeroning ngamargiang parilaksana rikala malancaran ka Bali utaminnyane genah suci ring Bali. miwah majeng ring para wisatawan dura negara sane ngawigunayang genah suci rikala malancaran ka Pulau Dewata mangda gelis kawaliang ka negarane utawi katundung mangda ngawinang efek jera.tawi katundung mangda ngawinang efek jera.)
  • Literature Yang Penting Berasap  + (pariwisata nenten mawisesa malih, sangkan pariwisata nenten mawisesa malih, sangkan sampun kaon baan I Corona. Sami pada inguh paling, ngalih makan nanging tusing ngamaling. Mangda stata makudus bungut pawone. Minab ngadolang ne makudus, nasi ane suba lebeng malih kagoreng. Raris ngamolihang pipis, mangda tusing ngemis, yadiastun pesu mimis. niki sampun pakaryan I Bapa, sawireh suud dados koki nanging stata kreatif miwah positif, hobi masak pastika stata mamargi. kaanggen ngupapira pianak somah. Miwah nyihnayang krama Bali nenten padem ulian Pan Demi, nenten mapangenan sawireh uning yaning kauripan inggih punika perjuangan. tur uning yaning angkihan niki baan nyilih sakadi lagune Bapak Widi Widianaan nyilih sakadi lagune Bapak Widi Widiana)
  • Literature wisatawan asing ke bali  + (pariwisata ring bali becik pisan, mulai ripariwisata ring bali becik pisan, mulai ring pasisi-pantai kanti pegunungan. nanging keindahan pasisi mulai kuangan krana wenten sampah sane dibuang sengaja sane ngranayang pasisi punika ngenah daki. tiang dados warga lokal nyayangang sajan indik kahanan punika, sane pacang ngrasa kimud yening warga asing rauh mrika. iraga masih dados warga lokal patut nyidang ngalestariang lingkungan. indik ne kedepan tiang ngaenang warga lokal dados lebih sadar ring sampah, sane iraga patut ngicalang sampah ring genahne.iraga patut ngicalang sampah ring genahne.)
  • Literature pantaiiiii kuta  + (pasih kuta tempat pariwisata sane kaletak pasih kuta tempat pariwisata sane kaletak dikecamatan kuta selatan kota denpasar.pasih kuta setata ramai.kuta akeh pariwisata sane makujung ke bali ling luar bali lan masyarakat lokal. Wisatawan sane biasane ngunggahang ombak sane magebius gede. dipasih ene. pasih kuta bakat katempuh baan galah sakitar 10 menit saking bandara internasional ngurah raiit saking bandara internasional ngurah rai)
  • Beach Sanur  + (pasih sanur inggih punika pasih wisata sanpasih sanur inggih punika pasih wisata sane wenten di Pulau Bali, pasih ne terletak persis di samping Kangin Kota Denpasar Bali. Sanur ade di Kotamadya Denpasar, Karna ngelah ombak ane cukup tenang, make pasih sanur ten bise ke anggen antuk selancar layakne Pantai Kuta ten joh saking Pantai Sanur tur juga lokasi wisata selam lam snorkeling. Lokasi selam punika dados keanggen olih para penyelam uli konyang tingkatan keahlian. </br>Pasih sanur nenten terkenal sebagai sunrise beach (pasih keanggen nolih matan ai terbit) </br>lawanan dengan Pasih Kuta sane lebih di kenal dengan pemandangan matan ai kelebdi kenal dengan pemandangan matan ai keleb)
  • Pewangunan pariwisata  + (pawangunan pariwisata pantaraning bali kelpawangunan pariwisata pantaraning bali kelod bali kaja punika nénten wantah ring sajeroning pawangunan fisik miwah infrastruktur nanging taler ring sajeroning pawangunan SDM pariwisata lokal. puniki patut polih uratian khusus saking pamréntah daerah provinsi miwah kab/kota. nincapnyané kualitas destinasi patut kamargiang pinaka utsaha meyeluruh antuk samian elemen produk wisata, saking transportasi, hotél, restoran, objek wisata, miwah pastika taler pelayanan sané becik ring wisatawan.taler pelayanan sané becik ring wisatawan.)
  • Bali Sing Rungu Ken Semeton Disabilitas  + (pemerintah Bali tusing sanget rungu teken pemerintah Bali tusing sanget rungu teken semeton disabilitas. uli perda disabilitas Bali tahun 2015 kanti undang-undang disabilitas tahun 2016 suba ngorang wajib ada pegawai disabilitas paling bedik 2 persen di Pemerintah, Pemerintah Daerah, BUMN lan BUMD berdasarkan pasal 35 Ayat (1) Undang-undang nomor 8 tahun 2016 Undang - Undang Penyandang Disabilitas. Nanging kanti mangkin bedik semeton disabilitas ane ngelah pegae melah lan maan gajih sane patut. Liunan nake rungu ken semeton disabilitas pas hari disabilitas gen. Nanging suud to sing ada apa. ade mase ane mejanji kampanye kal nulungin disabilitas yen mepilih, nanging sing ada apa suud to. Cuma tuah di munyi gen. Nak ade semeton disabilitas ngoyong jumah gen karena sing maan hak-hak ne. </br>Semeton disabilitas nak ngelah hak untuk hidup melah, ngelah hak pang maan pegae ane melah, ngelah hak pang maan kesempatan sane patuh teken semeton ane sing disabilitas. Semeton disabilitas nak bisa mase megae yen baang kesempatan lan pelajahan ane layak. De kaden nak sing ningalin sing nyidang ngudiang. Jani nak ne sing nyidang ningalin nak suba nyidang nganggo HP jak laptop. Keto mase semeton-semeton disabilitas sane lenan. Semeton disabilitas nyidang kuliah kanti tamat. Nak nyidang mase megae asal baang kesempatan lan pelajahan ane layak. </br>Yen mempekerjakan semeton disabilitas tusing je ngemang hidup layak ken disabilitas to, nanging mase keluargane. Semeton disabilitas nak ngelah mase kuren jak panak. Len ken mensejahterakan semeton disabilitas lan keluargane nanging mase menekan empati di lingkungan ne megae. Yen empati luwung lakar ngaenang hidup menyame braya lakar luwung. Coba kenehang yen kuota pegawai disabilitas paling bedik 2 persen to terealisasi, lakar liu ane nyidang ngerasayang hidup melah, liu peluang menekan rasa empati. Makanene isu disabilitas ne penting dilaksanakan. Ngiring mangkin irage sareng sami bareng-bareng ngelaksanayang hidup inklusi di mekejang sisi apang hidup menyama braya di Bali becik.i apang hidup menyama braya di Bali becik.)
  • authoritative leader  + (pemimpin sane mawisesa inggih punika pemimpin sane bertanggung jawab, ngelaksanayang janji sane sampun kaucap, taler nenten bebaosang kemanten)
  • Jadikan perbedaan sebagai suatu keunikan dalam berbangsa  + (perbedaan puniki kadadosan keunikan ring bperbedaan puniki kadadosan keunikan ring berbangsa lan bernegara, mangda becik kacingak antuk akehnyane warna lan sampunang perbenaan niki kadadosan sarana antuk nyombongin raga sareng rasa sane ngemanutin indik makeneh lan malaksana. Dwaning perbedaan puniki sane ngemanggin bangsa miwah negara iraga dados lemah. Ngiring iraga sareng sami mapaiketang pasemetonan makadi nenten niosin sekadi ras utawi budayanyane, iraga patut dados jadma sane mabudi luhur, Merdeka!ut dados jadma sane mabudi luhur, Merdeka!)
  • Macet dijalan sempit  + (permasalahan :di jalan sempit liu mobil gede care mobil SPBU - Truk - Boso ngelewatin jalan sempit nganti usak jalane te saran tyang mobil ane gede miwah mobil SPBU Truk - boso ngelewatin jalan ane angge mobil- mobil gede ngidang ngorang jalan utama)
  • apa masalah paling mendesak untuk ditangani oleh para calon pemimpin bali  + (pikobet antuk di tangani sane harus ditangpikobet antuk di tangani sane harus ditangani oleh calon pemimpin bali:ngelestarian keamanan/ketertiban ring Bali para calon pemimpin bali harus betul" nyaga keamanan/ketertiban ring Bali pangsing mekadi keributan antar Krama di bali ne punika</br></br></br>pikobet antuk ditangani oleh calon pemimpin bali : mengurangi kemiskinan ring Bali, solusi sane tepat punika antuk mengurangi kemiskinan ring Bali punika menambah lapangan kerja ring baline punika</br></br>pikobet sane antuk ditangani sareng para calon pemimpin bali pemberantasan korupsi, jaman Jani Ade gen mule pemerintah/pejabat sane korupsi conto: nyemak pipis rakyat solusi Sane beneh antuk sane korupsi mangda pemerintah mangde tegas sareng hukum sane berlaku ring balene punikareng hukum sane berlaku ring balene punika)
  • I raga patut menghargai perjuangan para pahlawan  + (pinanggal 17 agustus, panjak republik Indopinanggal 17 agustus, panjak republik Indonesia jagi nyanggra rahina kemerdekaan. Kemerdekaan nenten je pinget antuk wusan berjuang, nanging pinget antuk berjuang pinih akeh. Perjuangan bangsa Indonesia nenten saking dumun manten. Jasa pahlawan punika sanget berharga tur nenten presida katumbas aji jinah. Iraga patut menghargai perjuangan para pahlawan sane sampun akeh berjuang demi panjak republik Indonesia tur jagat ibu Pertiwik republik Indonesia tur jagat ibu Pertiwi)
  • Balap liar di jalan  + (pinih ajeng ngiring ngaturang rasa angayu pinih ajeng ngiring ngaturang rasa angayu bagia ring ida sang hyang</br></br>widhi wasa, duaning sangkaning pasuecan ida, titiang ngiring ida dane</br></br>sareng sami prasida mapupul i riki sajeroning acara wikithon</br></br>partisipasi publik bali borarasi ring galahe mangkin lugragang titiang</br></br>ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda Bali Berduka Yadiastun</br></br>para semeton sareng sami, kematian nenten dados ngurahang ring</br></br>Bali, tur kasunarin olih pengendara sane nenten ngelarang</br></br>pamunduhan lalu lintas, contoh sane kaanggen dados mangda polih</br></br>kalaksanayang sane nenten ngupaya. Sakewanten, sekarang nika</br></br>dados kalaksana kecelakaan sane nenten dados ngadegang silih</br></br>tunggil lan magedarang 7 warga. Dados rakyat dados ngaturaken ring</br></br>pemerintah utawi pemimpin Bali dados ngupaya nindakang</br></br>sampunang prakara puniki mangda sakewanten dados nenten ngalih</br></br>kalaksanayang sane lantas dados ngancan nika.aksanayang sane lantas dados ngancan nika.)
  • Sima Dresta Anyar Covid 19  + (poster puniki madaging pawarah-warah ri kala nyalanin sima dresta anyar sane kakawitin tanggal 9 juli olih pemerintah provinsi Bali.)
  • camp with friends  + (pramuka SMA N 1 Tabanan, jagi ngelanturan pramuka SMA N 1 Tabanan, jagi ngelanturan kemah pramuka ring tasta zoo. titiyng berangkat sareng timpal timpal kelas 10 sami. Keberangkatan titiyang ke tasta zoo nika ngangge truk, tiap tiap truk satu kelas, dadosne a truk nika siki kelas. risepermagin nyane suhu ring margi nika dingin, lan titiyang jejeh tyng muntah di margi. di margi titiyang nunas sica ring ida betara mangde presida ngemitin titiyang apang selamat.e presida ngemitin titiyang apang selamat.)
  • balinese dancer  + (pregina inggih punika anak sane seneng tekpregina inggih punika anak sane seneng teken kesenian bali inggih punika tari bali,anak sane medue bakat ngiggel utawi hobi sane medue keneh antuk ngajegan kesenian bali sane ke mancanegara,sane bakat kaduenin antuk punika,ragane semangat tur setatu jemet latihan tur pantang menyerah setatu jemet latihan tur pantang menyerah)
  • disabilitases program  + (program sane patut pemerintah kembangkan uprogram sane patut pemerintah kembangkan untuk disabilitas inggih punika, akses jalan sane akeh untuk anak sane disabilitas mangde praside ngangge akses nika rikala ring tempat umum. </br>sakadi contoh, jalan ring tempat umum patutne wenten rambu sakadi jalan khusus melenan untuk anak sane nenten nyidayang nyingakin, ento mekade anake sane nenten nyidayang nyingakin mangda aman rikala luas ke tempat umum. </br>ring jalan umum minakadi ring lampu merah patutne pemerintah nyediayang tempat khusus untuk anak sane disabilitas nyebrang jalan mawinan nike sanget berpengaruh apang anake sane disabilitas apang lebih aman rikale nyebrang jalan tur nguangin kecelakaan ring jalan tur anak disabilitas amanakaan ring jalan tur anak disabilitas aman)
  • Literature Harapan Bali  + (pulau Bali silih sinunggil pulau sane wentpulau Bali silih sinunggil pulau sane wenten ring Indonesia, pulau Bali akeh kerauhin olih wisatawan lokal LAN wisatawan mancanegara punika krana keasrian jagat baline. Keasrian seraga dados siosan ring punika taler wenten kebudayaan sane minakadi upacara adat lan upacara keagamaan. Punika sane mekrana pulau Bali kasengguh pulau Dewata utawi pulau seribu pura</br>Pinunas titiang mangda Bali prasida tetep lestari tur yowana-yowana ring Bali prasida ngejaga lan ngelestariang budaya ring Bali. Siosan ring punika pinunas titiang mangda pariwisata lan wisata ring Bali prasida ajeg mangda sida ngelestariang seni lan keasrian jagat baline. Nenten asapunika manten, pinunas titiang taler mangda prasida nenten kaiket oleh luu anorganik minakadi plastik LAN sane siosan.norganik minakadi plastik LAN sane siosan.)
  • Literature harapan untuk pulau bali ku  + (pulau bali inggih punika silih sinunggil ppulau bali inggih punika silih sinunggil pulau sane terkenal pinaka pulau sane asri lan ajeg. conto ne pasih, gunung, tegalan, danau, lan telabah. </br>sami objek alam punika sangat potensial antuk lakar kawangun objek wisata. sami ke asrian punika kawangun Bali tenar di bisnis pariwisata. lan pulau bali punika dadosne tempat kelahiran titiang. harapan tityang antuk pulau bali inggih punika astungkara generasi² bali ngajegang pulau bali ne apang tetep nyaman lan asri, lan astungkara budaya iraga tetep mejalan sane becik lan ten kehabisan ide karya sane becik, apang ngidang kal tuuutin turun temurun., apang ngidang kal tuuutin turun temurun.)
  • Literature Jaga alam bali  + (pulau bali merupa pulau sane asri lan berspulau bali merupa pulau sane asri lan bersih. Pulau sane mejuta juta tempat wisata sane luung. Nanging kuang ne kesadaran teken sampah sane liu berserakan. Contoh ne dipasih, liu sampah sane berserakan dipasih. Tyang prihatin teken kondisi bali jani krana kuang ne kesadaran teken kebersihan lan keasrian baline. Diapin liu tempat sampah sane ade nanging tusing masih nyidang ngutang sampah ditempatne ento masih nyidang ngerugiin irage sane lenan. Tyang berharap kedepanne rakyat bali nyidang lebih memperhatikan lingkingan lan tusing ngutang sampah sembarangan ane nyidang ngai gumi baline usak. Astungkara amen irage nyidang nyaga gumi baline ida betare Hyang Widhi nyidang ngiring irage apang rahayu lan terhindari dari bencana. apang rahayu lan terhindari dari bencana.)
  • road on the ground  + (pura tanah lot inggih punika ane paling sekane demenin. Rika liu nak bali sane Maturan canang pang selamet lan rahayu. ring tanah lot wenten acara ngusud lipi. ring tanah lot aluh ngalih timpal ajak menyama braya. lan lestarian budaya bali)
  • Speeding  + (rahajeng semeng, suksma antuk galah sane krahajeng semeng, suksma antuk galah sane kapaica ring titiang antuk pidarta sane kawedar ring galahe mangkin.</br>wawu wawu puniki wenten berita beredar terkait banyaknya pengendara khususnya pengendara sepeda motor yang melakukan kebut kebutan ring jalan umum. yening pemerintah lewih sigap dalam menangangi kasus kebut kebutan ring jalan umum, sakadi jinah wawu puniki terjadi pada 15 november 2023 ring jalan bypass ngurah rai, denpasar, bali. lan akeh keluhan saking warga terkait trek trekab yabg terjadi dj jalan gatsu barat</br>Solusi sané prasida kamargiang anggén nyaga keselamatan pengendara utaminnyané pengendara motor inggih punika ngamargiang patroli ring galah wengi ring genah krusial sané ketah wénten kabut kabut miwah trek trek ring margi.en kabut kabut miwah trek trek ring margi.)
  • Kuota belajar hoax dinane gering agung sekadi puniki  + (rahajeng wengi semeton titiang sareng samirahajeng wengi semeton titiang sareng sami, sedurung titiang meaturatur ten lali titiang ngucapang pengayu bagia antuk ring semeton wiki pedia sareng sami, Om Swastiastu. Ring dinane mangkin tiang jagi nyeritayang pengalaman tiang sane keni hoax kuaota belajar. Wenten beredar orti kuota belajar ring media whatsapp sane ngeranayang mahasiswa/I geger, tur akeh mahasiswa/I nyobak medaftar, termasuk tiang. Pertama nyane timpal titiange ngedarang tautan marupa link kuota belajar sane total nyane 35GB sane ngeranayang titiang tertarik dot medaftar mangde ngemolihang kuota belajar punika. titiang mekeneh yening titiang milu medaftar tur lolos artinyane titiang polih kuota belajar 35BG punike. Selantur titiang meresidayang medaftar ring drika, titiang nemu masalah-masalah nyane. Masalah sane kapertama inggih punika, titiang nikaina antuk ngedarang tautan link punike olih semeton whatsapp titiang akeh nyane 25 orang, masalah nyane sane kaping kalih, inggih punika yening titiang ten mresidayang ngedarang ke 25 orang punika, titiang harus mresidayang ngedarang majeng ring ke 5 grup sane wenten ring whatsapp. Selantur nyane titiang mresidayang ngemolihang medaftar antuk punika, titiang ten masi ngemolihang kuota belajar punika, titiang sampun ngulangin nyobakin medaftar nanging ten masi ngemolihang kuotane punika, ring irike titiang metaken sareng timpal titiange sane sampun nyobak link punika, ternyata timpal titiang pateh nasib ne teken tiang, ternyata link sane sampun ke edar punike hoax. Titiang sekadi anak luh sane sampun ketipu antuk berita hoax sekadi mangkin, saharusane titiag melajah ring pengalaman irika.ane titiag melajah ring pengalaman irika.)
  • Kuota Belajar Hoax Ring dinane gering agung sekadi puniki  + (rahajeng wengi semeton titiang sareng samirahajeng wengi semeton titiang sareng sami, sedurung titiang meaturatur ten lali titiang ngucapang pengayu bagia antuk ring semeton wiki pedia sareng sami, Om Swastiastu. Ring dinane mangkin tiang jagi nyeritayang pengalaman tiang sane keni hoax kuaota belajar. Wenten beredar orti kuota belajar ring media whatsapp sane ngeranayang mahasiswa/I geger, tur akeh mahasiswa/I nyobak medaftar, termasuk tiang. Pertama nyane timpal titiange ngedarang tautan marupa link kuota belajar sane total nyane 35GB sane ngeranayang titiang tertarik dot medaftar mangde ngemolihang kuota belajar punika. titiang mekeneh yening titiang milu medaftar tur lolos artinyane titiang polih kuota belajar 35BG punike. Selantur titiang meresidayang medaftar ring drika, titiang nemu masalah-masalah nyane. Masalah sane kapertama inggih punika, titiang nikaina antuk ngedarang tautan link punike olih semeton whatsapp titiang akeh nyane 25 orang, masalah nyane sane kaping kalih, inggih punika yening titiang ten mresidayang ngedarang ke 25 orang punika, titiang harus mresidayang ngedarang majeng ring ke 5 grup sane wenten ring whatsapp. Selantur nyane titiang mresidayang ngemolihang medaftar antuk punika, titiang ten masi ngemolihang kuota belajar punika, titiang sampun ngulangin nyobakin medaftar nanging ten masi ngemolihang kuotane punika, ring irike titiang metaken sareng timpal titiange sane sampun nyobak link punika, ternyata timpal titiang pateh nasib ne teken tiang, ternyata link sane sampun ke edar punike hoax. Titiang sekadi anak luh sane sampun ketipu antuk berita hoax sekadi mangkin, saharusane titiag melajah ring pengalaman irika.ane titiag melajah ring pengalaman irika.)
  • Literature Bangkit bersama bali  + (rasa sungsut ring keneh nyingakin Bali ne rasa sungsut ring keneh nyingakin Bali ne mangkin. </br></br>Stata mapupu toyan panon, inguh paling tanpa pegatan ring pikeneh.</br></br>sane dumun sering kapanggihin ka asriang carik,gunung, lan bukit, sane mangkin sampun ngelekas sangkaning aab jagad.</br></br>sane mangkin nenten kepanggih malih ka asrian jagate sekadi dumunan, sakewanten akeh kepanggih wewangunan minakadi pabrik lan wewangunan beton sekadi mangkin.</br></br>punapiang niki tetamian leluhur iraga megentos keni aab jagat sekadi mangkin?</br></br>pengapti tityang majeng ring krama Indonesia setata nyiaga lan ngelestariang tetamian leluhur iraga, santukan iraga ‘ VASUDHAIVA KUTUMBAKAM’a, santukan iraga ‘ VASUDHAIVA KUTUMBAKAM’)
  • Literature Sungai Tercemar  + (rikala tiang melanja di peken badung.tiangrikala tiang melanja di peken badung.tiang nyingakin tukad badung sane sampun tercemar oleh anak ane ngawag ngutang luu.luu ne wenten luu botol plastik lan luu non organik sane lianan.luu plastik lakar mekelo tusing nyak ilang. Yen terus buka kene Bali ne lakar ma urug teken luu buka kene Bali ne lakar ma urug teken luu)
  • Literature Macettt karena parkir liar  + (ring Bali sai ade macet ulian parkir liar.ring Bali sai ade macet ulian parkir liar.liu Ade motor ane parkir di samping jalanne.ulian ento pemerintah kota ngelarang parkir liar lan ngejangin rambu dilarang parkir.nanging nu Masi Ade ne ngelanggar aturan ento.tiang berharap pemerintah kota lebih ngurusang kondisi di jalanne Apang sing Ade kejadian ane tusing-tusing Apang sing Ade kejadian ane tusing-tusing)
  • NGIRING IRAGA NYAGA KEBERSIHAN LAN KELESTARIAN BALI  + (ring Kamis (12/10/2023) sawatara jam 11.00ring Kamis (12/10/2023) sawatara jam 11.00 Wita, daweg punika wenten kebakaran ring TPA SUWUNG DENPASAR, kebakaran punika kauningin olih pegawé irika, titiang sungkan pisan nyingakin TPA SUWUNG KEBAKARAN</br></br>duaning kebakaran punika ngawinang udara ring sekitaran denpasar dados polusi, miwah soang-soang umah kramaé bek, lan pikobet ring kesehatan masyarakat, antuk sampah duaning pusat TPA punika katutup sementara mangda prasida nyaga keamanan sekitar</br></br>solusi antuk nyaga bali saking bencana sekadi kebakaran TPA SUWUNG , patut nganutin awig sane sampun katentuang , elingang sampunang nguripang api ring benda sane dangan kageseng, taler </br>titiang pinaka generasi muda antusias banget antuk ngajak masyarakat bali puniki nyaga kebersihan bali lan kelestarian bali punikiebersihan bali lan kelestarian bali puniki)
  • Literature Bumi sudah tua  + (ring bali, masan ujan rauh madue bencana rring bali, masan ujan rauh madue bencana rauh . Ujan deres punika ngaenang gesit ring Bali. Bencana punika indik tanah longsor angin, kantoss blabar ring bencana alam punika. sujatinne bali rumasuk daerah sane sering ketiban bencana alam saking banjir lan tanah longsor ring pegunungan. Bali akehan tegep endep lan majurang jurang. Pastika Wenten bencana longsor punika. Ring daerah dataran rendah punika Wenten bencana alam blabar. Dampak bencana alam ring bali punika ngaenang fasilitas, peumahan , lianan usak. Harapan tiange pemerintah lan masyakarat bali bise menanggulangi bencana punikarat bali bise menanggulangi bencana punika)
  • Pentingnyane mebaosan sane becik anggen generasi milenial  + (ring jaman milenial mangkin liu generasi mring jaman milenial mangkin liu generasi muda sane nenten prasida mabebaosan sane becik. mabebaosan sane alus makin sampun arang ring generasi kemangkin santukan pagubugan lan teknologi ring aab jagat mangkin. Alit alite mangkin kantun akeh sane mabebaosan nganggen basa kasar. </br> yening cingakin ring masarakat, alit alite mangkin dangan pisan mebasa kasar ring reraman ipun ne. Indike puniki sane patut katangarin. Puniki santukan alit alite kaicen memplalianan hp. </br> Saking kewentenan pikobete punika tityang nunas mangda pemerintah negesin malih ring masyarakat indik penting pisan ngwatesin galah alit alite meplalianan hp taler ngawasin pegubugan alit alite.an hp taler ngawasin pegubugan alit alite.)
  • Literature menggunakan bahasa bali sehari hari  + (ring kauripan sedina dina akehh anak alit ring kauripan sedina dina akehh anak alit alit sane mebaosan nganggen bahasa asing tur nenten ngerti bahasa bali, nika mawinan iraga patut nganggen basa bali sane melah lan becik, rikala mabaosan sareng rerama, sareng timpal ring sekolah, lan ring paumahan mangda iraga sareng sareng ngrajegang budaya bali. Tur budaya bali akeh sane uningdaya bali. Tur budaya bali akeh sane uning)
  • Literature BULAN BAHASA BALI V SEGARA KERTI  + (ring rahina mangkin, pinanggal 19 Pebruariring rahina mangkin, pinanggal 19 Pebruari 2023, ring bale Banjar Kemulan, Desa Jagapati ngemargiang parikrama Bulan Bahasa Bali sane mebantang Segara Kerthi : Campuhan Urip Sarwa Prani. Ring galahe puniki kamargiang tigang wimbakara inggih punika wimbakara Masatua olih ibu" PKK desa Jagapati, wimbakara Pidarta Bahasa Bali olih bapak" kelian adat desa Jagapati miwah wimbakara Nyurat Aksara Bali olih alit" desa Jagapati. Akeh pemilet ring wimbakara Masatua Bali petang diri paten taler sareng Wimbakara Pidarta Bahasa Bali akeh pamilet nyane petang diri. Ngangganin saking soang – soang Banjar inggih punika siki pamilet saking Banjar Sibang, siki pamilet saking Banjar Kemulan, siki pamilet saking Banjar Pasek, miwah siki pamilet saking Banjar Jabejero. Pamilet Wimbakara Nyurat Aksara Bali akeh nyane 6 diri saking SD N 1 Jagapati taler SD N 2 Jagapati. Parikramane puniki taler kerauhin olih, Perbekel Desa Jagapati, Kelian Desa Adat Jagapati miwah uleman sane tiosan. Parikramane punika kapungkah olih Bapak Perbekel Desa Jagapati. Pikolih parikramane puniki inggian Jayanti 1, Jayanti 2, taler Jayanti 3 Wimbakara Masatua Bali. Jayanti 1, Jayanti 2, Jayanti 3 Wimbakara Pidarta Bahasa Bali. Jayanti 1, Jayanti 2, taler Jayanti 3 Wimbakara Nyurat Aksara Bali.er Jayanti 3 Wimbakara Nyurat Aksara Bali.)
  • Bali arkana  + (ring rahina soma, tiang melali sareng timpring rahina soma, tiang melali sareng timpal” ngalih nasi ka jl. gunung agung, ring margi tiang ngentasin tempat sane liu sajan ade leluwu, meh jeg bau ne nyengat sajan, tiang berpikir nak ngudyng sih ngentung leluwu ngawag, asanne kuang sajan kesadaranne, harapan tiang mangde kedepannyane masyarakat ring bali taler ngelestariang jagad bali ne mangde asrier ngelestariang jagad bali ne mangde asri)
  • Holy mountain  + (ring rahina soma, tiang melali sareng timpring rahina soma, tiang melali sareng timpal” ngalih nasi ka jl. gunung agung, ring margi tiang ngentasin tempat sane liu sajan ade leluwu, meh jeg bau ne nyengat sajan, tiang berpikir nak ngudyng sih ngentung leluwu ngawag, asanne kuang sajan kesadaranne, harapan tiang mangde kedepannyane masyarakat ring bali taler ngelestariang jagad bali ne mangde asrier ngelestariang jagad bali ne mangde asri)
  • nestapa  + (ring rahina soma, tiang melali sareng timpring rahina soma, tiang melali sareng timpal” ngalih nasi ka jl. gunung agung, ring margi tiang ngentasin tempat sane liu sajan ade leluwu, meh jeg bau ne nyengat sajan, tiang berpikir nak ngudyng sih ngentung leluwu ngawag, asanne kuang sajan kesadaranne, harapan tiang mangde kedepannyane masyarakat ring bali taler ngelestariang jagad bali ne mangde asrier ngelestariang jagad bali ne mangde asri)
  • Literature Sungainya Banjir karena sampah  + (ring sekitar umah tiang liu masyarakat sanring sekitar umah tiang liu masyarakat sane demen ngutang sampah sembarangan utawi sampah plastik. Nika ngaenang pekarangan ring sekitar umah ten asri ulian sampah sane numpuk lan entik-entikan sane mentik maseh tusing ngidang tumbuh berkembang. Nanging nika maseh ngaenang yeh di Tukad paek umah tiange maluab lan ngerauhin banjir sampah-sampah sane wenten ring tukad masih milu meseret ke permukiman warga lan nimbulin mebo seng luung.</br>salanturnyane harapan tiang antuk bencana sane sampun terjadi nika masyarakat saling asah, asih, asuh lan saling bermuswarah antuk kenyamanan sareng sami. bermuswarah antuk kenyamanan sareng sami.)
  • Mangkitang Pariwisata Bali  + (ritat kale ngewalian pariwisata ring bali ritat kale ngewalian pariwisata ring bali ade sekancan utsaha sane dados kemargian olih irage lan pamerintah sane kapertama pemerintah patut ngelakasanayang pemerikasaan utawi swab test ritat kale wenten wisatawan sane rauh ka bali sane kaping kalih iraga patut nngelaksananyang jaga jarak lang nganngge masker mangde gelis virus coronane magedi ring jagate puniki yen samian sampun kamargiang sampun kapastiang pariwisatan baline jagi mewali malh care ipidanisatan baline jagi mewali malh care ipidan)
  • Unconditionally Perfect  + (sakadi sane sampun kauningayang iraga saresakadi sane sampun kauningayang iraga sareng akeh ring Indonesia penyandang disabilitas puniki harus menjadi fokus pemerintahan, ntah saking kasus bullying ring lingkungan sekitar maupun nenten mampunya penyandang disabilitas sane terkesan mendapat sanksi sosial dengan kesalahan sane nenten dilakukannya. Program “MANDANG DASA”(Mewujudkan Penyandang Disabilitas Tanpa Batasan) yaitu wenten filosofi nyane inggih punika ningalin angka dasa sebagai angka yang sempurna sakewala harus bisa berlaku antuk jadma makasami. Program niki diharapkan bisa menyongsong sinergi pemerintah agar lebih terfokus nginin indik pendidikan lan lingkungan sekitar dari penyandang disabilitas. Iraga makasami pateh, iraga makasami nyama, iraga makasami timpal.aga makasami nyama, iraga makasami timpal.)
  • Ngaryanin Meja antuk Ekobricks  + (sakadi sane sampun kauningin sawai-wai luusakadi sane sampun kauningin sawai-wai luu ring Bali ngancan ngakehang. manut detik.com sarahina luu plastik ring Bali akehnyane 829 ton, taler sane prasida ka olah wantah 7%. nika sane ngawinang tityang sareng sawitra madue inovasi antuk ngolah luu plastik mangda kadadosang ecobrik taler kasusun kadadosang meja. tios ngamolihang kaasrian lingkungan, karya puniki puniki taler prasida kaadol mangda madue nilai ekonomis.rasida kaadol mangda madue nilai ekonomis.)
  • Literature sampah kitaa  + (sakewanten kawentenan objek wisata segara sakewanten kawentenan objek wisata segara petitenget sane setata pinak tetujon daerah wisata olih wisatawan nenten lempas saking napi sane patut kabecikang inggih punika indik prakara mis misan utawi sampah. Masalah sampah ring segara luhu sai pisan sampun kapirengan rong sosial media mieah saking tv. Ngenahang samaph ring segarane wantah parilaksana sane nenten prasida kaicalang sane ngawinang sang hyng baruna duka.bnanging sane mangkin genah meayunann punika sampun kaicalang miwah kirang keresikan nnyanpun kaicalang miwah kirang keresikan nnyan)
  • rubbish  + (sampah ring bali konden ngidang di kondisiang, liu masyarakate ngutang lulu ngawag ngranayang baline bek teken sampah. langkah sane harus klaksanayang nike uli masyarakate pedidi pang sing ngutang lulu ngawag)
  • Dresta Anyar Nyaga Lingkungan sami Diapin Masan COVID-19  + (sampunang engsap nyalanin dresta anyar nyaga lingkungan sami, saantukan new normal nenten je anggen nyaga manusia manten, nanging lingkungan taler.)
  • Literature wisatawan yang ada di bali  + (sapsira sane nenten uning ring bali? bali sapsira sane nenten uning ring bali? bali punika kasub antuk ka indahan alam, keanekaragaman budaya, miwah keramahan kramane. nenten jetwah yening bali setata dados destinasi liburan sane kesenengin olih akeh kramane. akeh wisatawan sane melancarkan ke bali mangda prasida ngrasayang ka indahan bali. </br>titiang ngaptiang ring bali punika irage prasida makarya sane berkualitas. pemerintah patut wicksana ngawangun pariwisata sane weten ring bali sane setata ngutamayang kosep pariwisata sane medasar budaya antuk ke arifan lokal mangda budaya lan kearifan lokal, mangda budaya langsung kearifan lokal bali setata dados kekuatan utama sejeroning nincapang pariwisata sane berkualitasning nincapang pariwisata sane berkualitas)
  • the beautiful of bali in the future  + (sapunapi caranyane nyaga lan ngelestariangsapunapi caranyane nyaga lan ngelestariang budaya sane wenten ring bali?</br></br>sakadi sane sampun kauningin, anak alit ring jamane mangkin kapah ngrunguang budaya sane wenten ring bali, iraga sakdi anak alit baline patut ngidang nyaga lan ngelestariang budaya sane wenten ring sajebag iraga. sakadi teknologi sayan nglimbak, iraga sakadi anak alit patut pisan nyinahang budaya baline malarapan antuk ngunggah video utawi foto ring media sosial. nenten patut lek ajak budaya sane gelahan iraga, sepatutnyane iraga bangga ajak budaya sane gelahan iraga ring bali. Impian tiange dumogi alit-alit ring bali nenten ngengsapan lan nicapang kawruhan indik budaya baline. Taler, harapan titiang dumogi sareng wentennyane website BASAbali Wiki ngawetuang anak alit uning ring budaya sane wenten ring bali, lan garapan tiang dumogi ring masa sane pacang rauh iraga sareng sami nenten ngengsapan budaya sane gelahan iraga, yadiastun iraga nenten uning napi sane pacang mamargi ring masa sane pacang rauh, suksma.amargi ring masa sane pacang rauh, suksma.)
  • -  + (sebilang wai tiang mapunduh ngajak nyame. sebilang wai tiang mapunduh ngajak nyame. yening pesu nepuk nyame, yening maturan nepuk nyame setate nepukin nyame. yening nepuk nyame ane melah tusing engken bagus ajak megesah lan tusing demen ngomonga diduri. nanging yen mepunduh ngajak nyame ane demen ngomonga jelek jelek lan ngelah rase iri ento ane tusing bagus. sebilang wai omongan, yening ngelah barang baru ia merase iri lan sing demen, nanging pas ia meli barang baru sombongne kati kelangit langit. yen pikir pikir mule ade nyame ane kete ape tiang gen ngelah nyame ane kete. len ngelah nyame pasti ade ane jelek lan melah, jelekne pasti ade nyame ade ngelah rasa iri lan sing demen nanging len tusing ngelah nyame nyen ane nulungin len susah. ento ngeranayang onye pasti ngelah nyame jelek melahne nyame harus terime.ah nyame jelek melahne nyame harus terime.)
  • Weird Culture  + (semeton, pasti semeton tusing asing biin tsemeton, pasti semeton tusing asing biin teken istilah “sing beling, sing nganten” di bali istilah ne suba ado ling tahun 2010 awal neked jani.</br>Istilah ne ngelah arti kesepakatan apang beling malu setonden ne nganten. Biasane kesepakatan ento ado ulian anake jejeh tusing ngidang beling nanging subo terlanjur nganten. Istilah ento jani subo dadi kebiasaan lan budaya antuk anak bali sane jagi nganten, sawireh liu anak bali ane lebih mentingin keturunan teken tresna ne (primitif). Sujatine budaya “sing beling, sing nganten” ento bisa ngranang nak luh di bali anggape murahan lan gampangan. Ento sawireh i raga dadi nak luh harus bani nolak, apang tusing nyesel disubane. yening anake suba nganten lan seng ngidang beling, nu liu ado pilihan (adopsi & bayi tabung). Ayok dadi jatme sane dueg milih budaya ken ane harus lestarian lan budaya ken ane harus kutang. Apang kedepane tusing biin ade budaya-budaya caro kene, apang Bali terbebas uli isu isu negatif.kene, apang Bali terbebas uli isu isu negatif.)
  • Balinese Culture Art  + (seni budaya bali seni budaya bali kasub aseni budaya bali </br>seni budaya bali kasub antuk akéhnyané seni tradisional bali. kawéntenan seni rakyat sakadi seni tradisional dados aset sané mabuat sané sampun panglimbak pariwisata ring pulau dewata bali. mangda seni bali sayan kasub, iraga ngawigunayang pariwisata pinaka sarana nglimbakang seni bali ring para wisatawan mangda seni bali sayan nglimbak lan sayan kasub ring dura negara. mangda seni bali nenten ical wenten makudang-kudang pamargi: 1. ngawigunayang seni bali ring sajeroning pakaryan soang-soang. </br>2. malajahin budaya lokal. </br>3. ngenahang seni budaya ring makudang-kudang wewidangan. </br>4. ngawangun budaya pinaka identitas. </br>5. ngekspor barang seni. </br>6. nenten ngutang tradisi tradisional. </br>7. ngawigunayang produk lokal. </br>8. uning ring budaya soang-soang. </br>9. malajah indik budaya, taler.</br>10.nenten keni panglalah saking budaya dura negara.</br>ngiring ajegang seni budaye bali mangde tetep lestarigang seni budaye bali mangde tetep lestari)
  • Onion and Garlic  + (silih tunggil satua rakyat saking Bali sansilih tunggil satua rakyat saking Bali sané ketah kapanggihin ring buku teks inggih punika satua indik Ni Bawang miwah Ni Kesuna. Satua puniki nyaritayang indik anak alit sané mawasta Ni Bawang sané manja lan agak malas. Nanging Ni Kesuna, anak sané rajin makarya tur seneng nulungin ring umah. Singkat cerita, Ni Kesuna dikutuk olih ibunnyane ulian maplalianan ring tukad ngantos wengi. Ibunnyané duka, raris ngicalang Ni Kesuna. Ngantenang adinnyane kasangsarain, Ni Bawang raris makenyem. Diusir, Ni Kesuna langsung ngeling tur lunga ka alas. Raris wenten paksi asiki rauh tur nglempag sirah Ni Kesuna. Nénten ja sakit, Ni Kesuna ngamolihang akeh perhiasan mas. Punika mawinan Ni Kesuna madue manah sane mulia lan nenten iri ati. Selanturnyane, Ni Kesuna taler mawali ka umah sareng perhiasan sane kapolihang. Manut tiang, Burung Kuning Cucuk taler ngambel awak Ni Bawang. Nanging santukan dane kalintang iri ati, dane tan kayun ngaturang mas ring Ida. Ida raris nglempag Ni bawang kantos keni pinakit, tur awakne kalikub antuk ulung.i pinakit, tur awakne kalikub antuk ulung.)
  • Covid-19 Nyalanin Sima Dresta Anyar  + (suba sepatutne jani nyalanin sima dresta anyar mangda ekonomi krama Baline mawali sakadi dumun.)
  • Gurbenur bali sane urati majeng krama bali  + (suksma majeng ring pangeter acara antuk galah sane kapaicang ring titiang, om swstyastu suksma aturang titiang majeng ring panuriksa suksma aturang titiang majeng ring para uleman, miwah bapak ibu pendamping. Anggayubagiang)
  • Puisi - Titiang Tan Uning - Ni Putu Ayu Suaningsih  + (tan uning ring pamargin gumi tan uning naptan uning ring pamargin gumi</br>tan uning napi sané rauh</br>tan uning pacang nemu pati</br>napi murip antuk rahayu</br>tan uning</br>titiang tan uning </br></br>sekat ipun rauh</br>manusané patisadug</br>prejani padem magrudug</br>satmaka keni grubug</br></br>sekat ipun rauh</br>banten akéh katur</br>ngastawa sada ngangsur</br>baktiné nglantur</br></br>sekat ipun rauh</br>kramané daah duuh</br>tan purun lunga ka lebuh</br>santukan panglalah ipun aluh</br></br>mangkin titiang padidi</br>katimpalin sepi</br>ngamanahang gering covid</br>madasar lawat puyung</br></br>kantos pidan Hyang Ibu ?</br>kantos pidan geringé matilar ?</br>napi ké niki titah Hyang Ibu?</br>mangda makasami meneng</br>adung sareng sameton </br>éling ring kawitan</br>tan uning</br>titiang tan uningg ring kawitan tan uning titiang tan uning)
  • Literature Melestarikan pantai yang ada dibali  + (tiang Lekad dibali Sampun 16 tahun, sampe tiang Lekad dibali Sampun 16 tahun, sampe tiang gede tiang Enu di Bali. semenjak tiang Ngoyong dibali tiang tau Pasih Ane asri ajak bersih.pantai Ane asri ajak Kedas adalah Pasih matan ai terbit , Pasih Padang galak , Pasih karang , ajak Pasih Sanur. raga sepatut nyane nyage kebersihan lan kelestarian Pasih Ane Ada dibali harus dijaga teken luung supaya tusing daki . sedek dina anutiang ajak timpal tiang Melancaran ke Pasih ajak tiang nyingakin bule Ane sedeng nuduk Luu di pasih, tiang berfikir sejenak Yen samian Luu di Pasih raga Jemak maka Luu Ane Ada di Pasih pacang Ical ajak Pesisi pasihe sayan asri lan Kedas . ajak Pesisi pasihe sayan asri lan Kedas .)
  • dirty river in bali  + (tiang berharap Tukad Badung dadi lebih kedtiang berharap Tukad Badung dadi lebih kedas lan ten daki. Pemerintah lan masyarakat Bali lebih perhatian teken lingkungan sekitar, terutama teken Tukad di Bali. Pedagang disisin Tukad Badung ten dadi ngutang luu ngawag ngawag lan ngutang limbah ngawag ngawag ke Tukad Badung. Krana yen Tukad Badung mampet krana luu, ento lakar ngranayang banjir lan bau ten sedap. Yeh mewarna coklat lan be ane di Tukad Badung mati. Nike harapan saya, dumogi diwujudkan.ati. Nike harapan saya, dumogi diwujudkan.)
  • badung river  + (tiang berharap Tukad Badung dadi lebih kedtiang berharap Tukad Badung dadi lebih kedas lan ten daki. Pemerintah lan masyarakat Bali lebih perhatian teken lingkungan sekitar, terutama teken Tukad di Bali. Pedagang disisin Tukad Badung ten dadi ngutang luu ngawag ngawag lan ngutang limbah ngawag ngawag ke Tukad Badung. Krana yen Tukad Badung mampet krana luu, ento lakar ngranayang banjir lan bau ten sedap. Yeh mewarna coklat lan be ane di Tukad Badung mati. Nike harapan saya, dumogi diwujudkan.ati. Nike harapan saya, dumogi diwujudkan.)
  • toll road  + (tiang demen jalan tol ampun nyak tenang negak motor tusing ade kahus metabrakan)
  • Literature Margi usak  + (tiang ibi Teke uling masuk lwat jalan agung.Dimukak peken Nike Margi mobil lan motor Nike bolong bolong.Dadine pengguna jalan Nike terganggu LAN Ten nyaman. Tiang nunas ring pemerintah mangde Margi Nike mebenin . Mangde pengguna Margi nyaman LAN tenang .)
  • Literature Pertunjukkan Seni Tari bali  + (tiang lan keluarga tiang liburan ke festivtiang lan keluarga tiang liburan ke festival pkb (pertunjukan kesenian bali) ane metongos di art center paek kampus isi denpasar.</br>ritatkala keluarga tiang lakar liburan ke festival pkb (pertunjukan kesenian bali) karna pkb paek ajak umah tiang e. </br>nanging jani pkb nike magentos joh pisan ring umah tiange, pkb jani magentos di klungkung.</br>nike ngeranaang tiang lan keluarga tiang e keweh lakar liburan ke pkb.</br>pengapian titiang benjang pungkuran pkb nike ten magentos joh pisan, apang tiang lan keluarga tiang e ngidang menikmati liburan pkb ngancan warsa.idang menikmati liburan pkb ngancan warsa.)
  • Ni Kadek Andien Mei cahya  + (tiang malajah dismpn 2 ane ada di jalan gutiang malajah dismpn 2 ane ada di jalan gunung agung nomer 107 denpasar . tiang berangkat masuk jam 7 lan mulih jam 12 . meme tiang suba ngatehin tiang mulih lan berangkat , tiang ada disekolah malajah basa bali. tanggal 17 agustus tiang milu upacara bendera diarea smpn 2s tiang milu upacara bendera diarea smpn 2)
  • Literature keritik  + (tiang pas ke pure sai sajan nepuk jalan usak)
  • Singer  + (tiang sai mebalih penyanyi penyanyi indonetiang sai mebalih penyanyi penyanyi indonesia sane kaloktah ke dura negara cara Raissa, Mahalini, Isyana Saraswati miwah sane lianan. ipun madue suara sane becik lan madue bakat</br>anteg ka dura negara. ring Bali akeh anak penyanyi penyanyi sane madue suara sane becik lan bakat sane akeh. sakewala penyanyi penyanyi nika nenten kasub kanti ka dura negara. tiang jagi penyanyi penyanyi Bali nika dados kalohtah kanti ka dura negara. ipun ngelah suara sane becik lan bakat sane akeh, tiang lantas dot penyanyi penyanyi nika kasub kanti liu anak sane uning penyanyi penyanyi Bali nika. tiang jagi ngalimbakan informasi indik penyanyi penyanyi punika. informasi indik penyanyi penyanyi punika.)
  • learn balinese  + (tiang semeng semeng suba pragat mekiken latiang semeng semeng suba pragat mekiken lakar melukat kegrie ngajak timpal timpal mekejang lakar nunas kerahayuan ajak mekejang. suba kajak onyang makumpul jek langsung majalan ke grie, neked suba digrie suba ngabe banten lan megenepang. payasane suba aeng aeng, ane luh luhne suba mekamben songket mekace mata lan suba barak bibihe ane muanin masen patuh mekace mata selem. suba mecelep kegrie ditu lante tusing nawang ngomong ape lenan ken om swastiastu. kajak onyang bingung lakar ngomong ape yening tusing bise ngomong bahasa bali. takonin lante teken ratu pedande nganggon bahasa bali alus ane lenan tusing ade ne ngerti lan paling lakar mesaut engken. aget ne ade timpale ane bise ngomong alus nanging bedik bedik, ia ane mesaut ajak didian ane len tusing ngerti. yening tusing ade timpale ento tusing nawang lakar ngomong ape. onye ngomongne nganggon basa indonesia teken ratu pedande. ditu suba orahine teken ratu pedande apang ajak onye melajahin bahasa bali. suudan melukat ento ajak onye mare ngerti pentingne melajahin base bali. apang tusing payasane gen aeng nanging tusing bise basa bali.ne gen aeng nanging tusing bise basa bali.)
  • Traditional games are gone  + (timpal-timpal, nu inget teken playanang dutimpal-timpal, nu inget teken playanang dugas nu cerik?. Pidan sebilang libur pastu uling semenga sube melali meplayanang, jani sube gede bangun tengai langsung main hp. Cerik-cerik ne konden masuk jek sube meplayanang hp, murid-murid lepas masuk sube nyemak hp, sg inget teken makan. Len kene terus jek ilang lakar tradisi-tradisi, playanang, mekejang ilang ulian gumi sube canggih. Tiang dot nepukin cerik-cerik mewariskan budaya tradisional lan rerame membatasi anak-anak ne apang tusing kecanduan main hp.ak-anak ne apang tusing kecanduan main hp.)
  • Traditional games are gone?  + (timpal-timpal, nu inget teken playanang dutimpal-timpal, nu inget teken playanang dugas nu cerik?. Pidan sebilang libur pastu uling semenga sube melali meplayanang, jani sube gede bangun tengai langsung main hp. Cerik-cerik ne konden masuk jek sube meplayanang hp, murid-murid lepas masuk sube nyemak hp, sg inget teken makan. Len kene terus jek ilang lakar tradisi-tradisi, playanang, mekejang ilang ulian gumi sube canggih. Tiang dot nepukin cerik-cerik mewariskan budaya tradisional lan rerame membatasi anak-anak ne apang tusing kecanduan main hp.ak-anak ne apang tusing kecanduan main hp.)
  • Literature jembatan susut roboh  + (titi usak)
  • harapan titiang anggen kedepan nya  + (titiang berharap untuk kedepan nya lowongan pekerjaan di perbanyak, ajak jalan jalan ane sube usak usak LAN bolong bolong, LAN masalah sampah sane numpuk, lan pembersihan git got samping jalan ane sai banjir)
  • yowana sane demen mejudi online  + (titiang sampun sai nepukin timpal-timpal ltitiang sampun sai nepukin timpal-timpal lan keluarga kecanduan judi online. titiang sampun sesai mengingatkan timpal’ lan keluarga sane demen judi online mangda suud ulian sampun liu korban sane ngelah utang piutang sane liu. nanging timpal’ tiang lan keluarga sane sampun kecanduan ten ngidang berhenti titiang sampun sesai nepukin timpal lan keluarga titiang nyilih pis anggon makan ulian pipis gaji lan bekel sampun meanggon mejudi online. titiang berharap mangda pemerintah sane bersangkutan menutup lan memblokir situs judi online mangda ten wenten malih korban ulian judi online. lan titiang wenten saran mangda yowana ten buin main judi online contoh ane kapertame main game sane memiliki sisi positif lan ilmu, kadue olahraga contohne mai voli,basket,bola, contoh sane katige mace buku sane mendidik lan wenten ilmune, ngiring yowana sareng sami kurangi kegiatan sane negatif mangda hidup iragene setata positifegatif mangda hidup iragene setata positif)
  • Literature Rindu Tanah Bali  + (titiang siswa SMA Negeri 1 Tabanan titiang sebenarnyane uling sumatra nangin tiang sayang banget kapining bali lan sesate kangen sareng bali gumi bali puniki sanget asri lan pariwisata nyane luung lan asri. "TIANG SANGET KANGEN SARENG BALI")
  • tolerance and harmony  + (toleransi nike konsep modern anggen menggatoleransi nike konsep modern anggen menggambarkan sikap saling menghargai miwah kerja sama antara kelompok masyarakat sareng beragam perbedaan. maka saking itu, toleransi menjadi sikap sane sangat penting karena merupakan tindakan yang menghormati keragaman latar belakang, pandangan, miwah kepercayaan. </br>toleransi digolongkan sebagai sifat positif anggen nyage kerukunan miwah sebagai besik upaya pencegahan konflik ring bermasyarakat. Sikap toleransi nike harus diperkenalkan sejak dini. Kerukunan beragama inggih punika keadaan hubungan antarumat beragama sane dilandasi toleransi, saling pengertian miwah saling menghormati dalam pengamalan ajaran agama serta kerjasama dalam kehidupan bermasyarakat. kerukunan umat beragama keto ditentukan oleh dua faktor, yakni sikap miwah prilaku umat beragama serta kebijakan negara/pemerintah yang kondusif bagi kerukunan. Bila dilihat dalam kehidupan sehari-hari antara toleransi sareng kerukunan nenten </br>wenten perbedaan, namun yen ditelusuri bahwa toleransi merupakan sikap atau refleksi </br>saking kerukunan. sedangkan kerukunan mempertemukan unsur-unsur yang berbeda. </br>toleransi miwah kerukunan antar idup sesama yowana di indonesia sudah tumbuh miwah </br>berkembang saking dulu, ne telah diwarisi oleh leluhur bangsa saking tuwun temurun </br>sampai sekarang. Tujuan kerukunan antar agama terdapat ring agama nike sendiri sesuai sareng </br>kaidah-kaidah agama serta merealisasikan dalam kehidupan bersama. tujuan penganut </br>agama adalah punapi menjadikan kehidupan penganutnya bernilai miwah bermakna, </br>artinya ayen manusia idup tanpa agama, keto artinya ia idup tanpa nilai miwah makna. perbedaan antar umat beragama selalu menimbulkan </br>perselihan bagi agama lain yang kurang memahami keberadaan agama tersebut sig </br>suatu negara yang masyarakatnya majemuk. </br>perbedaan diciptakan bukan untuk permusuhan tetapi punapi </br>menumbuhkan konsolidasi miwah keterbukaan demi terwujudnya persatuan, hal ne mayusa </br>dilakukan sareng cara berdialog antar umat beragama sebagai langkah awal menuju </br>kerukunan miwah perdamaian. kerukunan antar umat beragama polih diwujudkan sareng saling menghargai rasa, saling menghargai, toleransi antar umat beragama, nenten memaksakan seseorang untuk memeluk agama tertentu, melaksanakan ibadah sesuai agamanya, mematuhi peraturan keagamaan baik dalam agamanya sareng peraturan negara atau pemerintah. </br>Sareng demikian akan polih tercipta keamanan miwah kenyamanan antar umat beragama, ketentraman miwah kenyamanan di lingkungan masyarakat berbangsa miwah bernegara. contoh perilaku kerukunan antar umat berbeda agama: </br>berkelakuan untuk tetap menyayangi miwah menghormati yen wenten masyarakat yang sedang menjalankan ibadahnya. </br>nenten taen membedakan antar pemeluk agama yang besik sareng lainnya. </br>tetap berteman sareng orang yang berbeda agama. </br>bersikap adil dalam segala hal walaupun berbeda agama. </br>nenten taen mengganggu atau berkata nenten baik kepada orang yang berbeda agama.nten baik kepada orang yang berbeda agama.)
  • Literature wajib diisi  + (tulis deskripsi 5 sampai 15 kalimat berbahasa Bali)
  • Literature pelancong di bali  + (turis ne di bali tatkala tiang melali ke turis ne di bali</br></br>tatkala tiang melali ke objek wisata,tiang makesyab liu turis di bali ne ane nawang teken ajeg ring bali.</br>lamun anak baline sing nawang teken ajeg ne bali puniki.</br>liu ane tusing ngelestariang pulau baline.</br>krana ia sing nawang akude berharga ne pulau bali puniki.</br>masyarakat di baline tusing bangga teken ane ade di bali puniki.</br>uling tradisi lan budaya baline.</br>napi malih turis ane nawang indik sane sampun pulau bali.</br>kadang kadang liu touris ne ane mekite ngoyong dini.</br>durusang tiang berharap warga baline patut ngelestariang tradisi lan budaya di bali.</br>jebongan ngejage jagat baline </br>lan.</br>krana lamun tusing iraga nyen biin ane ngelestariang jagat baline.</br>iraga dadi nak bali patutne bangga jagi pulau bali ne asri.</br>taler anak tourist ane dueg mabasa bali teken iraga ane asli bali. </br>perah iraga dadi nak bali patut bisa basa bali. iraga dadi nak bali patut bisa basa bali.)
  • Literature agar bali lebih baik  + (tyang dadi nak bali ngarepang mangde bali state ajeg lan lestari .lan mangde bali bebas sareng luu plastik .lan mangde kemiskinan ring bali berkurang. lan jalan ring pedesaan mangde becik. lan mangde wntn lowongan pekerjaan sane liu.)
  • Perkembangan Pariwisata Ring Bali  + (tyang harap kedepannya Bali lebih ngembangtyang harap kedepannya Bali lebih ngembangin objek wisata ne, kerana pariwisata ento pokok pencaharian liunan anak di Bali. Yen dadi nyemak conto irage patut ngembangin objek wisata care pantai, air terjun, desa wisata, lan ane lenan sane berbau alam, sing cuman untuk memperluas tongos gegaen anak" bali, ento masi meguna apang Bali lebih dikenal dunia. Tyang harap juga Bali apang lebih tegas ajak tourist" sareng wisatawan luar Bali, apang tusing ade kejadian care waktu nyepi lalu. Nggih ento dogen harapan tyang, Matur Suksmagih ento dogen harapan tyang, Matur Suksma)
  • Literature Tidak berjudul  + (tyang medue misan mewasta angel disabilitatyang medue misan mewasta angel disabilitas nenten mresidayang mejalan , mangkin umurne sampun 10th kurang lebih , lan misan tyange medue adik beda 1th , mangkin adine sampun masekolah nanging angel nenten masekolah, setiap hari angel milu ngatehin adikne mesekolah , setiap hari pun angel metakon teken ibukne "buk angel kapan sekolah? Angel dot milu masuk ngajak adik" sebet hati iraga sekeluarga ningehang angel care keto , walaupun angel sing ngidang mejalan tapi angel seorang anak yang sangat cantik dan pintar , karna walaupun angel tusing sekolah seperti anak-anak yang lainnya nanging angel sampun bisa berhitung, bernyanyi, bahkan menghapal abjad, harapan tiang kepada pemerintah semoga angel dapat di berikan pasilitas yang layak Apang angel bisa sekolah seperti anak-anak lainnya walaupun sekolah khusus anak-anak lainnya walaupun sekolah khusus)
  • Literature Ulun subak bukit jati bangli  + (uaning asapunika, kehipun panyungsung purauaning asapunika, kehipun panyungsung pura kernBukit Jati sane taler aktif kirang langkung 776 orang. Krama sane taler aktif irika wit saking papat kelurahan inggih punika Bebalang, Desa Tamanbali, Bunutin lan Demulih. Saking mawon krama ne ten aktif wit saking samian subak kering ring Bangli.it saking samian subak kering ring Bangli.)
  • Literature bukit jati bangli  + (uaning asapunika, kehipun panyungsung purauaning asapunika, kehipun panyungsung pura kernBukit Jati sane taler aktif kirang langkung 776 orang. Krama sane taler aktif irika wit saking papat kelurahan inggih punika Bebalang, Desa Tamanbali, Bunutin lan Demulih. Saking mawon krama ne ten aktif wit saking samian subak kering ring Bangli.it saking samian subak kering ring Bangli.)
  • PENCABULAN ANAK DI BAWAH UMUR  + (video anak istri sane kari alit di lecehkavideo anak istri sane kari alit di lecehkan RA(20), ring tegal punike dados viral di media sosial. Mirisne kasuse nike mare tawange pas semeton anake istri punike nyingakin video korban ring aplikasi facebook. Pihak keluarga ngenggalang ngelaporang ke kantor polisi. Doni saleh ngorahang, RA sampun diamankan tur kari menjalani pemeriksaan. "Perbuatan punike dilakukan pelaku sampun 2 kali ring tegal," raosne, Buda(24/03/2021). Sementara itu, uling hasil penyelidikan sementara, RA ngaku ngerekam anggene ngubadin rindu kepada korban. Nanging, timpal pelaku ne nike sane nyebarang videone ke media sosial. "Modus ye ngerekam, apang ade pebalihe yen iye rindu." (sane nyebarang video) untuk sementara durung. Sane mangkin kene, UU ITE, yening orang tua korban dirugikan, iye ngae pengaduan tentang nike", raosne. Mangkin pelaku sampun di amankan sareng sejumlah barang bukti care pakaian lan hp tersangka RA. Polisi jerat RA dengan pasal 81 ayat (2). Polisi jerat RA dengan pasal 81 ayat (2).)
  • leadership  + (video ane misi tentang kepemimpinan utawi pemimpin lan video ane misi harapan tyang ajak calon pemimpin ring 2024 nyanan)
  • flooded streets  + (waktu to tiang lakar kerja kelompok ngajak timpal timpal tiange, waktu to sedeng sabeh tiang ngelewating jalan monang maning tongos ne di mukak smp negeri 7 denpasar ditu ternyata sedeng ade bencana banjir ulian bek ade sampah ne ade di gote)
  • Literature menggunakan bahasa bali sehari-hari  + (warga bali nenten samian mresidayang nganggen bahasa bali sewai-wai krana makasami nganggen bahasa indonesia antuk sewai-wai di jero miwah ring dije-dije, antuk nika ngawit mangkin makasami melajah antuk nganggen bahasa bali sewai-wai)
  • Literature Cita-cita saya jadi chef  + (wastan titiang Sintya Divayanti, tiang kelwastan titiang Sintya Divayanti, tiang kelas 11. Tiang mesekolah ring SMK Triatmajaya Tabanan. Tiang ngalih jurusan tata boga, krane tiang demen memasak. Di jumah tiange, tiang suai memasak barengin dadong tiange. Cita-cita tiange dadi chef. Astungkara cita-cita tiange ento tercapai.Astungkara cita-cita tiange ento tercapai.)
  • Literature cita-cita saya menjadi chef  + (wastan titiang Sintya Divayanti, tiang kelwastan titiang Sintya Divayanti, tiang kelas 11. Tiang mesekolah ring SMK Triatmajaya Tabanan. Tiang ngalih jurusan tata boga, krane tiang demen memasak. Di jumah tiange, tiang suai memasak barengin dadong tiange. Cita-cita tiange dadi chef. Astungkara cita-cita tiange ento tercapai.Astungkara cita-cita tiange ento tercapai.)
  • Essay on Save Water Save Life  + (yeh nika sumber kehidupan irage sane paling penting ring kehidupan irage lan irage patut ngiritang yeh punika lan nenten dados ngutang” yeh .)
  • Literature pemimpin yang berkualitas  + (yen cara tiang pemimpin sane melah ane lakar kapilih ring pemilu 2024,ne jujur lan bertanggung jawab yen cara kramane pemimpin ane melah ken ken?..)
  • -  + (yen suba paak nyepine suba liu truna truniyen suba paak nyepine suba liu truna truni ane ngarap ogoh-ogohh anggon arak pas rainan pengerupuk. dugas pandemi ade kebijakan pemerintah ane tusing ngemaang ogoh-ogoh diarak pas pengerupukan. kebijakan ento ngae truna truni dibali merase kecewa karna ogoh-ogoh ento tradisi dibali yening tusing ade ogoh-ogoh takut tradisi ento ilang. karna pandemi ogoh-ogoh tusing dadi arak pas pengerupakan. suba ade duang tiban ogoh-ogoh ento tusing baang diarak tujuanne apang ajak konyang tusing terpapar virus corona. ogoh -ogoh ento tradisi bali yening tusing ade ogoh ogoh ade ane kuang. jani ne suba baang ngarak ogoh-ogoh ajak konyang bagia. tradisi ogoh-ogoh ento tusing dadi ilang nanging apang ajak konyang selamet onye harus ningehang lan ngelaksanayang kebijakanne pemerintah. tradisi ogoh-ogoh tusing kal ilang karna pandemi karna harus tetep lestariang.arna pandemi karna harus tetep lestariang.)
  • Literature Cara penggunaan bahasa Bali dalam masyarakat  + (yening di lingkungan sekitar tiang sewai-wai kapah nganggo basa Bali, Iraga patutne ngajegang basa Bali ,Iraga pinaka sisya patutne ngresepan basa Bali ring parajanane)
  • Manggala Jagat Momoangkara Panjak Sengsara  + (yening mapikayun dados raja, napikeh manahyening mapikayun dados raja, napikeh manah punika patut kalaksanayang? yening patut, sami kayun dados raja. Napi pikenohnyane dados raja sujatinipun? napikeh parilaksana loba wenten ritatkala dados sang sane ngisiang jagat?</br></br>Loba wiadin momo inggih punika wantah silih tunggil parilaksana iri hati. Sane madue parilaksana loba momo punika pastika mapikayun sane akeh, nenten ngeringwang napikeh parilaksana punika becik manut ring awig-awig utawi nenten. Pinih utama, napi sane dados pikayunan ipun kedagingin. </br></br>Bawi Srenggi unteng manah ipun sareng Dewi Sri nglantur ngrebeda ring jagate. Minakadi conto pemimpin sane manipulatif utawi drawaka, ritatkala manah ipun nenten kedagingin, pastika ipun nganggen ngeka daya antuk nagingin manah ipun. Pastika panjak pacang sengsara taler ngawetuang angganipun. </br></br>Yening kamanahang parilaksana momo angkara punika nenten kamangguhin becik.o angkara punika nenten kamangguhin becik.)
  • Lawar Bali, a Symbol of Harmony of Residents in Bali  + (yening ningehang kata "Bali" hal sane kapayening ningehang kata "Bali" hal sane kapartama sane kebayang inggih punika pura, pasih, eksotik lan kebus. Bali berasal saking kata "Bal" sane maarti kekuatan yening "Bali" inggih punika pengorbanan. Provinsi Bali inggih punika silih sinunggil provinsi sane cukup terkenal ring indonesia krana madue aset devisa negara indonesia yang cukup tinggi sane marupa bidang pariwisatanyane lan madue kaindahan alam utawi budaya sane mawinan Bali terkenal. selain ento, Bali masih madue citra rasa kuliner tradisional sane mantap lan ngaenang ngiler. kuliner tradisional sane kabaosang inggih punika lawar. Lawar inggih punika khas krama bali sane unik. sane mawinan unik inggih punika teknik ngaryanin lawar. teknik ngaryanin lawar niki boye je tios nganggen alat utawi sane lianaan malainkan nganggen tangan kaadukin baan bahan-bahan sane khas. bahannya minakadi jukut-jukutan, basa (bumbu) khas bali sane mawasta basa rajang, nyuh sane kekikih (keparut), sera (terasi), lan daging sane sampun katektek (cincang). Lawar ring bali akeh mawasta tergantung jenis daging lan jukutnyane. </br>Sane mawinan lawar di simbolkan ajengan kerahayuan lan kerajegan krana lawar madue makna sane dalem sane kaanggen antuk acara pengangkatan Gubernur/ kepala daerah apang dados dadi pemimpin memaksimalkan potensi-potensi krama sane lianan apang menghasilkan kerahayuan lan karajegan. selain ento lawar masih ngidang anggen meningkatkan perekonomian Bali apabuin ring masa pademi COVID-19 puniki. sane ngawinan gumi gerit tur keweh ngembangan pejalan hidup lan ngaenang anake sengasara.ejalan hidup lan ngaenang anake sengasara.)
  • Átmanà Shanti (Music Performance)  + (Átmanà santhi inggih punika komposisi karaÁtmanà santhi inggih punika komposisi karawitan anggen ngiringan tari penyambutan sane karipta olih I Wayan Arya Bisma. Ipun mawit sakeng banjar Pujung Kelod, Desa Sebatu, Tegallalang, Gianyar. Arya Bisma sedeng melajahang raga dados mahasisya ring Institur Seni Indonesia Denpasar. Átmanà kasuksmane manah, utawi kayun. Santhi madue kasuksman damai utawi rahayu. Átmanà santhi yening kajangkepan prasida madue arti pikayun sane becik utawi manah sane rahayu. Yening paiketane sareng tari penyambutan madue kasuksman pinaka penyanggra antuk manah sane rahayu. Unteng pikayun sakeng garapan puniki inggian nganinin indik kawentenan kayun I Manusa sane setata matiosan turmaning mabinayan. Indike punika prasida kacihnayang sakeng patet utawi saih sane kecag-kecog kaanggen ngewangun garapan puniki. Taler sikut tabuh ring soang-soang anggane nenten tetep utawi matiosan. </br></br>Wangun sakeng tabuh punik kakepah dados tiga, inggih punika: Kawitan, Pengawak, Pengecet. Ring sekancan pah-pahan punika malih kakepah dados makudang-kudang baga. Punika taler ring baga-bagane punika kadagingin gending penyalit, pinaka penuntun utawi margi anggen nuju baga selanturnyane. </br></br>Wangun Komposisi Musik</br>1. Kawitan</br>i. Tabuh puniki kakawitin antuk reong, raris kelanturan olih piranti gamelan sami. Patet sane kaanggen ring baga puniki sekadi patet Pangeter Agung, Sunaren, Selendro Agung. </br>ii. Ring baga pepeson kakepah dados kalih inggih punika A miwah B. Sane kasusun antuk A A penyalit B B. Ring baga A nganggen patet selendro Agung. Ring baga puniki nganggen teknik trompong ngembat miwah nyilih asih, sakemaon kabaktayang olih reong. Raris kelanturang ring baga penyalit sane bawak pisan nganggen patet sunaren, tembung, pangeter Agung. </br>2. Penyalit, baga penyalit puniki dados titi pengancan sakeng kawitan nuju pengawak. Penyalit puniki medaging kebyar nganggen patet pangenter agung tur kelanturan antuk modulasi nganggen patet selendro alit. </br>3. Pengawak, ring baga pengawak, Bisma nganggen pola sakeng tabuh palegongan legod bawa. Pengawak puniki sang pengrawit taler ngunggulang suaran suling antuk nganggen patet selndro alit rari kelanturang modulasi nganggen patet sunaren. </br>4. Penyalit, ring baga penyalit puniki taler pinaka titi anggen nuju ka baga pengecet. Iriki taler nganggen pola pengetog sane ketekan kajarnyane nenten ajeg. Patet sane kaangen inggih punika Sunaren lan pengenter agung.</br>5. Pengecet, ring baga kakepah dados 3. Nggih punika A, B miwah Pekaad. Pola A penyalit B penyalit A penyalit B penyalit Pekaad. Ring pola A nganggen teknik nyongnyong sane mawit sakeng gending selonding, turmaning nganggen patet pengenter Agung. Raris kelanturang antuk penyalit raris nuju ke pola B. Ring pola B sane dados unteng inggih punika gangsa, kantilan, reong, penyacah miwah calung pinaka pemanis. Raris ngelantur ke penyalit malih nganggen patey sunaren miwah tembung. Raris ring pekaad nganggen patet pangenter Agung miwah selendro alit. Taler ring baga pekaad medaging akidik gedig kekebyaran, miwah ring baga kendang nganggen pola leluangan.</br>Komposisi tabuh tari penyambutan puniki nganggen gamelan Semarandhana. Gamelan semarandhana pinaka angkepan sakeng gamelan gong kebyar sareng hamelan semara pegulingan sane karipta olih bapak I Wayan Beratha duk waesa 1987. Napi mawinan Bisma nganggen gamelan semarandhana, santukan makueh ngamolihang patet, don gamelan sane akeh prasida dangan antuk mayasin gendinge puniki. Garapan Átmanà Santhi kasarengin olih yowana sakeng Sanggar Çudamani taler Sekaa Suling Nika Manu sakeng pengosekan. Sekaa Suling Nika Manu sakeng pengosekan.)
  • NUSA PENIDA SANE MACET  + (‘’OM SWASTYASTU’’. Suksma aturang titiang ‘’OM SWASTYASTU’’. Suksma aturang titiang antuk galah sane becik puniki. Para angga panureksa sane Wangiang titiang, sapunika taler, para semeton yowana sareng sami sane Tresnasihin titiang. Pinih ajeng ngiring ngaturang rasa Angayubagia ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning pasuecan Ida, iraga sareng sami mapupul iriki sajeroning acara Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi. Ring galahe mangkin, lugrayang titiang ngaturang Pidarta utawi Orasi sane mamurda ‘’NUSA PENIDA SANE MACET’’.</br> Para semeton yowana sareng sami, Nusa Penida inggih punika pulo sane kasuub ka dura Negara antuk kaindahan lan kaasrian Obyek Wisata ne, nanging sering pisan wenten macet ring Nusa Penida. Yadiastun ring dija manten wenten macet. punika sangkaning makudang-kudang pikobet minakadi margi sane cupit, genah parker sane kirang jimbar, akehnyane wisatawan sane malancaran ka Nusa Penida, akehnyane krama Nusa Penida sane makarya dados Supir utawi driver, akeh malih pikobet sane ngawinang macet ring Nusa Penida. Indike punika pacang ngawinang pikobet ring parajanane. Iraga nenten pacang rauh ring genah sane kaaptiang ring galah sane patut,sajeroning iraga mapamit riinan. Punika mawinan perlu pisan pawewehan margi ring Nusa Penida, sane matetujon ngirangin pikobet macet miwah nincapang galah malancaran. </br> Wantah asapunika sane prasida kaaturang titiang, mogi-mogi napi sane kaaturang titiang mawiguna antuk iraga sareng sami. Kirang langkung titiang nunas ampura tur puputang titiang antuk Parama santi ‘’OM SANTIH, SANTIH, SANTIH, OM’’ma santi ‘’OM SANTIH, SANTIH, SANTIH, OM’’)
  • PEMILU MAKA DASAR UTAMA NGUPAPIRA KEDAULATAN DEMOKRASI  + (“ PAMILU MAKA DASAR UTAMA NGUPAPIRA KADAU“ PAMILU MAKA DASAR UTAMA NGUPAPIRA KADAULATAN DEMOKRASI ”</br>"Om Swastyastu Om"</br>Kapertama majeng ring;</br>Angga Panitia Basa Bali Wiki sane wangiang titiang,</br>Para team angga panureksa sane singgihang titiang.</br></br> Angayubagia aturuningang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning malarapan sih asung kerta wara nugrahan Ida Sang Hyang Widhi, mawinan titiang pingkalih ida-dané sida mangguh karahajengan, sida masadu mapadu wedana rahinané mangkin. Gargita dahat manah titiang, riantuk kaicénin galah matur amatra, nganinin indik murdan pidartan titiang “ PAMILU MAKA DASAR UTAMA NGUPAPIRA KADAULATAN DEMOKRASI ”</br>Ida dané sareng sami, sayuwakti sekadi mangkin, rumasa sami sampun uning ring kawéntenan kauripané pamekas iriki ring Bali sayan sukerta, sangkaning pidabdab tur utsaha manggala pamerintah, manggala adat lan idadané para guru sareng sami. Inggian punika sampun kasidan mapikolih. Mungguing bhoga, upabhoga, lan paribhoga sami sampun sapatuta. Sarana makadi margi, listrik genah malajah marupa sekolah, gedung kesenian, pasar, miwah rumah sakit tur sané lienan sampun wénten kadi babuatané.Kawentenanne punika nenten lepas ring visi misi para angga pemimpin sane pinaka pancer pucuk utama dados guru wisesa. </br> Inggih idadane sareng sami mosang indik pancer utawi pucuk utama guru wisesa punika, minab sami sampun uning. Kawentenan pemimpin punika wantah titah saking krama, ring dija pamimpin punika kapilih ring pamilu olih sawewengkon kramanne. Mosang indike punika, pamilu wantah jalan utama angge titi pangancan ngemargiang kadaulatan lan demokrasi sane kasokong olih KPU, BAWASLU, miwah DKPP. </br>Ida dane sinamian sane banget kusumayang titiang. Sakadi ketah kauningin, kantos mangkin pamilu kalaksanayang olih Krama Indonesiane sane sampun mayusa kirang langkung 17 warsa. Yening wenten Krama sane nenten ngemiletin utawi nyarengin mamilih ring pamilu janten sampun kramane punika golput. Madasar antuk punika, idayang idadane ngayunin, napike yening golput punika becik, tur punapike idadane nenten nue kayun sutindih ring panegara punika? Idadane sareng sami, ring sajeroning iraga nindihin panegara puniki mamilih pemimpin ring pamilu punika mabuat pesan angge iraga ngunggahang pikayun mangda napi sane aptiang benjang pungkur sareng kramane sami sida kadagingin olih para angga calon pemimpin puniki, napimalih kawentenan pamilu puniki kamanggehang olih Pasal 3, Undang-undang Nomor 7 Tahun 2017 indik pamargi pamilu sane mandiri, jujur, adil, berkepastian hukum, tertib, terbuka, proporsional, profesional, akuntabel, efektif, l an efisien.</br>Inggih ida-dane sinamian sane mangkin idayang pilah lan pilih pamimpin sane manut ring arsa idadane, sampunang iraga saling curangin napi malih ngasut samaton ring pamilihan duaning pamilihan punika pacang ngemedalang pemimpin sane satya tur wicaksana. Yening iraga nenten milih pamimpin sane wicaksana janten panegara punika pacang kaon.</br>Inggih idadane, prasida titiang cutetang, kawentenan pamilu dahat mautama nyaga kadaulatan demokrasi tur angge mamilih pamimpin sane satya tur wicaksana.</br> Inggih,asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahé sané becik puniki. Matur suksma majeng ring uratian idadané, menawi wénten nénten manut ring kayun soang-soang, lugrahang titiang nunas gUng pangampura. Inggih puputang titiang bebaosan punika antuk parama santih.</br></br>"Om Shantih Shantih Shantih Om"a santih. "Om Shantih Shantih Shantih Om")
  • Pikobet lan Pengapti Wargi Bali  + (“ Pikobet lan Pengapti Wargi Bali” Ol“ Pikobet lan Pengapti Wargi Bali”</br> Olih :Rai Pramesti </br> </br>Om Swastyastu </br></br>Sane wangiang tityang angga panureksa </br>Sane kasumayang tityang para Nayaka Praja </br>Sane kasumayang tityang calon pamimpin Bali </br>lan semeton Bali sane tresna sihin tityang</br>Sadurung titiang ngelanturang matur, lugrayang tityang pinih ajeng iraga sareng sami nunas ica majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Maha Esa, duaning sangkaning pasuecan Ida, tityang ping kalih idadane prasida masadu ajeng ring galahe sane becik puniki.</br></br>Pulau Bali sampun kaloktah ke dura negara antuk keasrian Jagat Bali, kaloktah antuk seni lan budaya Bali. Nike sane mawinan akeh turis sane kadaut rawuh saking dura negara. Ring warsa 2023 sane pinaka warsa kampaye, lugrayang tiang pinaka wargi Bali sane madue pengapti ring pamimpin Bali sajabaning DPD RI wakil saking Bali, DPR RI wakil saking Bali lan Gubernur Bali. Makesami Pamimpin Bali pinaka murdaning Jagat Bali, sane pastika miragiyang pikobet wargi Bali. </br>Kaping pertama pikobet sane kantun wenten ring Bali inggih punika sampah utawi luu. Warta sane sampun Ida dane sami uning saking ngewacen utawi miragiang ring media sosial indik kebarakan ring TPA Suwung, TPA Gianyar lan TPA Mandung sane magenah ring Tabanan. Nenten kebarakan manten, wenten pikobet indik bau sampah utawi luu sane mawit saking TPST Kesiman Kertalangu. Akeh sampun program saking Nayaka Praja sami silih tunggil nyane ngirangin nganggen kantong plastik, lan nenten ngange piranti -piranti sane kaange apisanan. Sampah utawi luu sampun pastika nincap tiap warsa. Yening pikobet indik sampah puniki nenten prasida gelis kapuputang, sayuwakti makeueh pisan ngewetuang pikobet sane lian, minakadi banjir, toya ring tukad pacang cemer, lan keasrian Jagat Bali sane sampun kaloktah punika sayan ngeliep. </br>Kaping Kalih, pikobet punika indik kemacetan. Wenten makudang-kudang utsaha sane prasida kaambil anggen ngirangin kemacetan sane wenten ring Bali. Ring kawentenan pemerintah Bali sampun ngewantu ngawentenang transportasi umum sane ngewantu pamargi nyabran krama lan ngirangin kosek kawentenan kendaraan utawi kemacetan. Nanging, utsha punika nenten prasida ngirangin kemacetan sane wenten. </br>Majeng ring sang sane jagi kajudi dados pamucuk ring Bali, wakil Bali tityang banget ngaptiang mangdane urati tur digelis prasida muputang pikobet puniki. Dumogi prasida manggihin solusi sané becik mangda pikobet punika nénten sayan nglimbak. Dumogi stata prasida ngukuhang janji-janji politik salami kampaye tur simakrama, nenten mogbog ring janji-janji manis sane sampun metu lan kawedar ring galah simakrama lan sane sampun kasaksiang olih wargi Bali sinareng sami. Banget kaaptiang tityang para pamimpin Bali sami sane sampun kaapilih ring Februari 2024 prasida maparidabdab, mekarya program, sane mabuat pisan antuk ngirangin pikobet ring Bali antuk pemargi sane becik, lan ajeg. </br></br>Para semeton sareng sami, asapunika sane prasida antuk tityang matur, manawita wenten sane nenten manut ring arsa minakadi anggah ungguhin basa basita, tityang nunas geng rena sinampura. </br>Makawasananing atur puputang tityang antuk parama shanti </br>Om Shanti, Shanti, Shanti Om.rama shanti Om Shanti, Shanti, Shanti Om.)
  • Anak Istri Benteng Utama Nglawan Panglimbak Hoax  + (“Anak Istri Benteng Utama Nglawan Panglimb“Anak Istri Benteng Utama Nglawan Panglimbak Hoax”</br>Ring aab jagat globalisasi sekadi mangkin, akeh informasi sane ngewantu taler sane mapikenoh anggen masyarakat, nanging wenten taler infomasi sane iwang lan sisip sane kasobyahang olih anak anak sane nenten bertanggung jawab sane ngawinang mara baya yening kasobyahang ring masyarakat. Informasi punika nenten meweh kaakses minakadi anak alit sekadi mangkin. Deriki peran anak istri dados pinaka benteng sane utama ritatkala menghadapi hoax, sapisanan pinaka duta literasi media sosial santukan sujatinyane anak alit punika raket sareng sosok ibu. Murdan berita hoax punika biasane menarik minakadi sisi emosional ring anake. Berita hoax punika akeh tetujonnyane silih sinunggil inggih punika kaanggen mecah belah pinaka masyarakat.</br> Anak istri pinaka ibu mangda prasida ngarahin rabin miwah lingkungannyane mangda prasida nyuudin penyebaran hoax puniki. Pinaka nincapang budaya literasi ring anak alit miwah lingkungan pinaka sarana informasi sane utuh miwah akurat nika sane pacang ngametuang budaya baca, nincapang sumber daya manusia taler nenten keni berita hoax sane kakaryanin olih jatma-jatma sane neten bertanggung jawab. Biasane anak luh punika merasa ten percaya diri miwah merasa kirang wikan yening kesandingin olih anak len, nika sane mawinan jejeh antuk maosang unteng pikayunnyane yening ngemolihang informasi sane iwang. Anak luh pinaka agen literasi patut menangkal hoax lan prasida nguningang berita sane logis lan nakehang berita sane penting utawi nenten penting yening berita punika kasobyahang. Pinaka kawentenan peran anak luh punika pastika meminimalisir berita hoax sane wenten ring jagat. Ring sajeroning nyanggra "Hari Perempuan Internasional" sumangdane anak istri sida ngabinayang sane encen orti sane nenten patut utawi nenten nyarengin ngwantu panglimbak ajah-ajahan guru rupaka sane mautama ring kulawarga kawekas.upaka sane mautama ring kulawarga kawekas.)
  • Gayus Tambunan  + (“Andai ku Gayus Tambunan, yang bisa pergi “Andai ku Gayus Tambunan, yang bisa pergi ke Bali.” Ene kutipan lagu majudul Gayus Tambunan ane taen viral warsa ane pidan. Ane tonden nawang nyen ento Gayus Tambunan, tiang lakar nyatuaang bedik. Gayus Tambunan ento adan mantan PNS Direktorat Jenderal Pajak. Ia ngelah kasugihan miliaran. Tusing ada anak lakar percaya PNS ngidang sugih keto. Bawak satua, ia majuk dipidana 20 tahun penjara ulian dadi mafia pajak. Lantas apa ane dadi plajahin uli kasus ene? Pemerintah, pejabat, I raga ajak makejang, harus jujur. Tusing dadi korupsi, tusing dadi ngrugiang anak len. Ingat karma pala. Kasugihan ento tusing ja lakar aba mati.. Kasugihan ento tusing ja lakar aba mati.)
  • Memperketat aturan majeng ring wisatawan asing  + (“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Di“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani. Oleh Para Calon Pemimpin Bali?"</br>Om Swastiastu:</br> Sane wangiang titiang: angga panureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami.</br> Bali inggih punika provinsi sane sugih pisan mawit saking budaya tradisi,makanan, genah wisata muah sane lianan. Nike sane ngawinan para turis-turis saking dura negara rauh meriki ke Bali. Turis-turis, sane rauh punika ipun, nenten uning antuk kawentenan awig-awig. ring Bali. Conto sane pinih kongkret bule sane sane nenten nganggen busana munggah ring genah suci sane megenah ring sinalih tunggil pura ring Bali, wus kenten kasus bule ugal-ugalan makta sepeda motor ring jalan raya.</br> Pengaptin titiange majeng ring calon menggala Bali sane kapilih ring Remilu 2024 niki. Sumangdane memperketat aturan majeng ring wisatawan asing sane. rauh ke Bali. Utamanyane aturan majeng bule sane mewisata ke genah-genah suci lan aturan berkendara ring margi agung.</br> Ainggih, wantah asapunika prasida aturang titiang, yening wenteng iwang titiang matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titiang numas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramashanti</br>Om Shanti Shanti Shanti Omuk Paramashanti Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • permasalahan lingkungan dan menjaga lingkungan agar lestari  + (“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Di“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani Oleh Para Calon Pemimpin Bali?”</br>Om Swastiastu</br>Sane wangiang titiang angga panureksa makesami, sane wangiang titian Tim Basa Bali taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayubagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, dumaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami.</br>Ring Bali, silih sinunggil tatujon wisata sané kasub ring Indonésia, wénten makudang-kudang pikobet sané mabuat pisan sané patut kauratiang para pamimpin ring masa sané jagi rauh. Sesuratan puniki matetujon antuk nyihnayang pikobet sané pinih mabuat sané patut kaungkulin olih calon pamimpin ring Bali. Silih sinunggil pikobet sane pinih penting ring Bali inggih punika degradasi lingkungan. Urbanisasi sané gelis pisan miwah panglimbak pariwisata sampun ngawinang kakirangan alas, polusi toya, miwah pikobet indik pengelolaan limbah.</br>Pangaptin titiange majeng ring calon menggala Bali sane kapilih ring pemilu 2024 niki sumangdane patut ngutamayang kawagedan palemahanné mangda prasida ngalestariang kaluihan alam ring nusa Bali miwah mastikayang kawéntenan kramannyané ring masa sané jagi rauh. Antuk nanganin pikobet sané mabuat puniki, para jana patut ngutamayang pamargin kebijakan miwah prakarsa sané nyokong parilaksana sané lestari. Puniki rumasuk investasi ring sumber energi terbarukan, promosi ekowisata, miwah ngukuhang awig-awig indik pengelolaan limbah.</br>Ainggih wantah asapunika prasida aturang titian, yening wenten iwang titian matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titian nunas sinampura sineb titiang antuk Paramashanti.</br></br>Om Shanti Shanti Shanti Om.Paramashanti. Om Shanti Shanti Shanti Om.)
  • Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani Oleh Para Calon Pemimpin Bali  + (“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Di“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani Oleh Para Calon Pemimpin Bali?”</br>Om Swastiastu;</br>Sane wangiang titiang: angga panureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami.</br>Bali wantah silih tunggil destinasi wisata sané kasenengin olih wisatawan domestik miwah mancanegara. Nanging, kawéntenan krama lokal miwah wisatawan sané akéh ring propinsi puniki ngawinang akéh pisan sampah. Indiké punika ngawinang Bali dados ikon pariwisata Indonésia sané nénten kaunggahang ring peringkat pariwisata dunia. Limbah punika wantah silih tunggil pikobet sané patut kauratiang, ngawit saking kawéntenan sampah ring tukad sané ngungsi ka segara ngantos sampah sané ngusak margi-margi ring nusa déwa. Sané dados pikobet, akéhan sampah punika marupa plastik sané méweh pisan karusak.</br>Pengaptin titiange majeng ring calon menggala Bali sane kapilih ring Pemilu 2024 niki, sumangdane memperketat aturan majeng ring wisatawan asing sane rauh ke Bali. Utamanyane aturan majeng bule sane mewisata ke genah-genah suci lan aturan berkendara ring margi agung.</br>Ainggih, wantah asapunika prasida aturang titiang, yening wenteng iwang titiang matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramashanti</br>Om Shanti Shanti Shanti Omuk Paramashanti Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • -  + (“BALINE MANGKIN” BALI punika silih tunggil“BALINE MANGKIN”</br>BALI punika silih tunggil provinsi sane wenten ring Indonesia, BALI kasub santukan pariwisatanyane .</br>Maolrebe khanan buana sane becik, genah sane becik , genah sane becik tur krama sane ajer-ajer keasrian kadruang oleh bali ngardi msatmane akeh jagi meneng ring bali .punika mawinan panglimbak bisnis ring baga pariwisata nyangsan nincap tur nglimbak sekadi akeh nyane wenten villa,hotel,restoran,resot,club,miwah bisnis sane tiosan .bisnis pariwisata ring bali prasida nincapang perekonomian Bali ,nanging nyasan ngelimbak pariwisatane ring bali akeh taler wenten pikobet sekadi pikobet indik lulu/mis ring Bali </br></br>Manunt mongobyah.com lulu/mis ring bali manut nyobaran warsa sangkaning pariwisata ring bali , kasub ring sektor pariwisata nyane sane pinih becik tur sane ngawinang Bali kalokta rauh ring mancanegara ring kahana gumi bali sane asri tur ngangobin taler madrebe pikobet sane pinih mabuat ring baga lingkungan inggih punika mapaiketan ring pengolahan lulu/mis. Manut ring data sane kapolihang ring mediaindonesia.com Bali ngasilang kirang langkung 4000(petang tali), utawi 1,5 juta (siu tengah) juta ton luhu/mis nybran warsa. Ring pawilangan /akehnyane luhu/mis punika, akehan luhu/ mis sane nenten kapratenin kakelola(52%) katimbang sane kapratenin(48%).</br></br> Ring pikobet ring ajeng ,sarat manah mangda makasami eling ngawit saking pamerintah miwah masyarakat indik pengolahan luhu/mis . silih tunggil pengolahan sampah luhu/mis sane prasida kamargiang ngawit ring lingkup sane pnih rupit inggih punika inggih punika kuluwarga. Silih tunggil nyane ngmargiang 3R(reduce,reuse,recyle),ngirangin lelumis,miwah lelu mis organik/anorganik , makarya produk same ramah lingkungan miwah prasida ngentosin kawigunan lelu/ mis sekadi makarya/ ngange tas blanja , saking plastic kagentosin ngangonkertas, ngange piranti -piranti sane kaange apisanan.</br>Yening prasida ngemargiang pamargi sane punikakaaptiang mangda Bali tetp ajeg tur asrikakaaptiang mangda Bali tetp ajeg tur asri)
  • RELIGIOUS HARMONY IN INDONESIA  + (“Bhineka Tunggal Ika” punika sane kinucap,“Bhineka Tunggal Ika” punika sane kinucap, pinaka semboyan sane pinih matetuek ring jagat puniki, ring gumi Indonesia. Indonesia wantah negara sane madue panyiuan pulo, sane akeh madue pabinayan inggih punika agama, suku, tradisi, adat, budaya, basa, miwah sane lianan. Saking Sabang rauh ke Merauke, saking pulo Miangas rauh ke pulo Rote sami mabinayan, nanging pabinayan punika sampunang kaanggen watu sane ngalangin, nanging mangda sida kadadosang panyikian utawi pemersatu mangda sida ngamolihin rasa nyaman tur bagia ring manah. Sekadi conto ring pulo Bali puniki, taler sampun kasub wantah pulo sane sugih antuk seni lan budaya. </br>Ring pulo bali puniki taler kasungsung makudang-kudang agama sane matiosan, wiyadin akeh pabinayan iraga, nangin sampunang makardi biyuta. Ngiring anggen pangerajeg ring jagat puniki. Asah, asih, asuh, paras paros sarpanaya punika sepatut nyane. Becik-becikan miara pasawitran mangda wenten timpal risedek matetimbang wirasa, sawireh kasujatian nyane iraga tan prasida nyalanang idup pedidi. Ngiring saling nagingin, saling ngicenin taler pada nyinggihin. Tincapang subaktine ring Sang Parama Kawi, manut agama soang-soang sinah bagia lan rahayu kepanggih. Sekadi warnan bianglala utawi pelangi, akeh warnan nyane mekardi seneng sane ngaksinin. Sangkaning punika ngiring sareng-sareng jaga pabinayan punika sane pinaka warna anggen ngulangunin manah sane ngaksinin. Anggen pinaka pamiket wong dura negara mangda sida rauh ke panegara puniki.egara mangda sida rauh ke panegara puniki.)
  • Das Magrudugan ka Renon Ulian Pesan Whatsapp  + (“De pati ngugu munyin nak luh, apa buin ye“De pati ngugu munyin nak luh, apa buin yen suba tawang anake luh ento Bigos alias Biang gosip! Jek aluhange ngadukang satua biasa isinine masako, saos tiram, tetelan sampi, jeg pragat suba satuane amen kenehne. Jek mantaaap!! ”</br></br>“Men nyen gugu? Muani ane bibihne lamis mamanis-manis? Menebar janji pada berbagai hati. Ento aengan buin aduk-adukanne, antara munyin gumi teken munyin di ipian.”</br></br></br>Mimiih yen terus ane kene-kene uyutang, kanti buin telung tiban, tileh gen lakar unduk kekene bakat rebatang, sing ada kemajuan pragat majalan di tempat. Apa bakat? </br>Sujatine luh muani patuh dogen. Buinne suba uling makelo ngenah utsaha emansipasi wanita, saling menguatkan sesama perempuan. Di jamanne jani, jaman Revolusi 4.0, buih keren sajan judul jamanne oo? Jani nak suba malenan. </br>Yen pidan saja, mare ningeh satua bedik, ibu-ibu di jinenge uyut pakrimik nyambatang kurnan ne i anu, nak kekene nak keketo. </br>Jani kalingan nuturang pisaga, dadi petek ibu-ibu ane enu ngelah galah ngarambang pajakanan anak lenan. </br>Be liu sajan jani kasengguh wanita karir, wanita multi-peran, ada ane dueg ngadasin umah sambilanga ngarawat pianak ngayahin kurnan awaian, ada ane mulih magae lantas nyalinang panak pampers, ada ane sing bisa nyakan ulian magae sakewala tatas baan nyediayang darang nasi anggon pianak kurnan. </br>Jamanne maju, anake luh nak milu masih maju. Yadiastun nu demen magosip bedik-bedik. Heheee</br></br></br>Yen nyambatang gumin digital, jani suba patutne anak luh turut andil. Di subane nak luh sayan ngarasayang pendidikan tinggi, ditu sinah revolusi sujati. </br>Yen satuaang pengalaman gelahe, dugas minggune suba liwat, ada pesan lanjutan, kene munyin pesanne: “Vaksinasi gratis untuk umum di Narigraha Renon, tidak ada syarat apapun, usia di atas 18-60 th, cukup bawa KTP (khusus Bali), tidak perlu surat pengantar apapun, buka setiap hari pk.08.00-14.00 Wita, Minggu dan tanggal merah libur.” </br></br>Suud maca pesan, mategtegan malu gelahe akejep, ngingetang anjuran pemerintah paundukan Hoax. </br>Asanange timpal-timpal di WAG (WhatsApp Group) mare sajan nyambatang pendaftaran melalui kelurahan ke faskes terdekat, dadi sagetan jani ada di Renon. </br>Tegarang telusurin malu neh: </br>1. Berpikir Kritis; sing cocok infone ene. Nak tundene daftar melalui kelurahan. Masak nyen jani bebas? </br>2. Pastikan Sumber Berita; Yadiastun maan info uling timpal, sakewala sing misi tautan resmi, ane nerima masi sing tatas nawang nyen ngirimang paling malu. Beeh olah-olahan dogen suba ene. </br>3. Cek Berita ke Teman/Petugas Terkait; Ajake lelima timpal gelahe dadi nakes lantas buin abesik magae di kantor pemerintah ngorahaang beritane tusing beneh, tatas suba pelih beritane. </br>4. Saring sebelum Sharing; Yen suba tawang Hoax, ngudiang buin ne kekene tekedang ke timpale lan nyamanne makejang. </br></br>Dong aget gelahe cek dan ricek malu, yen sing nrudut anake bakat ajakin vaksin nganti ke Renon. Lautan neked ditu tundene mulih ulian tuara ada jadwal vaksin. Miiih Dewa Ratu aidupan lakar sambate gelahe. Ngelek-ngelekin dogen. </br>Sing perlu suba misi sharing, sakewala simpen malu kejep pang ada binsep tuturang sambil arisan di banjar. Pang nadak dadi Pahlawan Cyber gelahe. Khekhekhee..</br></br></br>Asapunika majeng ring para semeton titiang makesami, utamannyane para istri. Yening dados titiang mapinunasan, ngiring sareng-sareng ngimpasin Infodemi, utawi disinformasi majeng pandemi. </br>Pateh taler ngawit arah-arahan lianan, mangda nenten gelisan panik raris nyebarang informasi sane nenten kauningin kasujatiannyane. </br>Sampun becik sakadi mangkin teknologi maliha akses informasi ring sawewengkon jagat, dumadak prasida kagambel anggen pratimba ngamargiang urip sararahina, mangda dados sarana iraga sareng sami nganikain alit-alite, dadosang paplajahan mangda sinah iraga sami para istri sayan mawas diri. </br></br>Ngiring malajah sareng-sareng, ngiring luihang ragane manados anak istri.ngiring luihang ragane manados anak istri.)
  • Literature Seniman Ento Tusing Taen Ningalin Gumi  + (“Dini Bli mangantosan, suba majanji matemu“Dini Bli mangantosan, suba majanji matemu di jalan. Ka umah adine Bli tusing bani…”</br>Ene kutipan gendingan Bali karya musisi tuna netra mapesengan De A lot. Sing madaya gendingan luung care kene katulis olih anak ane ngelah kekurangan. Yen tolih jani, asane tusing ada musisi disabilitas ane maan kesempatan untuk tampil mempromosikan karyan nyane. Nah, di lomba wikithon ene, tiang makita ngemaang usul ka bapak/ibu yen saget mani terpilih dadi pemerintah, sediakan ruang untuk seniman-seniman disabilitas bisa tampil salanturne gaenang festival, parade, utawi event lianan apang ditu seniman-seniman disabilitas kupah. Tampil maan, pangupa jiwa masih maan.pah. Tampil maan, pangupa jiwa masih maan.)
  • HUT KEMERDEKAAN RI KE 78  + (“HUT KEMERDEKAAN RI KE 78” “Om Swastias“HUT KEMERDEKAAN RI KE 78”</br></br></br>“Om Swastiastu”</br>Suksma aturang titiang antuk galah sane kapaica ring titiang. Sedurung titiang ngelanturang atur ngiring pinih ajeng iraga sareng sami nunas ica majeng ring ida sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Maha Esa duaning sangkaning paswecan Ida presida raris iraga mesadu ajeng ring galahe tur genahe sane becik puniki.</br></br> Sane wangiang titiang para panureksa pacentokan Basa Bali Wikithon berorasi sinareng sami sane ten presida ojah titiang saka siki , Ring rahina mangkin 17 Agustus 2023 Kelaksanayang acara Peringatan Hut Kemerdekaan Republik Indonesia sane kaping 78 dumogi sangkaning acara peringatan puniki presida raris semangat patriotik pahlawan kemerdekaan katulad olih para warga ring sejebag jagat Indonesia pamekasne oleh para yowana. Napi ke mawinan wenten pengaptin titiang kadi asapunika? Duaning acara peringatan puniki madwe kasuksman sane becik pisan inggih punika mawit acara peringatan puniki iraga presida pacang uning tur eling ring jasa para pahlawane punika. Raris yening sampun setata eling ring jasa para pahlawan, pastika sampun iraga nenten pacang ngusakin panegara puniki.</br></br> Ida dane sareng sami taler dewek titiang patutnyane setata miara panegara indonesia sane sampun merdeka puniki antuk ngemargiang wewangunan. Wewangunan punika nenten ja wantah ring fisik kemanten. Mental spiritual iraga patuut taler kewangun mangda sida raris meparilaksana sane becik sane manut ring perundang-undangan ring Indonesia.Titiang lakar seleg melajah lan polih pikarya sane patut. Yening sampun iraga presida ngemargiang wewangunan punika, pastika sampun arwah para pejuang kemerdekaan ngemolihang napi sane sampun dados pengapti para pejuang punika. </br></br>Inggih ida dane sane wangiang titiang, asapunika presida antuk titiang nartayang indik kasuksman Acara peringatan HUT RI ke 78 puniki. Ngiring ngawit saking mangkin, iraga sareng sami setata miara keasrian panegara indonesia tur mawit saking wewidangan iraga soang-soang. Yen prade wenten atur titiang sane nenten mungguh ring pekahyunan, titiang nunas geng rna pangampura. Maka wasananing atur, sineb titiang antuk parama santih.</br> “Om Shanti Shanti Shanti Om.”ama santih. “Om Shanti Shanti Shanti Om.”)
  • Langsare Longsor  + (“Harapan seger ade nanging matine be pasti“Harapan seger ade nanging matine be pasti” liu keto ngerengkeng para peternak celenge di kecamatan Kubutambahan kabupaten Buleleng. Pakrimike ento sing ade len ulian liu celeng-celenge ane ubuha telah mati nadaksara di Buleleng.</br>Nyen sing nawang gumi Bulelenge ane terkenal ngelah iklim tropis lan bahasannyane jabag lan kasar, ulian cuacanne tis liu nyama bulelenge ane nongos di pedesaan ngubuh celeng, ada ane ngelah peternakan lan ade masi ane ngubuh tuah anggona sambilan persiapan tampaha di rainan galungane.</br>Dugase ene jeg liu gati celeng-celenge ane mati nadak di Buleleng, ento ngaranaang nyamane ane ngubuh celeng inguh lan ngoraang kapok maubuh-ubuan ulian kerugiane gede gati, apabuin mamaan celenge hargane jek ngamaelang dogen nanging be celenge ngamudahang ulian virus kolerane. Nyama bulelenge ane ngubuh celeng sekala besar ngerengkeng ngangken kenyel nanem bangken celeng ulian bes liunne, lenan teken ento virus kolerane penyebarane sing pandang bulu nyak celeng Bali, lendris, miwah jenis celeng ane len-lenan makejang mati. Sebaran data celenge ane kena Virus Kolera di kecamatan Kubutambahan Kabupaten Buleleng inggih punika:</br>1. Desa Bila liun celenge ane mati 1.300 ukud</br>2.Desa Bulian liun celenge ane mati 350 ukud</br>3.Desa Tajun liun celenge ane mati nika 450 ukud</br>4.Desa Pakisan liun celenge ane mati 300 ukud</br></br>Yen keneh-kenehang jek pedalem sajaan nyamane ane ngubuh celeng, dot mautsaha nanging rugi katepukin. Manut titian solusi sane patut anggon nepasin masalahe ento inggih punika:</br>Pamerintahe perlu ngemantau pendistribusian pakan ternake ane beredar di Bali khususne Buleleng, krana liu ada isu ada oknum ane ngalih kauntungan gede ulian ngoplos pakan ternak. Yen isune ento seken ada pastine ento masi ane ngeranaang celenge kene gering.</br>Pamerintah patut mengintensifkan PPl inggian ring kecamatan utawi tingkat desa, yening kramane ade pikobet ngenenin peternakan miwah sane lianan elah masadu lan ngalih solusinnyane</br>Kramane patut nyaga kabersihan kandang, yening kandang sube bersih jug sube pasti ubuh-ubuhane idongan kene gering</br>Vitamin masi patut anggen nyaga kesehatan celeng sane kaubuh,lianan teken ento soroh ubad minakadi vaksin sandang patut kadistribusiang masal ring kramane ane ngubuh celeng.</br>Yening ento prasida kamargiang jeg pasti gering celenge prasida katepasin, yen sing ulian iraga ane ngelah nyet nyelamatang celenge nyen buin? Takutne manian sedekan tumpek kandang sing ade anak ane mantenin celeng terus yen manian ngelah upacara ane nganggon baktian be guling lakar dija ngalih? aruhh langsare longsor.lakar dija ngalih? aruhh langsare longsor.)
  • -  + (“ICAL NE BUDAYA BALI” Budaya inggih punik“ICAL NE BUDAYA BALI”</br></br>Budaya inggih punika gagasan,kebiasaan lan perilaku sosial sekelompok masyarakat sane di wariskan uli generasi ke generasi. Lan sebuah kebiasaan ento bisa ilang/malah sengaja kali na seiring berubah sosial sane terjadi</br></br>Di Bali,lan daerah lenan pada umum ne,budaya,gotong royong lan bareng-bareng suba mulai luntur seiring ne perilaku masyarakat sane cenderung teken individualistik.</br>Perilaku individualistik ento masih milu ngelah andil dalam menggerus permainan tradisional anak-anak.</br>Pidan,ada megoak-goakan,engkeb-engkeban,gangsing lan permainan mekelompok len ne. Cerik-cerik e jani lebih demen didian e main game online sambilange ngumpat lawan main ane sane nyen kaden ajak a,nganggon bahasa-bahasa kasar.</br></br>Cara pertama sane bise melakukan anggon melestarikan permainan tradisional pedewekan titiang inggih punika ajak iye mengenal ajk generasi muda.Irage bise mengenalkan uli cara kegiatan-kegiatan di lingkungkan sekolah lan jalan irage ne ngoyong.</br>Sane len,apang cerik”e dmeen lan tertarik,cara baikne irage mengenalkan permainan tradisional dgn cara sane lebih menarik. Semisalne inggih punika dengan Ngadaang lomba tentang permainan tradisionaladaang lomba tentang permainan tradisional)
  • Iwang Penampen I Juru Parkir Sareng Pamedek Sane Parkir Ring Pura Hulun Danu Batur  + (“IWANG PENAMPEN I JURU PARKIR SARENG PAMED“IWANG PENAMPEN I JURU PARKIR SARENG PAMEDEK PURA HULUN DANU BATUR”</br></br>Yening uratiang, ring medsos, facebook, tiktok, ig, youtube, ring Batur Kintamani, makawenten wiraca sane nenten becik yening. “Wicara punika wantah iwang penampen I juru Parkir sareng krama Pamedek Ring Pura Hulun Danu Batur Sane mawenang biuta rauh ke medsos”.</br>Kawentenan parkir 20 ribu ring Pura Hulun Danu Batur kacingak dados bantang bebaosan sane rames pisan ring medsos. Kawentenan puniki, yening selehin dahat nenten becik yening kantos sayan sue sayan lami nenten kapuputang wicarane puniki. Indike puniki janten pisan pacang katonton olih krama Bali, dura Bali, rauh ring tamu Mancanegara, bilijh-bilih indike puniki sampun akeh sane ngunggah ke medsos, rauh kantos viral rauh mangkin. </br>Parindikan puniki kasujatianyane wantah parilaksana sane nenten patut kasatinutin lan angge pariconto nyalanang suadarma madharma Negara lan Agama. Yen kaparimanahin, wicara puniki mawit saking kawentenan krama sane iwang penampen. I Juru Parkir nunas bia parkir 20 ribu santukan pamedek sane parkir ring ajeng Tamarillo Coffee sane pinaka silih sinunggil warung ring genah nampek pura punik. Nanging, manut sang sane markir mobil ngaturang ragannyane markir mobil ring margi umum, indike puniki mawinan kekalih pahan iwang penampen kantos biuta.</br>Yening manut titiang kawentenan kadiasapunike nenten pisan patut kamarginin, napi mawinan:</br>1. Iraga rauh ka pura tatujonyane wantah nyakupang tangan pacang nunas ica majeng Ida Sang Hyang Widi Wasa, sumangda setate rahayu nemu rahayu, boya je ngerereh meseh sane ngawinang kasucian pikenoh sane suci pacang bocek.</br>2. Yening uratiang jinah makatah 20 ribu nenten je ageng pisan yening katimbayang sareng wicara sane kametuang. Lascariang jinah punike , rumasatang iraga medana punia irika.</br>3. Iraga pinaka sesama krama Bali sampunang kantos ngawi rusuh, elingang! leluhur iraga wantah asiki kasujatin ipun.</br>4. Makakaih sapatutnyane, nyaga dewek, sampunang kantos wit bantang wicara sane kidik asapunika kantos aagengang, saling nunas pangampura, nika piaka pamargi sane pinih becik.</br>5. Kawentenan punike ngiring langkungang angge sarana nyiksik bulu angge ngemecikang kauripan iraga sepenglantur ipun.</br>Tiosan ring makudang-kudang pamargi kadi asapunika, pemerintah taler, kapisaratang mangda sida muputang wicara-wicara sekadi punika. Pemerintah sakapatut pisan, ngicen uger-uger ngenenin indik Iuran Parkir, sane sida angge bantang I Juru Parkir, rikala ipun ngamargiang suadarma madados Juru Parkir. Malarapan antuk pamargi kadi asamupika, dumogi kawentenan wicara kadi asapunika, nenten malih kapanggih.</br>Napi ke mawinang pahan Pemerintah sakapatu taler muputang wicara puniki, santukan, yen kantos puniki nentek kapuputan, pastika pacang ngawetuang dampak Negatif, ngawit saking, kajaten kahanan Desa, Kecamatan, Kabupate, Provinsi rauh Kanegara Iraga. Yening sampun kadi asapunika pastika pisan, pacang nyurudang kawibawaan lan katakson Jagat Bali, druwene. Dumadak-dumadik malarapan antuk pamargi lan utsaha kadi asapunika, sutreptian jagat bali sida kapanggih.ika, sutreptian jagat bali sida kapanggih.)
  • Literature Kapurwan Parinama Desa Kapal  + (“KAPURWAN PARINAMA DESA KAPAL RING KECAMAT“KAPURWAN PARINAMA DESA KAPAL RING KECAMATAN MENGWI, KABUPATEN BADUNG”</br></br>Desa Kapal inggih punika silih tunggil genah sane marupa desa adat miwah kelurahan, sane wenten ring Kecamatan Mengwi, Kabupaten Badung. Desa Kapal ngranjing ring desa argowisata Kabupaten Badung, taler madue tetamian marupa cagar budaya inggih punika Pura Kahyangan Jagat Purusadha miwah Pura Kahyangan Jagat Dhalem Bangun Sakti. Tios ring punika, Desa Kapal madue tradisi Siat Tipat Bantal utawi Aci Tabuh Rah Pangangon sane sampun kaloktah ngantos ka dura negara, sane kalaksanayang nyabran warsa ring Purnama Sasih Kapat. Tradisine puniki sampun kadadosang sasolahan marupa igel-igelan, inggih punika igelan Rejang Aci Rah Pangangon, Pendet Tipat Bantal, Baris Magpag Yéh miwah Legong Manik Galih. </br>Kawentenan kauripan krama Desa Kapal akeh pisan, nenten ja wenten krama wed kemanten. Kawentenan Desa Kapal taler nenten ja ring galahe sane mangkin kemanten, sakewanten sampun wenten ring galah duke riin. Kawentenane puniki ngawinang wastan desa utawi genah punika mauwah. Riantukan kapurwan miwah katattwan utawi pangapti sane wenten ring sapanjang pamargin Desa Kapal puniki. </br>Indik parinama Desa Kapal ngawit saking carita Kentele Jagat Gelgel. Indike puniki ring genah Desa Kapale mangkin kari marupa sagara jimbar sane durung dados genah, miwah durung matunggalan sareng Pulo Jawi. Sane ngawinang asapunika wantah awu saking Ida Bhatari Manik Galih sané kalarung ring tengahing sagarane olih KI Arya Demang Copong nganggen jung sane mawasta Jong Biru saking Jagat Purusadha. Kasuen-suen genahe puniki kentel dados genah saking awu Ida Bhatari Manik Galih. Raris kelem jung saking KI Arya Demang Copong, ngawinang genahe punika mawasta Desa Jong Karem lan kalinggihang parahyangan Jagat Gelgel. Indike puniki kawedar ring Pustaka Lontar Purana Dewa Bangsul Pura Kahyangan Jagat Purusadha. Parinama ri sajroning Widya Suksma wastan Desa Jong Karem puniki mapaiketan ri sajroning kapurwan genah saking purana sane wenten.</br>Raris parinama Desa Jong Karem mauwah malih, indike puniki wenten ring Pustaka Lontar Kundalini Tattwa lembar 13.b (tigang welas) puniki dagingnyane : “..., hana ta paksi maliwis ngarania, wit sangkyeng pradesa Kanangdyah, mambur satiba para, samantara dhateng ing pradesa Sama Tengah, nga, Mengwi, ri enjingnia, manih mambur, tiba pwa hoyeng nista mandhalaning kahyangan Dhalem Bangun Sakti ing pradesa Jong Karem, pan hlarnia kaempal, duking mangkana ginentosaken haran Desa Jong Karem ika, inaranan Kaempal, ri kaswenia, kaloktah kadinatah Pradesa Kapal, mangkana tattwania nguni. ...”. Artosnyane : “...Kasinahannyane wenten paksi belibis wastanyane, witnyane saking Desa Kunangdyah, miber nenten wénten tetujon, raris neked paksi belibise puniki ring Desa Sama Tengah (mangkin desane puniki mawasta Desa Mengwi), raris benjangnyane paksine niki mawali miber miwah tedun ring Jaba Pura Dhalem Bangun Sakti ring Desa Jong Karem, riantukan paksa utawi kampidnyane kakanin kadi lung, raris ngawit saking i rika Désa Jong Karem puniki magentos dados Desa Kaempal, raris salanturnyane magentos malih dados Desa Kapal. Asapuniki carita sane wenten ring galah duke riin...”. Magentos wastan Desa Jong Karem manados Desa Kaempal manut saking Pustaka Lontar Kundalini Tattwa, puniki ring warsa Isaka 1311 (siu tigangatus solas) utawi warsa 1389 (siu tigangatus ulung dasa sia) Masehi.</br>Indik magentos malih wastan Desa Kaempal manados Desa Kapal wenten ring Pustaka Lontar Babad Manik Keling puniki dagingnyane : “...,wonging Kalingga ika dahat honeng myara Kapal, duking mangkana ikang swanagareng Jong Karem teki, inaranan Kapal, ...”. Artosnyane : “...Para jana Kalinggane seneng pisan mretenin kuda utawi jaran, ngawit saking i rika Desa Jong Karem mauwah dados Desa Kaphal (Kaphal punika masuksma kuda utawi jaran)...”. Pustaka Lontar Kundalini Tattwa miwah Pustaka Lontar Babad Manik Keling pateh-pateh ngawedarang indik mauwah Desa Jong Karem dados Desa Kapal, yadiastun punika tios pamargin kapurwane punika, sakewanten pateh-pateh ring Abad 14 (pat welas) Masehi. Indike puniki raris sane kawedar ring Pustaka Lontar Kundalini Tattwa miwah Pustaka Lontar Babad Manik Keling. Parinama ri sajroning Widya Suksma wastan Desa Jong Karem dados Desa Kaempal, pamuputnyane raris kagentosin dados Desa Kapal puniki mapaiketan ri sajroning kapurwan genah saking purana sane wenten miwah katattwan lan pangaptin sane wenten ri sajroning pustaka punika.</br>Saseleh indik mauwah ri sajroning parinama Desa Kapal, patut ketelebin malih, riantukan Desa Kapal puniki akeh madue tetamian marupa pustaka lontar, prasasti, parahyangan, miwah sane tiosan. Pikolih saking nyelehin indik pamargi parinama Desa Kapal puniki, sida ngendag pikayunan para jana Baline utamanyane para Jana Desa Kapal, riantukan sapanjang galahe Desa Kapal madue kapurwan sane adi luhung, sane patut katincapang ring galah riwekasan.ne patut katincapang ring galah riwekasan.)
  • Literature sampah berarakan di jalan  + (“Ketika saya tinggal di sana (Bali, red), “Ketika saya tinggal di sana (Bali, red), saya selalu pergi dan pulang dari pusat kebugaran sambil olahraga lari. Saya lihat jalan-jalan berdebu dengan sampah berserakan di sana-sini. Jalan-jalan itu tidak terurus. Saya kira orang-orang Bali kurang begitu peduli dengan sampah. Saya kira itu bukan prioritas mereka.”</br></br>Itu pernyataan Craig Smith, seorang turis Amerika yang belum lama ini berkunjung ke Bali. Ia memprihatinkan betapa kotornya jalan-jalan di Denpasar, Bali. Pria berusia 56 tahun yang gemar keliling dunia ini mengatakan, popularitas Bali sebagai tujuan wisata bisa anjlok bila masalah sampah tidak tertangani dengan baik. Ia terutama mengeluhkan sampah plastik, yang tidak mudah terdekomposisi dan merusak lingkungan.</br></br>Partisipasi Warga, sejumlah warga Bali terlibat dalam upaya tanggulangi sampah di sungai (Dokumentasi Sungai Watch)</br>Partisipasi Warga, sejumlah warga Bali terlibat dalam upaya tanggulangi sampah di sungai (Dokumentasi Sungai Watch)</br></br>Smith hanyalah satu dari banyak turis asing yang memprihatinkan masalah sampah di Bali. Sejumlah media besar – termasuk The Guardian, CNN, dan National Geographic – belakangan ini sering menyorot bagaimana turis-turis asing mengeluhkan masalah sampah, dan betapa Bali kesulitan menanggulangi sampah. Sampai-sampai tak sedikit wisatawan yang menyebut Bali sebagai “the Island of Trash”.</br></br>Media-media asing itu menggambarkan, pantai-pantai terkenal di Bali seperti Kuta, Seminyak dan Legian, hampir setiap hari dipenuhi sampah. Padahal pantai adalah daya tarik utama pariwisata.</br></br>Masyarakat Indonesia, khususnya Bali, sebelumnya sempat bangga karena pulau itu sempat menduduki posisi nomor satu tujuan wisata dunia dalam daftar Traveler Choice Award versi Trip Advisor pada 2021. Namun, pada tahun ini, sama sekali tersingkir dalam daftar 10 besar itu. London, yang sempat digeser Bali pada 2021, tahun ini kembali ke posisi puncak seperti tahun 2020.mbali ke posisi puncak seperti tahun 2020.)
  • Literature Majukan pariwisata Kintamani  + (“LIMBAKANG GENAH WISATA RING KINTAMANI” “LIMBAKANG GENAH WISATA RING KINTAMANI”</br></br></br>Kintamani inggih punika silih tunggil genah pariwisata sane becik, silih tunggil objek sane sampun kaloktah ring durenegane inggih punika sekadi gunung batur miwah danau batur .Pariwisata kintamani nenten doh pisan sareng pariwisata sane megenah ring kota-kota tiosan. Diadistun pariwisane nika megenah ring desa kewanten kantun wenten tamu sane rauh merike. Duaning pacang ngaksiang keasrian gunung bature .Miwah pemandangan- pemandangan sane becik, wenten taler genah-genah sane kaanggen antuk genah ngopi utawi ngewedang taler ,wenten kaanggen genah-genah santai kesarengin pemandangan gunung Bature sane becik pisan.</br></br>Nanging wenten naler genah pariwisata sane nenten kauratiang ,sujatiyane yenning punika kauratiang antuk masyarakat mejanten sampun akeh pisan tamu sane pacang presida ngerauhin genah punika.Mekata sampun ring genah margi punika macet duaning akeh wenten padundungan utawi mobil-mobil sane parkir sembarangan ring genah-genah punika.Indikke punika pinaka krama lokal utawi krama sane memargi ring wewidengan genah wisata punika wadih.Sane duaning margi punika macet sane ngawinan macet punika nenten tios sangkaning genah- genah sing sisin margi punika kaanggen genah parkir. Nike sane ngawinan para kramane sane meneng wewidengan punika ngantimananyane.Nanging indihe punika nenten ngawinan tamune punika nyurudang manahnyane ngerauhing genah pariwisata ring kintamani.</br></br>Mawit saking pibobot punika titiang pinaka wargi utawi krama sane jenek ring kintamani .Ngartiang mangdane pariwisata Niki mangde sayan nincap miwah prasida kaloktah ring durenegare. Antuk pemargi mensosialisasikan utawi nyobiahang sekansan genah-genah pariwisata ring kintamani .Ring media sosial ,taler ngelimbakang sahanuning fasilitas Infrastuktur sane becik. mangdane pare tamyune punika seneng manahnyane titatkala margi ring genah wisata punika utawi ring kintamani. Indike punika mangde wenten uratiane ring pemerintah mangdane genah wisata ring kintamani punika ngangsang prasida kaloktah ring durenegara.</br></br></br></br> Olih:Kadek Anita Olih:Kadek Anita)
  • Padi Mabulu  + (“Mang Payu bareng ka carik?” “Payu Pa.” K“Mang Payu bareng ka carik?”</br> “Payu Pa.” Komang Subagia enggal-enggal bangun. Ia meled nawang kenken anake manyi krana ane tepukina pepesan anak ngetig padi dogen. Bapane ngorahang ngelah sekeha manyi lakar manyi di Redite jani. Ia ngencolang marengin bapane ajak sekeha manyine. Bapane ngaba sanan lan ngaba anggapan. Tepukina padine ada ane sedeng embud ada masi ane sedeng masawang gading. Kedis kecitrunge mamunyi di duur padine. Di dulun carike tepukina canggah cucuk tongos ngaturang banten nuju ka carike. </br> “Pa dija manyi?” Komang Subagia matakon sambilanga ningalin yeh di jelinjinge ening-maklening. Tusing ada puekne mirib baan sabilang awuku subake inget mersihin utawi munduhang sakancan ane ngempetin. </br> “Ditu di Subak ba daja. Ditu enu ada padi Bali ane tajuka. Yen di subake dini, suba padi lenan teken padi Bali. Padi Baline mula makeloan masane lakar mabuah sahihang teken padine ene. Sakewala, rasan baesne melah gati.”</br> “Yen, apang enggalan maan asil padi buka kene tajuk, Pa?”</br> “Beneh gati. Sakewala, apang tetep ada padi Bali idup di Bali. Apang ada inget-ingetang manian.” </br> Di kubu-kubune ane liwatina ada tepukina tengala, gau, lan sampi ane kroncongne mamunyi buka saling sahutin ajak kroncong sampi lenan. Komang Subagia ngelah keneh ngubuh sampi. “Pa, dadi tiang ngubuh sampi?”</br> “Dadi, sakewala ingetang malajah. Bapa suba kakene idupe, Komang apang melahan teken Bapa. Yen tusing masuk, yen tusing seleg malajah apa lantas anggon ngamelahang idupe? Kaweruhane ento patut gelahang iraga apang ada anggon ngalih pangupa jiwa.”</br> Neked di tongos manyine, Komang Subagia buka ada di beten padine. Padine tegeh-tegeh. Bapane ngaenang embo-emboan baan punyan padi, ento emposa teken Komang Subagia. Sayan demen kenehne. Kedadang-kediding di pundukanne sambilanga ngempos embo-emboane.</br> “Melahang apang tusing labuh Mang,” Sawitran bapane ngorahin. Ia saget suba ba dauh nongos. Misi jerit-jerit, “Paaaa, dadi ada padi mabulu?”</br> Sekeha manyine ane ningehang kedek. “Sajan anak cerik, “Ento ketan gembrong adane. Jaen manis. Indayangin ajeng.”</br> Saja pesan, Komang Subagia ngepuk ketan gembronge. Ia ngrasaang ketanne manis. “Pantes demenina teken kedise,” Komang Subagia ngrimik.</br> Kanti sanja di carike, matanaine suba lakar engseb. Padine seheta, ada duang depuk lantas tegena baan sanan. Bapane enggot-enggot negen padi. Komang Subagia bareng egal-egol uli duri. Sekeha manyine ngedekin dewekne ane banyol ngilanang kenyel.</br></br>Pangawi: IBW Widiasa Kenitennang kenyel. Pangawi: IBW Widiasa Keniten)
  • NGICALANG KEMISKINAN ANTUK KEBIJAKAN ANYAR  + (“NGICALANG KEMISKINAN ANTUK KEBIJAKAN ANYA“NGICALANG KEMISKINAN ANTUK KEBIJAKAN ANYAR”</br></br>OM SWASTYASTU </br>Suksma antuk galah sane katiba ring padewekan titiang.</br>Ring rahinane mangking, titiang jagi maosang indik Pikobet Kakirangan Utawi Kemiskinan Sane Wenten Ring Pulau Bali.</br>Ida dane sareng sami sane wangiang titiang…</br> Pulau Bali pinaka pulau wisata budaya sane sampun kaloktah don kantos ke Dura Negara, ring balik kaluihan Pulau Bali sane ngulangunin, wenten sane ngulangunin ring manah inggih punika Pikobet indik Kekirangan Utawi Kemiskinan. Yadiastun sampun sering kaengsapan olih pariwisata sane wenten ring Bali, akeh krama Bali sane meneng ring sor garis kekirangan, nyabran rahina ngarepin pikobet antuk ngamolihan pangupa jiwa.</br>Kaping ajeng, iraga patut eling ngeninin pikobet indik kakirangan punika boya ja wantah pikobet sane nglimbak ring soang-soang angga kemanten, nanging taler pikobet sane mawit saking kawentenan sosial miwah ekonomi. Pendidikan, pakaryan sane becik, miwah kesehatan inggih punika hak-hak dasar sane patut kapolihang olih krama Bali. Punika mawinan, pinaka swadharma parajanane sami, iraga patut nyalanang kapatutan.</br>Para pemimpin Bali patut ngaryanin kebijakan sane nyokong pemberdayaan ekonomi masyarakat. Puniki ngeranayang nincapang pelatihan keterampilan, ngicenin akses ring pasar tenaga kerja sane adil, miwah investasi ring sektor ekonomi lokal sane lestari. Antuk pamargi sakadi puniki, iraga prasida ngardi palemahan mangda krama Bali sami ngamolihang galah sane becik.</br>Sajaba punika, utsaha-utsaha ngamecikang para istri taler mabuat pisan. Para istri sering pisan dados tulang punggung kulawarga miwah ngicenin konstribusi sane ageng ring perekonomian lokal. Dukungan majeng ring utsaha mikro miwah kebijakan sane nyokong kesetaraan gender prasida ngabuka pamargi nuju pangentos sane becik.</br>Ngiring sareng-sareng dados suara majeng ring krama sane nenten polih mirengang, tur mautsaha sareng-sareng ngaryanin Bali sane sayan rumasuk miwah sayan becik. Wantah majalaran antuk uratian iraga ring anak sane lemet, iraga prasida ngamolihang kapatutan sosial tur nanganin pikobet indik kakirangan pangan ring jagat puniki. </br></br>Inggih wantah asapunika akidik bebaosan saking titiang, yening wenten iwang titiang rikalaning maktayang orasi puniki titiang nunas geng rna sinampura, puputan titiang antuk parama santih</br>OM SANTIH, SANTIH, SANTIH OMparama santih OM SANTIH, SANTIH, SANTIH OM)
  • Do not give up  + (“Ngujang ngadep baju? Suba liu di pekene a“Ngujang ngadep baju? Suba liu di pekene anak ngadep baju. Ngujang ngadep jukut? Bes lebian dagang jukut jani di pekene.” Keto anake ngomong dugas tiang ngorahan lakar madagang baju utawi jukut di peken. Yen tiang terus mikirin nyen lakar ane meli dagangan tiange, bisa buung tiang madagang. Tiang percaya gati yen rezeki ento suba Ida Sangh Hyang Widhi ane ngatur. Ane penting tiang terus berusaha, ngarestiti bakti majeng ring Ida Sasuunan. Di awal-awal tiang madagang nak saja bedik gati ane mablanja. Kenehe suba enduk tur kadang madalem dewek. Nanging, tiang nenten ja nyerah teken keadaan. Yadiastun klepas-klepis anake teka mablanja, tiang tetap mabukak. Yen suba Ida Batara ngemaang tiang rezeki, jeg pasti lakar ada dogen anake teka mablanja. Jani tiang suba madagang kirang langkung 7 sasih ring peken Tabanan. Tiang sampun maduwe pelanggan setia. Tokon tiange ngancan rame. Pandemi sakadi mangkin nenten ja alasan untuk menyerah.i mangkin nenten ja alasan untuk menyerah.)
  • BALI DAKI NAPI BALI MEWALI?  + (“OM SWASTYASTU” “OM AWIGHNAM ASTU NAMO SID“OM SWASTYASTU”</br>“OM AWIGHNAM ASTU NAMO SIDHAM”</br>“OM ANO BADRAH KRATAWO YANTU WISWATAH”</br></br> Inggih suksma aturang titiang majeng ring pangenter parikrama antuk galah sane kapaica ring padewekan titiang, para angga panureksa miwah calon anggota DPD Provinsi Bali sane dahat kusumayang titiang, asapunika taler para semeton pamiarsa sane dahat wangiang titiang. Sadurung titiang matur lugrayang titiang ngaturang rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Parama Kawi, riantukan sangkaning sih pasuecan Ida, ring galahe sane becik kadi mangkin titiang ping kalih Ida dane prasida mapadu wedana, gumanti ngawiletin Bali maorasi sane ngangket pikobet pemilu Bali 2024: apa pakeweh ane paling nengsek tur patut katepasin baan para calon pamimpin Bali?, dumogi wekasan pidabdab kadi asapuniki sayan limbak kawentenan ipun mawastu sida raris mangguhang Bali kertha raharja.</br></br> Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, sekadi sane sampun kauningin pulo Bali pinaka pulo seribu pura lan madue palemahan sane alep, sane katuju olih turis mancanegarane karana Bali pinaka pamongmong pariwisata ring Indonesia. Puniki mawinan akeh turise seneng malancaran ke Bali. Yadiastun pulo Bali manados genah pariwisata, punika nenten ja gatra sane utama nanging, asapunapi pakeweh-pakeweh sane mabuat pisan ring sajebag gumi Bali. Sakadi sane sampun kauningin mangkin sane kabaos aor tanpa wates turmaning aab kaliyuga puniki, yening maosang indik pikobet gumi Bali, yening selehin, akeh pisan pakeweh-pakeweh sane wenten ring gumi Bali sane prasida ngerurudang gumi Baline, sayangang pisan pakeweh sane wenten ring Bali nenten ngamolihang panepas sane sayuakti mawiguna tur ngewangun jagat Bali. </br></br>Inggih Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, yening cingak aab jagate mangkin pastika sampun mabinayan ring aab jagate duke riin, napi malih mangkin akeh pakeweh sane wenten ring Bali, pakeweh sane pinih utama rerehang panepas inggih punika kawentenan palemahan Bali sane sayan lami sayan ngancan telas kawangun antuk genah-genah pariwisata, puniki prasida mabuatang palemahan gumi baline sayan nyupitang lan sayan rered. Yening sekancan palemahan gumi baline kawangun antuk genah wisata, ring dija genah para krama, buron, miwah sane lianan sane wenten ring Bali nyalanang swadarma? Selanturnyane maosang indik palemahan sane akeh kawangun antuk genah wisata, pastika akeh swadarma kramane ane sadina-dina ngewetuang luhu plastik, puniki wantah pakeweh salanturnyane sane wenten ring Bali, kawentenan luhu ring bali wantah akidik sane nguratiang, puniki sane prasida mabuatang baya ageng, upami ipun: blabar, sungkan DBD, miwah sane lianan. Napi malih sekadi sane sampun lintang, genah luhu sane wenten ring bali utawi TPA Suwung sampun kosek antuk luhu miwah genah luhune kabasmi antuk api sane ngemedalang andus utawi polusi. Napike semeton sareng sami prasida maurip, prasida ngemargiang swadarma ring genah sane nenten becik? Pastika akeh semetone sane nenten prasida nyalanang swadarma sadina-dina ring genah sane nenten becik.</br></br></br>Inggih ida dane sareng sami sane wangiang titiang yening cutetang titiang indik pakewehe punika mangdane pamimpin Bali prasida nepasin pakewehe saluirnyane: kapertama palemahan gumi baline telas kawangun antuk genah pariwisata, kaping kalih luhu sane wenten ring Bali nenten akeh sane nguratiang. Malarapan pakeweh punika yening nenten mangkin tangiang sareng-sareng pastika sayan lami gumi Bali sayan rered, pulo sane kabaos pulo seribu pura nenten maude taksu, ical taksu ipune ring jagat Bali, saking pakewehe punika pangapti titiang teken pemimpin Bali warsa 2024 sane pacang kapilih mangda prasida nepasin pakeweh-pakewehe punika. sumangdane krama baline sami prasida ngemargiang Tri Hita Karane, karane ring pakewehe punika kaiket antuk tata titi majalaran hidup Tri Hita Karana tur Bali prasida mawali ka duke riin. </br></br>Ida dane sareng sami sane dahat wangiang titiang wantah kadi asapunika orasi sane prasida aturang titiang ring galahe sane becik kadi mangkin, mogi-mogi wenten pikenoh ipun. “ka kintamani nuju batur, rauh ring kayang numbas keranjang. Saking nuni tiang maatur-atur yening wenten iwang ampurayang” maka wesananing atur puputang titiang antuk parama santhi.</br>“OM SANTHI, SANTHI, SANTHI OM”ama santhi. “OM SANTHI, SANTHI, SANTHI OM”)
  • NGAWANGUN POLA PIKIR SANE BECIK ANTUK MAMEDIA SOSIAL SANE PATUT  + (“Om Swastiastu” Kaping ajeng ngiring ira“Om Swastiastu”</br></br> Kaping ajeng ngiring iraga sareng sami ngaturang pangayubagia ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, seantukan Ida iraga sareng sami kapicayang kerahayuan kerahajengan sekadi mangkin.</br></br> Disinformasi. Zamane sube canggih tusing ade buin anake sane ningalang informasi uling korane.</br>Mekejang jani sube ngelah ane madan HP, cenik, kelih, truna, bajang, lan sane sube tua masih ngelah HP. Ngalih informasi masih tusing patuh care zamane pidan, zaman jani colek-colek gen masih pesu sane madan informasi.</br></br> "Perkembangan Zaman," keto anake ngorahang.</br>Liu anak sane demen memace, tapi tusing liu anak sane bisa memilah informasi sane sepatutne, HOAX sube care makanan sehari-hari.</br>Lantas kengken carane anake mamedia sosial sane patut?</br>Nah, yen subane keto mai lan melajah bareng-bareng antuk menangkal sane madan disinformasi ring kehidupan sewai-wai.</br></br>Sane pertama, elingang antuk maca berita tusing setengah-setengah.</br></br>Sane kedua, yening maca berita, sing dadi sane madan memaca uling satu sumber dogen, sawireh liu anake sane demen ngai berita tidong-tidong.</br></br>Sane katiga, mamilah brita ling sumber sane terpercaya, contohnyane media sane mawasta @wikibasabali</br></br>Sane kapat utawi sane terakhir, sampunang sane madan nyebar berita SARA (Suku, Ras, Agama), pornografi, lan informasi pribadi.</br></br> Yening suba paham, pasti tusing ada biin sane madan disinformasi.</br>Inggih wantah asapunika sane</br>prasida titiang aturan, kirang langkung nunas gengrene sinampura. Titiang sineb antuk pramasanti.</br> “Om Shanti Shanti Shanti Om” pramasanti. “Om Shanti Shanti Shanti Om”)
  • Kerukunan Umat Beragama Saat Nyanggra Rahina Galungan  + (“Om Swastiastu” Ida dane para semeton sane“Om Swastiastu”</br>Ida dane para semeton sane banget wangiang titiang, sadurung titiang matur-atur amatra pinih riin titiang ngaturang "Selamat Hari Raya Galungan lan Kuningan".</br>Titiang rumasa bagia pisan polih matemu ring ida dane para semeton sinamian ring rahinane mangkin. tetujon pawilangane mangkin tan lian wantah jagi nguningayang indik nyanggra raina galungan sane jagi rauh. Sakewanten ampurayang pisan yan prade wenten makatuna langkung antuk titiang nyritayayang, titiang nunas geng rna sinampura. Sane jagi bahbahang titiang, inggih punika</br></br>ngadayang pabaktian raina Galungan punika, lianan ring ngadayang pabaktian ring Ida Sang Hyang Widhiwasa, ring para leluhur minakadi para pitara-pitari, para dewatan iragane maka sami, pamekas ngadayang patingetan raina kamolihan dharma kalawan adharma.</br></br>Rauhnyane rahina Galungan punika nangken 6 sasih utawi 210 rahina, inggih punika ri nuju Buda Kliwon wuku Dungulan.</br></br>Mungguing runtutan pula pali rahina Galungan punika ngawitin sugihan Jawa, Sugihan Bali ri kenjekan rahina wrespati miwah Sukra wuku sungsang. tigang rahina sadurung Galungan kawastanin Panyekeban. ring rahina punika iraga patut ngawas raga, saantukan Shang Hyang Kala Tiga sampun turun, gumanti ngurabeda iriki ring jagate. kalih rahina sadurung Galungan kawastanin Penyajan, iraga taler mangda becik-becik makta pepineh, wicara miwah laksana mangda tan keni goda olih Sang hyang Buta Dunggulan. Benjangnyane kawastanin Panampahan, irika iraga matetampahan, minakadi: bawi, ayam, miwah sane lian-lianan jagi kaanggen aturan ring rahina Galungan punika. saantukan ring rahina Galungan punika Sang Hyang Kala sane mamurti, punika awinan kekaryanang caru lan abia kala mangda tan ngrudeg ring jagate.</br></br>Ring rahina Galungan punika taler karentebin antuk penjor, katancebang ring ajeng lawangan pekarangane, pinaka lambang gunung Semeru utawi gunung Agung. Penjor puniki wawu dados kecabut sewusan Buda Kliwon Paang sane lumbrah kaucapang"Pegat Wakan", saantukan ring rahina punika sampun wusan bebratane laminipun abulan pitung rahina (=42 hari).</br>Inggih wantah asapunika prasida antuk titiang mahbahang indik rahina Galungan punika.</br>“Om Shanti Shanti Shanti Om”ungan punika. “Om Shanti Shanti Shanti Om”)
  • KABUD (KALESTARIANG BUDAYA BALI)  + (“Om Swastyastu” Suksma a“Om Swastyastu”</br></br> Suksma aturang titiang majeng ring pengenter acara antuk galah sane kapica ring titiang, Bapak/ Ibu guru sane wangiang titiang, punika taler semeton sisia sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa duaning sangkaning asung kertha wara nugrahan Ida Dane sinamian pada ngemangguhang kerahajengan lan kerahayuan jagat. Ring galah sane becik puniki lugrayang titiang ngaturang orasi sane memurdan " BUDAYA BALI" </br></br> Seni budaya Bali sampun makembang becat gati sawireh prasida wenten sane saking alit sampun kapicayaning seni, baik seni musik tradisional Bali, seni Tari, utawi seni lukis Bali. Napi malih ring jagat sekadi mangkin, kesenian Bali punika sane jakti ngranayang Bali terkenal ring dura negara mawit kacingak ring Internet, taler sane ngranayang tamu dura negara punika melancaran ka jagat Baline. Pulo baline kapiranama olih para jenanane Pulo seribu pura, pulo Dewata, utawi the last pasadise, sane ngawinang pulau Baline kaparinama asapunika tur kasenengin olih para janane boyaja tios, punika santukan keasrian palemahan pulau Baline, katuku malih antuk seni lan budaya Bali, anayang sane prasida kecingak ring parindikan sekadi mangkin, minakadi tradisi budaya Baline sane kalalian, minakadi alit-alit sane nenten resep ring anggah ungguhing basa bali napi malih ring nyurat aksara bali.</br></br> Contoh ring ungkur punika prasida ngranayang budaya Bali ne sayan-sayan surup utawi ilang. Mangda nenten sekadi punika, ngiring sareng sami ngelestariang Budaya lan Seni Baline mangda tetep urip lan me-Taksu tur lestari. Silih sinunggil sane kanggen nguratang tur ngewerdiang seni budaya inggih punika wantah Iraga sareng sami patut melajahin tur ngemabangang budaya Bali, contohnyane, Tetabuhan lan Tari-Tarian druene sane pinaka tetamian utawi warisan saking leluhur Bali. Punika ngawinang iraga patut bangga dados generasi penerus Bali. Pinunas titiang sumangdane budayane nenten rusak tur punah, ngiring sareng-sareng lestariang budaya Baline. </br></br> Kawewewehin malih antuk akéhnyané wisatawan dura negara sané ngranjing ka nusa Bali, budaya Bali mangkin sayan rered, akéh alit-alit Bali sané mangkin ngawit ngiring budaya dura negara tur lali ring budaya druéné. Punika mawinan pemerintah Bali patut nglestariang budaya Bali mangda nenten punah tur mautsaha mangda generasi penerus prasida tertarik sareng budaya Bali tur ngawetuang budaya Bali sayan kasub.</br></br> Inggih wantah asapunika sane prasida aturang titiang, dumogi utsaha-utsaha sane sampun kamargiang olih pamerintahe anggen ngalestariang budaya Bali prasida ngeranjing ring pikayunan para yowanane mangkin, tur prasida sayan nglimbakang budaya Bali ring jagate. Ampurayang tiang yéning wénten kaiwangan kruna sané kawedar tiang puput antuk paramashanti.</br></br></br></br>“Om Shanti Shanti Shanti Om”amashanti. “Om Shanti Shanti Shanti Om”)
  • "Gonjang Ganjing Hoax"  + (“Om Swastyastu” Dumogi iraga stata Ngemol“Om Swastyastu”</br></br>Dumogi iraga stata Ngemolihang Kerahayuan. </br></br> Ring Galahe sane becik Puniki tiang sekadi Pamilet, jagi ngaturang Carita, Pengalaman lan Penampen tiang Unduk Lampah Anak Luh Nepasin Disiinformasi.</br></br>“Apa mawinan ragane nyidang kena disinformasi? Apa ke ada carane nawang yening informasi ne ento tusing patut? Lantas apa ane nyidang anggon nepasin disinformasine ento?”</br></br></br> Ring Jaman Modern Puniki, Media social sane kautama berperan penting kaangen ngedarin berita-berita utawi informasi. Kautama ring Kalangan Remaja utawi Para Truna/Truni lan para Yowanane sane bergantung Tekening Sumber Media Sosial, inggih punika Handphone lan televisi(TV). Sapa sira sih sane ten Uning Tekening ne Maadan Handphone? Televisi(TV)? Sapa sira sih Sane demen Bersosial Media lan Update Sabian Rahina?</br>Nggih, Masyarakat Sami pasti ten luput tekening Sosial Media. Sekadi Mangkin, Ring Pandemi Puniki Akeh Pesan Masyarakat sane Bergantung tekening Handphone lan Media social. Sane Mekarya, Alit-alite sane melajah Ring Jumah, lan Sane lianan. Sekadi punika Semeton sareng sami pasti uning tekening Disinformasi utawi Hoax. </br></br> Napi nike Disinformasi? Yap, Disinformasi punika sane kaadanin Hoax. Hoax Utawi Disinformasi inggih punika berita sane bohong utawi ten patut lan Palsu, memutar balikkan Fakta, sane beredar ring media social. Sane mawinan iraga nyidang kena Hoax inggih punika iraga Aluh utawi Gampang percaya tekening berita-berita sane beredar, tanpa iraga uning tekening sapa sira sane ngedaran lan iraga ten Teliti antuk berita-berita sane kaedaran punika. Berita Hoax punika madaging basa lan bebaosan sane ngae iraga Panik utawi Cemas lan medaging Peringatan ngedarin berita-berita sane ten bernarasumber lan ten pasti berita nike patut napi ten patut antuk diedarkan.</br></br>Sekadi Pengalaman tiang menghadapi Berita Disinformasi puniki, Ten je wenten tiang madue pengalaman termakan berita Hoax, kerana tiang Teliti lan bijak antuk berita-berita sane wenten keedaran ring Media social. Akeh berita-berita ring media social sane ten patut beredar luas. Wenten sane percaya, lan ten percaya. Akeh berita-berita Hoax sane Merugikan Lan meresahkan Masyarakat Khususnya Maraknya Kasus Giveaway Online sane berujung Penipuan. </br></br>Sekadi Anak luh, Iraga sareng sami patut uning utawi nawang Napi ane nyidang kaangen nepasin disiinformasi. Penampen tiang unduk Berita Disiinformasi utawi Hoax niki Inggih punika, Lan iraga sareng sami Bijak Ngewacen lan Mirengang berita-berita sane keedaran Ring Media social. Iraga Anak Luh sane demen Nyebarin utawi ngedaran berita-berita utawi bebaosan ne Iraga ten uning Berita punika patut napi ten patut. Sekadi punika, Lan iraga melajah antuk “Meneliti Berita Sebelum Mengedarkan Berita” .Kenali Fakta ring berita-berita sane keedaran punika. Iraga Anak Luh Kautama Seorang Ibu sane demen utawi seneng berselancar ring Sosial Media. sebagai Pendidik Utama ring Keluarga, patut iraga sareng sami ngicenin Peplajahan ring Alit-alite Napi nike Bersosial Media sane patut. </br></br>Selanturnyane Ring Keedaran Disinformasi utawi Hoax punika, sepatutne iraga melaporkan yening wenten kasus-kasus Hoax utawi Disiinformasi sane beredar. Ring dije Iraga patut melaporkan kasus Punika? </br></br> Ring Media Sosial Facebook, wenten sane meadan fitur Report(Lapor) Status Lan Kategorikan informasi hoax sebagai hatespeech/harrasment/rude/threatening utawi Kategori sane lianan.</br></br> Ring Google, wenten fitur feedback melaporkan situs sane mengandung kabar utawi berita palsu.</br></br> Ring Twitter lan Instagram, wenten fitur Report Tweet melaporkan berita twit sane negative/ten patut.</br></br> Pengguna Internet/Sosial media sane lianan dados mengadukan konten negative utawi Hoax Ring Kementerian Komunikasi Lan Informatika Ring e-mail aduankonten@mail.kominfo.go.id.</br></br>Wantah Asapunika mungguing atur titiang. Dumogi Iraga sareng sami Becik Ngwacen, Mirengang lan Mengedarkan Berita Disinformasi utawi Hoax Puniki. Ngiring sareng sami Budayakan Teliti lan Kenali Fakta Berita-berita sane keedaran ring Media social. Yening Iraga Uning lan Sadar Memahami berita Hoax nike Penting, Ten wenten malih Kasus Hoax beredar Ring Media social Kedepannya. Matur Suksma Antuk Ida dane sareng sami sane sampun Ngwacen Karangan Niki. Manawita wenten Kirang Lankung antuk tiang matur, lugrayang tiang Nunas Geng rena Pangampura.</br></br>“Om Santih Santih Santih Om” Pangampura. “Om Santih Santih Santih Om”)
  • Harmonisasi Bhineka Tunggal Ika nuju Pemilu 2024 sané damai lan sukses  + (“Om Swastyastu” Sane wangiang titiang Tim“Om Swastyastu”</br></br>Sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, lan para panureksa sinamian. Majeng ring galah sane becik puniki Pangripta nenten lali ngaturang suksmaning manah.Dumogi pangeweh druwene polih pangawales sane manut antuk sangkaning pasuecan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, titiang kaicen galah nyarengin lomba puniki. Mangkin titiang jagi maktyang indik “Harmonisasi Bhineka Tunggal Ika nuju Pemilu 2024 sané damai lan sukses”</br></br>Salam Bhinneka Tunggal Ika, jagat Bali puja purnama. Ring pemilu 2024 sané jagi rauh, ngiring iraga sareng-sareng mautsaha antuk masa depan Nusa miwah Negara. Suargan iragane pinaka kakuatan, hak pilih pinaka pralambang keadilan. Silih asah, silih rungu, silih asih, silih asuh. Iraga merluang pemimpin sane percaya diri lan visioner, sane pacang ngadorong kemajuan Bali lan ngawulain kramane. Suara para yowanane pinaka pangentos, ngiringja para yowanane ring Bali kadadosang pilar pangentos sane maartos. Anggén suara antuk bijak, tur dadosang ragané pahan saking babad pemilihan sané bermartabat. Ngiring iraga sareng sami mulat sarira nuju pemilu 2024 sane damai lan sukses. Ngiringja demokrasi mamargi!</br></br>Inggih wantah asapunika sane dados baktyang titiang dumogi napi sane kabaktyang mapikenoh majeng ring Ida dane sareng sami. Akeh titiang matur, tur akeh iwang titiang, yening sekadi punika titiang nunas sinampura ring Wenten karaos titiang sane nenten manut ring manah. Sineb titiang antuk Parama Shanti.</br></br>“Om Shanti Shanti Shanti Om”rama Shanti. “Om Shanti Shanti Shanti Om”)
  • Ngolah Barang Bekas  + (“Om Swastyastu” Ring galahe sane becik sa“Om Swastyastu”</br> Ring galahe sane becik sakadi mangkin titiang pacang ngaturang orasi sane mamurda</br>”Urati ring Luu plastik Ngulati Bali Asri”.</br>Yening maosang indik kaasrian jagat Baline, sayuakti sampun kasub saking riin, sakewanten mangkin doh matiosan. Akeh pikobet sane nibenin jagate. Indayang ja uratiangyening sabehe bales rauh ka desa-desa toyane munggah, blabar ageng boya ja wantah ring kota kemanten nanging sampun nyluksuk rauh ka desa. Yening indike punika nenten wenten sane nguratiang, asapunapi kawentenan jagate ka pungkur wekas? Sinah jagat Baline nenten kariasri samaliha pikobet sane agengan pacang rauh nibenin jagat miwah sadagingipun sakadi tanah embid, blabar, polusi, toyane putek wastu sida ngawetuang pinungkan. Sampun sepatutne iraga sareng sami miara jagate miwah sadagingipun, sinalih tunggil pamargine antuk mareresik, utaminipun ngirangin ngawigunayang luu plastik kan nenten ngutang luu plastik ka telabahe sane pancang prasida ngawetuang blabar. </br>Inggih wantah kadi punika atur titiang.titiang nunas ampura yening wenten iwang. Om Shanti Shanti Shanti Omg wenten iwang. Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • "Problematika Pendidikan Ring Pelosok Indonesia"  + (“Om Swastyastu”. Suksma aturang tit“Om Swastyastu”.</br> Suksma aturang titiang antuk galah sane kapaica ring sikian titiang. </br>Para angga panureksa sami sane wangiang titiang, </br>Tim BASAbali Wiki sane kusumayang titiang, </br>Asapunika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang.</br>Sadurung titiang matur pinih riin lugrayang titiang ngaturang rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa antuk pasuécan Ida ring rahinané mangkin, titiang kaicén galah ngaturang sarin-sarin manah titiang, ring lomba Wikithon puniki.</br> Wenten akeh pikobet sane nyadelin nincapang kualitas pendidikan nasional. Silih tunggilnyané inggih punika sistem pendidikan ring wewidangan sane kantun endep, sane sering pisan manggihin akeh alit-alite sane nenten polih pendidikan. Yéning pikobet puniki nénten gelis kapuputang, sinah pacang sayan ngreredang sistem pendidikan ring Indonésia. Aspék sané ngawinang genah pelosok madué tingkat pendidikan sané endek, riantara punika nénten wénten fasilitas sané jangkep anggén nyokong proses pembelajaran, kakirangan tenaga pendidik taler dados faktor sané ngawinang endek pendidikan ring genah pelosok.</br> Asapunika prasida aturang titiang ring galahe sane becik puniki mogi-mogi pemerintah nénten wantah ngicénin anggaran anggén ngamecikang pikobet, sakéwanten taler mangda urati yéning anggaran punika sampun kasebar antuk merata ngantos ka pelosok daerah miwah ngawasin kawigunan dana punika mangda samian sekolah sané wénten ring Indonésia madué fasilitas sané jangkep anggén nincapang mutu Pendidikan Indonésia. Suksma antuk uratiannyane, prade wenten sane nenten manut ring arsa, titiang nunas geng rena pangampura. Puputang titiang antuk paramasantih. </br>“Om Santih, Santih, Santih Om”.masantih. “Om Santih, Santih, Santih Om”.)
  • Ngelestariang Sektor Sektor Bali, Minakadi Pariwisata Lokal  + (“PARIWISATA RING BALI” Om Swastyastu, rin“PARIWISATA RING BALI”</br></br>Om Swastyastu, ring rahina mangkin titiang jagi ngaturang suksmaning manah majeng ring para pamiarsa lontar puniki. Ngiring iraga matur panyuksma ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Panembahan iragane Sane Maha Kuasa, sane sampun maicayang urip sane becik ring iraga, mangdane iraga mrasidayang ngaturang ayah sakadi mangkin. Sadurung titiang ngelanturang atur, pinih riin lugrayang titiang ngaturang suksmaning manah, santukan sampun sueca wacen ring titiang. Ring rahinane mangkin titiang jagi ngaturang pidarta sane mamurda " Ngelestariang Sektor Sektor Bali, Minakadi Pariwisata Lokal". </br>Sakadi sane sampun kauningin, pariwisata ring Bali sayan nglimbak. Puniki prasida kabuktiang saking akéhnyané wisatawan dura negara miwah wisatawan lokal sané malancaran ka Bali. Lianan ring liburan, dura negara miwah lokal puniki seneng pisan malancaran ka objek-objek wisata ring Kuta, Ubud, tanah lot miwah akéh malih.</br>Turis-turis sané malancaran ring Kuta, inggih punika ring pasisi, ketahnyané ipun seneng nglaksanayang berjemur, main olahraga surfing, volly, miwah wénten taler sané nglangi ring pasisi. Tiosan ring Kuta, para turis puniki taler seneng malancaran ka Ubud antuk nyingakin kabecikan alam ring Ubud. Turis taler seneng ring lukisan-lukisan karya anak Bali miwah cendera mata sané unik sané wantah wénten ring Ubud. Lianan ring Kuta miwah Ubud, wénten taler genah wisata sané akéh karauhin olih para turis lokal miwah dura negara, inggih punika tanah lot. Turis saking dura negara miwah lokal sering pisan lunga ka tanah lot antuk nyingakin pemandangan sané becik, minakadi nyingakin sunset utawi pura sané wénten irika.</br>Indiké punika ngawinang devisa negara sayan nincap. Punika mawinan, iraga patut nyiptayang suasana sane aman lan degdeg tur maparilaksana becik majeng ring samian krama, utaminnyane majeng ring para wisatawan dura negara miwah lokal sane malancaran ka Bali, mangda setata ngamolihang tur ngajegang predikat sane becik indik nusa Bali punika nusa sane becik pisan tur asri pisan.</br>Inggih, sane mangkin titiang nunas geng rena sinampura yening wenten atur titiang sane nenten manut ring kayun para pamiarsa. Aturang titiang suksmaning manah.</br>Punika mawinan titiang muputang antuk Parama shanti</br>Om Shanti Shanti Shanti Om. Parama shanti Om Shanti Shanti Shanti Om.)
  • Panglalah sane kaon saking nincapnyane pariwisata  + (“Panglalah sane kaon saking nincapnyane pa“Panglalah sane kaon saking nincapnyane pariwisata”</br></br>Om Swastiatu, </br>Sane wangiang titiang: angga panureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida masadu ajeng ring Ida Dane sareng sami.</br>Pariwisata bali inggih punika pariwisata sane kasumbung ring mancan negara. Sakewanten yening pariwisata sane sayan akeh nenten becik antuk kahuripan jagat bali.Manut data Badan Pusat Statistik (BPS) Provinsi Bali, ring Agustus 2023 wenten 522,14 tali utawi 88,73% wisatawan mancanegara (wisman) sane malancaran ka Pulau Dewata. Akeh wisatawan mancanegara (wisman) sane nenten patut paripolah nyane. Sekadi WNA sane kebut kebutan ring margi. Pemerintah patut mautsaha kebijakan pariwisata lewih perketat antuk ngicalang WNA sane nenten patut punika</br>Wantah asapunika sane prasida aturang titiang, mogi-mogi prasida dados uratian lan kelaksanayang ring program kerja sane sampun direncanakan olih calon manggala Bali sane terpilih ring Pemilu 2024. Yening wenten kaiwangan titiang matur amatra, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramasanti</br>Om Shanti Shanti Shanti Omtuk Paramasanti Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • Pelestarian aksara bali  + (“Pelestarian Aksara Bali” Om Swastyastu,“Pelestarian Aksara Bali”</br></br></br>Om Swastyastu,</br></br>Sane rumaga angga panureksa sane dahat kusumayang titiang. Para pamilet sami sane wangiang titiang,</br>Punika taler para atiti sareng sami sane tresna asihin titiang.</br></br>Sadurung titiang ngawitin matur amatra, ngiring sareng sami nyakupang kara kalih nyihnayang rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning pasuecan asung kerta wara nugraha Ida, titiang pingkalih ida dane prasida mapupul ring acara sane becik puniki inggih punika “Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi”.</br> Ring jagate wenten makudang kudang kebudayaan. Akehnyane kebudayaan punika meduwe ciri khas sane lian lian, ngawit saking tradisi, tata basa, basa sane kaanggen, miwah sane lianan. Ring jagat Bali taler wenten kebudayaan sane sampun ketami saking nguni, sinalih tunggil nangge basa bali sebilang wai. Wenten taler sesuratan-sesuratan unik sane kaanggen ring papan-papan nama sane wenten ring jagat Bali sane ngangge sesuratan Aksara Bali, pinaka kebudayaan sane ketami saking nguni. Nangging ring jagate sekadi mangkin kebudayaan- kebudayaan puniki sampun nenten sane rungu saantukan kocap Aksara Bali punika kuno lan sukar atuk melajahin. Puniki sane ngawinan kebudayaan wekas riwekasan presida kaengsapang lan ilang saking jagate, nika sane ngawinang kebijakan-kebijakan saking pemerintah pinaka guru wisesa presida ngajegang budaya punika</br></br>Puniki utsaha-utsaha sane dados kemargiang olih para pemerintah minakadi</br></br>Ngemargiang penyuluhan indik basa lan Aksara Bali sane mabuat pisan, pinaka sinalih tunggil kebudayaan ring jagat Bali sane metetujon manda parajana ne uning lan mangda presida ngemargiang sedina dina.</br>Ngemargiang Wimbakara Basa Bali lan nyurat Aksara Bali ring desa desa, taler ngicenin hadiah sane becik mangda parajana ne akeh sane nyarengin.</br>Nadosin bahasa lan aksara bali pinaka sinalih tunggil peplajahan wajib ring sekolah sekolah mangda ne akeh para yowana sane preside ngangge basa lan Aksara Bali</br>Nincapang acara acara ring masyarakat mangda ne sida ngelestariang kebudayaan minakadi Bulan Bahasa Bali, pesta kesenian bali miwah sane lianan pinaka genah ngajegang basa lan aksara bali.</br>Sane pinih untat mangdane ring pura, kantor, sekolah miwah sane liaanan ngangge papan nama sane medaging aksara bali.</br></br> Saking pikobet punika titiang ngaptiang majeng ring para pemimpin Bali sane kapilih warsa 2024 mangda tegas lan konsisten, taler prasida ngajegang basa lan Aksara Bali . Mangda mautsaha ngajegang basa lan Aksara Bali manda nenten punah. Ngiring semeton sami sareng jaga gumi Baline tur urati ring kawentenan basa lan Aksara Bali. Mangdane basa lan Aksara Baline pinaka tetamian leluhur saking nguni nenten kaengsapang. Inggih wantah asapunika prasida aturang titiang, kirang langkung titiang nunas ampura tur puputang titiang antuk parama santi.</br> Om Santih, Santih, Santih Om.rama santi. Om Santih, Santih, Santih Om.)
  • Pengangguran Sane Ngawetuang Pikobet Sosial  + (“Pengangguran Sane Ngawetuang Pikobet Sos“Pengangguran Sane Ngawetuang Pikobet Sosial”</br></br>Om Swastysatu,</br>Om Awighnam Astu Nama Sidham,</br></br>Sane pinih ajeng,suksma titiang matur majeng ring IDA SANG HYANG WIDHI WASA duaning ASUNG KERTA WARA NUGRAHAN IDA iraga makesami prasida sareng-sareng nyarengin lomba puniki</br></br>Para angga panureksa sane dahat wangiang titiang ,Tim BASAbali Wiki sane kusumayang titiang taler para semeton sareng sami sane banget tresna sihin titiang,ring galahe sane becik puniki, titiang jagi pacang matur nganinin indik “Pengangguran Sane Ngawetuang Pikobet Sosial”.</br></br>Ring aab sekadi mangkin akeh pikobet sosial ring jagate, contonyane pengangguran , pengangguran akeh ngicenin pikobet ring para yowana ring jagate. Tingkat pengangguran sane akeh, prasida ngawetuang rasa frustasi miwah instabilitas sosial. Pengangguran mamargi sangkaning kawéntenan ketidakseimbangan pantaraning pakaryan miwah akéhnyané tenaga kerja sané nincap nyabran warsa.Pangangguran taler prasida ngawinan pikobet ring sekancan yowana, taler masa depan ekonomi ipuné.Sape sira ja sane kapilih dados pemimpin 2024 mangde menadosan program kerja inggian pikobet pengangguran puniki.</br></br>Inggih wantah asapunika sane presida aturang titiang. Yen prade wenten atur titiang sane nenten mungguh ring pikayunan, titiang nunas geng rna pangampura.Pinaka wasananing atur, sineb titiang antuk parama santih.</br>Om Santih Santih Santih Om.parama santih. Om Santih Santih Santih Om.)
  • Merawat Kerukunan Umat Beragama  + (“Pentingnyane Semboyan Bhineka Tunggal IKa“Pentingnyane Semboyan Bhineka Tunggal IKa Kaanggen Ngejaga Saling Asih Ring Umat Maagama” </br></br>Indonesia inggih punika negara republik sane masemboyan "Bhineka Tunggal Ika" semboyan punika maarti yadiastun malenan nanging tileh siki. Indonesia madaging akeh suku, ras, budaya, bahasa, lan agama. ring agama wenten limang agama sane kasub ring UU Indonesia, inggih punika Islam, Kristen, Hindu, Budha, lan Konghucu. Anggen nyaga apang damai lan nenten konflik wenten makudang-kudang cara sane bisa kaange inggih punika saling toleransi sareng agama sane lianan, nenten ngejohin timpal sane maagama minoritas, nenten mapawasan agama napi sane tegehang utawi sane endepang, lan nenten nganggu timpal sane mebakti nganngen cara agama soang-soang. Sangkalan mabuat pisan nyalanang semboyan "Bhineka Tunggal Ika" ring kauripan sadina-dina dwaning antuk puniki iraga ngidang ngicalang wenten konflik ring umat beragama. sangkalan gumi ngidang saling kasih.gama. sangkalan gumi ngidang saling kasih.)
  • SUTINDIH RING ASAS PEMILU ANGGE PAMATUAN PEMILIHAN SANE DEMOKRASI  + (“SUTINDIH RING ASAS PEMILU ANGGE PAMATUA“SUTINDIH RING ASAS PEMILU </br>ANGGE PAMATUAN PEMILIHAN SANE DEMOKRASI” </br> </br> </br>"Om Swastyastu" </br> Kapertama majeng ring; </br>Angga Panitia Basa Bali Wiki sane wangiang titiang, Para tim angga panureksa sane singgihang titiang. </br> </br> Singgih majeng ring semeton sami sane tresna asihin titiang. Angayubagia atur uningayang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi wasa, duaning asung kertha wara nugraha Ida iraga sareng sami prasida kenak rahayu kadi mangkin midabdabin pemilu jagi rauh puniki. Sane mangkin titiang jagi matur amatra orasi sane mamurda “SUTINDIH RING ASAS PEMILU ANGGE PAMATUAN PEMILIHAN SANE DEMOKRASI”. </br> </br> Ida dane sane wangiang titiang, minab sami sampun uning indik pamargi pamilu jagi kalaksanayang ring sasih Februari 2024. Pidabdab makudang-kudang partai sampun midabdabin para angga anggotanyane sane jagi munggah dados calon Presiden & Wakil Presiden, Gubernur, Bupati, DPR, DPRD, DPD, miwah sane lianan. Pasangan-pasangan calon punika sami sampun madue misi miwah visi sane tegep tur mautama pesan. Kemaoan ring sajeroning visi tur misi punika akeh sane nenten 100% memargi antar kadi sinalih tunggil para angga calon, babutanne sane mangkin mangda sida milah tur sami krama milih calon pamimpin sane yukti-yukti pacang sida ngewerdiang seni budaya lan miwah ngemajuang panegara puniki kawekasan ngantos krama sida gemah ripah loh jinawi. </br> </br> Manut punika, iraga dados krama Indonesia sapatutnyane yukti-yukti uning lan resep ring asas-asas pemilu sane kadadosang dasar mautama ring pemilihan nemu mupakat sane demokratis. Wenten makudang-kudang asas pemilu minakadi: </br>1. Langsung </br>Langsung artosnyane krama milih langsung manut pikayunnyane ring genah panyoblosan. </br>2. Umum </br>Umum artosnyane pamargi pamilu mamargi ring sawewengkon panegara ring dija kramanne punika meneng yen sampun cacakan yusane manggeh tur sida sampun milih ring pamilu saha nenten minayang agama, suku, ras, jenis kelamin, golongan, lan pekerjaan. </br>3. Bebas </br>Bebas punika nenten kaiket oleh angga utawi kelompok ring sajeroning milih sapa sira sane kakayunin ring pamilihan punika. </br>4. Rahasia </br>Rahasia arotosnyane nenten wenten sapa sira ugi uning ring pilihan kramane punika, majanten wantah newek sane tatas ring kawentenanne punika, napimalih anak tiosan sapatutnyane nenten uning naler. </br>5. Jujur </br>Jujur artosnyane satya ring pageh hati ring midabdabin kawentene sane sujati ngaksi miwah ngamargiang pemilihan punika. </br>6. Adil </br>Adil artosnyane ring pamargi pemilu wenten pemilih utawi pamilet pateh-pateh punika polih payanggra sane kadasarin antuk palaksana sane becik. </br></br>Inggih Ida dane sareng sami, prasida titiang cutetang daging atur titiang, ring sajeroning iraga iraga nyaga kaudaulatan pamilu patut iraga yukti yukti resep ring asa pamilu sane kamanggehang ring pasal 3, UU Nomor 7 2017.</br> </br>Inggih, asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahé sané becik puniki. Matur suksma majeng ring uratian idadané, menawi wénten basa basitha nénten manut ring kayun utawi tan kearsa ring manah soang-soang, lugrahang titiang nunas geng rena pangampura. Inggih puputang titiang bebaosan punika antuk parama shantih. </br> </br>"Om Shantih Shantih Shantih Om"ma shantih. "Om Shantih Shantih Shantih Om")
  • Sampah Utawi Mis Sane Nyemerin Wewidangan Pariwisata  + (“Sampah Utawi Mis Sane Nyemerin Wewidanga“Sampah Utawi Mis Sane Nyemerin Wewidangan Pariwisata”</br> </br>Om Swastyastu</br> </br>Angga Panureksa sane wangiang titiang</br>Asapunika taler, semeton sareng sami sane tresnasihin titiang</br> Kaping ajeng ngiring sareng sami ngaturang rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sangkaning pasuecan Ida titiang ngiring ida dane sareng sami prasida mesadu ajeng ring genah lan galah sane becik kadi mangkin puniki ring parikrama Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi. Sadurung nglantur icenin titiang nyinahang angga wastan titiang Ni Komang Riska Dewi. Ring galahe mangkin, lugrayang titiang ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda “Sampah Utawi Mis Sane Nyemerin Wewidangan Pariwisata”</br> Semeton sareng sami, Bali kepanggihin antuk keluwihan miwah keasrian jagatne sane prasida narik wisatawan mangda rauh ke Bali. Akeh genah wisata sane wenten ring Bali, nanging mangkin sampun akeh masih genah wisata sane kacemerin antuk sampah wiadin mis sawireh akeh sane ngutang sampah nenten ring genahnyane lan nenten eling teken palemahan. Yening parilaksana puniki keterusang pastika jagat Bali nenten asri malih, lan nika sane prasida ngranayang Bali nenten dados destinasi wisata sane katuju olih wisatawan mancanegara, lan olih parilaksana puniki nenten kelaksanayang tri hita karana sane wenten ring Bali. Pikobet puniki sane mewehin krama bali sawireh akeh krama sane state ngaptiang pikolihnyane saking pariwisata. Saking pikobet puniki, titiang ngaptiang majeng ring semeton sareng sami mangda nguratiang mis lan palemahan duene, titiang ngaptiang para pemimpin Bali sane pacang kapilih ring warsa 2024 mangda nguratiang indik mis utawi luwu sane wenten ring Bali. Pemimpin Bali keaptiang mangda prasida ngicenin solusi ring pikobet mis puniki lan prasida ngicen conto indik utsaha nyaga palemahan mangda prasida katulad olih krama Bali sane lianan.</br>Inggih wantah asapunika sane prasida aturang titiang ring galah sane becik puniki. Dumogi napi sane aturang titiang prasida keresepang tur kelaksanayang. Peed prada yening wenten atur titiang sane nenten manut ring arse titiang nunas geng rena pengampura. Sineb titiang antuk paramasanti..</br> </br>Om Santih, Santih, Santih Omramasanti.. Om Santih, Santih, Santih Om)
  • Literature Benyah Nakutin Tulah  + (“Sing dadi ngawag-ngawag mukak lontar! Nya“Sing dadi ngawag-ngawag mukak lontar! Nyanan cai bisa tulah!”, kenten sane pepes tiang piragiang. Sujatine, Lontar punika pinaka genah sarining aji. Sangkaning jejeh tulah maimbuh tuna sastra, Lontar ring Bali akeh sane nenten kauningin dagingne olih sang ngraksa. Wantah kabantenin nuju Rahina Saraswati. Ajerih manahne mukak, ajerih tulah. Bes tenget, pamuputne telas amah nget-nget. Set-set gremeng dados sebun bikul. Tayem tuduhan nyepil di panukub. Puniki sujatine Tulah punika. Tulah tan ngupapira, tulah tan nguningin aji punika. Tan wenten jadma tulah sangkaning meled melajah.nten jadma tulah sangkaning meled melajah.)
  • TUMBAL RARE  + (“Tumbal Rare” maarti rare ane dadiang tumb“Tumbal Rare” maarti rare ane dadiang tumbal utawi aturan. Istilah ene tusing ja anggone mala di niskala dogen, dadi masih anggon di sekala. Cerik-cerik ane tusing ada ngrunguang muah tusing masekolah. Ada tongos anak cerik ane tusing ngelah nyen-nyen muah tuara, yen parajana lakar orahin ngitungang tusing ja cager makejang, sepatutne pemerintahe tedun nelokin cerik-cerik ane kahanane buka keto apang pemerintah masih uning napi sepatutne kamargiang apang cerik-cerike ane kahanane buka keto, tusing ja bingung kemu mai. Yen suba cerik-cerik konyang patuh maan pendidikan ane luung, nak luung masih lakar tepuk kahanan gumine buin pidan.sih lakar tepuk kahanan gumine buin pidan.)
  • Literature BASAbali wiki dapat mendorong andan untuk berpartisipasi dalam isu-isu sipil?  + (• Manut ring manah tityang patfrom BasaBal• Manut ring manah tityang patfrom BasaBali Wiki niki becik pisan anggen mgicenin dampak positif lan perhatian teken isu-isu sipil ring lingkungan. Platfrom niki sampun akeh kauningin ring krama Bali. Platfrom niki mresidang diakses ring 80 negara, indik ento ngidang ngicenin peluang untuk tityang lan krama sareng sami antuk berpartisipasi ring isu-isu sipil. </br></br>Manut ring manah tityang cara sane patut anggen ngemedalin semangat krama antuk mendorong isi-isi sipil ring platfrom BasaBali Wiki inggih punika ngaryanin kegiatan seminar utawi dharma wacana ring desa magde platfrom niki akeh sane uning . Akeh krama lingsir nenten bise ngangen teknologi lan akeh teruna- teruni nenten uning inovasi anyar. Yening ngaryanin seminar utawi dharmawacana ring desa-desa mangde platfrom niki akeh sane uning, mangde ngicenin dampak positif lan mendorong partisipasi ring isu-isu sipil. </br></br>Harapan titiang untuk BASAbali wiki selalu konsisiten ring ngewangun karya sane lebih becik lan lebihh luar biasa ring pengunaan bahasa bali, lan state membudayakan Bahasa bali ring era globalisasi nikiakan Bahasa bali ring era globalisasi niki)
  • Tol Mengwi - Gilimanuk , Denpasar Gilimanuk lancar.  + (•Tol Mangwi - Gilimanuk, Denpasar - Gilima•Tol Mangwi - Gilimanuk, Denpasar - Gilimanuk lancar•</br></br>Rahajeng wanti Warsa republik Indonesia sane kaping 77. Pulih lebih cepat bangkit lebih kuat, MERDEKA!!.</br>Dumogi Krama Indonesia setata ngutamayang Pancasila anggen dasar kehidupan.</br>Budaya saling ngajinin ring kehidupan mangda setate kalestariang. Ring Bali Wenten pangerencana Kardi Margi tol Mengwi - Gilimanuk, Astungkara ring pertambahan yusa tiban puniki prasida jagi kalaksanayang. </br>Krana kawentenan Margi tol Mengwi - Gilimanuk prasida mencegah kemacetan, tur nincapang ekonomi Krama Bali.macetan, tur nincapang ekonomi Krama Bali.)
  • BASAbali Wiki Opinion  + (�Om Swastyastu, tiang mewasta Ni Putu Inta�Om Swastyastu, tiang mewasta Ni Putu Intan Nursanti Sanjaya, tiang masekolah ring Universitas Hindu Negeri I Gusti Bagus Sugriwa Denpasar. Menurut tiang, genah BASAbali Wiki puniki nyidang mendorong iraga untuk milu berpartisipasi dalam isu-isu sipil sane beredar ring masyarakat. Adane genah niki ngae iraga aluh nawang napi sane terjadi ring lingkungan sekitar. Ring genah niki, iraga dados mase menuangkan iden lan kreatifitas iragane sane nyidang kacingak olih masyarakat. Contohnyane, BASAbali Wiki puniki mangking membebaskan iraga untuk sareng berkomentar lan berpendapat indikan kengken iraga bise perpartisipasi antuk isu isu sipil sane beredar. Sawireh raga bise nawang kenken sudut pandang pendapat nak sane lianan. Akeh orti sane ade ring riki, sara kesenian, olahraga, lan sane lianan. Wenten telung bahasa sane dados iraga pilih. Bahasa punika minakadi bahasa Bali, bahasa Indonesia, lan bahasa Inggris. Sawireh kenten, ten nak bali gen sane nyidang nganggon utawi maca, nanging nak sane diluar bali utawi manca negara mase nyidang. Len ken ento, wenten fitur sane lianan, contohnyane fitur kamus. Wenten akeh kosa kata, mawinan kata kata sane ten kauningin lan kata sane dot tawang iraga nyidang kabakatang. sane dot tawang iraga nyidang kabakatang.)
  • BALI RESIK  + (𝗣𝗘𝗠𝗕𝗨𝗞𝗔𝗔𝗡 : OM SWAS𝗣𝗘𝗠𝗕𝗨𝗞𝗔𝗔𝗡 : </br></br> OM SWASTYASTU</br>Majeng ring pemerintah Murdaning Jagat Bali sane anyar sane kusumayang tiang. Punika taler majeng ring yowana Bali sane wangiang titiang. Ring rahina sane mangkin titiang Pacang ngunggahang Orasi sane mamurda "Bali Resik".</br></br></br></br> Bali inggih punika genah wisata sane pinih utama karauhin olih para wisatawan lokal miwah mancanegara. olih krana punika iraga patut nyaga kaasrian Baline.</br></br> Ida dane sareng sami pamekasnyane para sisya sane tresnanin tresnasihin titiang "Napi sane kawastanin Bali Asri?" Bali Asri nenten je ties asapunapi I rage sareng sami miara sawawengken, I rage soang - soang mangda setata bersih lan asri, sumangdane Pemerintah murdaning jagat Bali mangda ngutsahayang program - program sane becik pisan sane metetujon miara Bali setata bersih lan asri. Program - program sakadi nglaksanayang gotong royong wajib nyabran rahina jum'at, nyiagayang tongos sampah ring makudang - kudang genah umum miwah ring sisin - sisin margi. Nglaksanayang pemisahan sampah organik miwah non organik.</br></br> Inggih suksme para yowana sareng sami sane tresnasihin titiang, ngiring takenang ring sajeroning angga soang - soang, sampunke I rage midabdabin usaha - usaha sane metetujon miara kebersihan lan keasrian jagat Baline? Yen ten I rage sane miare kebersihan lan keasrian jagat baline sire malih? Duaning asapunika ngiring para yowana sareng sami ngawit mangkin sikiang ragane.</br></br>𝗣𝗘𝗡𝗨𝗧𝗨𝗣 :</br></br>Inggih ida dane sinareng sami wantah asapunika orasi saking, yening wenten atur titiang sane nenten manut ring kayun ida dane sinareng sami titiang nglungsur geng rena Pengampura Puputang titiang antuk Paramasantih.</br></br> OM SANTIH,SANTIH, SANTIH OMmasantih. OM SANTIH,SANTIH, SANTIH OM)
  • Bale Banjar Pinaka Genah Ngewangun Kreativitas Antuk Anak Istri  + (📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publi📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publik]📌</br></br>Malarapan antuk Wikithon Partisipasi Publik - Bale Banjar, titiang (nama peserta) sayaga nangiang gegiras krama Bali utamannyané para anak istri mangda prasida migunayang balé banjar pinaka genah anggén ngembasang, ngembahang miwah ngupapira sarin-sarin pikayunan becik. Sapuniki idé kréatif sané katur manut pabligbagan ring video:</br></br>Bale Banjar punika wantah silih sinunggil genah krama banjar antuk mapupul sekadi ngalaksanayang parum, ngayah, ngaryanin kreativitas/ogoh-ogoh, lan genah ngelaksanayang kegiatan sewai-wai. Antuk krama istri sampunan jejeh, sampunan elek ke bale banjar, santukan bale banjar nike gelah masyarakat umum, gelah iraga sareng sami.</br></br>Majeng ring semeton istri, ngiring sareng-sareng berperan rikala memanfaatkan bale banjar puniki. Sekadi latian nari lan mekidung angge kegiatan upacara agama, latian senam/zumba PKK, bersih-bersih ring wewidangan banjar, , mapupul antuk arisan, kegiatan melajah mengolah sampah rumah tangga, lan majejaitan. Mangdane wenten keseimbangan antuk lanang istri rikalaning pemanfaatan bale banjar puniki.</br></br>Akeh sepatutnyane kegiatan sane presida kelaksanayang ring bale banjar. Lamun keto, ngiring semeton istri maka sami iraga mapupul ring Bale Banjar apang bale banjar iraga khusus nyane ring bali niki tetap eksis silih sinunggil ruang publik sane ramah tur ajer majeng ring masyarakat umum termasuk untuk krama istri.</br></br>Gegiras Luh Luih!</br></br>@wikibasabali</br>@luhayumanikmas</br>@echalaksmi</br></br>#basabaliwiki #wikithon #partisipasipublik #wikithonpartisipasipublik #balebanjar #semangatperempuanhebat #milenialberaksi #sttputraperkanthi</br>#pengabetan #baharaksi #sttputraperkanthi #pengabetan #baha)
  • Bale Banjar Dados Genah Sane Becik Antuk Ngaryanin Kegiatan  + (📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publi📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publik]📌</br></br>Malarapan antuk Wikithon Partisipasi Publik - Bale Banjar, titiang (nama peserta) sayaga nangiang gegiras krama Bali utamannyané para anak istri mangda prasida migunayang balé banjar pinaka genah anggén ngembasang, ngembahang miwah ngupapira sarin-sarin pikayunan becik. Sapuniki idé kréatif sané katur manut pabligbagan ring video:</br></br>Bale Banjar punika wantah silih sinunggil genah krama banjar antuk mapupul sekadi ngalaksanayang parum, ngayah, ngaryanin kreativitas/ogoh-ogoh, lan genah ngelaksanayang kegiatan sewai-wai. Antuk krama istri sampunan jejeh, sampunan elek ke bale banjar, santukan bale banjar nike gelah masyarakat umum, gelah iraga sareng sami.</br></br>Majeng ring semeton istri, ngiring sareng-sareng berperan rikala memanfaatkan bale banjar puniki. Sekadi latian nari lan mekidung angge kegiatan upacara agama, latian senam/zumba PKK, bersih-bersih ring wewidangan banjar, , mapupul antuk arisan, kegiatan melajah mengolah sampah rumah tangga, lan majejaitan. Mangdane wenten keseimbangan antuk lanang istri rikalaning pemanfaatan bale banjar puniki.</br></br>Akeh sepatutnyane kegiatan sane presida kelaksanayang ring bale banjar. Lamun keto, ngiring semeton istri maka sami iraga mapupul ring Bale Banjar apang bale banjar iraga khusus nyane ring bali niki tetap eksis silih sinunggil ruang publik sane ramah tur ajer majeng ring masyarakat umum termasuk untuk krama istri.</br></br>Gegiras Luh Luih!</br></br>@wikibasabali</br>@luhayumanikmas</br>@echalaksmi</br></br>#basabaliwiki #wikithon #partisipasipublik #wikithonpartisipasipublik #balebanjar #semangatperempuanhebat #milenialberaksi #sttputraperkanthi</br>#pengabetan #baharaksi #sttputraperkanthi #pengabetan #baha)
  • STT Putra Perkanthi Ngortang Bale Banjar Sareng Bli Gede  + (📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publi📌[BASAbali Wiki-Wikithon Partisipasi Publik]📌</br></br>Malarapan antuk Wikithon Partisipasi Publik - Bale Banjar, titiang (nama peserta) sayaga nangiang gegiras krama Bali utamannyané para anak istri mangda prasida migunayang balé banjar pinaka genah anggén ngembasang, ngembahang miwah ngupapira sarin-sarin pikayunan becik. Sapuniki idé kréatif sané katur manut pabligbagan ring video:</br></br>Bale Banjar punika wantah silih sinunggil genah krama banjar antuk mapupul sekadi ngalaksanayang parum, ngayah, ngaryanin kreativitas/ogoh-ogoh, lan genah ngelaksanayang kegiatan sewai-wai. Antuk krama istri sampunan jejeh, sampunan elek ke bale banjar, santukan bale banjar nike gelah masyarakat umum, gelah iraga sareng sami.</br></br>Majeng ring semeton istri, ngiring sareng-sareng berperan rikala memanfaatkan bale banjar puniki. Sekadi latian nari lan mekidung angge kegiatan upacara agama, latian senam/zumba PKK, bersih-bersih ring wewidangan banjar, , mapupul antuk arisan, kegiatan melajah mengolah sampah rumah tangga, lan majejaitan. Mangdane wenten keseimbangan antuk lanang istri rikalaning pemanfaatan bale banjar puniki.</br></br>Akeh sepatutnyane kegiatan sane presida kelaksanayang ring bale banjar. Lamun keto, ngiring semeton istri maka sami iraga mapupul ring Bale Banjar apang bale banjar iraga khusus nyane ring bali niki tetap eksis silih sinunggil ruang publik sane ramah tur ajer majeng ring masyarakat umum termasuk untuk krama istri.</br></br>Gegiras Luh Luih!</br></br>@wikibasabali</br>@luhayumanikmas</br>@echalaksmi</br></br>#basabaliwiki #wikithon #partisipasipublik #wikithonpartisipasipublik #balebanjar #semangatperempuanhebat #milenialberaksi #sttputraperkanthi</br>#pengabetan #baharaksi #sttputraperkanthi #pengabetan #baha)
  • Taksuning Budaya Bali  + (🔥TAKSUNING BUDAYA BALI🔥 Rahajeng semeton 🔥TAKSUNING BUDAYA BALI🔥</br></br>Rahajeng semeton sareng sami. Ring genah lan galahe sane becik puniki </br></br>Ngiring sareng sareng iraga sinamian. Nyisiang kemerdekaan RI sane ke 77 antuk sekali ngelestariang tur namiang seni budaya baline ring yowana milenial. Iraga dados truna-truni sepatutnyane ngewerdiang Seni Budaya Bali wantah basa bali, tetabuhan, lan igel igelan druene sane pinaka tetamian utawi warisan saking leluhur bali. </br></br>🛕 Ngiring sareng sami ngelestariang budaya bali. MERDEKA!!!🛕ami ngelestariang budaya bali. MERDEKA!!!🛕)
  • "INDONESIA RAYA MAHARDIKA"  + (Sampun 77 warsa Indonesiane ngamolihang maSampun 77 warsa Indonesiane ngamolihang mahardika. Krama Baline masikian nagingin kamahardikane. Jalan Tol Jagat Kerthi, Kawasan Pusat Kebudayaan Bali, Pelabuhan Segitiga Emas kawangun anggen nitenin tata titi kahuripan kramane sakala-niskala pracihna Bali Era Baru. Madasar antuk susatya ring Pancasila maka sanjata ngaonang laksana mamunyah, mamotoh, lan dursila tiosan gumanti Sang Saka Merah Putih satata ajeg ngadeg mawibawa ring jagate. Sinarengan mautsaha nglimbakang prestasi, sukertaning pawongan, pariwisata, saha ngawerdhiang budaya ngardi Bali Padma Bhuana mikukuhin kamahardikan Indonesia Raya.ana mikukuhin kamahardikan Indonesia Raya.)
  • Ritatkala pandemi COVID-19 Sisia Meweh Pisan Ngrereh Sinyal ring Desa  + (" Virus corona sajeroning panglibak nyané"</br></br>Virus corona sajeroning panglibak nyané boya ja wantah virus sane dados panyungkan imanusa taler ngranayang seda, sakéwanten ngeninin indik ortinyané sané akéh cutetné ring média sosial sampun ten prasida katambakin lan katreptiang. </br></br>Pantaraning orti pandemi (grubug) sangkaning virus sané ngranayang inguh lan utsaha ngawe manah kramané lascarya sajeroning nglawan sané kabaos covid 19 puniki wit saking media sosial. </br></br>pamungkah Pandemi (grubug) virus corona puniki ngawe kobet kramané ring kota-kota sané gedé, nanging né mangkin sampun nyangsan ngrauhin ring désa-désa . Silih tunggil pikobet pandemi(grubug) covid 19 ring pedésaan inggih punika sasukat guru wisésa nguningayang malajah online ring jero soang* punika makéh sisia ring désa méweh ngamolihang sinyal, dadosné sisia ngamargiang makudang-kudang parikrama anggén nambakin pikobet punika mangda sida nyarengin paplajahan. Wénten sané luas ka carik, wénten sané menék punyan kayu mangda prasida polih sinyal. Pedih rasané, napi malih sering pesan sinyalé nénten teteg dadosné malih ngrereh genah sané tiosan mangda polih manten sinyal sané becik. </br>Duaning kadi asapunika dadosné pangaptin iraga sareng sami dumogi pandemi(grubug) virus corona puniki gelis ical mangda prasida para sisiané nyarengin paplajahan sekadi jati mula.</br>.</br>➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖</br>#jegfotogen #bersamalawancorona #staysafe #jegfotogen #bersamalawancorona #staysafe)
  • " KEMACETAN YANG TERJADI DI BALI "  + (" KEMACETAN YANG TERJADI DI BALI " OM SWA" KEMACETAN YANG TERJADI DI BALI "</br></br>OM SWASTIASTU</br></br>Titiang ngajiang Pemerintah Bali miwah titiang tresnain timpal-timpal titiangé sané bagia.</br>Ngiring iraga sareng sami ngaturang puja pangastuti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sane sampun ngicenin iraga Sang Hyang Kertawarane, mawinan iraga sareng sami prasida mapupul ring genah puniki. Sadurunge titiang ngaturang pidarta puniki, pinih riin titiang ngaturang suksmaning manah antuk galah lan galah sane kapaica ring titiang, antuk ngaturang pidarta pangapti majeng ring pamerintah Bali sane mamurda "KEMACETAN YANG TERJADI DI BALI".</br>Jembatan macet sangkaning akéhnyané kendaraan motor nénten pateh sareng akéhnyané margi. Akéhnyané kendaraan bermotor miwah mobil sayan nincap nyabran rahina.Punika mawinan, mobil, transportasi umum miwah sepeda motor akéh ring margi, macet ring margi. Kram punika taler prasida ngirangin kawéntenan krama sané macet ring margi. Para buruh pacang telat rauh ring genah makarya miwah para sisia pacang telat rauh ring sekolah.</br>Krana liu pesan anake ane majalan, liu pesan anake ane nongos di jalan, buina liu pesan anake ane tusing satinut teken awig-awig.</br>Ring galahe sane becik puniki titiang nunas mangda semeton sami ngelidin kemacetan ring Bali. Yening iraga nenten prasida ngelidin kemacetan ring Bali, paling nenten iraga prasida ngirangin kemacetan ring Bali. Wénten kakalih pamargi utama sané prasida kamargiang anggén ngirangin kemacetan. Kapertama, nganggén angkutan umum nénten nganggén kendaraan pribadi, nganggén angkutan umum prasida ngirangin volume kendaraan ring margine. Pamuputipun, lalu lintas ring marginé pacang sayan rered. Kaping kalih, i raga patut malajah majalan yéning pamarginé nénten doh saking genah i raga. Cara puniki dangan, sakéwanten méweh pisan kamargiang. Nanging majalan punika becik pisan antuk kesehatan, tur majalan sampun prasida ngirangin macet ring Bali. Tiang percaya yéning ngalaksanayang kalih utsaha puniki, macet ring Bali prasida ngirangin.</br>Nanging, Pemerintah Bali kaaptiang prasida nincapang kenyamanan miwah keamanan ring angkutan umum. Tiang percaya yéning angkutan umum punika aman tur nyaman, akéh panumpangnyané. Pamuputnyané, kawéntenan transportasi pribadi pacang sayan rered.</br>Inggih wantah asapunika sane prasida aturang titiang, dumogi wenten pikenohipun. Ampurayangja yening wenten iwang baos miwah laksana. Aturang titiang suksmaning manah. </br></br>OM,SHANTIH,SHANTIH,SHANTIH,OMing manah. OM,SHANTIH,SHANTIH,SHANTIH,OM)
  • Nyeselang dewek ulian corona  + (" Om Swastiastu semeton..dumogi makesami b" Om Swastiastu semeton..dumogi makesami becik lan rahayu nggih...</br>Sane mangkin gumine suba ngancan ngewayahang..keto masih penyakite ngewayahang dogen...care ne mangkin wenten penyakit corona utawi covid 19 sane panglalah utawi dampak ipun ring makesamian widang utamannyane ring widang pendidikan. Titiyang nyeselang dewek ring unduke skadi mangkin. Dugase ipidan titiyang mayus masekolah tur mekite libur dogen. Nanging yen suba skadi mangkin. 2 bulan lebih titiyang sampun libur. Ditu nyesel pisan titiyang tekening unduke dugase ipidan. Dumogi gelis kenak, lan titiyang ngidayang masekolah care unduke ipidanang ngidayang masekolah care unduke ipidan)
  • Panegara Indonesia mangkin sampun mahardika kaping 77 tiban  + (" Panegara Indonesia mangkin sampun Mahard" Panegara Indonesia mangkin sampun Mahardika kaping 77 tiban"</br>Yening nirgamayang sekadi imanusa sampun mayusa 77 tiban,sinah sampun nyaluk " wayah" </br>Wayah ring sajeroning aab jagat kaliyuga"</br>Sang guru Wisesa sampun ngewangun Margi,jembatan tol sane prasida nyambung tur ngelancaran transportasi!</br>" Garuda Pancasila " pinaka pralambang anggen nyikiang Kayun tur ngerumaketang rasa sutindih lan rasa wirang mabela Pati ring Panegara Indonesia.irang mabela Pati ring Panegara Indonesia.)
  • Paplalianan Kruna Covid-19  + ("Adaptasi kebiasaan baru itu selalu ingat menggunakan masker dan rajin untuk mencuci tangan dengan sabun atau hand sanitazer. Ingat juga untuk menjaga jarak dengan orang lain dan hentikan kebiasaan berjabat tangan untuk menghindari sentuhan.")
  • Dijajah  + ("Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Di"Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani Oleh Para Calon Pemimpin Bali?"</br></br>Om Swastyastu,</br>Sane wangiang titiang para panureksa, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, santukan asung kerta wara nugrahan ida, iraga sareng sami prasida mesadu ajeng majeng ring ida dane sareng sami.</br></br>Ring Indonesia pulau sane pinih becik tur terkenal inggih punika Pulau Bali utawi Pulau Seribu Pura. Pulau Bali sampun keloktah ke dura negara, sane mawinan nenten ja tios inggih punika bali medue budaya, adat, tradisi, miwah alam sane becik tur asri sekadi carik utawi sane tiosan. Nika mawinan toris saking manca negara rauh ke Bali. Nanging nika sane mawinan akeh toris manca negara sane numbas lahan utawi tanah carik sane wenten ring Bali, sane dados masalah inggih punika lahan nepunika lakar anggena hotel utawi vila. Nika sane mawinan carik sane dados ikon Bali sekancan warsa ngansan kidik. Taler nika sane mawinan orang lokal utawi krama Baline pacang dados antek-antek torise punika. Yening iraga lacur, sinah iraga pacang maburuh ring torise punika di gumi iraga pedidi. Santukan iraga sane ngicenin marga utawi genah sane becik utawi nyaman majeng ring para totis manca negara nepunika, utawi bahasa liane iraga ngicenin toris maca negara nepunika menjajah Bali secara perlahan.</br></br>Pengaptin titiang majeng ring calon manggala Bali 2024 sane kejudi, mangda prasida natasin krane utawi masalah nepunika, santukan nika medue pengaruh besar majeng ring pulau Bali antuk selanturnyane.</br></br>Ainggih wantah sekadi nepunika sane prasida aturang titiang, yening wenten kosa kata utawi tutur titiang sane nenten manut ring arsa, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk paramashanti</br>Om Shanti, Shanti, Shanti Om paramashanti Om Shanti, Shanti, Shanti Om)
  • solutions to overcome traffic jams in Bali  + ("Bali Sebilang Wai Macet" jani ngancan me"Bali Sebilang Wai Macet"</br></br>jani ngancan mekelo ngancan macet di bali. canggu, kuta, seminyak pinaka conto nyata kemacetan ring Bali. napi ngawinang Bali macet?. nenten linan ulian liu masyarakat sane nganggen kendaran pribadi rikala pesu. ngangsan mekelo ngangsan liu ane ngelah kendaraan pribadi lan ngawinang penggunaan transportasi umum ngangsan medikang. niki patut keresepang olih mayarakat Bali.sekadi ring negara maju jepang sane madue perencanaan matang lalu lintas , prasida ngwangun negara sane tertib berlalu lintas, antuk ngemargiang transportasi kendaraan umum kaanggen memfasilitasi masyaakat sane lakar mekarya.</br>tiang pinaka generasi muda ten kayun yening gumi bali tiange sesai keni macet angtuk punika tiang milu masuara ring Wikithon sehari di Bali. dumogi gagasan punika prasida kayun ring pemerintah.</br></br>sane patut kemargiang mangda di bali khususnya ring kota kota besar apang ten macet inggih punika:</br>1. Antuk perencanaan mateng lalu lintas.</br>2. perbaikan jalan berlobang pinaka solusi memperlancar arus lalu lintas.</br>3. ngawedarang awig-awig kendaraan Ganjil Genap.</br>4. antuk larangan indik Trotoar sane akeh dados lahan parkir ilegal.</br>{solusi nyane antuk ngewangun lahan parkir berbayar}</br>5. pembatasan jumlah kendaraan ring tiap-tiap KK.</br>6. Larangan mengemudi bagi anak di bawah umur (belum punya SIM)</br>solusi: antuk memfasilitasi Transportasi umum pinaka alternatif pulang pergi ke Sekolah.</br>7. ngewangun jembatan Layang pinaka Shortcut.</br>8. pelebaran ruas jalan ring beberapa titik.</br>9. pemberlakuan sanksi tegas ke semua pihak yg melanggar (efek jera).</br>10. miwah penempatan polisi lalu lintas mangda siaga mengawasi lan ngatur arus lalu lintas..</br></br>inggih wantah asapunika manten gagasan tiange indik solusi ring kemacetan bali kedepannya, semoga gagasan nika mawiguna lan prasida mengatasi kemacetan jalan ring bali. Suksmaengatasi kemacetan jalan ring bali. Suksma)
  • Bali rose from depression  + ("Bali bangkit dari kehancuran" Pada awal"Bali bangkit dari kehancuran" </br></br>Pada awal tahun 2020 bencana alam, yang dikenal sebagai wabah covid 19, adalah masa sulit untuk mendapatkan pekerjaan, sulit untuk mendapatkan uang, setelah itu ekonomi Bali runtuh. Kemudian saya mendapat berita di media sosial, mereka mengatakan ada orang yang bunuh diri, suka.Saya terkejut mendengar, bagaimana bisa seperti itu?. tapi untungnya sekarang covid hilang, Bali bangkit dari covid-19. Karena itu, kita harus berhati-hati agar kita tidak melakukan hal-hal yang tidak baik. Sebaliknya, kita harus melakukan hal-hal yang baik agar kita dapat menebus diri kita dari masa yang sulit ini.enebus diri kita dari masa yang sulit ini.)
  • Bali rose from depression  + ("Bali bangkit saking keterpurukan" Ring p"Bali bangkit saking keterpurukan"</br></br>Ring pangawit warsa 2020 bencana alam, sane kawastanin wabah covid 19, masa punika sukil ngerereh pakaryan, sukil ngerereh jinah, sasampun punika perekonomian Bali runtuh. Raris tiang polih orti saking media sosial, ipun maosang wenten anak sane ngamademang dewekne, demen.Raris tiang kaget miragi, sapunapi prasida sakadi punika?. nanging becikne mangkin covid sampun ical, Bali sampun bangkit saking covid-19.(Dumogi masyarakat Bali nenten wenten malih sane nglaksanayang indike punika, napi malih sane ngamademang deweknyane, iraga krama Bali patut prasida ngamargiang parilaksana sane becik mangda prasida nglintangin masa masa punika).gda prasida nglintangin masa masa punika).)
  • Bali rose from depression  + ("Bali bangkit saking keterpurukan" Ring p"Bali bangkit saking keterpurukan"</br></br>Ring pangawit warsa 2020 bencana alam, sane kawastanin wabah covid 19, masa punika sukil ngerereh pakaryan, sukil ngerereh jinah, sasampun punika perekonomian Bali runtuh. Raris tiang polih orti saking media sosial, ipun maosang wenten anak sane ngamademang dewekne, demen.Raris tiang kaget miragi, sapunapi prasida sakadi punika?. nanging becikne mangkin covid sampun ical, Bali sampun bangkit saking covid-19.(Dumogi masyarakat Bali nenten wenten malih sane nglaksanayang indike punika, napi malih sane ngamademang deweknyane, iraga krama Bali patut prasida ngamargiang parilaksana sane becik mangda prasida nglintangin masa masa punika).gda prasida nglintangin masa masa punika).)
  • Memberi Uang Bukanlah Ciri Calon Pemimpin yang Baik  + ("Bapak/ibu, niki wenten jinah 200.000, Bap"Bapak/ibu, niki wenten jinah 200.000, Bapak/Ibu pilih tiang benjangan ring pemilu ya!" Lengkara puniki sampun ketah kapireng olih para pamilet utawi calon pamilet daweg Pemilu 2024 puniki. Ring pantaraning sakancan calon sané mautsaha molihang suara saking krama antuk kampanye, wénten sané nganggén cara puniki anggén ngamolihang suara saking kramané. Nanging wenten taler anak sane kicen jinah, tur anake punika ngedumang padana punika ring sor aturan wewalungane. Raris napi teges lengkara punika? Parindikan punika wantah parilaksana sané kamargiang olih para jana sané sampun kapilih sané kawastanin "Politik Uang". Politik uang (Money Politics) inggih punika praktik korupsi sané kamargiang olih calon legislatif anggén ngarayu para pamilet antuk ngicénin makudang-kudang pikolih, marupa jinah utawi materi sané lianan. Politika jinah taler kawedarang pinaka parilaksana numbas suara pamilih olih pamilet. Sajeroning politik jinah, para pamilet pacang marasa kirang otonomi rikala milih calon pamimpin miwah pacang lali ring aspek-aspek sekadi kinerja miwah rekam jejak calon pamimpin antuk dasar jinah.</br></br>Yéning cingak ring kawéntenané sakadi punika, iraga minab sampun marasa, "waduh, 200.000 cuma nyoblos nomor gen?". Nanging, napike iraga minehin malih sapunapi pikobet punika pacang mapikenoh ring jagate mangkin? Silih tunggil pitaken sane patut kaunggahang inggih punika, ring dija parajanane jagi ngambil jinahnyane? Santukan anake sane mapi-mapi, tan pacang mrasidayang ngrereh jinah saha becik. Ipun mapi-mapi pacang nyumbungang dewek, tur ipun mapi-mapi malih jagi nunas jinah. Praktik korupsi politik uang puniki ring pamuputnyané ngamedalang para pamimpin sané wantah urati ring kepentingan pribadi miwah kelompok, nénten ja krama sané milih dané. Dané rumasa patut ngrereh keuntungan saking jabatannyané, silih tunggilnyané antuk ngwaliang modal sané kaambil ring kampanye. Pamuputné ri sampuné ida madeg, ida pacang ngamargiang makudang-kudang penipuan, nampi suap, gratifikasi utawi korupsi sané lianan ring makudang-kudang wangun.</br></br>Punika yening selehin saking segi politik, sapunapi malih saking segi agama? Yadiastun tiang tan ja mlajahin indik saananing agama, tiang pracaya tan wenten agama ring jagate puniki sane ngurukang wiadin mituturin anak lianan mangda nglaksanayang paindikan-paindikan sane tan patut sakadi asapunika. Sajeroning politik miwah agama, politik uang puniki wantah prasida ngicénin kasukertan sané nénten ajeg miwah pamuputnyané wantah nyokong kasengsaran kramané yéning calon pamimpin punika kapilih dados pamimpin kramané sané selanturnyané. Iraga pinaka pamilet sane uning ring indik sane becik lan sane kaon, patut waspada ritatkala nulak parindikan sakadi punika. Iraga nenten prasida ngicalang indik penipuan ring pemilu sane jagi rauh, nanging ngiring iraga ngingetang ring krama sane pinih raket ring iraga indik pikobet politik uang, duwaning utsaha sekadi punika sane prasida ngadorong anak tiosan mangda ngamargiang kabecikan sane pateh tur ngewetuang pauwahan sane becik ring wawidangan iraga. Ngiring iraga ngaryanin pemilu sane kadasarin antuk prinsip Luber Jurdil, duaning antuk pamilih sane berdaulat sinah pacang ngawetuang negara sane kukuh.</br></br>#BersamaKamuNegaraMajunegara sane kukuh. #BersamaKamuNegaraMaju)
  • Ngajegang Indonesia Merdeka  + ("Beri aku seribu orang tua, niscaya akan k"Beri aku seribu orang tua, niscaya akan kucabut Semeru dari akarnya. Beri aku 10 pemuda, niscaya akan kuguncangkan dunia,” asapunika Bapak Bung Karno ngeraos.Yening kaartosang, nasib bangsa Indonesia kabakta olih para yowana Indonesia. 77 tiban saking Indonesia merdeka, negeri puniki sampun ngemarginin akeh prabeda sawilang tiban. Ring wanti warsa sane mangkin matema “Pulih Lebih Cepat dan Bangkit Lebih Kuat.” Iraga dados para yowana Indonesia sampun sepatutne ngewangun negeri Indonesia mangda kukuh lan ajeg baan ngukuhang gilik saguluk.kuh lan ajeg baan ngukuhang gilik saguluk.)
  • Literature Turis asing pintar berbahasa bali  + ("Bule dueg mabasa Bali alus" Tunyan suud"Bule dueg mabasa Bali alus"</br></br></br>Tunyan suud makan iseng tiang mukak HP, Jagi ngalih yuotube agon ningehang lagu, Makesyab tiang saget nepuk video bule dueg me base halus, Kené jani bulene ane ngoyong di Bali, Tusing mlali deen muruk misi ye ma bahasa Bali, Nah di ketone I rage dados krama Bali dereng mekejang bise ma bahase Bali alus, Ngiring irage sareng sami mlajahin bahase Bali alus, Batek bise ngoraang sapunapi, Becil lan ingih punike gen sampun melah, Apang tusing pocol leluhure nyiptayang bahase Bali alus, Sakewenten I rage nenten nglestariang bahase nike.en I rage nenten nglestariang bahase nike.)
  • Diastun Sebet Kèwala Aget  + ("De,, nak suba mebukak bandarane kone de,,"De,, nak suba mebukak bandarane kone de,, mai bukak warung ne buinmani" Keto baos memene ngorahin titiang yaning bandarane suba mebukak, mepineh tamu-tamune lakar ke Bali buin malali. Nanging suba katuturin memene, pandemi yen di Bali gering adane, anak sami keni ring jagate. Yadiastun mangkin sampun munggah wacana "new normal", kewala gek koronane tusing ja ical ngantos mangkin. Sinah tusing ada tamu ke Bali, pocol yen mukak warung tusing ada anak nelokin. Kene buka idup ring gumi pariwisata. Sekadi titiang mangkin anak madue warung pijet utawi Spa satmaka payuk jakan titiang sareng kaluwarga. I Meme geginane tuah mijetin tamu, jani jeg mapangenan. Sampun pat bulan tusing mebukak, naenin mebukak duk duang minggu ane suba liwat jeg suwung, bilih-bilih tamu tusing ada liwat. </br>Yaning nyingakin semeton lianan sayuakti akeh sane nganyarin geginan. Akeh sane dumun makarya ring pariwisata nanging mangkin kocap sampun ngadol sembako. Mobil APV sane dumun anggen ngatehang tamu mangkin dados genah medagang juuk kintamani. Punika taler akeh semetone ngadol ring jagat maya, ring FB maka miwah ring Instagram makacakan misi gambar jaja donat. Dong madue karang sawah, karang umah diastun cupit prasida taler antuk tandurin, sakadi titiang mangkin nembe madue kita antuk memula bunga, wenten taler semeton lianan akeh sane ngaryanin hidroponik. Minab puniki tatujon Widhinè mapaica gering kadi mangkin boya sangkaning krodha nanging anggen galah mulat sarira apang melah deweke nganggen idep. Nincapang ring sejeroning pikayunan sane kreatif punika taler nincapang rasa tresna sih iraga ring palemahan. Buka nyama slamne mabaos wenten "hikmah" ring sejeroning pikobet puniki. </br>Kewala yen pinehang sayuakti meweh pisan rasaang idupe buka jani, nanging tusing ja nak Bali adane yaning tusing misi aget. Aget wenten guru wisesa mapaica wantuan ring para krama. Punika taler banjare suba ping patpat mapaica sembako sane pinih ngwantu titiang sakeluwarga. Buin abesik, aget masih ada hp yen buka jani satmaka sarana anggen ngelimurang manah. Sakadi mangkin, prasida curhat nyritayang deweke buka kene. Buin jani masan malayangan ngadulurin rasa angayu bagia ring Ida Sang Hyang Widhi yadiastun kaicen pandemi nanging kaicen taler galah anggen meliang-liang. Menekin layang celepuk ane buka jani sedeng nglimbak pinaka sarana anggen pakedek pakenyum yadiastun sebet minehang idupeek pakenyum yadiastun sebet minehang idupe)
  • Literature Literatur Indonesia  + ("Galah sane sampun lintang titiang naenin "Galah sane sampun lintang titiang naenin nyingak ring Facebook tamiu Dura negara sane maparilaksana nenten patut utawi Corah ring Bali sekadi melanggar lalulintas, maparilaksana nenten becik ring pura pengubengan Besakih miwah sane lianan. Titiang nunas lan ngaptiang majeng ring pemprov Bali taler ring gubernur Bali pinaka murdaning jagat Bali mangda tegas majeng ring tamiu sane ngeranayang jagat Bali jelek sekadi mendeportasi tamiu sane iwang mangdane pariwisata Bali tetep trepti Lan memargi becik"isata Bali tetep trepti Lan memargi becik")
  • Generasi Milenial Patut Makarya.  + ("Generasi Milenial Patut Makarya" 77 tiba"Generasi Milenial Patut Makarya"</br></br>77 tiban tuuh Indonesia Merdeka.</br>Pejalan Indonesia dadi wangsa merdeka, ade liu pabuat pahlawan ane mekade getih meketelan, mekade Indonesia dadi wangsa merdeka care jani.</br></br>Care tema kemerdekaan tahune jani "PULIH LEBIH CEPAT BANGKIT LEBIH KUAT", Apang kondisi pandemine enggal ilang, lan Indonesia bangkit dadi wangsa ane kukuh. </br></br>Sekadi iraga, yowana ring Bali apang setate nyaga lan ngenalang budaya Bali ke mancanegara, care ngenalang tradisi Bali, lan ngenalang tongos pariwisata ane ade ring Bali.</br></br>Ngiring iraga dadi generasi milenial patut jengah mekarya apang maguna antuk kemajuan jagat Indonesia lan milu nyobyahang HUT RI Ke-77, care milu lomba 17 agustusan, setate nresnain kesenian lan kearifan lokal.</br> Yening sing iraga, nyen biin???</br></br>Merdeka sing je nyuudang perjuangan, nanging tandane iraga apang tetep berjuang ngemajuang jagat Indonesia.tetep berjuang ngemajuang jagat Indonesia.)
  • Strength in Difference, for a Great Soul  + ("Indonesia yening kasuratin sekadi sarwa p"Indonesia yening kasuratin sekadi sarwa pranine ring segara, indahnyane ngansan kacingak yening sampun prasida kasilemin"</br></br>"Bhinneka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa" inggih punika silih sinunggil ring Kakawin Sutasoma, taler dados semboyan Indonesia. Berbeda-beda nanging eling masikian, punika artosnyane. Sederhana, nanging dalem pisan pesan sane kasirat. Iraga dados bangsa sane majemuk, mawit saking suku, agama, ras miwah keberagaman golongan sampun dados pengukuh ring jati diri bangsa Indonesia saking zaman pidan. Nanging sayang, roda putaran kauripan nenten selamanya becik. Wenten galah ritatkala keberagaman puniki justru dados ancaman, sekadi belati bermata kalih. Punika mawinan, iraga dados generasi muda sepatutnyane eling nincapang jiwa toleransi ring keberagaman. Saling asah, asih, asuh wantah dados kunci kuatnyane paiketan jadma iraga ring keberagaman. Agama Hindu madue konsep sane nlatarang indik kekeluargaan, inggih punika "Vasudhaiva Kutumbakam"</br></br>Ring Basa Sansekerta, "vasudha" inggih punika jagat, "iva" madue arti pinaka, taler "kutumbakam" maarti kulawarga, raris Vasudhaiva Kutumbakam inggih punika sami krama ring jagate puniki wantah siki kulawarga taler mapaiketan tanpa mabinayan suku, agama, ras, basa, wiadin budayanyane. Ring implementasinyanne, Vasudhaiva Kutumbakan nyihnayang lima undagan (kasujatian, dharma, kapitresnan, kedamaian, taler ahimsa), yening kasuksmayang, sami undagan punika sampun kabentuk alami ring soang soang manusa. Raris, napi sane harus iraga generasi muda laksanayang mangkin?</br></br>Ngiring sareng sami masikian ngajegang kawentenan pengukuh rasa kulawarga puniki. Sejalan ring Nawacita, sane dados dasar penglimbakan kaweruhan miwah kauripan ring Bali, Nangun Sat Kerthi Loka Bali. Ring pamargin iraga nuju Bali Era Baru puniki, sepatutnyane iraga uning tur ngulangunin seluk-beluk ring angga sarira. Bali sampun kasub kaloktah ka dura negara santukan paiketan rasa kulawarga sane siteng, sopan santun, tur ramah tamahnyanne. Sekadi sane kasurat ring sinunggil kepahan Sad Kerthi, inggih punika Jana Kerthi, sareng-sareng prasida ngulangunin riantukan pabinayan punika pastika wenten ring kauripan iraga sareng sami. Punika mawinan, sampun sepatutnyane puniki sane dados jalaran sane pinih utama, mawinan iraga dados umat maagama sepatutnyane asah, asih, asuh, salunglung sabayantaka, paras-paros sarpanaya sane dados margi mangda implementasi Vasudhaiva Kutumbakam nuju Bali Era Baru sane Santhi Jagadhita prasida kapolihang. sane Santhi Jagadhita prasida kapolihang.)
  • "Infrastruktur jalan miwah penerangan sane rusak ring Bali"  + ("Infrastruktur Jalan Miwah Penerangan Sane"Infrastruktur Jalan Miwah Penerangan Sane Rusak Ring Bali"</br></br></br> Ring galahe sane becik puniki, titiang jagi nyaritayang indik mabuat pisan ngalimbakang infrastruktur jalan lan lampu ring pulau Bali sane becik puniki. Infrastruktur jalan sane becik inggih punika tulang punggung pertumbuhan ekonomi miwah karahayuan masyarakat. Antuk nincapnyané kawéntenan krama miwah pariwisata ring Bali, panglimbak margi sané efisien miwah aman dados parindikan sané mabuat. Iraga mautsaha ngrancang lan ngelaksanayang proyek jalan sane nenten je wantah ngalimbakang arus transportasi nanging taler nguratiang kesejahteraan lingkungan.</br> Lianan ring punika, lampu jalan sané becik taler mabuat pisan anggén nincapang keamanan miwah kenyamanan wargi miwah wisatawan. Malarapan antuk pencahayaan sané becik, iraga prasida ngardi genah sané aman tur asri.</br> Iraga maosang nenten ja wantah indik margi miwah lampu, nanging indik dasar kauripan sane becikan. Infrastruktur sane kukuh nyihnayang komitmen iraga majeng ring kesejahteraan bersama. Pamerintah patut urati pisan ring pikobet puniki, mangda sahananing pamargi sane kamargiang prasida rahayu, degdeg tur madaging pangajap-ajap</br>Inggih wantah asapunika sane prasida aturang titiang, ampurayang atur titiang yening wenten kaiwangan. Puput atur titiang matur suksmaning manah.Puput atur titiang matur suksmaning manah.)
  • KANDA PAT BHUTA  + ("KANDA PAT BHUTA" "manusa ye, bhuta ye, d"KANDA PAT BHUTA"</br></br>"manusa ye, bhuta ye, dewa ye".</br>Ida punika dados manusa, dados bhuta miwah dados dewa</br>Bayi sané embas pinaka cihna "manusa ye"Catur Sanak/Kanda Pat Bhuta inggih punika Anggapati, Mrajapati, Banaspa lan Banaspati Raja sakadi simbol "bhuta ye", Linggih Panca Aksara Sang, Bang, Tang, Ang, Ing dan Aksara Swalalita yang dilengkapi pengangge sastra berupa Windu, Ardhacandra, Nada pinaka china Tri Murti / "dewa ye". Kahias antuk kayonan ageng pinaka cihna garbha ibu.</br></br>Ring sajeroning kauripan, yéning anaké kasasar olih panglalah sané kuat saking sifat duniawi marupa singasanan, kasugihan miwah surga jagaté raris Kanda Pat / Catur Sanak pacang ngeranayang anaké dados Kanda Pat Bhuta. Kruna Bhu pacang ngrebut raga lan ngawinang ida lali ring raga.but raga lan ngawinang ida lali ring raga.)
  • Maya Tatwa  + ("Kala" mateges galah sane nenten prasida k"Kala" mateges galah sane nenten prasida kaicalang, "Maya Tatwa" inggih punika galah sane terus memargi, punika mahawinan i manusa awidya, sane ngawinang pacang mauwah tur nenten kekal. Puniki wantah kadadosang imba ring dane i pemerintah, duaning galah punika terus mamargi pemimpin patut ngamargiang swadarmannyane nganutin wates galah dane madeg natha.ane nganutin wates galah dane madeg natha.)
  • KALI CITTA PRALAYA  + ("Kali Citta Pralaya" puniki ogoh-ogoh saki"Kali Citta Pralaya" puniki ogoh-ogoh saking banjar titiang, stt. Tunas Muda, Sidakarya. Suksman ogoh-ogoh puniki ring aab jagat kali mangkin, akeh sampun wenten bikas anake sane nenten becik. parilaksana sane nenten patut punika medal saking pikenoh jadma sane nenten patut maparilaksana. pinaka simbol ring ogoh-ogoh puniki raksana sane nenten madue lima lan batis. wantah madue awak lan tenggek.</br></br>pateh sakadi ring aab jagate mangkin, akeh manusane sane malaksana nenten patut tur seneng ngusak-asik anak tiosan. sane ngawinang punika pastike pikenoh sane medal saking sirah iragane. pateh sakadi mangkin ring pemerintah, pinaka guru wisesa, patut maparilaksana sane becik, ngametuang kebijakan-kebjakan sane patut. mangda sami manusane nenten keni sangsara. malih-malih ring jagat Baline. Dumogi para pemimpin sane wenten ring sajabag jagat Bali prasida ngutamayang kesejahteraan rakyat, nenten ngutamayang kepentingan raganne.t, nenten ngutamayang kepentingan raganne.)
  • Literature Ngga bisa lewat karena macet  + ("Kemacetan" Dugas tiang lakar berangkat ke"Kemacetan"</br>Dugas tiang lakar berangkat kesekolah tiang kena macet dijalane.Kemacetan ento bisa ulian anak ane lakar megae,proyek,lan faktor cuaca.Kemacetan ento ane ngae tiang terlambat kesekolah. Harapan tiang dibali mangda nenten wenten kemacetan lan lalu lintas di bali lancar.</br>Sane mangkin tiang lakar berangkat kesekolah lebih selid mangda nenten kena macet.olah lebih selid mangda nenten kena macet.)
  • "Kepengawanan lan Pusaka: Nyambutang Kekinian sareng Tradisi ring Bali"  + ("Kepengawanan lan Pusaka: Nyambutang Kekin"Kepengawanan lan Pusaka: Nyambutang Kekinian sareng Tradisi ring Bali"</br></br>Sané prasida ngawarang sajanan para warga Bali sane ngamargiang upacara nenten mapupulang tata-cara pinilih rahina ngusaba. Panugrahan jagat panglipuran punika patut kapertama ngelaksanayang pangawit makta ané kahuripan ring jagate dewa-brana. Kanti rikala sang hyang Widhi nyadang ring loka puniki, patut peranten, pitra lantur ring ring jagat kapituru, pinaka seneng ngraksa nenten sangsrara nampi.</br></br>Yadiastun, anake sane len sujati manut, warga Bali patut kakedas panca tata wargi sane sampun kaping pisan prasida maprani pinilih. Matula sekadi mamurda antuk pamikiran, mamurda lebur, mamurda ring jagat sane sampun kaping pisan suci. Apang, nuju pinaka-tata, sareng suba anut.</br></br>Nganutin pamikiran sane prasida kaendakang ring sekadi tanah air kita puniki, prasida silih sinunggilang dados ajengan titiang sekadi anake ring Bali, nunas acara sane cecik panglurah, mireng anake mangda patut wantah sasampun ring pratima, patut nora lakar mabakti nenten wantah mawasta ring jagat sane cecik nganutin pararaton. </br></br>Nyarengin pamikiran sane sejati, akudang kawidyan anut sane kasobyahang para pahlawan-pahlawan, mawasta ring jagat sane cecik, tur wantah nglaksanayang angaji ring makudang kawidyan anut sane kasobyahang para pahlawan-pahlawan, nganutin krama Bali sane antuk pedoman mawasta ring jagat sane cecik panglurah mawasta mangda, mara krama sane cecik mawasta. </br></br>Nganggen sinar-tanah Bali sane sampun kaping pisan inggih suba kajangang, patut ring upacara pangawit, inggih punika panglipuran prasida ngaturang suci kaki-ditanah ring para pejuru ring kala puniki, ajengan para sulinggih, ajengan-ajengan sane pinih utama ngaptiang ring kramane nganutin sinar-tanah Bali sane sampun kaping pisan inggih suba. </br></br>Sakewanten, inggih punika angga kasobyahan mawasta, sane jati wantah mangda asiki nyuputang tamuk, lan patut asiki ngubah pedagedan raga puniki mara pangayun ring sakancan suba kajangang kramane, patut asiki nganyutang aji-gelis puniki nganutin makta ané kahuripan.</br></br>Matula pamargi sane sampun kaping pisan inggih suba, mangda puniki prasida nglaksanayang pangawit, kajangang manutang para prajuru sane sampun kasobyahang ring rahina kala puniki. Nyarengin panglipuran puniki, kajangang manutang ajengan ane sampun kaping pisan kasobyahang, mara nuju inggih punika, kajangang manutang para pejuru ring kala puniki.</br></br>Ngalahin aji-gelis, kajangang manutang panglipuran puniki ngraksa panglipuran punika, kajangang manutang ajengan ane sampun kaping pisan kasobyahang, kajangang manutang para pejuru ring kala puniki. Matula pamargi sane sampun kaping pisan inggih suba, mangda puniki prasida nglaksanayang pangawit, kajangang manutang para prajuru sane sampun kasobyahang ring rahina kala puniki.</br></br>Nyarengin panglipuran puniki, kajangang manutang ajengan ane sampun kaping pisan kasobyahang, mara nuju inggih punika, kajangang manutang para pejuru ring kala puniki. Ngalahin aji-gelis, kajangang manutang panglipuran puniki ngraksa panglipuran puniki, kajangang manutang ajengan ane sampun kaping pisan kasobyahang, kajangang manutang para pejuru ring kala puniki.ang manutang para pejuru ring kala puniki.)
  • traditional art  + ("Kesenian tradisional bali" Kesenian inggi"Kesenian tradisional bali"</br>Kesenian inggih punika karya seni manusa sane nyinahan kaindahan taler pinaka ekspresi jiwa miwah budaya sang sane ngaryanin.seni inggih punika Silih tunggil budaya miwah sarana sane keanggen antuk nyinahang rasa kaindahan saking jero jiwa manusa, kaindahan taler madue fungsi tiosan. Iraga patut nyage seni bali mangda nenten ical,tur iraga patut ngelestariang nenten ical,tur iraga patut ngelestariang)
  • Aspirasi Widang Keuangan Warsa 1945 saking Ogoh-Ogoh Warsa 1941  + ("Kuwera Punia Karma, manados dewa utawi ra"Kuwera Punia Karma, manados dewa utawi raksasa wantah manut papineh ring sajeroning nganggen paridana".</br></br>Ring galah warsa anyar caka 1945 tur kaaptiang mangda prasida nglimbangkang parilaksana sane becik sajeroning alokasi, nanging sane wenten wantah dugaan korupsi. Dugaan saking institusi pendidikan nyantos ring kementrian.</br></br>Ngiring sareng-sareng sadar keuangan sajeroning warsa anyar tur galah lapor pajak ring sasih puniki. Pemerintah sadar ring semaya migunayang anggaran madasar antuk akuntabilitas. Krama sadar lan nenten sengsaya lapor pajak madasar antuk integritas.saya lapor pajak madasar antuk integritas.)
  • Game kreasi anak Bali  + ("Matur suksema sane kaanggen rikala impian"Matur suksema sane kaanggen rikala impian lan gagasan punika kaanggen dados. Ngirangin anak-anak miwah ngembangang imajinasi rikala ngigel game punika satua karyan lan utama dados punika pelebur utawi perkembangan anak-anak punika. Ngigel game sane sareng punika taler kaprabawos anak-anak dados ngajengang keterampilan sane ngramejin strategi, keterampilan sosial, lan basa Inggris.</br></br>Nika taler kaanggen sekadi rikala ngigel game punika kena nerapin sareng ngigel karyan sane lianan dados ngajengang olahraga, pendidikan, miwah interaksi sosial sareng tengkulak lan kasirikan. Manut rerambug kaanggen rikala, paraganan dados taler kaanggen ngabaang niki ngigel game sane kaanggen ngigel ka anak-anak dados lianan dados kena bilih ngandung konten sane dados taler kaanggen ngawinang utawi ngakibatang kasalahan ka anak-anak.</br></br>Nika sekadi niki, punggawa paraganan dados taler kaanggen punggawa ngawasin sareng mbebasa anak-anak dados ngigel game sane kaanggen ngigel dados mateges sareng ngejukin kala ngigel sane sehat. Ngamedalang anggen niki, anak-anak dados ngembangang imajinasi kaanggen dados ngigel game sane kaanggen sesuai dados dados taler dados ngajengang keterampilan sane kaprabawos ka masa depan anak-anak." sane kaprabawos ka masa depan anak-anak.")
  • Mutual help with familiy  + ("Menyame braya" Paiketan pantaraning para"Menyame braya"</br></br>Paiketan pantaraning parajanane sampun magentos saking interaksi langsung, mangkin akeh sane magentos dados interaksi ring media sosial. Indiké punika sampun kapanggihang olih generasi milenial sané embas sasampun generasi X utawi sané embas saking warsa 1980 kantos warsa 2000. Dadosne, generasi milenial inggih punika anak sane mayusa 17 ngantos 37 warsa. Generasi milenial sampun raket pisan sareng teknologi mawinan kontak sosial langsung sareng anak tiosan arang pisan kamargiang. Generasi milenial sayan sering masosialisasikan sareng anak tiosan ring internet. (Harapan Tiang, iraga sareng sami patut nglestariang samame braya santukan samame braya, karma marge sane masumbr saking sistem nilai budaya miwah adat istiadat krama bali mangda prasida urip rukun).dat krama bali mangda prasida urip rukun).)
  • Preservation of Balinese culture through wayang kulit  + ("NGELESTARIANG BUDAYA BALI MELARAPAN ANTUK"NGELESTARIANG BUDAYA BALI MELARAPAN ANTUK WAYANG KULIT"</br>Ring aab jagat sekadi mangkin pementasan wayang kulit ring bali sampun sayan rered. Pementasan wayang kulit puniki sering ke tiba ring acara Agama ring bali manten inggih punika ring sedek karya utawi piodalan (rahinan ring bali), sujatine wayang kulit puniki keepah antuk jenis pementasannyane inggih punika wayang kulit sane ke pentasang antuk spiritual sane disakralkan olih umat hindu sane biase ke pentasang sedek wenten acara keagamaan sane munggahang cerita Pandawa utawi Ramayana lan cerita tokoh - tokoh sane lianan. Siosan ring punika wayang kulit taler dados ke anggen hiburan sane lumrah nyeritayang pikobet-pikobet ring masyarakat lan nyeritayang indik daging pabaosan sane mendidik. Wayang kulit puniki inggih punika silih sinunggil budaya bali sane kentel antuk cerita - cerita tokoh sane mendidik sakemaon sane mangkin sampun sayan rered santukan sampun meweh di pentaskan dados hiburan. Iraga dados generasi ring bali patut nyaga budaya pementasan wayang kulit puniki yening ngelestariang silih sinunggil budaya irage puniki inggih punika wayang kulit patut iraga nyaga antuk nyobyahang wayang kulit puniki ke masyarakat sane akeh antuk sering mementaskan ring setiap acara kemasyarakatan mangda wayang kulit puniki dados hiburan sane kasenengin olih akeh masyarakat. Antuk melestarikan bali sane ajeg irage patut nyaga budaya lan nyobyahang budaya majeng ring masyarakat inggih punika mangdane sering ke pentasang budaya irage utaminyane wayang kulit ring sinunggil acara kemasyarakatan utawi acara sosial siosan. kemasyarakatan utawi acara sosial siosan.)
  • Burning was replaced by cremation  + ("Ngaben kagentosin antuk kremasi" Tiang m"Ngaben kagentosin antuk kremasi"</br></br>Tiang madué simbah sané sampun padem, raris tiang ngajak ipun ka kremasi. Nanging tiang nénten malih ngrepotin ipun, santukan mangkin samian anaké sampun nandang sangsara, taler nénten malih méweh makarya. taler ngirangin prabea anggen makarya. Duaning punika, icenja titiang galah wantah apisan mangda titiang prasida ngamolihang. Sane mangkin pekak titiange sampun prasida ngamolihang pangresikan miwah ngamolihang pangresikan ring BaliBali. (Dumogi, Mangda sane jagi rauh sayan becik, santukan nenten makasami anak sane mrasidayang ngamargiang sistem ngubadin, punika mawinan sistem cremasi kakaryanin).punika mawinan sistem cremasi kakaryanin).)
  • Balinese environmental sustainability  + ("Ngajengang Bali rauh kenyamanan tur kasuw"Ngajengang Bali rauh kenyamanan tur kasuwung lan kupulungan. Kehadiran lingkungan sing ngawit ngamolihang tatamian puniki raris ngauh dané miwah makarya ring kawentenannyane. Ida Sang Hyang Widhi Wasa nyantenang alam Bali antuk kebukti ring parahyangan. Luhur lan santukan kawisesan antuk tata karma manusane kawentenan alamika pisan. Rahayuning jagate ngerajah ring kelestarian lingkungan tur masihyah menerus lan nguntir anggen kauh dening panca maksiat."nguntir anggen kauh dening panca maksiat.")
  • Nyaihang Kebiasana Anyar  + ("Nyaihang Kabiasan Anyar" Kesehatan irag"Nyaihang Kabiasan Anyar" </br></br>Kesehatan iraga, tanggung jawab iraga</br>Sampunang nambet, pandemi covid-19 durung wusan utawi puput. Laksanayang nyaihang kabiasan anyar inggih punika disipilin protokol kesehatan mangda prasida urip produktif miwah rahayu saking covid-19. Sira manten miwah dija manten. Elingang antuk jaga jarak, nganggen masker, miwah waduh tangan nganggen sabun.masker, miwah waduh tangan nganggen sabun.)
  • Nyapa Kadi Aku  + ("Nyapa Kadi Aku" Ogoh-ogoh Nyapa Kadi "Nyapa Kadi Aku"</br></br></br></br></br>Ogoh-ogoh Nyapa Kadi Aku antuk carita Raja sane madue sifat miwah parilaksana ego lan ambisi utawi "Nyapa Kadi aku" sane ngereh rage. Ngamargiang sane nenten patut ring kramane miwah ngarasayang raga pinih utama tan uning kantun akeh kakirangan ring dewekne. Nenten dados pemimpin utawi pemerintah madue sifat sakadi punika, pinaka pemerintah patut madue sifat rendah hati, rasa tanggung jawab lan rela ngorbanin raga majeng ring kramane. Nenten ja wantah pemimpin kemanten, iraga taler patut prasida ngamargiang mangda kahuripan ring parajanane setata rahayu lan makmurn ring parajanane setata rahayu lan makmur)
  • Penyakitan Sosial Sane Patut Kauratiang Saking Pemerintah  + ("Om Swastiastu" Sugeng enjing para panjen"Om Swastiastu"</br></br>Sugeng enjing para panjenengan. Mangkin, kita patut dados swargi sane ngenyelinin indik masalah sosial ring Bali. Pemerintah Bali patut mautusang nglaksanayang solusi sane nyaridin nenten jenek ring sami rakyat Bali. Misalin, masalah pariwisata sane patut kacaritayang tiosan sane setata dados pamargi. Prasida mapupulang ring program-program inovatif miwah parikrama sane dados pemercepat solusi ring masalah puniki.</br></br>Lianan saking puniki, masalah pamertan lan pertanian taler patut dados perhatian serius. Rakyat Bali sane ngalaksanayang pamertan taler dados pangrasa pararem pangan ring nusa puniki. Pemerintah Bali dados pangaweruhang dados ngaturang dukungan lan pamargi sane suba kaanggen ring rakyat. Prasida nganutin inovasi-inovasi anyar sane prasida dados pemulihan ring sektor pertanian, miwah malih dados pangrama sane mekepung masalah ring Bali.</br></br>Sampun ring atma puniki, kita dados awataran nglaksanayang sami peran puniki. Prasida dados awataran nganutin perbekel utawi banjar, ngambil parilaksanaan ring program pemerintah, miwah nyihnayang parikrama sane sampun ketah ngupayaang pemulihan ring Bali. Dados kaweruhan miwah semangat tatkala mewastuti mangda rahayuning Bali ngelantur antuk pangaweruh sane nenten sami. </br></br>Inggih wantah asapunika sane dados</br>baktyang titiang dumogi napi sane</br>kabaktyang mapikenoh majeng ring</br>ida Dane sareng sami. </br>Sineb titiang antuk Parama Shanti.</br></br>"Om Shanti Shanti Shanti Om"rama Shanti. "Om Shanti Shanti Shanti Om")
  • MEKEBER NGIMBANG NGEREREH GENAH UTAMA  + ("Om Swastyastu Om" Kapertama majeng ring;"Om Swastyastu Om"</br> Kapertama majeng ring;</br>Angga Panitia Basa Bali Wiki sane wangiang titiang,</br> Para team angga panureksa sane singgihang titiang.</br></br> Angayubagia aturuningang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning malarapan sih asung kerta wara nugrahan Ida Sang Hyang Widhi, mawinan titiang pingkalih ida-dané sida mangguh karahajengan, sida masadu mapadu wedana rahinané mangkin. Gargita dahat manah titiang, riantuk kaicénin galah matur amatra, nganinin indik murdan pidartan titiang" MEKEBER NGIMBANG NGEREREH GENAH UTAMA "g" MEKEBER NGIMBANG NGEREREH GENAH UTAMA ")
  • EKONOMI BALI  + ("Om Swastyastu", sane wangiang titiang par"Om Swastyastu", sane wangiang titiang para Angga panureksa, para uleman, kenten taler para Semeton sareng sami sane Tresna asihin titiang.</br> Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sangkaning antuk pasuecan Ida. Iraga prasida mapuput iriki, jago mligbagang Indi EKONOMI ring Bali. Sarat pesan manah titiang jagi ngaturang indik ketimpangan Ekonomi ring Bali. Majeng ring Bapak/Ibu sane munggah ring Ekseklutif tur ring Legislatif sane wenten ring Pemerintahan Daerah Provinsi Bali. Dumogi Bapak/Ibu Ekseklutif lan Legislatif prasida jagi pacang mantu para semeton sane Ekonomi ipun magenah ring garis Kemiskinan, mangda para semeton iraga nika ngerusayang pemerintah daerah peduli antuk nasib lan Ekonomi ipun, tur mangda prasida taler ngicen bantuan saking pemerintah.</br> Inggih wantah asapunika prasida katur, yening wenten atur titiang sane lan munggah majeng ring Ida dane sareng sami, titiang nunas geng rna sinampura, inggih puputang titiang antuk Paramashanti,"Om Shanti Shanti Shanti Om".Paramashanti,"Om Shanti Shanti Shanti Om".)
  • "Urati ring Luu Plastik Mangda Palemahan Asri"  + ("Om Swastyastu” Majeng ring pangenter aca"Om Swastyastu”</br></br>Majeng ring pangenter acara, suksma antuk galah sampun kapica ring sikian titiang. Para angga panureksa sane dahat kusumayang titiang, ida dane sareng sami sane wangiang titiang, punika taler ring para pamilet lomba meorasi sane tresna sihin titiang. Murda karya titiang inggih punika" Urati ring Luu Plastik Mangda Palemahan Asri". Dahat angayubagia manah titiang duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, ida dane sareng sami prasida mapupul ring galahe sane becik sakadi mangkin.</br></br>Jagate sane mangkin akeh wenten pikobet antuk luu plastik sane mawinan baya ageng ring gumine. Ida Dane sareng sami luu plastik punika wantah baya ageng, yening iraga nenten urati ring palemahane,sinah pacang prasida ngawetuang bancana ka pungkur wekas. </br></br>Raris sapasirasane patut urati? Boya ja tios wantah iraga sareng sami, ketog semprong, para sisiane, parayowanane, para panglingsire, sapa sira ja sane jenek ring Bali patut urati ring kawentenan luu plastike punika. Niki wantah sesanan iraga sareng sami, pamekas para yowanane maka pamucuk. </br></br>Elingang, geginan para yowanane punika boya ja mahias kemanten, raris selfi ring genahe sane asri. Sami kapin kanten asri ida dane, sakewanten luune ring ungkur ten wenten sane ngerunguang. Nika mawinan bencana sekadi longsor,blabar,polusi miwah sane lianan.</br></br>Mangda pelemahan state asri iraga patut ten ketog semprong ring palemahanne .Mangda iraga ten keni baya iraga patut ngutang luu ke tempat sampah ,ten dados ngutang luu ring palemahan sekadi tukad,jalan,got miwah sane lianan.Ngiring iraga ten ngutang luu ngawag-ngawag mangda palemahan tetep asri tur lestari! Iraga patut saling gotong royong sareng pemerintah,miwah masyarakat sami mangda pelemahan nyane bersih lan bebas ring luu plastik.</br></br></br>Inggih asapunika orasi basa Bali saking titiang puputang antuk Parama Santhi "Om Santhi,Santhi, Santhi Om"rama Santhi "Om Santhi,Santhi, Santhi Om")
  • Ngalimbakang Kualitas Pendidikan Bangsa  + ("Om Swatiastu" Matur suksma antuk galah s"Om Swatiastu"</br></br>Matur suksma antuk galah sane sampun kapica ring sikian titiang. </br>Sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki. Sane wangiang titiang angga panureksa Wikithon Partisipasi Publik: Bali Berorasi. Taler para atiti sareng sami sane tresna asihin titiang.</br></br>Rasa angayubagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang widhi Wasa duaning sangkaning asung kerta wara nungraha Ida, iraga prasida memumpul iriki ring acara Wikithon Partisipasi Publik : Bali Berorasi sane kaadaang olih BASAbali Wiki. Titiang Devi Rossalinda Natalia jagi ngemaktayang orasi indik “Apa pakeweh sane paling nengsek tur patut katepasin olih calon pamimpin Bali?” antuk pemilu 2024 sane mamurda “Ngalimbakang Kualitas Pendidikan Bangsa.” Sadurungnyane titiang nunas pangampura yening basa alus titiange nenten becik. </br></br>Pemilu 2024 sampun nampek. Ento artine krama Indonesia lakar ngadaang acara demokrasi inggih punika pemilu secara serempak sane kalaksanayang lima warsa acepok. Sampunka Ida dane madue pilihan sira sane pacang kapilih ring pemilu 2024? Pastika Ida dane sampun uning kinerja para calon pamimpin lan program napi manten sane lakar kalaksanayang yening sampun dados calon pamimpin. Iraga dados krama sampunang salah pilih tur kemakan janji-janji manis calon pamimpinne khususnyane antuk krama Baline. Ring Bali utawi ring propinsi lianan pastika akeh pisan pikobet sane ngerugiang kramane. Punika mawinan, patut segera kabecikang. Akéh kramané ngrimik santukan pemerintah nenten prasida muputang pikobet sane wenten ring kramane. Tiang dados krama lan sisia taler ngerasayang akeh pikobet silih sinunggil ring dunia pendidikan. Pendidikan sangat maguna pisan antuk masa sane jagi rauh.</br></br>Sane kapertama, pikobet fasilitas sekolah sane ten ngedukung. Contonyane sampun naur jinah SPP nanging fasilitas, sarana lan prasarana nenten ngedukung sekadi ring kelas punika ten wenten alat pendingin ruangan sekadi kipas angin tur AC (Air Conditioner). Wenten taler ring kelasnyane wenten kipas angin sakewanten usak tur nenten wenten perbaikan saking pihak sekolah. Punika mawinan para sisia kepanasan miwah nenten semangat nyarengin paplajahan. Indika punika ngawinang akeh sisia sane prasida mabuat bolos masekolah. Yening wenten pikobet sane sakadi asapunika, Napike prasida nincapang kualitas pendidikan ring Bali? Sampun pasti ten prasida. Ring media sosial taler akeh kawedar orti sekadi puniki. Sane dados pitaken tiang, Napika pemerintah nenten mautsaha tuun ke lapangan ngicen wantuan ka sekolah-sekolah utawi sampun wenten wantuan saking pusat nanging wantuan punika nenten kaanggen becik olih pihak sekolah? Yening seumpamanyane sampun wenten wantuan saking pusat, adi bisa sarana lan prasananyane ten ngedukung proses pemplajahan. Lianan ento, para sisia taler sampun naur jinah SPP tiap bulanne. Patut ipun pada nampi pikolih. Ring dija wantuan punika, Napika wenten pikayunan parilaksana sane nenten patut utawi korupsi? Masalah niki harus segera kapuputang tuntas olih para calon utawi pemerintah Bali mangda pendidikan ring Bali prasida maju. Yening wiakti wenten tindakan sane melanggar hukum, titiang ngaptiang pemerintah utawi calon pemimpin Bali prasida tegas nanganin kasus sakadi puniki.</br></br>Sane kaping kalih, pikobet indik sistem PPDB SMP-SMA/K sane ngawinang akeh para sisia lan rerama reramanyane sebet (kecewa). Pikobet niki prasida kaorahang pikobet paling nengsek krana manut pikayun tiang tiap warsa, sabilang penerimaan sisia baru pastika pikobet niki menuai pro lan kontra. Contonyane nganggen sistem zonasi. Sistem zonasi inggih punika sitem antuk kedekatan jarak umah ka sekolah tetujon. Ada sisia sane umahne satu zona lan nampek ka sekolah tetujon, nanging ten katerima. Nggih, niki taler rumasuk pikobet sane patut katepasin olih calon pamimpin Bali. Ring media sosial akeh orti-orti indik para sisia nirdon polih sekolah tetujonnnyane kanti wenten aksi demo ring Dinas Pendidikan lan gedung DPRD nanging ten mabuahin hasil. Napi sujatinyane sane ngranayang para sisia tan prasida lolos PPDB nyambran warsa? Napika wenten kecurangan ring PPDB? Napika calon pamimpin pacang nganutin sistem puniki. Antuk seringnyane wenten kasus sekadi puniki, titiang ngaptiang pemerintah utawi calon pemimpin bali mangda becik-becik mikayunin lan muputang taler manggihin pamargi saking pikobet puniki? Pedalem pisan antuk para sisia sané patut ngutang sekolah sané kaaptiang sangkaning kawéntenan sistem sané nénten adil. Yadiastun wénten akéh sekolah sané becik, nanging yéning nénten dados kapilih sinah iraga nénten pacang seneng tur ilang semangat antuk ngrereh ilmu.</br></br>Kaping tiga, pikobet sane pinih utama sane patut katangkepin olih sang sane jagi dados pamimpin ring Bali inggih punika kawentenan para sisia sane nenten masekolah utawi putus sekolah. Sujatine, pikobet puniki ngancan nglimbak nyabran warsa, tur tan prasida katungkasin pikobet puniki ngancan abot antuk nanganin yaning nenten wenten solusi sane becik. Indika punika kacihnayang olih makudang-kudang faktor, minakadi faktor ekonomi, faktor genah, kawentenan rerama sane nenten sayang (kuang kasih sayang), miwah sane tiosan. Ring makudang kabupaten ring Bali kasus puniki taler nincap santukan pandemi COVID-19 sane lintang. Kasus-kasus putus sekolah sane ngeranayang nincapnyane pengangguran, santukan mangda polih pakaryan sane becik, anake patut maderbe pendidikan sane pinih alit inggih punika SMA. Indike punika ngawinang para yowanane sayan nganistayang anak miwah sayan akeh nglaksanayang paindikan sane corah (jele). Napika calon pemimpin Bali prasida ngicen pemargi sane becik mangda kasus puniki prasida puput? Dumun, pamerintah sampun ngicenin wantuan pendidikan ring krama sane nenten mampu mangda prasida ngamolihang pendidikan. Titiang ngaptiang mangdane calon pemimpin Bali sane jagi rauh prasida mabuka ring pikobet sane mabuat sakadi puniki.</br></br>Ida dane sareng sami, wantah asapunika sane prasida atur titiang indik pakeweh utawi pikobet nengsek tur patut katepasin olih calon pamimpin Bali. Lima tiban punika nenten ja wantah galah sane akidik. Sang sane pacang dados pamimpin Bali. Pangaptin titiang pisan mangda panegara Indonesia utamannyane Bali prasida sayan nglimbak miwah sayan maju. Akeh pikobet-pikobet pendidikan ring Bali, semoga calon pamimpin prasida nuntasi makesamian pikobet-pikobet punika. Pesan tiange, sampunang iwang milih pamimpin. Milihin pamimpin sane jati-jati makarya, sane madue integritas, tur sane madue kualifikasi taler sane prasida ngelanjuti program kerja pamimpin sane sadurungnyane. Milihin pamimpin manut ring manah soang-soang sampunang nganutin pamargi saking dura negara. Malih apisan tiang nunas mangda sampunang tiang ngajumang janji tan antuk bukti. Dumogi Pemilu 2024 puniki prasida dados pangawit saking panglimbak ring Indonesia miwah Bali. Yening wenten atur titiang sane nenten patut, tan lali titiang nunas geng rena pengampura. Kasineb puputang titiang antuk Parama Santi.</br></br>“Om Santi Santi Santi Om”k Parama Santi. “Om Santi Santi Santi Om”)
  • Lapangan Kerja  + ("Om swastiastu" MERDEKA!!! sane wangiang t"Om swastiastu" MERDEKA!!! sane wangiang titiang para angga penureksa, sapunika taler, para sameton yowana sareng sami sane tresna asihin titiang. </br> Pinih ajeng ngiring ngaturang rasa angayu bagia ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning pasuecan ida, titiang ngiring ida dane sareng sami prasida mapupul i riki sajeroning acara Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi, titiang Putu Wesi Sastriani, saking SMK N 2 Seririt, ring galahe mangkin, lugrayang titiang ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda Lapangan Kerja ring Bali. </br></br> Para sameton yowana sareng sami, Lapangan Kerja dados pikobet mangkin ring Bali. Napi malih ri sampune wenten serangan virus covid-19, sane ngawinang lapangan kerja menipisang, tur ngawetuang akeh buruh ring D.O duaning pikobet punika lianan punika kawali taler akeh lapangan kerja sane merluang surat ijazah paling cenik SMK, ritatkala wargi Bali akeh sane milih putus sekolah ring SMP santukan minab kawetesan biaya utawi sane lianan. Lianan punika sane ngawetuang akeh rakyat nganggur taler santukan upah UMR sane kantun kateges rendah, ritatkala kebutuhan pokok masyarakat sayan nincap. Majeng ring calon pamimpin sane kapilih warsa 2024 sane jagi rauh, iraga ngaptiang majeng ring para calon pamimpin mangda sayan urati ring lapangan kerja majeng masyarakat sane nenten madue ijazah SMK utawi keterampilan lan kemampuan tertentu. Bapak/ibu calon pamimpin mogi prasida nanganin pikobet puniki. </br></br> Inggih wantah asapunika sane prasida aturang titiang, yening wenten kirangnyane nunas ampura, santukan punika wantah parisolah tiange ring dane. Wantah asapunika sane prasida aturang titiang, titiang ngutang dewek santukan yening ngelanturang dane nenten eling, ring atur panyuksma, tur puputang titiang antuk parama santhi, "om santhi, santhi, santhi om"ama santhi, "om santhi, santhi, santhi om")
  • Pariwisata Bali Bangkit  + ("Pariwisata Bali Bangkit" Bali punika pu"Pariwisata Bali Bangkit"</br> </br>Bali punika pulau sane terkenal sektor pariwisatane, wantah pelestarian budaya bali punika, pariwisata bali kari diwarnai olih isu isu komersialisasi. </br>harapan tyang sebagai masyarakat bali, dumogi wantah pelestarian budaya bali punika, mangda pariwisata mersidayang ngelestariang budaya bali lan menyejahterakan masyarakat baline.</br>ten manten nika sane tyang harapkan, tyang sebagai masyarakat bali berharap mangda selanturnyane bali mersidayang meningkatkan kualitas sektor pariwisatane, napi malih sedurung niki wenten kasus pandemi covid 19 sane melanda, nika sangat berdampak pada sektor pariwisata ring bali. Kunjungan wisatawan domestik menurun lan tongos" wisata di bali dados ne sepi. hal punika ngeranayang perekonomian ring bali dados ne menurun drastis, kerana perekonomian ring bali puniki sangat bergantung pada pariwisata bali. tyang berharap mangda para pemerintah polih mencetuskan gagasan utawi ide ide anggen membangkitkan malih pariwisata bali mangda prasida maju, berjaya, tur ajeg lestarida prasida maju, berjaya, tur ajeg lestari)
  • Pariwisata Bali Bangkit -I Gusti Agung Ayu Istri Taranita Nareswari  + ("Pariwisata Bali Bangkit" Bali punika pu"Pariwisata Bali Bangkit"</br> </br>Bali punika pulau sane terkenal sektor pariwisatane, wantah pelestarian budaya bali punika, pariwisata bali kari diwarnai olih isu isu komersialisasi. </br>harapan tyang sebagai masyarakat bali, dumogi wantah pelestarian budaya bali punika, mangda pariwisata mersidayang ngelestariang budaya bali lan menyejahterakan masyarakat baline.</br>ten manten nika sane tyang harapkan, tyang sebagai masyarakat bali berharap mangda selanturnyane bali mersidayang meningkatkan kualitas sektor pariwisatane, napi malih sedurung niki wenten kasus pandemi covid 19 sane melanda, nika sangat berdampak pada sektor pariwisata ring bali. Kunjungan wisatawan domestik menurun lan tongos" wisata di bali dados ne sepi. hal punika ngeranayang perekonomian ring bali dados ne menurun drastis, kerana perekonomian ring bali puniki sangat bergantung pada pariwisata bali. tyang berharap mangda para pemerintah polih mencetuskan gagasan utawi ide ide anggen membangkitkan malih pariwisata bali mangda prasida maju, berjaya, tur ajeg lestarida prasida maju, berjaya, tur ajeg lestari)
  • Permasalahan calon pemimpin Bali  + ("Patiuh, para panglingsir lan para pandhit"Patiuh, para panglingsir lan para pandhita, para pemangku lan para warga Bali sane kaulianing ajaka! Saantukan rahina puniki, titiang wantah madue masalah sané pangidupan ring Bali, dados mireng ring pangidupan kita sane prasida nenten kasarengin olih para pemimpin sane pacang mawiguna ring masa depan kita.</br></br>Kenehne, titiang madue ajengan malali, pangaruh global sane sedaya ngabakti ring Bali, lan masalah sane kedadosang pariwisata miwah lingkungan. Pemimpin sane pacang ngaturang solusi sane lintang-lintang dados musti madue tanggung jawab ring pararemaja, pendidikan sane panglalah, lan pariwisata sane pacang mewujudkan pembangunan lan pariwisata sane panglalah.</br></br>Mangda Bali prasida tetep magenah ring pangidupan sane lenggahan miwah pangidupan generasi manut, titiang percaya yaning para calon pemimpin Bali pacang patut kasarengin ring nyarengin perencanaan sane tiosan miwah inovatif dados tetep magenah ring pangidupan sane bali kaicen."magenah ring pangidupan sane bali kaicen.")
  • Unity in Religions  + ("Persatuan Sajeroning Agama" Indonesia in"Persatuan Sajeroning Agama"</br></br>Indonesia inggih punika negara kepulauan sane madue akeh keberagaman. Keberagaman punika wantah pabinayan ras, adat istiadat, budaya, suku, bahasa daerah, lan agama. Keberagaman Indonesia punika sane dados jati diri bangsa Indonesia. Negara Indonesia madue semboyan sane mamunyi “Bhinneka Tunggal Ika” sane masuksman “Berbeda-beda tetapi tetap satu”. Maksud sane kawedarang antuk semboyan punika inggih punika yadiastun Indonesia madue akeh pabinayan, masyarakat Indonesia kantun madue rasa persatuan sane kuat. Pabinayan sane akeh punika nenten ngerusak kerukunan lan kesatuan bangsa Indonesia. </br></br>Keberagaman lan pabinayan sane akeh ring negara Indonesia inggih punika kasugihan miwah keindahan bangsa Indonesia. Keberagaman pabinayan puniki sane pacang ngukuhang rasa persatuan bangsa Indonesia, nenten ngerusak miwah ngawinang perpecahan ring pantaraning bangsa Indonesia. Iraga patut bangga lan bagia santukan bangsa Indonesia sanget sugih lan ayu. </br></br>Silih sinunggil pabinayan ring negara Indonesia inggih punika pabinayan agama. Indonesia madue nem agama sane kauningin inggih punika agama Islam, Hindu, Buddha, Konghucu, Kristen, lan Katolik. Pabinayan agama punika ngranayang dadi pemecah belah persatuan Bangsa Indonesia. Akeh umat beragama sane saling memiyegan antar sesama agama lan beda agama. Pasuyulan punika kadasarin antuk makudang-kudang alasan, minab pabinayan pendapat, pabinayan budaya, kepercayaan lan adat istiadat. Indike punika matungkasan sareng semboyan Bhinneka Tungga Ika. Pabinayan punika sepatutne kaanggen sarana anggen ngaptiang bangsa Indonesia. </br></br>Punika mawinan iraga pinaka bangsa Indonesia patut ngajegang rasa persatuan lan kesatuan. Iraga sesama bangsa Indonesia patut madue rasa toleransi lan rasa saling menghargai sane tegeh lan kuat. Sareng kawentenan rasa-rasa nasionalisme punika, iraga bisa ngajegang kerukunan antar sesame Bangsa Indonesia lan ngelestariang keberagaman Indonesia.a lan ngelestariang keberagaman Indonesia.)
  • Literature Suara Remaja Bali! Sampunang Bali Moderen Kaicen Budaya  + ("Pittrbhir bhratrbhis, caitah patibhir dev"Pittrbhir bhratrbhis, caitah patibhir devaraistatha ; Pujya bhusayita vyasca, bahu kalyanmipsubhih.” Artinya, wanita harus dihormati dan disayangi oleh ayah-ayahnya, kakak-kakaknya, suami dan ipar-iparnya yang menghendaki kesejahteraan sendiri - Manawa Dharmasastra III 5.5</br> </br>Anak luh ring Bali pastika sampun saking alit kaicen pakaryan rumah tangga minakadi masak, mebanten, mejejaitan miwah sane lianan, sakéwanten anak muani kaaptiang ngambil peran reramannyané ring banjar. Ring sajeroning kauripan sosial adat Bali, yéning anak luh nénten prasida ngicénin sentana lanang utawi jomblo kantos lingsir dané pacang nyarengin ngambil peran ring banjar / menyame braye kantos puput kauripannyané, nanging napiké dané pacang dados pewaris? Pasaurnyané nénten.</br>Napike semeton uning indiké puniki nyihnayang ring ragané yéning anak lanang ring Bali madué hak istimewa miwah genah sané tegeh ring anak istri. Kahuripan sosial anak istri ring Bali kalintang kaon majeng ring anak istri sane nenten prasida muputang stigma masyarakat inggih punika "persyaratan dados anak istri sane sampurna", minakadi ngamargiang pakaryan rumah tangga, madue pangupa jiwa, prasida muputang pakaryan ring banjar, miwah prasida ngicen katurunan lanang ring kulawarga somahnyane.</br>Suarannyane ngambek pisan. Ritatkala anak istri, sane pinih mulia sayan-sayan uning mungguing ipun wantah “mesin produksi pewaris”.</br>Bali jaman modern, inggih punika Bali sane uning lan patut nrima kesetaraan gender antara anak lanang lan anak istri. Ngiring iraga ngicalang stigma ring masyarakat sane nganutin indik anak lanang sane maduwe hak ngwangun raga lan tanggung jawab ring kahuripan kluargannyane. Anak istri taler manusa sane pateh ring ajeng hukum lan negara, ipun nenten kalah ring anak lanang. Paiketan gender puniki prasida kamargiang olih para yowana sane patut ngajegang pola pikir krama Bali antuk ngajahin alit-alite lanang lan istri indik sapunapi ngalaksanayang kahuripan pinaka krama Bali manut ring awig-awig lan awig-awig sane wenten. Indiké punika dangan pisan, ngawit saking paindikan-paindikan sané alit sakadi indik ngajiang anak istri sané tiosan, ngeranjingang miwah nguratiang suara anak istri ring sajeroning pabligbagan, miwah sané tiosan. Ring masa modern puniki, iraga sareng sami sampun uning indik anak istri nenten mainan sane prasida kagebug wantah antuk ngangge gender.</br>Titiang ngaptiang para yowana Bali mangda prasida ngawetuang pauwahan, lan para yowana Bali sane tiosan mangda prasida nglimbak mangda akeh Kartini sane embas ring Bali sane ngajegang martabat anak istri, taler anak lanang sane prasida ngantenang anak istri pinaka anak sane pateh – Yowana Denpasar. pinaka anak sane pateh – Yowana Denpasar.)
  • masalah permasalahan calon pemimpin bali  + ("Prama ngamolihang, para panegara lan para"Prama ngamolihang, para panegara lan para wargi Bali. I punika malih bungahang masalah sane mamurda ring bali, inggih punika pamimpin. Nanging pamimpin puniki ngelubak ring problema sane sampun ngeranjing, antuk kasustha ring perekonomian, pertanian, lan permasalahan pariwisata.</br></br>Pemimpin sane taler ngambilin ring tegaknya tradisi lan krama Bali puniki, nanging dados bakti ring pemerintahan sane mamurda, taler dados mabinaya dresta lan ngemargiang kemajuan sane pragat. Majeng ring punapi sane wenten ring bali, nanging indik problema sane maseh iraga lumrah ring sajeroning.</br></br>Pemimpin sane taler ngambilin ring tegaknya tradisi lan krama Bali puniki, nanging dados bakti ring pemerintahan sane mamurda, taler dados mabinaya dresta lan ngemargiang kemajuan sane pragat. Majeng ring punapi sane wenten ring bali, nanging indik problema sane maseh iraga lumrah ring sajeroning.a sane maseh iraga lumrah ring sajeroning.)
  • Literature Pulau Dewata dan Keajaibannya  + ("Pulau Dewata" inggih punika aran saking P"Pulau Dewata" inggih punika aran saking Pulo Bali, silih tunggil nusa ring Indonésia sané kasub antuk kaindahan pasisi, pura, miwah budaya. Tradisi Bali madué akéh kaéndahan, ngawit saking seni tari, musik, miwah arsitektur sané unik. Lianan ring punika, Bali taler kasub antuk upacara agama sané meriah miwah warni, sakadi Ngaben, Nyepi, miwah Galungan. Kaéndahan tradisi Bali taler kaselehin saking kaweruhan lokal sané kantun kamargiang kantos mangkin, sakadi Subak, filsafat Tri Hita Karana, miwah keunikan basa Bali.</br></br>Nglestariang budaya Bali Antuk nglestariang budaya Bali, makudang-kudang utsaha sane prasida kamargiang minakadi Melajahin miwah ngresepang nilai-nilai budaya Bali, minakadi adat istiadat, agama, seni, miwah tata cara urip krama Bali. Negehang nilai-nilai budaya Bali ring kauripan soang-soang, minakadi ngajiang para lingsir, miara kebersihan palemahan miwah satinut ring adat istiadat. Negehang kegiatan budaya Bali minakadi upacara adat, tari, miwah musik tradisional Bali. Ngukuhang industri kreatif Bali miwah pariwisata sané madasar budaya, sekadi kerajinan, seni lukis, miwah kuliner tradisional Bali.</br></br>Bali inggih punika genah sane becik antuk kasugihan budaya sane luar biasa. Pangajap-ajap tiange mangda Bali prasida nglestariang kaindahannyane sangkaning kawagedan lokalnyane, taler ngimbangang pantaraning panglimbak miwah konservasi lingkungan. Tiosan ring punika, titiang ngaptiang Bali dados destinasi wisata sané luwih lestari miwah ramah lingkungan.sané luwih lestari miwah ramah lingkungan.)
  • RASA TUNGGIL  + ("RASA TUNGGIL" inggian punika rasa patunggilan ring sajeroning pasidikaran lan rasa tolerasi sane mawasana becik angen namtamin kerahayuan lan nglimbakan Indonesia riwekasan.)
  • Literature Kurangnya Generasi Muda dalam Berbahasa Bali  + ("Ragane niki Krama Bali nggih? Dados nente"Ragane niki Krama Bali nggih? Dados nenten uning mabahasa Bali? " "Krama Bali nenten uning mabahasa Bali? ". Pitaken niki sesai takenanga rikala mangkin. Ring jaman modern puniki, wenten akidik manten para yowana ngangge Bahasa Bali dados Bahasa sawai - wai. Utamannyane ring kota, krama irika akehan ngangge Bahasa Indonesia. Dados manten mabahasa Indonesia, nanging nenten dados lali teken Bahasa Bali. Riantuk punika iraga patut uning mabahasa Bali ring jaman sakadi mangkin, dumogi nenten ical. Ngiring iraga sareng sami mabahasa Bali sawai-wai mangda nenten lali ring Budaya Bali. Niki wantah tugas iraga dados krama Bali, ngelestariang bahasa lan budaya raga padidi.elestariang bahasa lan budaya raga padidi.)
  • Yowana nyangra kemerdekaan  + ("Rame sing? Rame Lah! Bali Bangkit!" Sube"Rame sing? Rame Lah! Bali Bangkit!"</br></br>Sube dadi orahang irage merdeka?</br></br>Amen pandangan nak Len merdeka to pasti tentang kejayaan..</br></br>Tapi nyan pandangan rage pribadi, merdeka to sing tentang kejayaan gen, tapi tentang irage dadi generasi hebat NU ngidang bertahan dugas turun ne perekonomian, pendidikan, jk wisatawan ulian Gumi kene pandemi.</br></br>Rage pribadi saksi...kuping kebus ningeh munyi semeton bali dugas Bali kene pandemi</br></br>Liu protes jk keluh masyarakat nik rage pedingehang </br></br></br>" Kel terus care kene? Meed ngoyong jumah"</br></br>"Inguh rasane odalan nganggon perwakilan"</br></br>"17 Agustus sing Ade lomba ape asane?"</br></br>"Meed masuk online!!"</br></br>Nah situasi kene Masi ngai irage merasa mekejang keweh.</br>Sakewale diastun Liu protes masyarakat Bali NU dadi ajak taat prokes jk menikmati proses</br>Kengken carane Bali pang care ipidan.</br>Ulian jengah Liu generasi muda mesaing ngedengang bakat , harapan ne sing Liu pang ngidang gen Bali tetap di kenal walaupun Liu kedepane Kel Ade tantangan.</br></br>Sekebedik mulai ngenah Ade wisatawan, maturan ke pure be sing perlu nganggo perwakilan, festival mulai Ade , lomba 17 Agustus ngancan rame, gamelan di pure sube ngancan dingeh Kanti ke marga...</br>Bali nik rame ulian pariwisata be ngancan kerasa, taksu jk sinar Bali sube ngancan terpancar.</br>Rase sing percaya Bali lakar buin care ipidan.</br>Bali nik rame, Bali nik metaksu, Bali nik setate asah, asih, asuh..</br></br>A: "Liu san satuane...kira kira ape tetuek ne?"</br></br>B: "lamun irage saling rangkul sing Ade nik Maden tantangan, sebagai generasi harus saling mengisi jk memulihkan situasi"arus saling mengisi jk memulihkan situasi")
  • Yowana Nyanggra Kemerdekaan  + ("Rame sing? Rame Lah! Bali Bangkit!" Sube"Rame sing? Rame Lah! Bali Bangkit!"</br></br>Sube dadi orahang irage merdeka?</br></br>Amen pandangan nak Len merdeka to pasti tentang kejayaan..</br></br>Tapi nyan pandangan rage pribadi, merdeka to sing tentang kejayaan gen, tapi tentang irage dadi generasi hebat NU ngidang bertahan dugas turun ne perekonomian, pendidikan, jk wisatawan ulian Gumi kene pandemi.</br></br>Rage pribadi saksi...kuping kebus ningeh munyi semeton bali dugas Bali kene pandemi</br></br>Liu protes jk keluh masyarakat nik rage pedingehang </br></br></br>" Kel terus care kene? Meed ngoyong jumah"</br></br>"Inguh rasane odalan nganggon perwakilan"</br></br>"17 Agustus sing Ade lomba ape asane?"</br></br>"Meed masuk online!!"</br></br>Nah situasi kene Masi ngai irage merasa mekejang keweh.</br>Sakewale diastun Liu protes masyarakat Bali NU dadi ajak taat prokes jk menikmati proses</br>Kengken carane Bali pang care ipidan.</br>Ulian jengah Liu generasi muda mesaing ngedengang bakat , harapan ne sing Liu pang ngidang gen Bali tetap di kenal walaupun Liu kedepane Kel Ade tantangan.</br></br>Sekebedik mulai ngenah Ade wisatawan, maturan ke pure be sing perlu nganggo perwakilan, festival mulai Ade , lomba 17 Agustus ngancan rame, gamelan di pure sube ngancan dingeh Kanti ke marga...</br>Bali nik rame ulian pariwisata be ngancan kerasa, taksu jk sinar Bali sube makin terpancar.</br>Rase sing percaya Bali lakar buin care ipidan.</br>Bali nik rame, Bali nik metaksu, Bali nik setate asah, asih, asuh..</br></br>A: "Liu san satuane...kira kira ape tetuek ne?"</br></br>B: "lamun irage saling rangkul sing Ade nik Maden tantangan, sebagai generasi harus saling mengisi jk memulihkan situasi"arus saling mengisi jk memulihkan situasi")
  • Literature Bersauddara Tidak Boleh Bermusuhan  + ("Sagilik-Saguluk, Salunglung-Sabayantaka, "Sagilik-Saguluk, Salunglung-Sabayantaka, Paras-Paros Sarpanaya, Saling Asah-Asih-Asuh"</br></br>Suksmanyané inggih punika iraga patut malajah mabesikan sareng anak lianan ritatkala nampi papineh taler bebaosan sane kapicayang olih anak lianan. Saluire punika,iraga mangda prasida bareng marembug, saling ingetin lan saling asih. Tur iraga patut sareng nulungin anak lianan.</br></br>Malarapan antuk orti sane sampun akéh kasambat ring radio, televisi, lan media sosial nginenin indik perang sane sampun ketah kabaos. Punika ngawit sawireh wenten konflik Rusia-Ukraina. Presiden Rusia Vladimir Putin ring tanggal 24 Februari 2022 ngicenin pawarah mangda kasayagayang operasi militer utamannyané ring Ukraina. Putin nyekenin yening Rusia lakar maang respon yening wenten pasukan asing sane nambakin pabuatne. </br>Wenten malih konflik ring warsa 2022, kawentenan seka saking Ukraina Timur sane ngwantu lan ngugu Rusia pinaka Donetsk lan Luhansk.</br></br>Sujatinné, kawéntenan perang Ukraina tur Rusia puniki sawireh Putin pinaka pemimpin saking negara Rusia ngadén pemimpin Ukraina sane nyarengin Negara Barat lan mapikenoh magabung sareng NATO. Mawinan asapunika, nyama iraga ring dura negara patut uning tekening nyama padidi nenten dados uyut. </br></br>Ring konflik punika sampun ja pastika wenten dampak sane karasayang olih krama Ukraina. Contone sakadi liu anak sané ten nyidang pesu uli jumahne, nenten ngelah pipis sawireh ten megae, alit-alité pada tusing nyidayang masekolah indik situasi mangkin. Dija-dija bek ada ledakan, ngae jejeh anak sane ngoyong ditu. akeh wenten anaké sane dados korban jiwa. </br></br>Ento mawinan krama saking Ukraina cenik kelih,tua bajang ngarasayang dampak sané nenten patut tur ngae rugi ring soang-soang ragane. Raris, wenten masih pengungsi sane masebar ring negara-negara lianan. Indonesia pinaka negara sane dados genah antuk pengungsian punika. Akeh pisan pengungsi sane kasebar ring makudang-kudang negara.</br></br>Indonesia mrasidayang ngicenin wantuan marep ring tragedi konflik utawi para nyama joh iraga ring Ukraina. Sapunapi utsaha sané dados iraga icenin? Indonesia puniki madue makudang-kudang genah lan sumber pangan sane becik tur luih kawentenannyane. </br>Utsaha sané dados kalaksanayang antuk sameton Ukraina yadiastun akéh pabinayané sakdi adat istiadat, tradisi, lan basa nanging ring Indonesia ngautamanin rasa saling asah, asih, asuh antuk nulungin sameton utawi nyama Ukraina.</br>Manut ring panampen titiang mangkin indik pengungsi saking Ukraina sane jagi ngungsi ka Indonesia patut katerima.</br></br>Santukan iraga sakadi manusa patut saling tulungin pateh sekadi lengkara sane sampun titiang icenin i wawu. Iraga patut ngelah rasa welas asih majeng ring anak lianan.</br>Ring pengungsian, sampun sepatutnyane iraga pinaka yowana patut melajah sareng-sareng. Sapatutne mangda iraga sareng sami saling welas asih lan tan demit teken kawikanan sane iraga gelahang. Iraga dados metaken utawi ngawedarang kawikanan iraga sareng lianan yadiastun mabinayan pisan sareng negara Ukraina.</br></br>Apang bisa idup saling asah, asih, lan asuh tusing dadi mamusuh. Tusing dadi maiyegan. Saling asah artinne malajah bareng-bareng, saling asih artinne sayang ajak nyama. Lan asuh artinne rungu teken nyama.</br></br>Pengungsi Ukraina punika patut wantu sakadi genah sane becik, wenten. Genah antuk pengungsi, genah-genah sane kaungsi olih para pengungsi punika prasida sampun wenten pangan, kinum mangda pengungsi Ukraina punika molihin karahayuan. Taler,titiang nunas mangda nyama iraga makadadua puniki enggalang balik manyama sakadi sampun. Punika sané nyihnayang yening nyama punika nenten dados majelo-kelo maiyegan. Krana ngae rasa manyama iraga ilang tur padem yening iraga sesai mamusuh.lang tur padem yening iraga sesai mamusuh.)
  • Literature Pemimpin yang merakyat  + ("Sami ngajumahang pemimpin negara Indonesi"Sami ngajumahang pemimpin negara Indonesia sane dados nyahyang rakyat tur dados madué rasa rakyat rasa ngemargiang rasa rakyat, nentenengang ngamargiang lan ngayangang apa sane paling rakyat nenten. Sami taler ngajumahang pemimpin Negara Indonesia ring warsa 2024 tur sawetara tuah suba mangkin patut ngawisampaang masalah sane munggah ring nusa, pacangkene kemiskinan, pendidikan, perilaku Sumber Daya Manusia, lan ngalihang perkembangan populasi. Nenten matulungang, ngajumahang ngawisampaang infrastruktur, ngalihang mutu lan pamedal Sumber Daya Alam ring kabupatén kabeh ring Indonesia, ngajumahang akses mudah lan biaya kesehatan sane utama masyarakat."an biaya kesehatan sane utama masyarakat.")
  • Makesami Ngawit Saking Pikayun  + ("Sekancan parilaksana ngawit saking citta""Sekancan parilaksana ngawit saking citta"</br>Sampunke iraga makesami mapikayun sane becik ring rahina mangkin? Sekancan sane sampun, mangkin, lan jagi iraga laksanayang, makesami ngawit saking citta. Citta sane becik jagi ngerauhang paindikan becik. Punika taler, citta sane kaon jagi ngerauhang paindikan sane kaon. Majalaran citta, iraga makesami prasida ngaryanin wiadin ngenyagang. Para manggala ring pemerintahan patut prasida setata mapikayun sane becik, duaning manggala praja nenten patut tedun tangan wiadin cokor ritatkala midabdabin kahuripan kramane. Manggala praja dangan ngamolihang napi sane kaaptiang malarapan antuk titah, punika mawinan dahat mabuatke iraga prasida nyaga pikayunan saking paindikan-paindikan sane kaon?unan saking paindikan-paindikan sane kaon?)
  • Literature Jejeh Tulah Dadi Benyah  + ("Sing dadi ngawag-ngawag mukak lontar! Nya"Sing dadi ngawag-ngawag mukak lontar! Nyanan cai bisa tulah!”, kénten sané pepes tiang piragiang. Sujatiné, Lontar punika pinaka genah sarining aji. Sangkaning jejeh tulah maimbuh tuna sastra, Lontar ring Bali akéh sané nenten kauningin dagingné olih sang ngraksa. Wantah kabantenin nuju Rahina Saraswati. Ajerih manahné mukak, ajerih tulah. Bes tenget, pamuputné telas amah nget-nget. Sét-sét gréméng dados sebun bikul. Tayem tuduhan nyepil di panukub. Puniki sujatiné Tulah punika. Tulah tan ngupapira, tulah tan nguningin aji punika. Tan wénten jadma tulah sangkaning meled melajah.nten jadma tulah sangkaning meled melajah.)
  • Leluhur  + ("Tan hana wong sakti sinunggal.” Kalaning "Tan hana wong sakti sinunggal.” Kalaning aab jagate dahat gemulak sangkaning panglalah sasab merana sakadi mangkin, iraga patut eling inggian nenten wenten jadma sane prasida tunggal ngarepang kawentenane puniki. Patut satata ngastiti bhakti, tar malupeng pitra puja pinaka jalaran nunas panuntun maring leluur, makamiwah satya laksana nuluh pikamkam sang maraga guru wisesa antuk budhi sane dahating tiling pinaka sarana nyujur kasukertan sadaging jagate. 😇😇😇ana nyujur kasukertan sadaging jagate. 😇😇😇)
  • Literature Penglipuran  + ("Tiang ngaptiang ring Pulo Bali puniki ira"Tiang ngaptiang ring Pulo Bali puniki iraga prasida makarya pariwisata sane becik. Mawinan iraga patut ngutamayang pariwisata Bali sane becik, mangda pariwisata Bali prasida mamargi becik. Mawinan iraga meled pemerintah pariwisata Bali prasida ngicenin kekuatan ring kegiatan pertanian lan hasil laut. Mangda perekonomian Bali prasida mamargi, lan pikolihnyane prasida kapolihang olih masyarakat lokal. Santukan Bali sampun mautsaha makarya destinasi wisata sane anyar, sane asiki inggih punika ngangge konsep pariwisata laut, lan tiang nunas dukungannyane".sata laut, lan tiang nunas dukungannyane".)
  • Literature Pariwisata Penglipuran  + ("Tiang ngaptiang ring Pulo Bali puniki ira"Tiang ngaptiang ring Pulo Bali puniki iraga prasida makarya pariwisata sane becik. Mawinan iraga patut ngutamayang pariwisata Bali sane becik, mangda pariwisata Bali prasida mamargi becik. Mawinan iraga meled pemerintah pariwisata Bali prasida ngicenin kekuatan ring kegiatan pertanian lan hasil laut. Mangda perekonomian Bali prasida mamargi, lan pikolihnyane prasida kapolihang olih masyarakat lokal. Santukan Bali sampun mautsaha makarya destinasi wisata sane anyar, sane asiki inggih punika ngangge konsep pariwisata laut, lan tiang nunas dukungannyane".sata laut, lan tiang nunas dukungannyane".)
  • Foto-Petani Muda-Ketut Agus  + ("Tut, Tut Nyamprut", keto geluran memen ti"Tut, Tut Nyamprut", keto geluran memen tiange uli paon.</br>"Ken-ken seh, Me? gawat gati? Ade tambahan pasien, Me?', sautin tiang.</br>"Tusing. Kene Tut, Meme sube makelo ngoyong jumah. Be sing nyidayang medagang ka peken. Darang nasi sing ade. Meli Meme sing nyidayang. Anak tuara ade pipis. Ken-ken carane ngedusang paonne? Dadi Meme alap ne Pakcoy ne?"</br>"Pakcoy ape seh Me?"</br>"Ne teh ane mentik di pipane. Donne care bayem teh. Kal masak pang ade darang nasi"</br>"Oh,,,Pokcoy, keto nake. Pakcoy, Pakcoy, kaden tetanggane nagih alape"</br>"Ken-ken carane ngalap, Tut"</br>"Aluh Me tinggal butbut gen"</br>"Tut, seken-seken Meme metakon. Dadi adep ne apang ade anggo meli pulsa, melajah online ape adane"</br>"Dadi Me"</br>"Kanggoang malu kene Tut keadaane. Pemasukan sing ade, pengeluaran tetep. Bapan Ketute me-PHK megae pariwisata care janine. Ngidayang ngeleatin lemah doen sube aget"</br></br></br>Sekate covid-19 ampun nyerang cluster pasar utawi peken, tiang ten maang malih Memen tiange medagang ring peken. Seantukan Memen tiange sampun lingsir sane tegeh resikone. Uli mangkin tiang nyalanang bisnis hidroponik sane akeh peminatne. Niki anggen tiang nyambung hidup lan dados semangat Meme Bapan tiange. Dados petani muda sane modern nenten perlu gengsi.tani muda sane modern nenten perlu gengsi.)
  • "UTSAHA NATASIN PIKOBET LUU RING KABUPATEN KLUNGKUNG"  + ("UTSAHA NATASIN PIKOBET LUU RING KABUPATEN"UTSAHA NATASIN PIKOBET LUU RING KABUPATEN KLUNGKUNG"</br></br> Titiang pinaka Krama Klungkung, sampun sai mirengang akehnyane pikobet indik kawentenan luu punika ring sejebag wawidangan Kabupaten Klungkung. Indike punika sinah pacang ngawinang Krama Klungkung kaganggu lan mangda wenten kabligbagang, miwah ngarereh sapunapi indik pemargi sane patut indik pikobet luu punika. Ring Paparuman Paripurna sane untengyane indik LKPJ Bupati Klungkung 2023 miwah sane kaserengin olih PJ Bupati klungkung I Nyoman Jendrika. Maosang indik “program sane sampun prasida kemargiang, taler wenten akeh kekirangan ring sajeroning penyelenggaraan pemerintah lan pembangunan daerah, umpami indik pengelolaan luu sane durung tatas” punika sane kabaosang Jendrika. Napi sane ketelatarang iwawu kantun akeh wenten pikobet sajeroning indik akeh luu sane kapolihang, santukan Pemerintah Daerah Klungkung dereng prasida nepasin pikobete punika. Nanging indik pikobet sane mabuat pisan ngenein overload nyane TPA Sente. Taler kirangyane dukungan krama indik pangelolaan luu utawi sampah ring sumbernyane.</br></br> Kabupaten klungkung silih sinunggil Kabupaten sane wenten ring wawidangan Provinsi Bali, sane kari mengupayakan Pembangunan sane becik ring warsa 2024, nanging kekirangan sane wenten mangkin inggih punika ngenenin indik kawentenan luu. Luu utawi sampah inggih punika sisan – sisan produk sane nenten prasida keanggen malih. Naging kari wenten sane prasida kadaur ulang dados barang sane mawiguna. Tiosan punika kesadaran Krama klungkung indik mabuatnyane ngelola luu utwi sampah puniki arang pisan. Pikobete punika sayan nincap saking kawentenan Covid - 19 inggih punika indik nenten rengee utawi nenten wenten kesadaran saking Krama sane wenten ring soang-soang Paumahan, Jero, inggian Puri sane wenten ring soang – soang Desa indik milihin luu punika. Malih yening cingakin indik kawentenan pikobet luu ring TOSS Center Klungkung ngakehang nyantos wenten penutupan TPA Sente.</br></br> Manut Titiang pikobet punika pacang madue baya pisan, luu punika sepatutnyane tanggung jawab Iraga sareng sami. Tur sampun sepatutnyane iraga runggu lan sadar indik pikobet sampah sane pacang madue dampak kaon majeng manusa lan palemahan yening nenten kakelola becik. Kabupaten klungkung sampun ngamargiang peraturan Daerah No. 07 Warsa 2024 indik pengelolaan sampah, nanging kesadaran Krama kantun kirang pisan.</br></br> Wenten makudang – kudang solusi sane pacang prasida kalaksanayang indik luu utawi sampah sane wenten ring wawidangan Kabupaten Klungkung inggih punika:</br>1. Manut Titiang Kesadaran wantah kunci sane mautama ring sajeroning kawentenan pikobet luu puniki minakadi mangda wenten sosialisasi majeng krama sane wenten ring soang – soang Desa indik baya luu punika, mangda madue papineh miwah prasida ngawentenang Parikrama gotong royong nyabran awuku, tur mangda wenten genah – genah sampah nganutin soroh – soroh sampah mangda prasida kapilah, tur wenten nyane TPS (Tempat pembuangan sampah) ring soang-soang Desa.</br>2. Infrastruktur Pengolahan Luu utawi Sampah mangda katincapang antuk akehnyane wenten genah-genah TPS sane kakelola becik olih Petugas, miwah genah daur ulang.</br>3. Nincapang Organisasi Non Pemerintahan (LSM) Sane nanganin indik luu utawi sampah.</br>4. Penggunaan Produk Ramah Lingkungan taler tincapang tur ngawentenang sosialisasi indik ngirangin penganggean plastik sekali pakai, miwah mangda nganggen produk sane prasida kadaur ulang, mangda prasida ngirangin akeh luu sane kahasilang olih masyarakat.</br>5. Nyiptayang Inovasi Teknologi ring sajeroning pemilahan luu utawi sampah, dados energi minakadi biogas utawi listrik sampah lan pemerintah prasida mengidentifikasi sapunapi keberhasilan, miwah kelemahan, mangda prasida ngarancang upaya sane anyar tur efektif.</br></br> Inggih dadosnyane, Titiang miwah Iraga Sareng Sami madue pengapti antuk pembangunan Kabupaten Klungkung ring Warsa 2024 puniki prasida nincap, ngiring Iraga Sareng Sami mangda Kabupaten Klungkung nyansan peduli indik wewangunan Daerah lan Bangsa mangda setata maju.unan Daerah lan Bangsa mangda setata maju.)
  • Ulian Gek Corona  + ("Ulian Gek Corona" OM Swastyatu😇🙏 Sampun t"Ulian Gek Corona"</br>OM Swastyatu😇🙏</br>Sampun tigang bulan tiang nenten mekarya santukan keni panglalah covid19 puniki,bengong tiang ring kubu ngenehin nasib tiang sane ka PHK ( Pemutusan Hubungan Kerja) dados buruh lan mepikayun dados sekadi puniki gumine mangkin santukan akeh krama sane ka PHK pateh sekadi titiang.Sane mangkin meburuh ten mrasidang,pesu ten dados santukan PSBB ( Pembatasan Sosial Bersekala Besar ),,napi buin jagi pacang melancaran sareng gegelan😄 malih nika larange sareng pemerintah santukan irage harus social distance 😄,,sakewale tiang nenten je nyerah ulian Pademi covid-19 puniki riantukan gumine sane mangkin sampun kewastanin canggih,,dadosne tiang medagang ajeng-ajengan online.Dumogi semeton tiang make sami state kenak lan ngemolihan kerhajengan,kerahayuan sakaaluarga 😇🙏 #jegfotogen #jegfotogénuan sakaaluarga 😇🙏 #jegfotogen #jegfotogén)
  • Ume dadi vila Lan toris - torise kepure Ten ngangge baju Lan kamen  + ("Ume dadi vila .lan . toris - torise ke p"Ume dadi vila .lan .</br> toris - torise ke pure Ten</br> ngangge baju Lan </br>Kamen dogen" </br></br>Om Swastyastu”</br></br> Angayubagia uningayang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, saantukan wantah sangkaning asung kertha wara nugraha Ida, mawinan iraga prasida kacunduk sadu arep sakadi mangkin ring galahe sane becik puniki. Ampure ping banget lungsurin titiang ring Ida dane sinamian riantuk tambet titiange kalintang, nanging purun nglangkungin linggih Ida dane pacang maatur-atur samatra nganinin Indik ” Bali Wisata Budaya</br></br> Sane mangkin. Majeng ring bapak Lan ibu caleg .Napike sane pereside kamargiang antuk ngicalang pikobet puniki ?.</br>Kenken yeneing ume - ume di Bali telas </br>Ke anggen vila ,hotel,lan restoran.</br>Lan kenken yeneing toris - toris mancenegare.</br>Kepure Ten ngage Kamen Lan Ten ngangge baju .</br></br> Kadi asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahe sane becik puniki. Matur suksme banget antuk uratian Ida-dane sinamian. Menawi ta wenten iwang atur titiang, lugrayang titiang ngelungsur geng rena pengampura. Pinaka pamuput atur, pinih untat sineb titiang antuk Parama Shanti,</br></br>“Om Shanti Shanti Shanti Om”rama Shanti, “Om Shanti Shanti Shanti Om”)
  • Literature JANGAN USIK BALI  + ("Wisatawan duranegara nyansan nenten trept"Wisatawan duranegara nyansan nenten trepti meparilaksana ring Bali" kenten akeh orti-orti sane kepireng tityang ring TV tur media-media online. Wenten sane ring margi ugal-ugalan, ten nginutin aturan lalu lintas, tur wenten malah sane kanti mejaguran ring margine sareng wargi local. Nyingakin indike punika tiang merasa sebet teken kawentenan gumi Baline sane mangkin. Yening trs asapuniki kewentenane, sinah pacang ngeranayang nenten becik teken alit alite. Akeh anake ngenikaang gumi Bali metumpu teken pariwisata. Mula yakti, nanging pang ten kanti ngusak katreptian tur sima dresta ring Bali. Dumogi guru wisesa presida ngemolihang pemargi mangda wisatawan asinge nenten nyansan nyelekang parisolah nyane! nenten nyansan nyelekang parisolah nyane!)
  • Geguritan Dharma Sasana: Analisis Nilai Kauripan Parajana Ri Sajeroning Panglimbak Kebudayaan Nasional  + ("Wénten malih ulah kawastanan stéya, masih"Wénten malih ulah kawastanan stéya, masih cacakan sisip, ulahing sajadma, tan wénten patut tulad , mangdén doh ring kahyun sami, ulah punika, yén mrihang manah suci."</br>(Geguritan Dharma Sasana, Pupuh IX Durma : 5)</br></br>Punggelan saking pupuh durma sané kaketus ri sajeroning Geguritan Dharma Sasana ring ajeng yéning ngamargiang swadharma pamimpin nénten dados ngamaling. Ngamaling sané kabaosang inggih punika manados jadma sané satwika miwah mawibawa ri tatkala kaicénin lingga sané pinih ageng ri sajeroning kauripan. Pamimpin patut ngicénin piteket miwah imba majeng ring jadma sané akéh. Pabuat sané patut anggén tulad mangda prasida ngamolihang sukla ring manah sané sampun kaaptiang. Geguritan Dharma Sasana inggih punika kriya sastra sané karipta olih pahlawan nasional saking Bali sané sampun ketah kauningin inggih punika I Gusti Ngurah Madé Agung. </br>I Gusti Ngurah Madé Agung embas tanggal 5 April 1876 ring Puri Agung Dénpasar Bali, miwah Ida pinaka Raja Badung sané kaping pitu ring warsa 1902. Ida lebar ri sajeroning payudhan sareng Wong Welanda ring tanggal 20 Septémber 1906. Riantukan lebar ring payudhan punika, Ida kaicénin bakti pungkusan Ida Batara Mantuk Ring Rana. Salantang tuwuh kauripan Raja Badung sané kaping pitu punika nénten naenin cumpu majeng ring Wong Welanda. Ngamarginin kriya-kriya sastra Ida prasida nincapang semangat perjuangan. Ri sajeroning kriya sastra Ida inggih punika Geguritan Loda, Geguritan Niti Raja Sasana, Geguritan Dharma Sasana, Geguritan Hredaya Sastra, Geguritan Nengah Jimbaran, Geguritan Purwa Sanghara, miwah Kekawin Peta Bumi. </br>Kriya sastra Geguritan Dharma Sasana sané maurip ring Bali pateh sakadi kriya-kriya sastra sané lianan pinaka akahnyané nénten wantah parilaksana susastra sané mawinan ri sajeroning angga kapracaya, adat-istiadat, yadnya, laksana, miwah sané kaangén angga kauripan ri sajeroning sosial-budaya lianan. Ring krama Bali purwa paiketan sastra miwah agama Hindu sané nénten prasida lempas. Sastra kadadosang sarana maagama, punika mawinan kakalih madué fundamental sané pateh inggih punika nilai pangrasa sané luhur sané satata ngresepang makakalih. Wangun naskah lontar Dharma Sasana inggih punika puisi Bali purwa. Geguritan sané kasurat nganggén aksara Bali, mabasa Bali kapara miwah mabasa Jawa Kuna. Geguritan punika kawangun antuk makudang-kudang pupuh makadi pupuh Ginanti, Semarandana, Sinom, Pucung, Mijil, Kumambang, Dandang, Girisa, Durma, Juru Demung, miwah Megatruh. </br>Nilai-nilai sané kapolihang inggih punika laksana pamimpin sané mautama ring naskah Geguritan Dharma Sasana ring kauripan parajana sané akéhnyané madué agem-ageman ring ajah-ajahan agama Hindu. Nilai-nilai sané kadasarin antuk tuntunan kauripan parajana punika sané kapolihang ring Geguritan Dharma Sasana makadi nilai kapamimpinan, mulat sarira, tata susila miwah sané lianan. Tutunan urip sané prasida kapolihang ri sajeroning Geguritan Dharma Sasana ngeninin indik solah sané patut kalaksanayang miwah taler sané nénten patut kalaksanayang. </br>Nilai-nilai sané wénten ri sajeroning lontar Geguritan Dharma Sasana lumrahnyané maunteng antuk ajah-ajahan agama Hindu. Yadiastun sapunika, Geguritan Dharma Sasana nénten masoroh ri sajeroning Smertti Agama. Nilai-nilai punika landasan-landasan sané madasar saking tuntunan parilaksana ri sajeroning kauripan manusa ring wewidangan parajanane. Nilai-nilai sané kadasarin mapapineh antuk tuntunan parilaksana sané madasar ri sajeroning Geguritan Dharma Sasana ri tatkala nyakupang nilai-nilai tuntunan ri sajeroning kapamimpinan, mulat sarira, miwah kawéntenan nilai tata susila. </br>Kebijakan ri sajeroning panglimbakan kebudayaan nasional mawit saking akahnyané taler nyakupin upaya-upaya nyikiang dados siki ring wangun kebudayaan. Ring lumrahnyané dados kabaosang nilai-nilai punika sané madaging ring Geguritan Dharma Sasana sané mapaiketan miwah madué linggih ri sajeroning panglimbak kebudayaan nasional punika. Nilai Kapamimpinan sané kawéntenan ipun ring Geguritan Dharma Sasana sakirang-kirangnyané wénten lalima prinsip pinih utama sané nganggarang matuk ring asas paiketan inggih punika parilaksana sané langgia (ksatriyan), keadilan utawi kepatutan yogia, pascad, kasadarana, miwah laksana masilur panampen utawi mapaparuman. </br>Upaya sané kapiteketin ri sajeroning Geguritan Dharma Sasana inggih punika mulat sarira inggih punika sané nyakupin kawéntenan utsaha-utsaha manusa mantuka ring kapradangin miwah apisan ngimpasin miwah nganéntenang tulud-tuludan kama makadi sané wénten ri sajeroning padewekan soang-soang. Luir ipun nilai kapamimpinan sané wénten ring Geguritan Dharma Sasana wénten akéh nilai-nilai ri sajeroning kauripan parajanane. Nilai mulat sarira inggih punika nilai sané kawéntenan ipun ring Geguritan Dharma Sasana sané madué lingga linggih ipun ri sajeroning panglimbak parilaksana miwah kapribadian bangsa sané nyunjung unteng pikayun saking manusa sané maparisolah becik, miwah sapisanan taler manados akah sané kawangun parilaksana sané becik sané wénten ri sajeroning padewekan. Parilaksana punika sané banget saratang pisan, salangkungnyané ri sajeroning marepin aab jagat globalisasi sané nimpenin gumine sakadi mangkin.</br>Ring Geguritan Dharma Sasana sané naening nilai tata susila ngangge ajah-ajahan sané mawasta : Dasakramaparamartha, Dasa Dharma, miwah Asta Pangradana. Eling ring ajah-ajahan tata susila ring Geguritan Dharma Sasana punika nénten pastika sinalih tunggil awig-awig sané nguasa-nguasi mawinan patut nilai tata susila punika matampak akéh sané prasida kaambil miwah ngiketin ring aab kauripan sané mangkin. Utawi yéning tiosan sakadi punika, nilai-nilai tata susila sané wénten ri sajeroning Geguritan Dharma Sasana lumrahnyané kantun prasida mapaiketan sareng kaaptiang ring parilaksana manusa sakadi aab jagate mangkin. </br>Pamuput ipun, ajah-ajahan miwah parindikan sané prasida kaambil miwah ngiketin sané kawéntenan ipun ring Geguritan Dharma Sasana nganinin indik nilai kauripan parajanane ri sajeroning panglimbak kebudayaan nasional inggih punika nilai kapamimpinan, nilai mulat sarira, miwah nilai tata susila. Ri sajeroning indik punika, Geguritan Dharma Sasana ngicénin pangeweruh taler ajah-ajahan miwah sané nyinahang taler maktayang kauripan ring pabuat sané becik. Makasami nilai ring Geguritan Dharma Sasana punika patut kalaksanayang olih parajanané mangdané budaya sané sampun wénten saking dumun nénten pegat miwah rered. Para yowanané patut malajahin kebudayaan lokal silih tunggilnyané sareng ngamargiang swadharma ngrajegang kebudayaan sakadi nyarengin acara Bulan Bahasa Bali sané mabuat pisan anggén nglestariang budaya utamannyané aksara, basa, miwah sastra Bali.amannyané aksara, basa, miwah sastra Bali.)
  • Utsaha Ngalestariang Budaya Nusantara  + ("om Swastiastu" Kaping ajeng, lugrayang t"om Swastiastu"</br></br>Kaping ajeng, lugrayang titiang ngaturang pengantar sane nyumponin indik urgensi miwah keindahan sajeroning ngalestariang budaya nusantara. Pidarta puniki matetujon mangda iraga sareng sami mikayunin indik mabuatnyane ngalestariang miwah miara warisan budaya sane sugih ring wewidangan iraga. Budaya nusantara nenten wantah warisan leluhur kemanten, nanging taler pupulan nilai-nilai, tradisi, miwah kearifan lokal sane ngawangun identitas bangsa.</br></br></br>Ngiring sareng-sareng nglimbak, iraga nenten dados ngubadin parilaksana para yowanane sane sering kawedar ring berita-berita, sekadi masalah seks, balapan liar, miwah penyalahgunaan narkoba. Parindikan puniki sering pisan ngawinang para yowanane keni pikobet, pikobet para yowanane puniki prasida medal pinaka respons majeng ring rasa nenten pasti, kebingungan identitas, miwah kirangnyane dukungan. Napi malih, para yowanane puniki nenten ja wantah pinaka pangajap-ajap ring masa depan, nanging taler pinaka agen perubahan ring nusantara puniki. Pamimpin sane jagi kapilih kaaptiang prasida ngicen piteket khusus majeng ring yowanane sane sampun keni dampak negatif. Ipun patut kaoriasi mangda nyarengin ngalestariang budaya nusantara miwah piteket anggen nanganin pikobet sane kaarepin. Sakewanten, sampunang titiang mademang utawi nepasin para yowanane puniki, sakewanten ngiring iraga ngarepin pikobet puniki antuk manah tegteg tur mautsaha nyipta solusi sane prasida ngicen kekuatan.</br></br></br>Pinaka pamuput, ngiring iraga mawali ring kawentenan keanekaragaman miwah kasugihan budaya Nusantara pinaka unteng sane ngukuhang. Sajeroning nyusun malih benang-benang tradisi sane minab kalewatang, iraga sareng sami nyusun masa depan sane madaging nilai-nilai luhur miwah kearifan lokal. Ngalestariang budaya Nusantara inggih punika investasi ring identitas iraga, utsaha ngeranayang kasugihan ring generasi penerus. Suksma".</br></br>"om shanti shanti shanti om"us. Suksma". "om shanti shanti shanti om")
  • SARANATAMANTRA tabik pakulun  + ('Sane sarat antuk arti. Ring simbol wiji A'Sane sarat antuk arti. Ring simbol wiji Aksara lya ngwangun inti Mantra Yang menghidupkan Dunia " Sabilang sarana upacara setata sarat antuk arti. Ida dados galang sane nyunarin urip manusane sane sampun mabakti, sane nuntun ipun mangda prasida matunggilan ring alam semesta. Kauripan nenten ja mabinayan saking kalih hal nanging mapasangan (Rwa Bhineda) sane kasimbolang antuk Arak - Berem sane embas saking kalih pamargin sane mabinayan inggih punika Pembersihan lan Pengertian. Yening wenten sane kabaos mantra, nenten makasami sane polih ngucapin mantra punika, mawinan mantra punika rauh saking cara sane kabaos mantra. Ngaturang mantra yadiastun nenten kaucap. Tiang puniki "Bini Aksara" sané nénten prasida katitenin wantah antuk nyingakin spektrum warna sané kapolihang olih retina, ri tatkala panglalah tiange mamargi, nénten wénten manusa sané prasida ngukur dalemnyané.ten manusa sané prasida ngukur dalemnyané.)
  • Dados pamimpin sane jujur punika becik  + ('Tenung Pengider Bhuana' Tedung Pengider 'Tenung Pengider Bhuana'</br></br>Tedung Pengider Bhuana inggih punika tataran sadurung nuju tataran pinih tegeh inggih punika Ajengan Lebur Kangsa. Sujatinipun, makasami ilmu-ilmu punika nenten ja kaon. Anake ane demen ngapus dewekne, anake ento tusing lakar nyidayang ngusahayang dewekne. Indiké punika sané raris kaicénin olih krama Banjar Kaja, Kelurahan Panjer, Kota Denpasar antuk makarya ogoh-ogoh sané nyihnayang antuk nganggén tema</br></br>Manut pamrentah iraga patut ngamargiang tugas sane becik. Krama akeh pisan sane pracaya ring pamréntahan. Saking pamréntahan désa kantos pamréntahan kota, wenten makudang-kudang visi misi sane sampun kaucap dadosnyane kalaksanayang. sane sampun kaaturang inggih punika cihna pamimpin sane becik, napi malih yening sampun prasida ngamargiang nenten ja wantah baos kewanten.Nglaksanaang tugas lan tanggung jawabnyane pinaka oknum pemerintah sane jujur inggih punika kunci utama dados oknum pemerintah sane bersih. Nenten ja saking loba ngerereh jinah kramane lan nyebarang kebencian yening wenten pabinayan pantaraning wewidangan sareng wewidangan tiosan. Lan sampunang ja ngapus musuh antuk cara sane corah.ng ja ngapus musuh antuk cara sane corah.)
  • WAJIB DIISI JUDUL BERBAHASA BALIKU  + ((wajib diisi) Tukade ane jani joh pisan (wajib diisi) </br></br>Tukade ane jani joh pisan melenan teken tukade ipidan, jani sube langah anake sane manjus miwah meplalianan di tukade. Ento krana tukade jani sube cemer ulian ulah jelemane ane tusing bertanggung jawab ngutang sekancan leluu ka tukade, sinah jele dadin yeh tukade ento. Yening sube jele keto pastika tusing ade buin kawigunane, sinah liu ane rugi yening yeh tukade ento jele, upamine tusing buin ade tongos kayeh. Nyen kal kayeh yening yeh tukade jele keto? Eda ja manusa, beburon mase makejang lek nolih tukade ane keto. Apa buin yening masan endange teka, sinah yehe lakaran keweh pesan. Ento mawinan uling jani rage dadi jadma manusa patut ngelah papineh tur eling tekening lingkungan, uling paindikan sane cenik care inggian suud ngutang leluu ke tukade, napi malih luwungan yening kakedasin, krana kawigunan tukade liu pisan, yening sube kedas kan luung dadine .</br></br>Conto ane viral jani di dunia maya, ada generasi muda sane ngae konten positif buka ngedasin tukad, ane madan pandawara group. Ento mare generasi muda sane patut anggen sesuluh, yening mekejang nyak ajak keto kan luung pisan dadin tukad di sajebag Bali. Punika taler yening para yowana pemuda-pemudi, desa adat, lan pamerintah desa ngelah program indik kabersihan sakancan genah toya pinaka jalaran anggen ngmargiang baktin danu kerti.laran anggen ngmargiang baktin danu kerti.)
  • Literature BALI DIMASA KINI TERKENAL DI LUAR NEGERI  + ( *BALI DI MASA KINI SANE KALOKTAH RING MAN</br>*BALI DI MASA KINI SANE KALOKTAH RING MANCANEGARA*</br></br>Bali inggih punika pesona wisata sane kaloktah ring manca negara. Ring rike irage disuguhin teken pemandangan alam sane luih. liu segara-segara ring Bali miwah tempat wisata budaya sane iraga tepukin. Bali nika Provinsi ring Indonesia sane adannyane sampun kaloktah ke mancanegara. Pulau Bali mase kaloktah antuk Pulau Dewata krana kaluihannyane miwah kekayaan budayanyane. Harapan irage antuk Bali niki mangda Bali jagi lestari nganti irage madue pianak cucu.</br>agi lestari nganti irage madue pianak cucu. )
  • -  + ( *Bali e Ne Jani* Dugase titiang mala</br>*Bali e Ne Jani* </br> Dugase titiang malali ka Denpasar sareng reraman tittiange, di mulihne titiang singgah ka umah bibik titiange. Di makere ngalih umah bibik titiange ento di perumahan tongosne, liu sajan luu sane matumpuk-tumpuk cara gunung di samping perumahanne ento, boya ja tongos anggen ngentungen luu, di sampingne liu ada anake madagang. Ditu memen titiange ngeraos “ sing ye, sakit duur ne ngadek bon luune ento?”. Sing je di Denpasar dogen di tongos- tongos lianan nu mase cara keto. Pangaptin titiange mangda Bali puniki dados Bali sane asri, ten wenten biin luu sane matumpuk- tumpuk. Mangda sakadi punika iraga sareng sami pamekas krama Bali sampun sapatutnyane ngupapira wewidangan jagat Baline antuk ngentungan luu ring genh sane sampun kasiagayang. Suba keto taler ada adane “daur ulang” barange sane suba kaanggen dadi buin kaolah dados barang sane lianan. Tongos luu ada telung macam, ada ane mewarna barak anggon botol-botol, sterofom, lan kaca, ada mase ane warna kuning tongos anggen ngentungan plastik, kertas, tisu, lan sane lianan. Sane kaping untat wenten sane mewarna gadang tongos ne luu cara don, kayu, sisa ajeng-ajengan, lan sane lianan. Yening iraga suba ngalaksanayang ento pastiaka Baline pacang asri kantos kawekas.</br>pastiaka Baline pacang asri kantos kawekas. )
  • Literature kelestarian alam sanur  + ( *KELESTARIAN ALAM* Dugas rahina saniscara</br>*KELESTARIAN ALAM*</br>Dugas rahina saniscara tiang sareng timpal timpal melali ke pasih sanur. ditu titiang nyingakin liu pisan luu ane mekacakan. Diastun sampun wenten tongos tong sampah nanging anake liu ane ngutang luu sembarangan. </br>anake tusing ngelah kesadaran teken kebersihan pantai nike. Liu pesan harapan pemerintah teken masyarakat apang ngidang nyaga kebersihan nike. </br>Di sanur liu ade peraturan nanging anake ane ten ngerunguang ento.Tiang berharap apang bali bersih ling sampah lan lestari</br>p apang bali bersih ling sampah lan lestari )
  • Literature kelestarian lingkungan  + ( *KELESTARIAN ALAM* Dugas rahina saniscara</br>*KELESTARIAN ALAM*</br>Dugas rahina saniscara tiang sareng timpal timpal melali ke pasih sanur. ditu titiang nyingakin liu pisan luu ane mekacakan. Diastun sampun wenten tongos tong sampah nanging anake liu ane ngutang luu sembarangan. </br>anake tusing ngelah kesadaran teken kebersihan pantai nike. Liu pesan harapan pemerintah teken masyarakat apang ngidang nyaga kebersihan nike. </br>Di sanur liu ade peraturan nanging anake ane ten ngerunguang ento.Tiang berharap apang bali bersih ling sampah lan lestari</br>p apang bali bersih ling sampah lan lestari )
  • lestariang alam balia  + ( *KELESTARIAN ALAM* Dugas rahina saniscara</br>*KELESTARIAN ALAM*</br>Dugas rahina saniscara tiang sareng timpal timpal melali ke pasih sanur. ditu titiang nyingakin liu pisan luu ane mekacakan. Diastun sampun wenten tongos tong sampah nanging anake liu ane ngutang luu sembarangan. </br>anake tusing ngelah kesadaran teken kebersihan pantai nike. Liu pesan harapan pemerintah teken masyarakat apang ngidang nyaga kebersihan nike. </br>Di sanur liu ade peraturan nanging anake ane ten ngerunguang ento.Tiang berharap apang bali bersih ling sampah lan lestari</br>p apang bali bersih ling sampah lan lestari )
  • Literature KELESTARIAN ALAM  + ( *KELESTARIAN ALAM* Dugas rahina saniscara</br>*KELESTARIAN ALAM*</br>Dugas rahina saniscara tiang sareng timpal timpal melali ke pasih sanur. ditu titiang nyingakin liu pisan luu ane mekacakan. Diastun sampun wenten tongos tong sampah nanging anake liu ane ngutang luu sembarangan. </br>anake tusing ngelah kesadaran teken kebersihan pantai nike. Liu pesan harapan pemerintah teken masyarakat apang ngidang nyaga kebersihan nike. </br>Di sanur liu ade peraturan nanging anake ane ten ngerunguang ento.Tiang berharap apang bali bersih ling sampah lan lestari</br>p apang bali bersih ling sampah lan lestari )
  • Visit to bali  + ( *Melali kebali* Pariwisata utawi torism</br>*Melali kebali* </br></br>Pariwisata utawi torisme punika, sekancan kegiatan wisata anggen rekreasi utawi liburan sane di dukung uli sekancan fasilitas care masyarakat, pengusaha, utawi pemerintah. </br></br>Nah, sektor pariwisata punika salah satu sektor sane paling akeh penyumbang devisa negara, </br></br>Ring 4 tahun sane sube liwat, pariwisata taen mengalami kelumpuhan sawireh Wenten pandemi covid 19, wisata mekejang metutup, toris- toris sepi sawireh Ten dadi kija-kija, terutama wilayah Bali sane sebagain besar penghasilane Nike ULI di pariwisata . Nike ngawinang pendapatan masyarakat sane megae di bidang pariwisata mengalami penurunan,</br></br></br>Nah, mangkin pariwisata sampun mulai bukak malih, akeh tamu sane berkunjung utawi melali kebali. </br></br></br>Mangkin, harapan titiang untuk Bali kedepannya.</br>Dumogi sektor pariwisata utawi sektor pertanian, kesehatan lan sektor- sektor sane lianan punike sane ring Bali punika ngidaang semakin berkembang</br>Apang ngidaang membangun sekancan usaha daerah sane inovatif lan kreatif anggen memaksimalkan pendapatan daerah lan ane paling penting punika membuka lapangan kerja sane lebih luas , terutama bisa mengurangi angka pengangguran ring bali </br></br>Ngiring sareng - sareng membangun Bali mangde semakin ajeg lan berkembang.</br>un Bali mangde semakin ajeg lan berkembang. )
  • Metunangan Tusing Kebutuhan  + ( *Metunangan tusing kebutuhan* Pare ana</br>*Metunangan tusing kebutuhan* </br></br></br>Pare anak truna lan truni sane sampun dewasa sampun nawang tresna sakeng anak len. Apalagi anak sane sampun masuk SMA/SMK pasti liunan sampun nyalanin Tresna. Nanging liunan sane metunangan pelih ngartiang, mangkin anak sane kari masuk sampun nganten ulian kecelakaan. Irage dados truna - truni sane kari masuk sampunang dumun matunangan fokus malu teken masa depan, mangde irage dados jatme sane berguna majeng nusa lan bangsa. Dadi metunangan yadiastun tusing kebutuhan nanging ingetang mangde positif. Contohne metunangan sesuai dengan adat sopan santun,Tan melanggar norma,jaga jarak,utawi diskusi indik paplajahan.</br>,jaga jarak,utawi diskusi indik paplajahan. )
  • Preserve Balinese culture through tourism and technology  + ( *Nglestariang budaya Bali antuk pariwisat</br>*Nglestariang budaya Bali antuk pariwisata miwah teknologi* </br></br>Napi sane kaaptiang antuk Bali ring masa depan, dumogi Bali prasida nglestariang budaya lan tradisi. Mangda prasida nglestariang budaya Bali, krama Bali miwah pemerintah prasida ngawigunayang objek wisata, wisatawan miwah teknologi.</br> </br>Akéh tamiu sané rauh ring Bali marasa pinih istimewa yéning ipun prasida ngamolihang galah sané becik antuk nyingakin upacara adat ring Bali. Katahan upacara adat punika prasida kasaksiang olih para wisatawan anggén ngaksi utawi nyatet. Indiké punika pacang ngawinang Bali sayan kasub, mangda krama Bali prasida bangga miwah uning indik mabuatnyané nglestariang budaya Bali.</br></br> Nénten ja wantah punika, pemerintah Bali taler patut nguratiang sanggar sanggar tari mangda sayan kasor olih krama utaminnyané krama Bali. Iraga prasida nulungin antuk nganggén média sosial mangda prasida nincapang rasa tresna ring masyarakat. Mangda Bali tetep maju nganutin panglimbak masa tanpa ngicalang ciri khas Bali soang-soang.</br>tanpa ngicalang ciri khas Bali soang-soang. )
  • Preserve Balinese culture through tourism and technology  + ( *Nglestariang budaya Bali antuk pariwisat</br>*Nglestariang budaya Bali antuk pariwisata miwah teknologi* </br></br>Napi sane kaaptiang antuk Bali ring masa depan, dumogi Bali prasida nglestariang budaya lan tradisi. Mangda prasida nglestariang budaya Bali, krama Bali miwah pemerintah prasida ngawigunayang objek wisata, wisatawan miwah teknologi.</br></br>Akéh tamiu sané rauh ring Bali marasa pinih istimewa yéning ipun prasida ngamolihang galah sané becik antuk nyingakin upacara adat ring Bali. Katahan upacara adat punika prasida kasaksiang olih para wisatawan anggén ngaksi utawi nyatet. Indiké punika pacang ngawinang Bali sayan kasub, mangda krama Bali prasida bangga miwah uning indik mabuatnyané nglestariang budaya Bali.</br></br>Nénten ja wantah punika, pemerintah Bali taler patut nguratiang sanggar sanggar tari mangda sayan kasor olih krama utaminnyané krama Bali. Iraga prasida nulungin antuk nganggén média sosial mangda prasida nincapang rasa tresna ring masyarakat. Mangda Bali tetep maju nganutin panglimbak masa tanpa ngicalang ciri khas Bali soang-soang.</br>tanpa ngicalang ciri khas Bali soang-soang. )
  • The Spirit of Triangular Sandwich Against the Corona Pandemic  + ( *Pandemi Corona Suba Maulang Tahun, Pariw</br>*Pandemi Corona Suba Maulang Tahun, Pariwisata Bisu, Ekonomi Lesu*</br></br>Keweh pesan ngalih gae di masan pandemi nenenan, ngae tiang bingung engken carane ngalih pipis. Ane malunan tiang magae di sektor pariwisata, jeg saget ‘dirumahkan’ ulian pandemine ene.</br></br>Makudang-kudang utsaha suba taen jalanin tiang, uli ngadep loloh cemcem, matetanduran, kanti ngubuh siap, kewala tonden nekaang hasil. Nanging, tiang tusing ja nyerah!</br></br>Pamuputne, tiang mautsaha ngae roti lapis segitiga. Astungkara, dini utsaha rotine nyak lancar masari, kanti tiang nyidaang nyewa toko di peken, anggon tiang ngadep roti lapis segitiga lan soroh roti ane lenan ditu.</br></br>Dimasan cara janine, tiang bersyukur gati, Sawireh tiang maan ilmu baru kengken carane mulai ngae usaha, yadiastun usaha ento cenik.</br></br>Intine, jani tiang ajahina apang tusing mengeluh teken keadaan, ulian keadaane ento tuah mawit uli dewek padidi, ento mawinan, jeg lagas lan cobak gen.</br></br>Pasti ada hasil yen suba ada utsaha.</br></br>Manut teken unduk ane tepukin tiang, tiang ngaptiang apang pamrentah mendukung pengusaha lokal. Malarapan maang bantuan tur nyobiahang ka masyarakate apang mablanja produk lokal Bali.</br></br>Dumugi masari, lan dumugi rahayu,Semangat !!!!</br>ugi masari, lan dumugi rahayu,Semangat !!!! )
  • Literature Kehidupan Perkembangan Pariwisata di Bali  + ( *Penglimbak Pariwisata Ring Bali* Pariwi</br>*Penglimbak Pariwisata Ring Bali* </br>Pariwisata ring Indonesia inggih punika silih sinunggil sektor sane pinih kearepan pinaka sumber pendapatan Negara Indonesia. Minab makasami penjuru Indonesia sane kepanggihin potensi pariwisata tur kaloktah pinaka “suarga”. Sane tiosan pinaka pariwisata Indonesia ingin punika konsep eduwisata kebudayaan. Indonesia madue makudang-kudang kebudayaan prasida nyuguhang pariwisata antuk konsep nguningayang kebudayaan-kebudayaan sane unik tur prasida pinaka uratian wisatawan domestik lan mancanegara. Ring aab jagat sekadi mangkin, berwisata nenten Malih kadadosang pikobet, punika mawinang nincapang minat Krama majeng pariwisata ngancan tincap. , Bali pinaka genah wisata sane akeh karauhin olih wisatawan. Kemawon kawentenan grubug utawi wabah COVID 19 (siongolas) ngawinang pariwisata bali ngancan sepi. Punika mawinan pariwisata ring bali mangda prasida kukuh sekadi nguni, masa covid19 ring pulo Bali akeh ngametuang pikobet, kapertama akidik wisatawan sane malilacita ring Bali, kaping kalih PAD bali sayan ngidikan, kaping untat ekonomi ring bali sayan lambat.</br>aping untat ekonomi ring bali sayan lambat. )
  • PASUNG MAYA  + (-PASUNG MAYA- Satua indik Prabu Sastrapisu-PASUNG MAYA-</br>Satua indik Prabu Sastrapisuna sane maperih jagi menguasai jagat sekala. Nika mawinan ida ngamargiang tapa yoga semedi kantos pamuputne ida kaicen kesaktian prasida ngubah jagat sekala dados jagat maya tur ngambil sekancan keririhan kawanenan i manusa, ngicen pengaruh sane nenten becik, Nika ngawinang jiwa i manusa padem sedurung ragannyane.</br></br>Ring jagat kaliyuga sekadi mangkin pemerintah sepatutnyane eling teken swadharma sampunang mamunyi bogbog ngicen ilusi sane melah- melah nanging kenyataannyane ngaenang masyarakate kuciwa, kesengsaran. Wantah swadharmaning pemerintah ngicen pamargi lan sesuluh sane becik mangdane nemu rahayu ring kauripan</br></br>Pemerintah pinaka tedung jagat, Ngiring pamerintah sareng masyarakat sikiang manah miwah rasa pasemetonane, pageh ngulati kerahayuan jagate.metonane, pageh ngulati kerahayuan jagate.)
  • Literature Bencana gempa  + (1 Minggu lalu jumah tiang Ade bencana gempa, salah satu sanggah tiang e roboh Harapan tiang semoga Bali kedepan becik",tiang harap ten wenten Malih kejadian care niki)
  • Carcan Kadengan  + (1. Cipta Kukila Anake ane ngelah kadengan1. Cipta Kukila </br>Anake ane ngelah kadengan di baongne biasane ia demen ngidih-ngidih</br></br>2. Buditama</br>Anake ane ngelah kadengan di tapak lima biasane dueg ngemang piteket</br></br>3. Guna Santi</br>Ia ane ngelah kadengan di bibihne utawi duur bibihne, ento biasane ia dueg tur tusing kuangan apa utawi gemah ripah loh jinawi</br></br>4. Kajen </br>Nyen ane ngelah kadengan di duur alisne, nah ia biasane demen mapitulung tur satata ngelah keneh ane melah</br></br>5. Tuju Sih </br>Anake ane ngelah kadengan di pipine, ia demenina teken anak liu tur demen karauhan</br></br>6. Unggul </br>Anake ane ngelah kadengan di jeriji limane biasane satata ngelah pikayunan melah</br></br>7. Werdhatama </br>Yen kadengane di jidat ia biasane jujur tur satata bagia</br></br>8. Durga Murti/Kadengan Melik</br>Yen kadengane ada di organ pribadi. Ene ciri ia anak melik ceciren.n pribadi. Ene ciri ia anak melik ceciren.)
  • Literature 5 Kawigunan Basa Bali Sane Patut Kauningin  + (1. Nyihnayang munguing wite saking Bali K1. Nyihnayang munguing wite saking Bali </br>Kawigunan basa Bali mapaiketan ring basa daerah inggih punika kanggen nyihnayang munguing wite gumanti saking Bali. Sakadi, ri kalaning manggihin miwah mireng anak mabebaosan nganggen basa Bali, ketahnyane anake punika majanten anak Bali utawi krama Bali utawi mawit saking Bali.</br>2. Kanggen lambang kebanggaan krama Bali</br>Dados krama Bali patut jarjita pesan duaning madue piranti basa Bali taler madue aksara Bali. Aksara Bali kanggen nyuratang basa Bali, nyuratang daging pakayun parajana Baline. Tiosan punika aksara Bali taler kanggen nyuratang mabebaosan ring sekala taler nyuratang niasa-niasa niskala sajeroning tata agama, pamekas agama Hindu ring Bali. </br>3. Kanggen piranti sejeroning nglestariang, nglimbakang budaya Bali & Nasional</br>Santukan basa Bali pinaka silih tunggil unsur kebudayaan Bali sane tiosan ring agama, tata ekonomi, kesenian, tata hukum, miwah sane tiosan. Taler kebudayaan Nasional silih tunggilnyane mawit saking kebudayaan daerah Bali.</br>4. Kanggen pamikukuh Basa Indonesia</br>Basa Bali madue paiketan ring basa Indonesia. Santukan basa Bali pinaka pamikukuh basa Indonesia. Basa Indonesia gumanti mawit saking basa daerah Melayu miwah saking basa daerah tiosan sane wenten ring Indonesia.</br>5. Kanggen pangeter miwah pendukung ring acara resmi, tan resmi miwah upacara agama</br>Nganggen basa Bali ring acara resmi miwah nenten resmi pamekasnyane acara sane kantun mapaiketan ring indik tradisional Bali sakadi, parum desa, surat kabar, majalah, telepisi miwah sane lianan. Taler basa Bali patut kaanggen ri kala nglaksanyang upakara, yening ngangen basa tiosan sinah segol karasayang.ng ngangen basa tiosan sinah segol karasayang.)
  • merayakan hari Saraswati  + (1. Sane Wangiang Titiang, Bapak Kepala Sek1. Sane Wangiang Titiang, Bapak Kepala Sekolah Miwah Guru-guru</br>Ida dane para sisia sareng sami sane dahat asihin</br></br>Om Swastyastu,</br></br>Pinih kapertama ngiring iraga sareng sami nunas icamajeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, iraga prasida mapupul jagi ngebaosan nanginin indik "Rahina Saraswati".</br></br>Ida-dane Sameton Sinamian sane Wangiang Titiang,</br></br>Manut sastra aji agama, Umat Hindunne nyanggra Saraswatingenem sasih apisan inggih punika nemonin Saniscara Umanis Wuku Watugunung. Punika kaanggen pinaka rahina pamijilan pangweruh utawi Hari Lahirnya Ilmu Pengetahuan.</br></br>Umat Hindunne patut ngaturang pangubakti ring Ida Sang Hyang Widhi pinaka upeti utawi pencipta ilmu pengetahuan. Yadian sang maraga guru, murid, miwah sane lianan makasami patut sareng nyanggra piodalan Saraswati riantukan makasami kapaica olih Ida Sang Hyang Aji Saraswati.</br></br>Ida dane sinamian sane kasumayang titiang,</br></br>Tatujon nyanggra rahina piodalan puniki ngaturang parama suksma ring Hyang Widhi santukan Ida sueca mapaica pangweruh ring Hindunne saha nglantur pasuecan-Ida gumanti wenten anggen ngruruh pangupajiwa. Riantuk utama pisan kawigunan kaweruhane majeng ring kahuripan kalambangin antuk Dewi Saraswati.</br></br>Inggih ida dané sané kusumayang titiang majeng ring ida dané sami ngenénin indik Rahina Saraswati puniki. Manawi ring sajeroning napi sané baosang titiang i wawu wénten iwang antuk titiang matur, titiang nunas pangampura.</br></br>Om Çanti, Çanti, Canti, Omas pangampura. Om Çanti, Çanti, Canti, Om)
  • Literature Tata cara penggunaan bahasa bali di kehidupan sehari hari  + (1. Tata cara nganggo basa bali ring kehidu1. Tata cara nganggo basa bali ring kehidupan sewai wai</br></br>- rage pinaka masyarakat bali harus nganggo basa bali sane becik lan tertata, ten dados nganggo basa bali sane ten becik, sawireh rage pinaka masyarakat bali harus ngelestariang basa bali sane becik. harus ngelestariang basa bali sane becik.)
  • Toleration  + (12 upw 1 Nama: I GUSTI PUTU EKA ADI SUPUTR12 upw 1</br>Nama:</br>I GUSTI PUTU EKA ADI SUPUTRA (10)</br>ANAK AGUNG BAGUS YUDHI WIDHIANTARA (02)</br>I NYOMAN ANANTA WIDIANDIKA(03)</br>MADE INDRYASTIKA WIRAWAN (19)</br></br></br>Om Swastiastu sane rahina mangkin titiang sareng kelompok titiang jagi ngemaang pendapat antuk toleransi tentang agama ring video baduur</br>Toleransi uling vidio sane baduur punika i rage polih pelajahan antuk melajah rukun antar umat beragama . Ring vidio punike rage ngidang nyingakin 2 nak cerik sane melenan agama saling menghargai lan saling ngantiang yen 1 nu sembahyang atau berdoa di vidio punike pas nak cerik sane me agama hindu sembahyang nak cerik sane me agama lenan nike ngantiang jak ten menganggu nganti nak cerik sane me agama hindu nike usan sembahyang. Pas nak cerik sane me agama hindu nike usan sembahyang wau iye jak due ngorte jak nak cerik sane meagama hindu nike langsung ngatehin nak cerik sane agama islam nike ke musolah lakar berdoa ajak ngantiang nganti iye suud berdoa</br></br>Pelajaran sane polih irage ring video punika harus saling menghargai walaupun i rage melenan agamag menghargai walaupun i rage melenan agama)
  • Generasi Milenial Ngisi Kemerdekaan  + (17 Agustus 1945 pinaka mahardika panegara 17 Agustus 1945 pinaka mahardika panegara Republik Indonesia. Numadi tur ngadeg gagah! Iraga sinamiah yowana milenial prasida ngawangiang Indonesia majalaran antuk parilaksana rasa toleransi, tresna asih, malajah, nyarengin parikrama sane mabuat</br>“Ngwangun panegara sane kasub, ngriring lestariang antuk srada lan bakti” kenten sapatutne sane kawangun, ngamiikang bangsa tur panegara madasar antuk Pancasila. Dagingan parikrama mahardika antuk kayika, wacika & manacika sane mabuat. </br> </br> INDONESIA JAYA, INDONESIA BANGKIT!!!! INDONESIA JAYA, INDONESIA BANGKIT!!!!)
  • Ngelaksanayang Kegiatan Positif Anggen Ngisi Kemerdekaan  + (17 Agustus pinaka rahina kemerdekaan Repub17 Agustus pinaka rahina kemerdekaan Republik Indonesia. Masyarakate akeh sane ngelaksanayang kegiatan anggen memperingati hari kemerdekaan sekadi upacara bendera ring sekolah miwah ring kantor, ngelaksanayang wimbakrama, ngelaksanayang pertunjukan ring banjar utawi lingkungan setempat. Biasane acara ngisi kemerdekaan niki kalaksanayang olih para sisya, para pegawe, miwah para teruna teruni ring banjar soang-soang. Kagiatan puniki matetujon dumogi masyarakate pada akur sareng sami miwah eling teken rahina kemerdekaan.sami miwah eling teken rahina kemerdekaan.)
  • Ngelestariang Budaya Antuk Nagingin Kemerdekaan  + (17 Agustus pinaka tanggal peringatan Kemer17 Agustus pinaka tanggal peringatan Kemerdekaan Indonesia. Nenten karasa 77 warsa sampun iraga merdeka saking penjajahan kolonial Belanda. Nanging, ring zaman milenial puniki, teknologi sampun kaloktah ka dura negara. Wentenkeh rasa ngalestariang budaya iragane, budaya Baline? Sapatutnyane iraga ngawigunayang teknologi nagingin kemerdekaan puniki. Iraga pinaka generasi penerus bangsa setata ngalestariang budaya. Para yowana saling asah, asih, asuh nenten ngabinayang agama, suku, lan ras. Ngiring gebrasang kayun yowana antuk ngalestariang budaya Baline! yowana antuk ngalestariang budaya Baline!)
  • Who is Reliable?  + (2 tiban sampun virus corona puniki,, samia2 tiban sampun virus corona puniki,, samian pariwisata ring Bali padem utawi sepi ulian nenten wenten tamu duranegara. Mekejang kena phk,,pemerintah sampun je ngemaang bantuan nanging, bantuan punika ten je mresidayang ngisinin basang anggon 1 bulan kije kije pang harus memasker yening sg memasker kena denda,, kadi rasa hidup boya mati tidong,, yen tuutin aturan pemerintah ngoyong jumah,, basange sg dadi ajak keketo, yen pesu ngisinin isin basang jejeh kena virus ane sg tepuk. Jaman sekadi mangkin sg dadi ne madan gengsi,, nyak gegaen ape tepuk tetep kejemak biarpun bedik ne penting ngidang ngaenang payuk jakan makudus biarpun tuah uyah ajak lengis.kan makudus biarpun tuah uyah ajak lengis.)
  • Lan Bhakti ring guru pengajian  + (2. Bhakti ring Guru Pengajian Om Swastias2. Bhakti ring Guru Pengajian</br></br>Om Swastiastu,</br>Ibu Guru sane wangiang titiang,</br>Miwah Para Sisya sane tresna asihin titiang,</br>Angayubagia uningayang titiang majeng ring Sang Hyang Parama Wisesa, Duaning majanten sakeng asung kerta wara nugraha da mawinang titiang pacang matur samatra ngainin indik Bhakti ring Guru Pengajian.</br>Ngeranjingring era globalisasi punika patut karasayang mungguing pengaruh wisatawan sanekaon makeh ngeranjing mawinan tata karma kahuripan para jana sayan rered.Kahuripan sane setata nguberin kasukan, kasukertan, miwah kakuasaan sering ngelaliang dresta sane ngutamayang pasuka dukan miwah pasuitran sane rumaketsaha.</br>Moralitas para janane sampun sayan-sayan rered. Punika sane mawinang panggangguran sayan angkehang, piutang panegarane sayan ngagenggan, supremasi hukume nenten pastika, mawinan sayan rered kepercayaan rakyate ring pamerintah. Karasayan parape jabate akeh keni krisis moral, setata ngeruruh kekuasaan, saha nenten yukti-yukti kayun melanin rakyat.</br>Kamanah antuk titiang, menawi wenten tios pamargi sane patut titenin sajaba digelis mawali ngelingang jati raga suang-suang antuk nelebang saging ajahan agama druwene sane kaanutang ring dresta adat Baline.</br>Ring Bali kabaos Tri Hita Karana, punika parhayangan, pawongan, miwah palemahan. Ring tata pawongan, iraga patut ngulatiang kahuripan sutresna asih sesamaning manusa. Punika agama hindune maduwe ajahan sane mawasta Catur Guru. Guru rupaka inggih punika sang meraga rerama. Guru pengajian wantah gurune sane mapaica paplajahan ring sekolahan, guru wisesa inggih punika sang maraga pamerintah, raris guru swadyaya wantah Ida Sang Hyang Widhi Wasa.</br>Makasami gurune patut baktinin. Sang maraga sisia patut bhakti ring guru pengajian duaning sengkaning lascarya sane mapaica pangweruhan. Ngamolihang Pangweruhan waluya iraga kapaica pancing. Duaning agung pisan yasan nyane, patut para gurune kabaktinin sareng murid sami.</br>Ida-dane miwah pare pamilet sane bhaktining titiang</br>Sapunapi tata carane nyihnayang bhakti ring guru pengajian? Para gurune sampun ketah dados pahlawan tanpa tanda jasa Guru pengajian pacang rumasa bagia yening para muride kayun jemet melajah, nenten bolos, miwah tertib</br>Puniki menawi tan wenten iwang atur titiang, titiang ngulungsur gung rena pangampura, ngiring sineb antuk ucaran Parama Shantih.</br>Om Santih Santih Santih Om</br>Terjemahan ke dalam Bahasa Indonesia:</br>Bakti kepada Guru Pengajar</br>Semoga dalam keadaan selamat atas karunia dari Sang Hyang Widhi,</br>Ibu guru yang saya sayangi,</br>Dan murid-murid yang kucintai,</br>Dengan kebijaksanaan Sang Hyang Parama Wisesa, yang dengan restu dan anugrahnya saya bisa hadir ke hadapan semua untuk menjelaskan Bhakti ring Guru Pangajian.</br>Di era globalisasi ini, pengaruh wisatawan dan gaya hidup orang-orang semakin meningkat. Kehidupan yang selalu membawa kebahagiaan, kemakmuran, dan kekuasaan lebih memprioritaskan kesenangan.</br>Moralitas masyarakat pun semakin menurun. Hal ini menyebabkan meningkatnya korupsi, meningkatnya utang negara, supremasi hukum yang tidak pasti, dan penurunan kepercayaan masyarakat terhadap pemerintah. Para pemimpin sering mengalami krisis moral, selalu mencari kekuasaan, dan tidak benar-benar mau membela rakyat.</br>Jadi, saya pikir kita semua harus segera kembali kepada ajaran yang benar.</br>Di Bali ada ajaran bernama Tri Hita Karana, yaitu perlindungan untuk masyarakat dan lingkungan. Di dalam lingkungan masyarakat, kita harus mencari kehidupan yang penuh kasih sayang kepada sesama manusia. Agama Hindu memiliki ajaran yang disebut Catur Guru. Guru adalah pengganti orang tua di sekolah, dan murid harus tunduk kepada gurunya.</br>Semua guru harus dihormati. Setiap murid yang menerima ilmu pengetahuan dari gurunya harus bersyukur terhadap segala hal yang sudah diajarkan. Mendapat pengetahuan tersebut merupakan sesuatu hal yang besar. Itulah sebabnya setiap murid harus menghormati guru-gurunya.</br>Bagaimana cara menunjukkan rasa hormat kepada guru? Guru sudah biasa menjadi pahlawan tanpa tanda jasa. Sehingga, guru akan senang jika murid-muridnya rajin belajar, tertib, dan juga teratur.</br>Jika ada kesalahan dalam penyampaian kalimat, mohon dimaafkan, dengan senang hati, saya ucapkan Parama Shantih.</br>Semoga dalam keadaan baik atas karunia Sang Hyang Widhi.eadaan baik atas karunia Sang Hyang Widhi.)
  • Dont Be Voting around  + (29.A : jasa coblos keliling,,,,jasa coblos29.A : jasa coblos keliling,,,,jasa coblos keliling </br>B : bli,, bli. Jasa coblos keliling, meriki bli? </br>A.Gimana buk?</br>B.Jasa coblos kelilin nggih? Tiang order kuda ajine? Ada promo sing? </br>A : Oh gih gih,, seiklasne manten bu. Tapi tiyang ngelah paketan nike bu, paket sesari, paket sembako, paket jabatan. </br>C : eee,, stop stop stop. Nak ngudyang ne adi aluh aluh keto ngadep suara. Yen keto carane memilih peminpin ape ane bakatang ?!!! nah tegarang sautin pemimpin ape kar aptiang bli yen care keto ? </br>A : beh ajan, sebenehne tiyang dot ngelah pemimpin ane seken seken ngelah sifat kepemimpinan. Care jujur, bijaksana, dueg, tetap pendirian, mengutamakan kepentingan umum daripada kepentingan golongan, peduli teken palemahan, creative, pokone seken seken nyalanang swadarmane ye dadi pemimpin, manutin tutur agama lan pancasila. Nah misalne sebilang ngae kebijakan ia metimbang masih teken parajanane pemekas milenial krana ane tiyang tawang milenial jani nak kreatif pesan pemerintahe nak dadi nulad kreativitas milenial angon ngemajuang wilayah utawi negara.al angon ngemajuang wilayah utawi negara.)
  • Rajawali dan Anak-anak  + (3 basa: Inggris, Basa Bali, Bahasa Indonesia)
  • Burung Camar dan Kokokan  + (3 basa: Inggris, Basa Bali, Bahasa Indonesia.)
  • Literature Berbakti Pada Pemimpin  + (35.A. Woi, nak ngudiang to. Serius keto no35.A. Woi, nak ngudiang to. Serius keto nolih hp. </br></br>B: Ne apa,tanggal 14 februari 2024, lakar ada acara gede ne gus.</br></br>A: 14 Februari, oh kene to. Valentine kayang to sing? </br></br>B: Sing, sing Valentine ne. Wak nu cenik ba ngurus tunangan gen. Kene, 14 Februari to lakar ada pemilu serentak.</br></br>A: Oh kene to, pemilu, milu-milu? </br></br>B: Sing keti konsepne, pemilu serentak to iraga milu milih, presiden, wakil presiden, DPR ngajak DPD, keto. </br></br>A: Aduh maan sing ngitung-ngitung ne keto” wi, melahan tunangan ajak malali</br></br>B: Sing dadi nake keto gus, Nak I raga di Bali ene percaya ngajak konsep catur guru gus. Catur, empat, guru, empat guru yang harus kita hormati. </br></br>A.Ane pertama?</br></br>B: Ane pertama, ento guru swadiaya, ento Ida Sang Hyang Widhi Wasa. No 2 ada guru rupaka, guru rupaka to reramane jumah. No 3, ada guru pangajian, guru pangajian ento guru ane ngajahin I raga di sekolah. Nah ane terakhir, guru wisesa. Guru Wisesa ento pemimpin utawi pemerintah. Yen cara tuni ngorahang tusing lakar nyoblos, artine gus golput, yen gus golput artine gus tusing ngajinan konsep catur guru. </br></br>A: Men wi, lakar nyoblos apa men pangaptin wi teken calon pemimpine? </br></br>B: wi nah, pangaptin wi teken pemimpin, ane pertama pasti ane tusing korupsi, pemimpin ane pro rakyat, terjun langsung ke masyarakat, ane terakhir, I raga ngoyong di Bali ne, wi dot ngelah pemimpin ane ngajegang tur nglestariang budaya Bali gus. </br></br>A: Beneh ja masih to, aa? </br></br>B: Aa, yen ba ja keto, ingetang semengan ke TPS, 14 februari 2024.</br></br>A: Oh berarti semengane nyoblos, men petengne?</br></br>B: Men petengne, eda ngawag” nyoblos nah. B: Men petengne, eda ngawag” nyoblos nah.)
  • Kadasarin Pancasila Ngwangun Indonesia Sane Pinih Becik  + (77 Warsa Indonesia merdeka, sapunapi antuk77 Warsa Indonesia merdeka, sapunapi antuk iraga pinaka generasi milenial ngisinin kemerdekaan? </br>Nggih, kemerdekaan Indonesia prasida kadaginging antuk semangat sane kadasarin Pancasila. Stata ngaturang pengayubagianing manah antuk kemerdekaan sane sampun kapolihang. Nincapang rasa salunglung sabayantaka, numbuhang rasa tresna kapining panegara puniki, tiosan ring punika iraga mangda stata ngutamayang musyawarah rikala wenten pikobet. Turmaning iraga mangdane prasida nyarengin pembangunan infrastruktur panegaranee, sakadi ngaryanin jalan tol, ngamecikang genah pariwisatane lan pembangunan tiosan.genah pariwisatane lan pembangunan tiosan.)
  • Jagat Bali Nyambut Kemerdekaan.  + (77 Warsa Republik Indonesia,ngewangun Bali77 Warsa Republik Indonesia,ngewangun Bali pulih lebih cepat bangkit lebih kuat,akeh ngelaksanayang wimbakara layangan ,sareng sahananing ajang olahraga sane ngewadahin bakat utawi prestasi yowana Baline. Iraga dados krama Bali patut stata eling sareng toleransi antar umat beragama,eling sareng sarwa kebudayaan lan pasemetonan duene mangda stata rahayu ,pateh sekadi Semboyan (Bhineka Tunggal Ika) . Ring yusa 77 puniki kemajuan teknologi Jagat Bali sane akeh tur becik minakadi pembangunan tol Gilimanuk,Nusa Penida,Nusa Ceningan,lan Sanur.manuk,Nusa Penida,Nusa Ceningan,lan Sanur.)
  • Ngamargiang Kemerdekaan Ring Sajeroning Jagat Modern  + (77 tiban iraga sampun merdeka. Sampun pras77 tiban iraga sampun merdeka. Sampun prasida ngalaksanayang sahananing piteket</br>saking panglingsir panegaran iraga. Indonesia taler kasengguh panegara sane Bhineka Tunggal Ika. Akeh wenten suku, budaya, miwah agama sane mabinayan. Yadiastun iraga mabinayan, nanging prasida masikian. Pabinayan punika sakadi baleganjur sane pirantinyane masiosan, nanging yening sampun katabuh, pacang kapiragi becik tur luwih. </br>Ring aab jagat sakadi mangkin, iraga mangda prasida ngawigunayang teknologi antuk pidabdab sane becik, sampunang gelis ngega gatra sane durung janten kapatutanipun, mangda Indonesia satata ajeg tur rahayu., mangda Indonesia satata ajeg tur rahayu.)
  • Yowana Nagingin Kemerdekaan  + (77 warsa Indonesia merdeka, nanging perjua77 warsa Indonesia merdeka, nanging perjuangane durung puput. Sane mangkin iraga sareng sami mautsaha mangda sida mikukuhin lan nagingin kemerdekaan puniki antuk parilaksana sane mabuat. Mangda nenten percuma utsaha para pahlawane ngusumayang negara Indonesia. Iraga sareng sami taler kabaos pahlawan, santukan berprestasi ring bidang akademik lan nonakademik taler prasida ngusumayang aran bangsa. Miara karaketan ring umat beragama taler prasida mikukuhin persatuan bangsa. Nyalanang swadharma naur pajeg ring negara sane kaanggen nincapang ngwangun sarana lan prasarana ring Indonesia. Ngajegang budaya lan tradisi mangda sida kaloktah ka dura negara.adisi mangda sida kaloktah ka dura negara.)
  • Yowana Nagingin Kemerdekaan  + (77 warsa Indonesia merdeka, nanging perjua77 warsa Indonesia merdeka, nanging perjuangane durung puput. Sane mangkin iraga sareng sami mautsaha mangda sida mikukuhin lan nagingin kemerdekaan puniki antuk parilaksana sane mabuat. Mangda nenten percuma utsaha para pahlawane ngusumayang negara Indonesia. Iraga sareng sami taler kabaos pahlawan, santukan berprestasi ring bidang akademik lan nonakademik taler prasida ngusumayang aran bangsa. Miara karaketan ring umat beragama taler prasida mikukuhin persatuan bangsa. Nyalanang swadharma naur pajeg ring negara sane kaanggen nincapang ngwangun sarana lan prasarana ring Indonesia. Ngajegang budaya lan tradisi mangda sida kaloktah ka dura negara.adisi mangda sida kaloktah ka dura negara.)
  • Rahina Kemerdekaan antuk Ngelestariang Bahasa lan Budaya Bali  + (77 warse sampun negari Indonesia merdeka n77 warse sampun negari Indonesia merdeka nike nenten jetios sangkaning pare leluhur irage sane mawinan sangkaning asapunika iraga patut meduwe rase bakthi ring pare pahlawan sane sampun berjuang ring payudan silih sininggil utsaha sane patut kemari yang wantah ngajegang bahase, seni, lan budaye sane aampun kewarisan ring olih pare leluhur irage. Mangkin nentenje meweh jagi melajahin bahasa lan budaya bali dwaning mangkin wenten bahasa bali wiki. Irike sampun jangkep SAMI INDIK bahasa, seni aksara lan bidaya bali bahasa bali wiki aplikasi sene mautama keanggen melajahan bahasa Turki budaya bali tur becik anggen ngelestariang bahasa tur budaya bali.ggen ngelestariang bahasa tur budaya bali.)
  • Foto-Pokokne Tiang Curhat-Ni Komang Dyah Asri Astini  + (8 Juli 2020. Sakadi biasane sampun 4 sasi8 Juli 2020. </br>Sakadi biasane sampun 4 sasih titiang ngelaksanayang kabiasaan weweg ring jumah kemanten ulian gering agung Covid-19 puniki, sajabaning wenten ne saratang mara lakar pesu. Kabiasaan punika ngae titiang ngerasayang sane madan seken waneh, pas titiang mukak twitter wenten info lomba curhat maan adiah, buina gratis, wih.. lakar seken mapiguna niki ring keneh titiange. Niki galah sane becik nyeritayang keluh kesah ring ati, kadirasa iraga makesami sampun telah uleh-ulehan geginan napi sane dados laksanayang ring jumah. </br></br>Ngiring titiang ngawitin cerita tiange puniki uling 4 sasih sane sampun liwat. Gering agung Covid-19 sampun ngae tatanan idup irage nenten biakta malih. Ring Pebruari, titiang ngerasa makejang kari melah, titiang kari prasida makumpul ajak para sawitra nglaksanayang kuliah kerja nyata (KKN) ring Ubud. Nanging, daweg 1 sasih suudne punika pas ring pinanggal 16 Maret 2020 makejang dadi malianan, nadak makejang mahasiswa harus ngererenang makejang kegiatan KKN ring banjar, ten dados mekumpul malih. Rincik pengabdian masyarakat sane sampun tatas pokokne jagi nglaksanayang kemanten harus kawangde. Makejang kegiatan lan bimbingan kampus sane kari mesisa melaksanayang lewat whatsapp. Titiang seken merasa tangkejut, durung merasa siap antuk parubahan sane seken-seken nadak. Punika durung amunapi ngae bayu kesyor-kesyor, sawetara sasih Maret-April akeh orti ring TV, koran, lan social media maosang indik gering agung Covid-19, uling indike pasien sane positif, anake sane sungkan rahat ulian panyakit puniki, akeh pasien mawali ke tanah wayah, nyantos orti kaluwarga ring dura negara sane mawali ke Bali nenten katerima olih masyarakat. Makejang meadukan, uyang, inguh jeg ten kadi-kadi. Kaperluan masker, vitamin, hand sanitize makejang sukeh minab kabaos langka lan mael. </br></br>Ring sasih Mei, Pamerintah Kota Denpasar ngelaksanayang Pembatasan Kegiatan Masyarakat (PKM) krana jumlah pasien positif ring Bali terus ngakehang. Masyarakat sane luar Denpasar harus makta surat keterangan saking kepala desa yening jagi macelep nuju Denpasar. Nika ngeranayang titiang uyang krana kari nyewa kost, yening kaitung sampun 3 sasih titiang nenten maan nyinggahin kost titiange, pamuputne titiang nyuudang ngekost lan makta barang-barang mulih ke Karangasem ngucap mani PKM. Gering agung niki ngemaang titiang akeh papalajahan, kenehe uyang ulian nenten dadi pesu lan ngorta makumpul sareng tetangga, makejang terbatas, ngalih bahan ajengan sukeh, akeh kegiatan kewangde, resolusi 2020 mantak dados wacana. Lantas ring sasih Juni durung usan pikobet pasien positif ring Bali sane ngakehang, pamerintah pusat sampun ngarencanaang New Normal. Titiang merasa ragu. Nanging seusan titiang ngalihin informasi indik New Normal, iraga nenten prasida terus-terusan ring jumah kemanten. Geginan manut perekonomian warga harus kejalanang malih. New Normal nenten ja mearti gering agung niki sampun usan, pokokne nika sane terus katanamang ring pikenoh titiange. Iraga meajahin apanga prasida meadaptasi. Prasida keh titiang meadaptasi? Makta peralatan sakadi masker, hand sanitizer, sapisanan nganggen face shield yening kocap jagi pesu. Jujur keneh titiang, rikala nganggen masker merasa nenten lues lan muan titiang aluh dadi giat. Nanging, joh puniki titiang setata manutin peraturan. Titiang nenten nyak dikadi lepet nasib titiang dados pasien positif utawi dadi sang sane ngabe penyakit puniki. </br></br>8 Juli 2020. </br>Titiang akhirne prasida nyeritayang napi sane rasayang titiang ulian gering agung puniki liwat tulisan, liu biasane napi sane kerasayang sukeh mepebaosang langsung. Dumogi jagate malih rahayu, penyakit puniki gelis usan, lan iraga prasida negak medampingan sambil macerita “Nak ngujang gen biasane pas karantina di jumah?”ujang gen biasane pas karantina di jumah?”)
  • Literature Satu hari di Desa Sanda  + (A WAI RING DESA SANDA Ritatkala nginep riA WAI RING DESA SANDA</br></br>Ritatkala nginep ring Desa Sanda, galah pitu semeng, matan aine jeg sube ngangsan negehang. Tiang lakar majalan ka uma nulungin i pekak ngarit padang,neked di umane,ai ne sube panes nyentak,ento ngeranayang tiang inguh ngarit padang,sesuud tiang ngarit padang,tiang metaken sareng i pekak,napi ngeranayang semengan sube matan ai ne tegeh lan panes ne nyentak pekak?, lantas i pekak mesaut, ento ngeranayang tekanan suhu sane meningkat nenten kanti limolas juta derajat celcius.nenten kanti limolas juta derajat celcius.)
  • Maintaining Religious Harmony  + (A. Napi Sane Kamargiang Mangdane Prasida NA. Napi Sane Kamargiang Mangdane Prasida Ngupapira Rasa Tresna Asih Ring Umat Meagama</br>1. Setata Eling Ring Pituduh Utawi Tata Titi Maagama.</br>Ring panegara indonesia wenten makudang kudang agama, nika mawinan iraga prasida nemuang kanti utawi pasemetonan ring agama tiosan. Masawitra ring agama tiosan iraga patut setata rumaket masawitra umpaminyane nenten ngalangin agama tiosan ritatkala ngamargiang upacara sane kamargiang olih agama sane tiosan.</br>2. Setata Ngajinin Upacara Agama Sane Kamargiang Olih Agama Sane Tiosan.</br>Akehnyane agama sane wenten, nika mawinan akeh wenten pamargi upacara upacara sane patut kamargiang. Sepatutnyane ritatkala agama tiosan ngamargiang upacara sane kamargiang iraga patut prasida ngajinin miwah setata eling ritatkala agama tiosan ngamargiang upacara upacaranyane.</br>3. Setata Ngajinin Miwah Eling Ring Suku Miwah Budaya</br>Iraga patut ngajinin pabinayan mangdane ring kahuripan setata segilik saguluk sabayantaka. Riantukan yening nenten kamargiang antuk parilaksana puniki, ngawinang parajanane madue rasa jejeh, tiosan punika iraga patut ngajinin pabinayan mangdane nenten wenten pikobet utawi biyuta ring kraman. </br>4. Nenten Madue Rasa Corah</br>Yening umpamiang sekadi masemeton, nika mawinan nenten dados madue rasa corah utamannyane ritatkala makarya paguyuban ring panegare indonesia tetep mamargi.</br>5. Ngawantu Ring Semeton Sane Tiosan.</br>Ritatkala iraga madue rasa liang ngwantu semeton sane tiosan, nika mawinan prasida nincapang rasa tresna miwah asih ring jadma sane patut kawantu. Saling olas asih ring krama, prasida nincapang rasa pasemetonan riantukan iraga pastika nunas wantuan ring semeton tiosan.</br>6. Saling Ngewantu Nenten Minayang Inggian Kawentenan Jadma.</br>raga patut olas asih nenten minayang kawentenan jadma riantukan manusa pinaka makhluk sosial sane pastika nunas wantuan ring semeton sane tiosan. Olas asih pinaka rasa sane becik malarapan antuk olas asih prasida ngawetuang rasa rumaket masemetonan.asida ngawetuang rasa rumaket masemetonan.)
  • Gumine Mangkin  + (A: Bapa,…wenten buron akeh masliweran. B: Ento sawireh soroh ye ne karusak antuk I manusa. Nyepeg taru sakitan ye ne. Ngutang lulu ngawag. A: Ento Bapa,…)
  • Peken Bali  + (A: Excuse me, Bli. Ring dija tiang dados numbas lawar, nggih? B: Oh drika, dauh peken Bali, sane paling jaen. A: Oh drika? Oo oh suksma, Bli! B: Inggih drika, anytime, brother!)
  • -  + (ABDI NEGARA Napi sih nike abdi negara? HalABDI NEGARA</br>Napi sih nike abdi negara? Hal sane kapertame Wenten di pikiran akeh orang pasti polisi utawi tentara,gelar sane indah pasti wenten perjuangan sane mati matian harus lewatin.tugas lan pengabdianne ten semudah sane irage cingakin, contohnyane bapak polisi setiap hari mejage ring margi,wenten mejaga ring lampu merah,tugu utawi margi ring sekolah,bahkan Wenten sane kepanesan nanging pak polisi sabar.wenten himbauwan tunden nganggen helm,nganggen celane panjang,nganggen jaket ngangen sandal selop utawi sepatu nike gunanen Apang irage aman ring margi. Lan bapak tentara tugasne berat Yen Wenten tugas harus siap pindah lokasi pindahan sane sampun ditentukan,siap berperang,siap ngalahin kelurga lan rela mantuk cuman makte nama komanten.ngiring irage mangkin bantu kidik kidik pak polisi utawi TNI cara mematuhi peraturan sampun ngae bapak polisi utawi TNI merase terhormat.e bapak polisi utawi TNI merase terhormat.)
  • None  + (ADUNG LUUNG 1. Marasa angayu bagia pisan ADUNG LUUNG</br></br>1.</br>Marasa angayu bagia pisan titiang riantukan prasida titiang ngunggahang indik paraketan lan pasemetonan para umat beragama ring dḗsa Gianyar. Wantah sakḗng paswḗcan Ida Sang Hyang Parama Kawi lan kesagedan para semeton umat beragama ring Gianyar sanḗ prasida ngicḗn titiang carita mawinan kangkat kaunggahan indik pacaritan alit indik kerukuanan umat beragama ring dḗsa Gianyar sanḗ nyihnahang kerukunan hidup para warganḗ sanḗ mabinanan agama lan tatacara kauripan asḗ matiosan nanging masambang semangat keindonesiaan Bineka Tunggal Ika. Rerincikan titiang puniki wantah madasar antuk pitakḗn ring anak lingsir sanḗ uning ring peraketan pasemetonan antar umat beragama ring Gianyar,</br></br>2.</br>Mawali ring pariindikan paraketan kauripan ring wawengkonan dḗsa Gianyar mawit saking kawḗntenan kerajaan Gianyar rihin. Sadaweg Raja Dewa Manggis Kuning magingsir saking padukuhan dḗsa Beng Gianyar lantas ngawangun Puri ring delod desa Bḗng punika . Puri Gianyar kawangun pateh saking kawḗnten Puri Taman Bali karena Raja Taman Bali punika wantah paman Raja Dewa Manggis. Punika akidik kawḗnten wit kerajaan Gianyar puniki. </br> Lantas ngancan suwḗ napi malih sasampunḗ Indonesia merdeka lantas akḗh para semetonḗ rauh ka Gianyar ngrereh pangupa jiwa. Boya ja sameton saking wawidangan sajebag Gianyar lan Bali akḗh sameton saking jaba dura Bali rauh ka Gianyar. Akḗh semeton saking Jawi , Sumatra, Sasak lan saking Nusa Tenggara Timur rauh ka Gianyar ngrereh kakaryaan. Pagubegan oara semetonḗ niki metuang padabdab kauripan sanḗ masikian nanging matiosan. Pabinaan niki ngranayang wḗnten padabdab masikian sareng-sareng malarapan karena Negara Indonesia puniki madasar antuk falsafah Panca Sila, Undang-undang Dasar 45 lan NKRI, sanḗ ngematutang krama dura Bali patut masungkeman ngrereh genah lan pakaryan ring Gianyar miwah ring Bali puniki.</br></br>3..</br>Pariindikan saking padabdab sang ngawengkoning bumi rat ring dḗsa Gianyar ngematutang krama saking doh magenah lan magubegan ring wawengkonang dḗsa Gianrar mangda pada adung luung. Ngancan suwḗ ngancan ngakḗhang sameton jaba pulo Bali puniki ngrereh pakaryan lan madunungan ring dḗsa Gianyar puniki. Pabinaan puniki metuang pikayun sareng sami sapunapi antuk tan metuang dukita, baya napi malih parebatan kauripan, yeg wiadin siyat .Indikḗ puniki taler karasayang olih sang padunung , marasa nḗbḗng ring genah sanḗ anyar. Matilesang raga lan rasa mawinan sareng-sareng magubugan wiadin matiosan agama. Ngancan suwḗ padabdab kawḗnten niki ngancan becik kalanturan lantas ngancan ngakḗhang anakḗ rauh meriki napi malih sasubanḗ Indonesia merdeka puniki, Pegawe, tentra , polisi lan pedagang ngancan akeh rauh ring kota,desa lan daerah Gianyar. Pamargin kauripan sanḗ matiosan wirasa,adat, agama niki metuang pedabdab kauripan sanḗ matiosan.</br> Sekadi padabdan anak maupacara ri Bali , matiosan laksananḗ, raris wḗnten upacara Idul Fitri, Natal, Imlek patut memargi suwang-suwang sekadi sanḗ sampun kaperahang lan kepatutan manut Undang-Undang dasar 45, Falsafah Negara Pancasila dan NKRI.</br></br>4.</br>Malarapan kahanan kauripan sanḗ sampun lascarya pastika wḗnten panedung jagatḗ sekadi Panca Sila Undang-Undang Dasar lan NKRI sanḗ sampun teges katincap ujar ulih Bapak Presiden Indonesia Bapak Jokowi Panca Sila, Undang-Undang dasar 45 lan NKRI niki harga mati sanḗ patut kajunjung kadabdaban lan katinut margiang olih samian warga negara Indonesia, patut tegen malih matandang baos pacang ngemargiang tatuek suluh kauripan Indonesia punika. Sampun adung sami pacang ngruruh luung pemargin kauripan jagat Indonesia. Yan sampun adung, sampun pada sih, sampun pada ngerti lan sampun pada raket kayunḗ ngrereh luung kauripanḗ. Yan sampun adung,sampun saling sih, sampun pada ngajiang paraketan, ngajiang jati diri, ngajiang pasemetonan sanḗ becik, ngajiang patiosan pemargin nanging ngruruh patut, patut punika luung lan salunglung punika pada sih sareng sami, pastika pemarginḗ pacang ayu kepanggih. Ngrereh pada luung wiadin becik punika wiakti mḗweh nanging yan sampun janten tatuek pikayunḗ saling pada uning ring padḗwḗkan lan uning ring pabrayan pastika adungḗ punika pacang nandan sareng sami ngrereh lung becik sanunggal punika. Napi malih mangkin tuah jaman perubahan kacihnayang antuk kemajauan proses digital sarana lan wahana padabdab kauripan doh sampun marubah, Perubahan punika wantah boya ja sangkaning kemajuan jaman kḗmawon taler pabinaan sanḗ ngrereh, keswadarman soang-soang. Mikayunin padabdaban pabinaan punika yan tan adung tingkah laksananḗ pastika pacang metuang rebat sanḗ metuang baya.Karenanyanḗ pikayun para pengayah sanḗ ngardiang guminḗ patut katinut pinaka suluh contoh kauripan hidup berdampingan.</br></br>5. </br>Pikayun becik(luung) para pemucuk jagate sekagi raja rihin, sekadi sanḗ sampun janten pikenoh warganḗ injilang titiang sekadi raja Gianyar ngewḗhang tanah setra ring umat islam mangda wḗnten genah naynḗ nguburang mayat. Niki sekadi pikayun becik mangda sanḗ mabinaan prasida adung madampingan nganutin pikayun sanḗ luung). Napi malih sekadi jaman mangkin ngancan ngakḗhang semeton non Hindu ngrereh pakaryan di Gianyar Nika mawinan di Gianyar wḗnten masjid agung ring pusat kota.Taler akḗh wḗnten Gereja lan genah peribadatan tiosan niki nyihnayang kerukunan beragama adung lan metuang luung. Kawḗntanan pedabdab perakitan kauripan sekadi puniki semogo nglantur becik nyane kayang kawekas.</br></br>6.</br>Inggih wantah asapuniki prasida titiang nuturan indik peraketan kerukuan hidup beragama ring kota Gianyar semoga kejantenan asapuniki mangda nglantur kayang kawekas.Mangda padabdan kauripan puniki mambu miyik nyihnayang kerukunan umat beragama memargi becik lan paras paros salunglung sabayantaka metuang kadirgayusan jagatḗ .</br> Inggih wantah asapuniki titiang prasida maparang atur lan panguntap titiang lungsur banget geng rena sinampura menawita kirang lan tan menggah ri kayun atur titiang.</br>Gianyar 15 Febuari 2023</br></br>.n atur titiang. Gianyar 15 Febuari 2023 .)
  • Adung Luung  + (ADUNG LUUNG 1. Marasa angayu bagia pisan ADUNG LUUNG</br></br>1. Marasa angayu bagia pisan titiang riantukan prasida titiang ngunggahang indik paraketan lan pasemetonan para umat beragama ring d sa Gianyar. Wantah sak ng pasw can Ida Sang Hyang Parama Kawi lan kesagedan para semeton umat beragama ring Gianyar san prasida ngic n titiang carita mawinan kangkat kaunggahan indik pacaritan alit indik kerukuanan umat beragama ring d sa Gianyar san nyihnahang kerukunan hidup para wargan san mabinanan agama lan tatacara kauripan as matiosan nanging masambang semangat keindonesiaan Bineka Tunggal Ika. Rerincikan titiang puniki wantah madasar antuk pitak n ring anak lingsir san uning ring peraketan pasemetonan antar umat beragama ring Gianyar,</br></br>2. Mawali ring pariindikan paraketan kauripan ring wawengkonan d sa Gianyar mawit saking kaw ntenan kerajaan Gianyar rihin. Sadaweg Raja Dewa Manggis Kuning magingsir saking padukuhan d sa Beng Gianyar lantas ngawangun Puri ring delod desa B ng punika . Puri Gianyar kawangun pateh saking kaw nten Puri Taman Bali karena Raja Taman Bali punika wantah paman Raja Dewa Manggis. Punika akidik kaw nten wit kerajaan Gianyar puniki. Lantas ngancan suw napi malih sasampun Indonesia merdeka lantas ak h para semeton rauh ka Gianyar ngrereh pangupa jiwa. Boya ja sameton saking wawidangan sajebag Gianyar lan Bali ak h sameton saking jaba dura Bali rauh ka Gianyar. Ak h semeton saking Jawi , Sumatra, Sasak lan saking Nusa Tenggara Timur rauh ka Gianyar ngrereh kakaryaan. Pagubegan oara semeton niki metuang padabdab kauripan san masikian nanging matiosan. Pabinaan niki ngranayang w nten padabdab masikian sareng-sareng malarapan karena Negara Indonesia puniki madasar antuk falsafah Panca Sila, Undang-undang Dasar 45 lan NKRI, san ngematutang krama dura Bali patut masungkeman ngrereh genah lan pakaryan ring Gianyar miwah ring Bali puniki.</br></br>3.. Pariindikan saking padabdab sang ngawengkoning bumi rat ring d sa Gianyar ngematutang krama saking doh magenah lan magubegan ring wawengkonang d sa Gianrar mangda pada adung luung. Ngancan suw ngancan ngak hang sameton jaba pulo Bali puniki ngrereh pakaryan lan madunungan ring d sa Gianyar puniki. Pabinaan puniki metuang pikayun sareng sami sapunapi antuk tan metuang dukita, baya napi malih parebatan kauripan, yeg wiadin siyat .Indik puniki taler karasayang olih sang padunung , marasa n b ng ring genah san anyar. Matilesang raga lan rasa mawinan sareng-sareng magubugan wiadin matiosan agama. Ngancan suw padabdab kaw nten niki ngancan becik kalanturan lantas ngancan ngak hang anak rauh meriki napi malih sasuban Indonesia merdeka puniki, Pegawe, tentra , polisi lan pedagang ngancan akeh rauh ring kota,desa lan daerah Gianyar. Pamargin kauripan san matiosan wirasa,adat, agama niki metuang pedabdab kauripan san matiosan. Sekadi padabdan anak maupacara ri Bali , matiosan laksanan , raris w nten upacara Idul Fitri, Natal, Imlek patut memargi suwang-suwang sekadi san sampun kaperahang lan kepatutan manut Undang-Undang dasar 45, Falsafah Negara Pancasila dan NKRI.</br></br>4. Malarapan kahanan kauripan san sampun lascarya pastika w nten panedung jagat sekadi Panca Sila Undang-Undang Dasar lan NKRI san sampun teges katincap ujar ulih Bapak Presiden Indonesia Bapak Jokowi Panca Sila, Undang-Undang dasar 45 lan NKRI niki harga mati san patut kajunjung kadabdaban lan katinut margiang olih samian warga negara Indonesia, patut tegen malih matandang baos pacang ngemargiang tatuek suluh kauripan Indonesia punika. Sampun adung sami pacang ngruruh luung pemargin kauripan jagat Indonesia. Yan sampun adung, sampun pada sih, sampun pada ngerti lan sampun pada raket kayun ngrereh luung kauripan . Yan sampun adung,sampun saling sih, sampun pada ngajiang paraketan, ngajiang jati diri, ngajiang pasemetonan san becik, ngajiang patiosan pemargin nanging ngruruh patut, patut punika luung lan salunglung punika pada sih sareng sami, pastika pemargin pacang ayu kepanggih. Ngrereh pada luung wiadin becik punika wiakti m weh nanging yan sampun janten tatuek pikayun saling pada uning ring pad w kan lan uning ring pabrayan pastika adung punika pacang nandan sareng sami ngrereh lung becik sanunggal punika. Napi malih mangkin tuah jaman perubahan kacihnayang antuk kemajauan proses digital sarana lan wahana padabdab kauripan doh sampun marubah, Perubahan punika wantah boya ja sangkaning kemajuan jaman k mawon taler pabinaan san ngrereh, keswadarman soang-soang. Mikayunin padabdaban pabinaan punika yan tan adung tingkah laksanan pastika pacang metuang rebat san metuang baya.Karenanyan pikayun para pengayah san ngardiang gumin patut katinut pinaka suluh contoh kauripan hidup berdampingan.</br></br>5. Pikayun becik luung para pemucuk jagate sekagi raja rihin, sekadi san sampun janten pikenoh wargan injilang titiang sekadi raja Gianyar ngew hang tanah setra ring umat islam mangda w nten genah nayn nguburang mayat. Niki sekadi pikayun becik mangda san mabinaan prasida adung madampingan nganutin pikayun san luung . Napi malih sekadi jaman mangkin ngancan ngak hang semeton non Hindu ngrereh pakaryan di Gianyar Nika mawinan di Gianyar w nten masjid agung ring pusat kota.Taler ak h w nten Gereja lan genah peribadatan tiosan niki nyihnayang kerukunan beragama adung lan metuang luung. Kaw ntanan pedabdab perakitan kauripan sekadi puniki semogo nglantur becik nyane kayang kawekas.</br></br>6. Inggih wantah asapuniki prasida titiang nuturan indik peraketan kerukuan hidup beragama ring kota Gianyar semoga kejantenan asapuniki mangda nglantur kayang kawekas.Mangda padabdan kauripan puniki mambu miyik nyihnayang kerukunan umat beragama memargi becik lan paras paros salunglung sabayantaka metuang kadirgayusan jagat . Inggih wantah asapuniki titiang prasida maparang atur lan panguntap titiang lungsur banget geng rena sinampura menawita kirang lan tan menggah ri kayun atur titiang. Gianyar 15 Febuari 2023.yun atur titiang. Gianyar 15 Febuari 2023.)
  • ADVAYA  + (ADVAYA Perdamaian inggih punika jiwa utawADVAYA</br></br>Perdamaian inggih punika jiwa utawi roh saking pasemetonan miwah persatuan. Nenten wenten persatuan lan persatuan tanpa perdamaian. Indonesia inggih punika negara sané jimbar, madaging makudang-kudang pulau, taler kawangun olih para janané sané madué makudang-kudang soroh, agama, ras, budaya, kepercayaan, miwah sané tiosan. Ring sajeroning pabinayan utawi pabinayan, ketahnyané minab wénten konflik utawi pabinayan. Duaning punika, ngiringja iraga ngeret semara puniki. </br>Yening pasemetonan nenten kamargiang becik, sinah pacang wenten pikobet sane ageng. Minakadi pabinayan budaya, iri ati sosial, rasa bangga, miwah sane lianan. Punika mawinan, dados tugas sareng sami mangda ngatasi pabinayan antuk uning iraga dados sawitran manusa. Perdamaian wantah kapercayan. Nanging, persatuan lan persatuan inggih punika utsaha sane sadar saking makasami masyarakat Indonesia. Kawéntenan punika pinaka kasugihan miwah kaéndahan bangsa Indonésia. </br>Kerukunan agama inggih punika kawentenan parajanane sane mabina-binayan tur makarya sareng-sareng sajeroning kerahayuan lan harmoni, nenten wenten konflik lan bentrok. Indike punika mabuat pisan anggén paiketan miwah stabilitas masyarakat, santukan parajanane dados pahan saking masyarakat. Mangda prasida ngamolihang kerahayuan ring pantaran parajanane, patut wenten pangresepan lan rasa bakti ring kapracayan lan kepercayaan agama sane tiosan. Puniki prasida kamargiang majalaran antuk dialog lan komunikasi sane terbuka lan jujur, taler antuk ngresepang indik makasami agama madue tatujon sane pateh, inggih punika makarya jagat sane becikan pabuat makasami manusane. Pamuputipun, iraga sareng sami taler madue tetegenan sane pateh. Indike punika prasida kamargiang majalaran antuk sikap positif miwah toleran majeng ring agama tiosan, taler nulak praktik diskriminasi miwah kekerasan.</br>Sacara umum, parikrama agama mabuat pisan anggén ngawetuang masyarakat sané harmonis miwah damai. Makasami pihak patut makarya sareng-sareng mangda prasida ngamolihang. sareng-sareng mangda prasida ngamolihang.)
  • Literature AJEG BALI MAJU  + (AJEG BALI Mangga prasida ngemolihang bagia bakangja lima antuk prakarya , anti antuk ka prasidaan antuk Bali jaya lan bersatu dumogi AJEG BALI)
  • Literature Melestarikan buah buahan lokal bali  + (AJENGIN WOH-WOHAN GELAH Kawentenan woh-woAJENGIN WOH-WOHAN GELAH</br></br>Kawentenan woh-wohan yening kauratiang punika satmaka kebutuhan pokok samian jadma. punika sane ngawinang produksin nyane sayan nincap. Napi malih kawentenan woh-wohan import sane akeh karereh olih samian jadma, yadiastun sampun wenten woh-wohan lokal.</br></br>Woh-wohan import kawentenan nyane ring dura negara,sane nenten kauningin wit nyane. samian jadma nenten urati ngeninin indike punika.ngantos mangkin woh-wohan import kari akeh kawigunayang. Industri pariwisata mangda nguratiang popularitas woh-wohan lokal santukan niki maka ceciren tetamian asil jadma pribumi sane kawentenannyane sampun kauningin samian jadma pribumi.minab ring taru nyane genah tetamian woh-wohan lokal punika sampun lumrah kacingak.</br></br>Wenten woh-wohan ring pasar sane kaadol lokal miwah import.punika sampun kepastikayang arus globalisasi sane banget pinaka pengaruh risajeroning kahuripan mangkin.minaban akeh nyane kawentenan tamiu asing sane rauh. Woh-wohan lokal sepatutnyane katincapang malih punika pinaka sinalih tunggil ngalestariang asil pribumi, sampun samian uning minab ring ubad-ubadan sane mawit sakih woh-wohan inggih punika sane kaanggen woh-wohan lokal. imbanyane kulit manggis.sinalih tunggil pangadol Komang Suastini ,saking Weda Purana, Singaraja mawosang “ mangkin sampun langah wenten woh-wohan import, sane wenten woh-wohan lokal kemanten. langah sane numbas woh-wohan import ”puniki nyihnayang woh-wohan lokal patut kalimbakang. .</br></br>Pemerintah mangda urati ring kewentenan woh-wohan lokal minab ngicenin conto ring masyarakat mangda akehan ngawigunayang woh-wohan lokal. lian ring punika pemrintah sepatutnya prasida ngicenin wates ngeninin woh-wohan import sane rauh.minab akeh ring media sosial sampun kasobyahang ngeninin indik woh-wohan sane madaging bakteri mwah zat lilin mangda woh-wohan punika nenten gelis berek.ngda woh-wohan punika nenten gelis berek.)
  • Membuka lapangan pekerjaan ring bali  + (AKEH MEMBUKA LAPANGAN KERJA Pikobet sane AKEH MEMBUKA LAPANGAN KERJA</br> Pikobet sane banget karasayang olih kramane mangkin inggih punika pikobet ngerereh pakaryan. Kramane dini ditu merebuti gae. Wenten masi krama kantos ngerereh pakaryan utawi ngalih gae kantos ka dura negara dados TKI. Sebet yen keneh-kenehang, ngalih gae joh, gaji pas-pasan. Akeh kramane ngrasayang paundukan sekadi puniki.</br> Punika karasayang santukan lapangan pekerjaan sane mangkin terbatas. Yadiastun wenten lowongan pekerjaan, punika kadagingin olih krama-krama sane sampun luwung tulis gidatne, kagisi olih pengede. Yening sekadi puniki, dija ke tongos keadilane?</br> Santukan punika, pemimpin Bali 2024 patut pisan mangda adil tur ngwantu krama mangda polih pakaryan malarapan antuk kawentenang program-program pelatihan keterampilan tur seakeh-akehnyane muka lapangan pekerjaan. Pemimpin Bali 2024 nenten dados baatan asibak ri tatkala nglaksanayang programe puniki mangda sami kramane prasida ngrasayang tur polih pakarya sane becik kaangge jalaran ngerereh pangupa jiwa.cik kaangge jalaran ngerereh pangupa jiwa.)
  • Begal ring Bali  + (AKEH NYANE BEGAL RING BALI "om swastyastuAKEH NYANE BEGAL RING BALI</br></br>"om swastyastu"</br></br>Majeng ring semeton titiang sareng sami, dumogi kenak utawi rahayu sinamian,riki titiang nunas uratian bapak/Ibu indik masalah begal sane mangkin akeh ring Bali.</br></br>Begal ring bali sampun menyebar utawi akeh pembegalan niki rawan sareng alit-alitne mangkin sane seneng melancaran wengi-wengi,inggih asapunika titiang himbau mangda ngelarang okan bapak/ibu melancaran wengi-wengi utawi ngingetang mangda ten melancaran lewat jalan sane sepi.</br></br>Solusi:</br></br>Solusi antuk masalah begal puniki inggih punika:</br></br>1.Ngareh jalan sane rame utawa akeh penerangan.</br></br>2.Ngareh rute jalan sane sampun pasti iraga hafal.</br></br>3. Tekan klakson yening wenten pengendara asing sane terus ngikutin iraga</br>4.Makta senjata/alat anggen nyaga diri iraga.</br></br>Inggih asapunika manten sane mresidang aturang titiang, yening wenten kesalahan kata titiang nunas pengampura,titiang sineb antuk Parama Santhi</br></br>"Om Santih Santih Santih Om"arama Santhi "Om Santih Santih Santih Om")
  • AKEH PIKOBET SANTUKAN LUU  + (AKEH PIKOBET SANTUKAN LUU Matur suksmAKEH PIKOBET SANTUKAN LUU</br></br> Matur suksma aturang titiang majeng ring pengater acara antuk galah sane kapaica ring titiang, sadurung titiang nglantur pinirihin titiang ngaturang pangastungkara Om Swastyastu. </br> Sane baktinin titiang bapak / ibu panureksan, sane wangiang titiang panitia wimbakara orasi bahasa Bali miwah bapak ibu guru pendamping, taler Ida dane sareng sami pamilet pacentokan wimbakara orasi bahasa Bali sane banget tresnasihin titiang.</br> Angayubagia atur uningayang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa duaning sangkaning asung kerta wara nugraha Ida, titiang ping kalih Ida dane sareng sami setata ngemanggehang kerahajengan sekadi mangkin. Ring galahe sane becik puniki lugrayang titiang Kadek Dwi Kumara Santi ngaturang orasi sane mamurda " AKEH PIKOBET SANTUKAN LUU".</br> Ida dane sareng sami sane wangiang titiang minabang irage sampun uning lan pawikan antuk luu sane sayan nincap kewentenan ipun sekadi mangkin. Luu sane mabrarakan lan durung maolah ngranayang akeh pikobet ring jagate. Akeh jatma ring Bali sane kari ngutang luu nenten ring genahne menawita ring tukad miwah jlinjinge. Yening sabeh bales sampun rauh ka desa desa baduur ring bukit lan gunung, blabar ageng nenten prasida jagi kakelidin. Akeh luune makacakan anyud kabakta toyane sane ageng rauh ka pasisi, ngantos ulame padem mawinang neda luu. Yening indike punika nenten wenten sane nguratiang, sinah jagat Baline nenten pacang asri miwah resik, pikobet agengan pacang rauh nibenin jagat miwah sadagingipun sakadi tanah empid, blabar, polusi, miwah toyane putek wastu sida ngawetuang pinungkan. Punika mawinan titiang ngaptiang majeng ring pamimpin Bali mangda prasida ngwantu nanganin pikobet punika antuk ngalaksanayang program kebersihan miwah ngamargiang awig awig indik kebersihan palemahan sekadi pengolahan luu, pemisahan luu, miwah daur ulang luu sane kaaptiang sudi kalaksanayang olih krama Bali. Antuk kerjasama pantaraning para pamimpin miwah krama sajeroning nanganin indik luu punika prasida mastikayang pikobet sané kamedalang olih luu punika prasida kaungkulin sareng-sareng</br> Inggih Ida dane sareng sami sane kusumayang titiang ngiring makasami maulat sarira, mataki Taki ngawit mangkin, nylisik bulu, introspeksi diri yening iraga pinaka jatma Bali patut eling teken wewidangan jagat Bali antuk ngutang luu ring genahne utawi ngolah luu mangda jagat Baline sayaga asri, resik, miwah trepti.</br> Wantah kadi asampunika orasi sane prasida kabaktayang titiang dumogi napi sane aturang titiang wenten pikeneh ipun. Yening wenten iwang, titiang ngaturang geng rena sinampura nenten lali titiang Puput antuk Paramasanthi</br>Om Santhi, Santhi, Santhi Om Paramasanthi Om Santhi, Santhi, Santhi Om)
  • AKEHNYANE PELECEHAN OBJEK WISATA SUCI RING BALI  + (AKEHNYANE PELECEHAN OBJEK WISATA SUCI RINGAKEHNYANE PELECEHAN OBJEK WISATA SUCI RING BALI</br></br> </br></br>Para juri sane wangiang titiang lan tim BASAbali Wiki sane wangiang titiang lan semeton-semeton sane tresnain titiang lan banggayang titiang.</br></br>Icenin titiang ngaturang panganjali umat Om Swastiastu, kaping ajeng ngiring iraga sareng sami ngaturang puja lan puji syukur majeng Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning sih pasuecan ida iraga prasida mapupul iriki ring acara Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi. Ring galahe sane becik puniki lugrayang titiang ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda  AKEHNYANE PELECEHAN OBJEK WISATA SUCI RING BALI.</br></br>Sakadi sane sampun kauningin Bali pinaka genah wisata sane sampun kaloktah ring sajebag dura negara, tur kegiatan pariwisata taler madue dampak becik ring perekonomian masyarakat Bali. Kenten taler mangkin sampun akeh genah suci sane taler kaanggén pinaka objek wisata budaya krana nilai sejarah, keunikan, miwah keindahan alamnyané. Indiké punika madué dampak positif santukan prasida nyobiahang tradisi, budaya, miwah adat istiadat Bali majeng ring para wisatawan asing, sakéwanten saking dampak positif punika medal taler dampak negatif, sakadi sané kauningin ring Bali wénten akéh genah-genah sané kasuciang utawi kahormatin olih mayoritas masyarakat Bali.</br></br>Ring era gempuran pariwisata puniki wénten akéh pelecehan majeng ring makudang-kudang spot objek wisata ring Bali olih para wisatawan asing utaminnyané ring objek-objek sané kasucénin olih umat Hindu sakadi pelinggih, taru, miwah sané lianan. yéning parindikané puniki terus mamargi maka Bali pacang kélangan ajegnyané.</br></br>Tiang ngaptiang mangdané pamimpin sané jagi kapilih dados pamimpin Bali ring warsa 2024 ngancan urati malih indik pamargi pariwisata ring Bali, boya ja nganikang para oknum kemanten nanging taler ngawit maprogresi malih indik pelaksanaan pariwisata antuk ngukuhang awig-awig sane berlaku ring ruang lingkup pariwisata, taler antuk nincapang pawarah-warah sane jelas indik objek wisata sane jagi ka kunjungi oleh para wisatawan.</br></br>Antuk nincapang kaamanan miwah awig-awig sajeroning ngamargiang pariwisata ring Bali, titiang percaya Bali ring galah sané jagi rauh pacang tetep dados objek wisata utama miwah sayan akéh nyobiahang budaya miwah tradisi ring Bali sakéwanten taler setata ngajegang taksu miwah ajeg Bali. Kadi asapunika pidarta bawak sane prasida aturang titiang ring galahe sane becik puniki, titiang muputang antuk parame shanti.</br></br>Om shanti shanti shanti om</br></br> </br></br>  shanti. Om shanti shanti shanti om    )
  • Pangangge Suara, Gantungan miwah Gempelan  + (AMBASARI (Aluh Malajah Basa Aksara & SAMBASARI</br>(Aluh Malajah Basa Aksara & Sastra Bali)</br>Edisi: Panganggé Suara, Gantungan & Gempelan</br></br>Panganggé napi manten ja sané wénten ring aksara Bali? Napi binané gantungan sareng gémpelan? Ngiring piarsayang video puniki mangda uning sapunapi carané nyurat panganggé suara, gantungan miwah gempélan.</br></br>BASAbali Wiki</br>Ngaturang</br></br>Pangénter Acara:</br>Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br></br>Produser & Sutradara:</br>Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Pengarah & Pembina:</br>Drs. I Gde Nala Antara, M.Hum.</br>Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum.</br></br>Penulis & Penyunting Naskah:</br>Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br>Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Penata Kamera:</br>I Gd Windhu Kusuma Negara, S.S.</br>I Dewa Ayu Widya Utami, S.S.</br>Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB.</br>I Kadek Agus Juniantara</br></br>Penata Suara:</br>Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB.</br>Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Video editor:</br>Windhu KN</br></br>Penerjemah:</br>Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br></br>Kasokong olih:</br>Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana</br>Dharma Negara Alaya & Creative HubBudaya, Universitas Udayana Dharma Negara Alaya & Creative Hub)
  • Belajar Aksara Bali I  + (AMBASARI (Aluh Malajah Basa Aksara & SAMBASARI (Aluh Malajah Basa Aksara & Sastra Bali)</br></br>Edisi: Aksara Wreastra</br></br>BASAbali Wiki ngaturang video paplajahan ring ida dane sareng sami mangda seneng malajah basa, aksara, miwah sastra Bali. </br></br>Video puniki kakaryanin pinaka media pembelajaran sane dados kaanggen olih para krama utamannyane para sisya miwah guru mangda prasida dangan ri kala nglaksanayang paplajahan aksara Bali. Punika taler, video puniki pinaka rasa tresna tur sutindih ring panglimbak basa, sastra, miwah aksara Bali. Dumugi video puniki mapikenoh ring ida dane sami. </br></br>BASAbali Wiki</br>Ngaturang</br></br>Pangenter Acara:</br>Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br></br>Produser & Sutradara:</br>Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Pengarah & Pembina:</br>Drs. I Gde Nala Antara, M.Hum.</br>Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum.</br></br>Penulis & Penyunting Naskah:</br>Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br>Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Penata Kamera:</br>I Gd Windhu Kusuma Negara, S.S.</br>I Dewa Ayu Widya Utami, S.S.</br>Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB.</br>I Kadek Agus Juniantara</br></br>Penata Suara:</br>Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB.</br>Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Video editor:</br>Windhu KN</br></br>Penerjemah:</br>Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br></br>Kasokong olih:</br>Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana</br>Dharma Negara Alaya & Creative Hubya, Universitas Udayana Dharma Negara Alaya & Creative Hub)
  • Belajar Aksara Bali III  + (AMBASARI Aluh Malajah Basa Aksara Sastra BAMBASARI Aluh Malajah Basa Aksara Sastra Bali</br></br>Edisi: Aksara Wreastra</br></br>BASAbali Wiki ngaturang video paplajahan ring ida dane sareng sami mangda seneng malajah basa, aksara, miwah sastra Bali.</br></br>Video puniki kakaryanin pinaka media pembelajaran sane dados kaanggen olih para krama utamannyane para sisya miwah guru mangda prasida dangan ri kala nglaksanayang paplajahan aksara Bali. Punika taler, video puniki pinaka rasa tresna tur sutindih ring panglimbak basa, sastra, miwah aksara Bali. Dumugi video puniki mapikenoh ring ida dane sami.</br></br>BASAbali Wiki Ngaturang</br></br>Pangenter Acara: Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br></br>Produser Sutradara: Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Pengarah Pembina: Drs. I Gde Nala Antara, M.Hum. Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum.</br></br>Penulis Penyunting Naskah: Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S. Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Penata Kamera: I Gd Windhu Kusuma Negara, S.S. I Dewa Ayu Widya Utami, S.S. Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB. I Kadek Agus Juniantara</br></br>Penata Suara: Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB. Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Video editor: Windhu KN</br></br>Penerjemah: Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Kasokong olih: Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Dharma Negara Alaya Creative Hubs Udayana Dharma Negara Alaya Creative Hub)
  • Pangangge Tengenan  + (AMBASARI Aluh Malajah Basa Aksara Sastra BAMBASARI Aluh Malajah Basa Aksara Sastra Bali</br></br>Edisi: Pangangge Tengenan</br></br>BASAbali Wiki ngaturang video paplajahan ring ida dane sareng sami mangda seneng malajah basa, aksara, miwah sastra Bali.</br></br>Video puniki kakaryanin pinaka media pembelajaran sane dados kaanggen olih para krama utamannyane para sisya miwah guru mangda prasida dangan ri kala nglaksanayang paplajahan aksara Bali. Punika taler, video puniki pinaka rasa tresna tur sutindih ring panglimbak basa, sastra, miwah aksara Bali. Dumugi video puniki mapikenoh ring ida dane sami.</br></br>BASAbali Wiki Ngaturang</br></br>Pangenter Acara: Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S.</br></br>Produser Sutradara: Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Pengarah Pembina: Drs. I Gde Nala Antara, M.Hum. Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum.</br></br>Penulis Penyunting Naskah: Ni Putu Ayu Suaningsih, S.S. Putu Eka Guna Yasa, S.S., M.Hum.</br></br>Penata Kamera: I Gd Windhu Kusuma Negara, S.S. I Dewa Ayu Widya Utami, S.S. Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB. I Kadek Agus Juniantara</br></br>Penata Suara: Ni Km Ayu Sri Apriani, S.Tr. AB. Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Video editor: Windhu KN</br></br>Penerjemah: Ida Bagus Arya Lawa Manuaba, S.Pd., M.Pd.</br></br>Kasokong olih: Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Dharma Negara Alaya Creative Hubs Udayana Dharma Negara Alaya Creative Hub)
  • Literature AMORING ACINTYA, NYOMAN TUSTHI EDDY  + (AMORING ACINTYA Nyoman Tusthi Eddy embas AMORING ACINTYA</br></br>Nyoman Tusthi Eddy embas ring Dusun Pidpid Kecamatan Abang, Kabupaten Karangasem, Bali, duk tanggal 12 Desember 1945. Dane masekolah ring Fakultas Keguruan lan Ilmu Pendidikan (FKIP) Singaraja lan tamat warsa 1969.</br>Lianan dados guru, dane taler nyurat puisi, cerita pendek, esai, kritik, nganggen basa Bali miwah basa Indonesia. Sasuratan dane kawedar ring makudang-kudang surat kabar minakadi Bali Post, Kompas, Suara Karya, Horison, Basis, Warta Hindu Dhrama, Sarad, miwah sane lianan. Akeh ngamolihang penghargaan saking sasuratan dane, sakadi polih piagam memajukan sastra Bali anyar saking Sabha Sastra Bali warsa 1999, piagam penatar sastra Bali modern saking Dinas Pendidikan Karangasem warsa 2002, hadiah sastra Rancage warsa 2004 antuk jasa, miwah warsa 2009 malih ngamolihang hadiah sastra Rancage saking pupulan puisi Bali moderennyane sane mamurda “Somah (2008).”</br></br>Sejabaning punika, dane taler nerjemahang sastra Indonesia lan sastra Inggris ngangge basa Bali. Cakepan-cakepan dane sane sampun kawedar luire:</br></br>Kenangan demi Kenangan (1981)</br></br>Puisi Seputar Dunia -Terjemahan (1984)</br></br>Sajak-sajak Timur Jauh dalam Terjemahan (1985)</br></br>Gumam Seputar Apresiasi Sastra: Sejumlah Esai dan Catatan (1985)</br></br>Perbandingan Kata dan Istilah bahasa Malaysia-Indonesia (1987)</br></br>Mengenal Sastra Bali Modern (1991)</br></br>Kamus Istilah Sastra Indonesia (1991)</br></br>Wajah Tuhan: di Mata Penyair (1994)</br></br>Cerita Rakyat dari Bali 2 (1997)</br></br>Rerasan Sajeroning Desa (Pupulan Puisi Bali, 2000)</br></br>Duh Ratnayu: Tembang Kawi Mendamba Cinta (2001)</br></br>Tafsir Simbolik Cerita Bagus Diarsa (2002)</br></br>Ning Brahman (Pupulan Puisi Bali, 2002)</br></br>SungaiMu (2004)</br></br>Somah (Pupulan Puisi Bali, 2008)</br></br></br>Niki wantah silih sinunggil puisi kakawiannyane sane mamurda “Patapan I Kedis” sane kamuat ring cakepan pupulan puisi Bali anyar dane sane mamurda “Somah (2008)”</br></br></br>PATAPAN I KEDIS (Nyoman Tusthi Eddy)</br></br></br>Suryane kepit makenyit</br></br>Kampidne kebat makebit</br></br>Masuaka buah basang</br></br>Seduke tong dadi tungkulang</br></br>Nyiksik bulu nunggu tuuh</br></br>Inget teken ketelan damuh</br></br>Ngindangang uripe saking sinah</br></br>Nganti ka gumi wayah</br></br>Nyikut langit makbak alas</br></br>Kapitui idepe olas</br></br>Kabanda magantung tresna</br></br>Ngengsap tuuhe kadehdeh tua</br></br>Nginkin mataki-taki mulih</br></br>Inget idupe baan nyilih</br></br>Baat pesan tadtadan karmane</br></br>Kakilit moha bun lampahe.</br></br></br></br></br></br></br>Raris.. Mamargi alon-alonn lampahe. Raris.. Mamargi alon-alon)
  • Wisatawan sane rauh ka bali  + (APA MASALAH YANG PALING MENDESAK UNTUK DITAPA MASALAH YANG PALING MENDESAK UNTUK DITANGANI OLEH PARA CALON PEMIMPIN BALI"</br></br>Om Swastiastu</br> Sane wangiang titiang: angga patureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbalı Wiki, iki taler para atiti sareng sami sane tresnanhin titiang Rasa angayu bagia aturang tuang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami.</br> Bali inggih punika provinsi sane sugih pisan, mawit saking budaya tradisi, makanan genah wisata. Nike sane mawinan para turis-turis saking dura negara rauh meriki ke Balı Turis- turis sane rauh punika, ipun nenten, uning antuk kawentenan awig-awig ring Bali, Contoh sane pinih kongkret bule sane sane nenten nganggen busana munggah ring genah suci sane megenah ring sinalih tunggil pura ring Bali, wus kenten kasus bule sane semena mena ngeranjing ke area suci ring Bali.</br>Pinunas titrange, majeng ring calon pemimpin ring Bali sane kapilah ring Pemilu 2024 niki. mangdane memperketat aturan majeng ring wisatawan asing sane rauh ke Bali. Utamanyane aturan majeng ring bule sane mewisata ke genah-genah suci lan aturan berkendara ring margı agung mangda nenten semena mena ring bali puniki. Lan memperketat aturan ring agama agama sane lianan sane megenah ring bali apang nenten medal rikala upacara penyepian.</br>Ainggih wantah asapunika pratida aturang titiang, yening wrateng iswang titang matur majeng ring Ida Dane sarsing sami titiang nunas geng rena inampura Sineb titiang antuk Paramashanti</br>Om Shanti Shanti Shanti Omuk Paramashanti Om Shanti Shanti Shanti Om)
  • Literature ARAK BALI  + (ARAK BALI Arak bali puniki pinaka minuARAK BALI</br></br> Arak bali puniki pinaka minuman khas bali sane patut kalestariang. Arak Bali puniki sampun kacumpuin olih Gubernur Bali Bapak Wayan koster ring Peraturan Gubernur Bali Nomor 1 Tahun 2020 indik Tata Kelola Minuman Fermentasi lan/utawi Destilasi Khas Bali. Arak Bali sampun kalokah ring dure negara, punika mawinan ngiring iraga nglestariang minuman arak Bali puniki.arak bali nenten ja wantah anggen ritual sakewanten taler anggen ngamecikang angga miwah prasida ngawinang kulit awet anom miwah minuman arak bali nenten ja wantah kainum olih krama bali kemanten taler olih bule" miwah krama lokal.Duaning punika, ngiring iraga nglestariang arak bali puniki mangda nenten ical tur kagentosin antuk inuman luar.ten ical tur kagentosin antuk inuman luar.)
  • Parerasan & Panca Suda  + (ARAS KEMBANG (lekad redite pon, soma kliwoARAS KEMBANG (lekad redite pon, soma kliwon, anggara paing, buda umanis, wrespati wage): enggal mragatang pikobet, tusing ngelah pianak liu, timpalne liu, anake luh muani demen teken ia, sesubane makurenan, ia enggal magae.</br></br>ARAS TUDING (lekad soma pon, anggara kliwon, buda wage, sukra umanis): wanen luas peteng-peteng, demen ngadep barang gelahne, demen teken gelah anak, yen bes dot, ia bisa ngamaling, sukeh ngilangin dotne.</br></br>BUMI KAPETAK (lekad redite pon, soma paing, buda pon, wrespati kliwon, saniscara umanis): tusing demen luas, pageh ngaba keneh, jemet magae apa dogen, pageh teken swadarmane, ngelah keneh matapa.</br></br>LAKU YEH (lekad saniscara pon, buda paing, wrespati kliwon): budine alus banban, ia ngelah tata krama, liu dotanga, alus banban yen ngorahin anak, nyidang dadi anak ane mawisesa, ia pageh yen matungkasan, tusing lega kenehne yen tetujone tusing bakatanga, yen makurenan, ia pepes maiegan.</br></br>LAKU API (lekad soma wage, anggara umanis, saniscara paing): demen mamedih, panes kenehne, yen ngraos tusing kenehanga malu, ia tusing rungu teken panampen anak, apa ane edotanga enggal engsapina.</br></br>LAKU ANGIN (lekad redite wage, soma umanis): tuara demen ngraos, nanging kenehne satata kema-mai, demen matingkah cara sulinggih, demen ngumbara, demen yen anake ngajum-ajum, yen mamantra tusing mataksu.</br></br>LAKU BINTANG (lekad redite kliwon, soma paing, wrespati umanis, sukra pon): tusing pati ngraos, kenehne alus, tusing nyidang makelo magadang, raosne maaji, pageh nyalanang kenehne, biasane tusing ngelah nyama, demen maadep-adepan.</br></br>LAKU BULAN (lekad redite paing, buda pon, sukra kliwon, saniscara umanis): enggal ngresep tur dueg, makejang gegaene ia bisa nyemak, tresnaina teken krama, liu ngelah kaweruhan, basangne lantang (sabar), ia bisa lengit yen kenehne sedeng tusing luung, idupne lega.</br></br>LAKU BUMI (lekad anggara wage, saniscara kliwon, wrespati paing): pepesan siep, basangne bawak, demen mabebasan tur magujeg, yen lakar ngraos, tau-tau buung, raosne bisa seken mabukti.</br></br>LAKU SURYA (lekad buda kliwon, wrespati pon, sukra paing): dueg, liu nawang peplajahan, demen ngemang tutur, liu ngelah ide, raosne ngae keneh galang, ngelah wibawa.</br></br>LAKU PANDITA SAKTI (lekad redite umanis, anggara pon, sukra wage): kalem, kenehne satata lega, demen teken kadiatmikan, dueg, sada nyumbungang dewek, demen yen ajum-ajumang, ia nyidang kasub ulian nyastra.</br></br>LEBU KATIUP ANGIN (lekad redite kliwon, anggara wage, wrespati paing, sukra pon): kenehne sai-sai inguh, aluh kapanes-panesin baan anak, idupne kuangan, tusing nyidang negak/nengil makelo.</br></br>SATRIA WIBAWA (lekad redite wage, anggara pon, buda wage, wrespati umanis, saniscara paing): demen amun benehne, idupne satata demen, ia ngelah kawisesan di jagate.</br></br>SATRIA WIRANG (lekad soma kliwon, anggara paing, wrespati pon, sukra umanis, saniscara wage): demen pedih, nanging kenehne bisa tegteg, ia pepes lek, kenehne luung nanging anake pepes salah tampi, kuang ngendukang kenehne.</br></br>SUMUR SINABA (lekad redite umanis, soma pon, anggara kliwon, buda umanis, sukra wage): demen nulungin anak, budine alus tur olas, ia demen makidihang tur mapunia.</br></br>TUNGGAK SEMI (lekad soma umanis, sukra paing, wrespati wage, saniscara kliwon) : begug, demen teken biota, diapin suba kalah, terus dogen nantang.</br></br>WISESA SEGARA (lekad redite paing, soma wage, anggara umanis, buda paing, sukra kliwon, saniscara pon): las tur dalem pesan kenehne, kaweruhane liu, ia tegteg cara dasar pasih.aweruhane liu, ia tegteg cara dasar pasih.)
  • Awig sane nenten wicaksana antuk panjak kasta sudra  + (AWIG SANE NENTEN WICAKSANA ANTUK PANJAK KAAWIG SANE NENTEN WICAKSANA</br>ANTUK PANJAK KASTA SUDRA</br>"Om Swastyastu"</br> Merdeka sane wangiang titiang, para angga panureksa, sapunika taler para semeton yowana sareng sami sane tresnasihin titiang. </br></br> Pinih ajeng ngiring ngaturang rasa angayu bagia, ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung kertha wara nugrahan ida prasida titiang masadu ajeng sareng ida dane sinamian. Ring galahe sane becik sekadi mangkin, titiang pacang ngaturang pidarta sane mamurda "Awig sane nenten wicaksana antuk panjak kasta sudra"</br></br> Yening iraga mawicara parindikan awig wit puniki naler dasar punika iraga kantun mawicara indik kepatutan. Sangkaning awig punika kapatutang mangda dados piranti sane mrasidayang midabdabin jatma utawi sane siosan nganutin antuk uger-ugernyane. Sakemaon kekantenang paneraga iraga sane kadasarin panegara hukum dereng polih tur kebaos dados panegara sane mrasidayang ngawentenang awig sane wicaksana pinih arepnyane ring panjak kasta sudra utawi sor. Wit punika taler akeh sane ngewilangin awig panegara iraga puniki, kantun dados awig-awig sane lancip ke sor tur tumpul ke luwur. Nika mawinan sesai-sai ngawentenang akeh plekare-plekare sane sering ngarugiang kawentenan jatma sane nenten mrasidayang. Iraga sesai-sai nyingakin kawentenan panjak sane polih dande sane dahat abot kawenten sane kaparilaksanayang majanten dangan. Wit punika wenten minakadi anak lingsir istri sane matuwuh siya dasa tiban kantun kapicayang dande wit saking nyamet taru, sakewale mawali rikala dande punika nampekin jatma-jatma sane nuenang murdaning jagat, wiadin ngelanggar awig sane kapidabdabin majanten tingkah durjane sane dahat abot minakadi korupsi, Sakewanten ngamolihang dande sane dangananan. masiosan sareng anak lingsir istri sane ngambil taru anggena madagingin pikobet uripnyane. </br></br></br> Akeh plekare-plekare punika kawentenane sampun dados cihna bukti sane nyekala, sakemaon majanten nenten imbang awig awig puniki sesai kekantenang ring panegara iraga. Kawentenan puniki majanten kahawinang kirang lagas prajuru awig sane nuwenang ngewiwenang antuk ngajegang awig, sane micayang dande nganutin minakadi awig sane kasurat. Prajuru awig sane wenten ring panegara iraga kerasa-rasa kari wenten akeh sane kagoda antuk kawentenan jinah sane akeh. Naler kuasa sane ngalangin prajuru awig punika pacang ngajegang keimbangan jagat. </br></br> para semeton yowanane lan ida dane sareng sami yen cutetang titiang daging pidartan titiang iwawu inggih punika, panegara iraga sane kadasarin panegara hukum nenten mrasidayang polih tur kebaos dados panegara sane ngawentenang awig sane wicaksana ring panjak. Napi mawinan sekadi punika? sakemaon akeh sane ngewilangin awig-awig panegara iraga lancip ke sor tur tumpul ke luwur. </br></br> para semeton yowanane lan ida dane sareng sami, ngiring sane mangkin iraga mangda sabriuk sapanggul ngulati ajah-ajahan, gumanti mangda mrasidayang ngincikang awig politik sane jati-jati adil wicaksana majeng ring semeton krama sareng sami. Mawinan panegara sane adil wicaksana, asung kerta wara nugraha kapolihang tan peletuh ulih jatma Korupsi, Kolusi, teken Nepotisme. </br></br> Inggih para yowana lan ida dane sareng sami, wantah kadi asapunika titiang prasida matur ring galahe sane becik puniki, dumogi atur titiang wenteh pekenohipun. Manawi wenten atur titiang sane nenten manut ring arsa, titiang nunas geng rena pangampura. Maka wasaning atur, puputang titiang antuk parama santi</br>"Om Santih, Santih, Santih Om"arama santi "Om Santih, Santih, Santih Om")
  • Literature Bagaimana ya  + (Aab ipidan saje Bali kaloktah ajeg keranaAab ipidan saje Bali kaloktah ajeg kerana kearifan lokal, miwah budaya baline. Sekadi ningalin suargaloka yen be di Bali.</br>Nanging,Gumi care Jani akeh yowana Bali sane Ten ngidayang nyage budaya baline. Utamannyane pikobet nyage kebersihan ring Bali. Care Jani akeh Luu mebrarakan sane ngeranayang hilang keasrian Bali ne, ngutang Luu ring Tukad,pengolahan sampah sane konden maksimal. Utamannyanne ring dese Sane Wenten ring Bali. Sane mangkin irage dados yowana Bali sepatutne nyingakin kondisi baline sekadi mangkin pang Ten hilang keasrian Bali ne. Yening nenten kererehang pemargi sane patut sida ngawinang budaya baline pacang Icang .</br>Dumogi pemerintah gelis ngicalang pikobet punika,mangde Bali sayan becik riwekasan miwah Bali tetep ajeg antuk budayanyane.n miwah Bali tetep ajeg antuk budayanyane.)
  • Pan Balang Tamak, Pacentokan Tain Cicing  + (Aab jagate jani, kadirasa sampah plastike Aab jagate jani, kadirasa sampah plastike mentik. Ento ngranayang gumi Baline liunan remis plastik. Sabilang ujan, natah umah lan jalan rayane sawaian lancah blabar. Kenkenang tusing banjir, natah umahe liunan suba mabeton. Keto masih jlinjingan di jalane sampet kerana sampah plastike madugdug. Mimih dewa ratu agung, sampah plastike masih madugdug di pasihe. Dugdugan plastike tan bina cara gunung.</br>Pak Gubernur raris mautsaha nguangin sampah plastike di Bali. Sang mawerat raris makarya Peraturan Gunernur. Pangaptin idane apang gumi Baline tusing dadi pulo plastik. Toko modern tusing dadi nyediaang tas kresek. Sedotan minuman di warung, restoran, muang di kafe kaganti antuk tiing. Mablanja apang ngaba tas padidi uling jumah. Utsaha lianan, pemerintahe masih seleg nyobiahang program Bali Resik Sampah Plastik ka desa-desa. </br>Ane jani, kaceritayang juru arahe mapangarah teken Pan Balang Tamak.</br>“Om Swastyastu Pan Balang Tamak, tiang pangarah niki. Benjang parum adat di banjar. Peparuman puniki madaging sosialisasi Bali Resik Sampah Plastik. Wajib hadir. Indik dauh utawi galah, mirengang suaran kulkul,” keto Juru Arahe nekedang teken Pan Balang Tamak.</br>“Inggih, inggih dane juru arah, benjang pastika titiang nyarengin paum ring bale banjare.”</br>“Suksma Pan Balang Tamak sampun katampi arah-arah titiange. Mangkin tiang mapamit jagi nglanturang ring krama linanan.”</br>“Durus, durus dane juru arah,” keto pasautne Pan Balang Tamak.</br>Rikala Juru Arahe malipetan pacang nugtugang mapangarah ka krama ane lianan, ditu Pan Balang Tamak ngeka daya. Ia lakar ngae pacentokan di pasangkepan banjare.</br>“Nah jani ba, kal rincikang winayane. Krama abanjar kal uluk-uluk. Somahe kal tunden ngae jaja iwel, buin mani kal giling cara tain cicing. Ditu di sendin adegan bale banjare kal cercerang. Kal kecritin yeh pang nyak cara tain cicing. Ditu kal centokang, nyen ja bani nyaup tur ngedaar kal bang hadiah,” keto Pan Balang Tamak ngrincikang winayane.</br>Semengan Pan Balang Tamak majalan ka bale banjare. Ia ngaba ungkusan jaja iwel lan yeh mawadah pucung. Becat sajan pajalanne, lakar ngrincikang winayane apang tusing kanti katara. Ditu lantas ia ngagah ungkusanne tur mesuang jaja iwelne. Jajane ento cerceranga di sendin adegan bale banjare. Jajane ento lantas kecritina yeh. Nyak mirib buka tain cicing semun jajane kena yeh. Disubane merberang jaja iwel, Pan Balang Tamak lantas magedi mulih.</br>Tusing buin makelone, jero bendesa adat rauh ka bale banjar tur nepak kulkul. Krama banjare raris lunga ngrauhin ka bale banjar. Pan Balang Tamak ane mara neked mapi-mapi tengkejut nepukin tain cicing mabrarakan di bale banjare. Ia lantas matur ring dane jero bendesa adat.</br>“Naweg naweg jero bendesa adat. Sami krama banjare sampun rauh, nanging tain cicinge kantun mabrarakan ring bale banjare. Sapasira sane polih giliran nyampat niki?” patakon Pan Balang Tamak.</br>“Peh, do to sangetanga Pan Balang Tamak unduk krama ane maan giliran nyampat. Mapan cai sawaian kasepan teka ngayah, gelah jani nunden cai makedas-kedas!” saut jero bendesa adat.</br>“Mangkin-mangkin dumun jero bendesa adat. Sampunang nak tiang kemanten anggena tatuladan mara tiang sawaian kasepan ngayah. Sane mangkin tiang sampun teka semengan, nika mawinan banget titiang mapitaken tur nyekenang sapasira sane polih giliran nyampat. Sampunang nak tiang dogen pelihanga!” Pan Balang Tamak sing nyak kalah.</br>Jero bendesa adat meneng. Krama banjare masih nengil. Sajaba tolah tolih mingetin ane maan giliran nyampat.</br>“Puniki tiang maduwe usul majeng jero bendesa adat lan krama sami. Sapasira kayun mersihin tur ngajeng tain cicinge puniki, ipun aturang hadiah marupa jinah. Ageng nyane Rp 2 yuta. Punapi?”</br>“Peh, pas keras cai ngae pacentokan Pan Balang Tamak. Nah, lamun keto gelah matakon malu teken krama banjare. Krama banjar jak makejang, ne Pan Balang Tamak mesuang usul, nyen nyak mersihin tain cicinge ene kal baanga upah makatah duang yuta rupiah,” pitaken jero bendesa adat maring krama banjare.</br>“Tiang ten nyak jero bendesa adat. Mrekak sajan ipun Pan Balang Tamak. Indayang jero bendesa adat mangkin nakonang ipun, apa ia nyak nyaup tur ngedaar tain cicinge punika!”</br>“Men, men kenken Pan Balang Tamak. Mapan cai ngelah keneh ngae pacentokan, apa cai nyak ane nyalanang?” pitaken jero bendesa adat teken Pan Balang Tamak.</br>“Inggih, inggih jero bendesa adat. Mangkin kal buktiang tiang bani. Sameton krama banjar sinareng sami, cangak duur somi, cingakin sareng sami. Nika kal saup tur kar daar tain cicinge,” ucap Pan Balang Tamak.</br>Jaen sajan kinyukan Pan Balang Tamake ngajeng tain cicing jaja iwele. Pang landehan ngajeng, Pan Balang Tamak mabekel yeh apucung. Kramane ane ningalin Pan Balang Tamak ngajeng jaja iwele ento uwek uwek ngutah sawireh ngaden ngajeng tain cicing.</br>“Peh, cai uwek-uwek nepukin tain cicing. Ngudiang tain cicing jejehin. Dugas pidan, Sang Darmawangsa cicing ane ngatehin ida ka suargan. Ne tingalin nu buin besik, kal makeloan ngiyukang!”</br>“Uwek,” kramane liu ngutah.</br>Jani tain cicinge suba kedas. Malengok jero bendesa adat lan krama banjare ningalin. Sawireh mabukti Pan Balang Tamak ngedasin tain cicinge, jero bendesa adat lantas nitahang kramane munduhang pipisne apang mapupul Rp 2 yuta. Disubane pipise mapunduh, lantas kaserahang tekening Pan Balang Tamak.ntas kaserahang tekening Pan Balang Tamak.)
  • Nyobyahang Pakeling Indik Hoax  + (Aab jagate kadi mangkin para kramane akeh Aab jagate kadi mangkin para kramane akeh sane madue medsos sane angge srana ngaturang gatra lisan miwah tulisan. Kaiwangan ngangge medsos olih para janane pacang makardi kaon utamanipun para janane sane nenten uning ngangge medsos ngawinang nenten uning niusang gatra sane patut miwah gatra sane bogbog/bobab. Gatra bogbog puniki mapaiketan ring disinformasi. Disinformasi inggih punika gatra kaon sane mulan kakaryanin angge mogbogin anak sane tetujonipun angge ngaturang gatra sane nenten valid nenten wenten yaktinnipun turmaning nenten maguna. Manut data sane kasobyahang olih kementrian dokumentasi dan informatika maosang wenten 800 tali situs ring Indonesia sane mabukti nyobyahang gatra sane nenten patut, manut / hate speech (CNN Indonesia).</br> Gatra bogbog utawi hoax inggih punika gatra sane karasa kakirangin tur kaimbuhin angge ngicalang untengipun saking gatra sane katur. Gatra puniki sayan nglimbak turmaning ngawinang nyapnyap. Hoax nenten ja setata gastra bogbog sakewanten kasobyahang pinaka fakta utawi yakti. Para janane sayan ngugu yening hoax punika madaging opini.</br> Ngawit kawentenan covid-19 ring Indonesia. Para jana ring Indonesia cumpu ring virus covid-19 prasida nularang saking kembengan toya. Nginum toya putih 15 menit prasida nolak virus sane ngranjing ka angga sarira. Termogan ngrusak otak. Masiram ngangge toya anget prasida nolak virus punika. Puniki silih tunggil imba gatra bogbog sane nglimbak ring kramane. Akeh kramane sane ngugu gatra bogbog sane kawedar ring grup whatapp, facebook miwah medos sane lianan. Gatra bogbog puniki ngawinang kramane nenten nyelehin malih kawentenan gatra sane katur.</br> Sayan limbaknyane satua bogbog. Guru wisesane sampun netepang UU ITE majeng ring sang sane nyobyahang gatra bogbog. Dados kaancem psl 28 ayat 1 UU ITE sane maosang sapasira jadmane sane nyelapang tur nenten maderbe hak nyobyahang gatra bogbog miwah saluir ipun pacang keni pidana pasal 45 ayat 1 UU 19/2016. (via Indonesiabaik.id) Pasal punika sane pacang ngukum sang sane makarya gatra bogbog. Sampun akeh program sane kamargiang olih guru wisesa mangdane gatra bogbog nenten kasobyahang malih antuk ngamargiang sosialisasi mangda sida uning ring pabinan gatra bogbog.</br> Potter (2008) maosang literasi inggih punika srana sane prasida kangge rikala ngangge medsos angge ngayunin malih gatra sane kawacen. Untengne pisan litarasi kaangge ngiring para janane angge nganalisis gatra sane katur saking media masa angge nimbangang tetujon komersil tur politik ring ungkur gatra tur ngarereh sira sane nanggung jawabang antuk gatra sane kaimplementasiang saking pesan ring tengahing gatra. Literasi media nlatarng indik sapunapi ngresepang sabinaning punika sane prasida kamargiang inggih punika nyelehin murda informasi. Saking pikobet punika para jadma sampun kajebak olih murda gatrasane kakaryanin olih oknum sane matetujon mangda para jadma tertarik utawi penasaran indik daging gatrane.</br> Informasi punika sampun katanem ring pikayun para kramane, sayan dina kramane sayan ngrereh informasi. Sayan nglimbak sayan makueh teknologi mangdane kramane sami uning ring ngangge medsos sane becik. Sampunang ngugu informasi sane nglimbak sane nenten unibg ring witnyane. Para krama patut numbuhang pikayun sane telek, demokratis tur konsturktif sajroning ngwacen informasi. Mawinan prasida ngwangun kayun sane positif ring angga tur nenten gelis percaya ring gatra bogbog. Sayan sujati nampi informasi nglimbakang pakaryan sane becik ring kauripan.mbakang pakaryan sane becik ring kauripan.)
  • Anak Istri Patut Celih Ngeresepang Gatra  + (Aab jagate makadi mangkin dangan pisan parAab jagate makadi mangkin dangan pisan para janane ngerereh gatra utawi informasi ring media sosial sane masarana antuk internet ring ambaralaya. Puniki ngawinang akeh maosang “gatra sajagat sampun wenten ring telapaking tangan”, ketik kruna utawi lengkara sane patut karerehang ring layar durawani utawi smartphone nenten wenten akijapan manten sampun sinah, bilih-bilih koneksinyane sampun 4G. Napi malih para istri-istrine sane seneng ma-selfie-an janten sampun ramya media sosiale punika kangeranjingin. Yadiastunke wenten gatra sane kasurat ring media cetak, makadi : koran, majalah, tabloid, miwah sane lianan. Wenten taler ring media televisi, radio, miwah sane lianan. Sakewanten anak istri ring galahe mangkin seneng antuk sane mawasta praktis. Punika sane mawinan akeh para istri-istrine dangan antuk ngamolihang gatra, dangan antuk ngaresepang gatra. Indike puniki ngametuang pikobet, ri antukan sida ngametuang salah panampen, sane sida ngawinang sisu utawi marma. Napi malih anak istri ngutamayang rasa sane wenten ring raganipune, bilih-bilih ngutamayang panglokika. Yan ketah sakadi mangkine dangan antuk keni naya upaya. Yan ring masa kasmaran, nedeng kembang sekar anak istrine, napi malih nudut pikayunan anak lanang. Indike puniki kabaosang ring pupuh Dandang Gula sane wenten ring Geguritan Sampik Eng Tay, sane cutetang titiang kadi asapuniki “Sangkaning takut ring bebawosan manis, mapan pangaku sujati tresna, bilih-bilih dangan antuk ngiringang anak istri punika, sane mabantang slake gebogan ipun asiu, punika sane doh kapanggihin, napi malih kenyeman, sakadi dangan antuk nyaupang, punika mawinan patut meneng, mangda nenten tuyuh ngucap, sane ngawinang brangti anak tiosan”. Puniki madue suksma linuih pisan, ri antukan aab jagate makadi mangkin, gatra sane metu ring pababaosan, media sosial, internet, miwah sane lianan punika patut kaselehin sulurnyane manut ring daging pangweruhan miwah sadaging sastrane sane anut miwah patut karesepang.sastrane sane anut miwah patut karesepang.)
  • PIKOBET INFORMASI HOAX  + (Aab limbak kadi mangkin, gumine ngancan ngAab limbak kadi mangkin, gumine ngancan ngwayahan, parisolah I manusane ngancan corah, kenten minab yening iraga nuturang indik gumine mangkin. Aab globalisasi kadi mangkin nenten lempas antuk teknologi sane ngancan nglimbak, samian informasine elah kawedar ring masyarakat napi malih mangkin sampun wenten HP. Cenik kelih, tua bajang ketog semprong nganggen HP wenten berita sami ka “share” ring media sosial. Napi malih teknologi bidang informasi lan komunikasi ngancan nglimbak. Kadi puniki nenten je keweh pisan yening iraga jagi ngrereh informasi ring jagat maya muah carita anak sane lianan. Niki sane ngawinang akeh oknum-oknum sane nenten bertanggung jawab aluh ngawedarang informasi sane nenten manut ring fakta, nenten ja nika kemanten, akeh penipuan sane kawedar ring media sosial minakadi grup WA, facebook, twitter, instagram, SMS, miwah sane lianan. Sane dados pikobet, makweh kantun janmane sane neten prasida nyaring informasi sane wenten ring sakancan mediane punika. Nika sane ngawinang aluh informasi hoax punika kawedar. Iraga pinaka janma, sampun sepatutnyane prasida nyaring informasi sane akeh kawentenanyane ring media. Ngiring iraga nincapang raga sampunang lali, berita utawi informasi nenten ja sami sane wenten nika patut. Wantah kadi asapunika sane prasida aturang titian indik opini titian, yening wenten sane nenten manut titian nunas pangampura.sane nenten manut titian nunas pangampura.)
  • Literature Bersatu Padu Usaikan Pandemi  + (Abian telah, bangkung mati. Punika anggen Abian telah, bangkung mati. Punika anggen sesenggak kahanan krama, pamekase di Bali, ane kelangan payuk jakan ulian pandemi Covid-19. Sampun katah kauningin yening payuk jakan krama Baline setata maglanting ring panglimbak pariwisata. Kewanten mangkin pariwisatane suung mangmung, ngawinang krama makeh ngambil sektor tiosan, meh-mehan akeh sane nganggur. Sinah meweh pisan guru wisesa ngencanin gering calep sane nglahlah puniki, sapisanan taler ngencanin abot kramane sangkaning kelangan geginan.</br>Tan pang siki, tan pang pindo sang mawa rat ngmedalang warah-warah, ngulati karahajengan sesamen manusa. Sane kaping anyar marupa PPKM-Darurat, nglantur PPKM manut leveling, kemaon taler durung ngreredang biaparaning gumi. Sekadi satuan Sang Anoman, dawege kandikain ngrereh tamba ka gununge, kewanten goban tambane ento nenten kaweruhin, ngawinang sadaging gununge kakeberang, tur katur ring sang sesuunan. Anoman pinaka bayu, luas ngrereh tamba, tan obah sakadi utsaha nayaka praja sane sampun sakala niskala ngmargiang pangrancana nambakin gering, durung kauniningin napi sane pinih patut, mapuara sapepeking utsaha kamargiang.</br>Galahe mangkin, krama sane keni sungkan tur padem sampun akeh, ngawinang sajeroning pawarahe yen rinasa titiang sampun madan kasepan. Sekadi mademang api di umah anak puun, sinah yen apine kakantenan kantun alit, saksana mangda kasiamin toya, sampunang kasuryak-suryakin dumun, pangantine rikala apine sampun mageng wawu paling ngrereh timba. Sane pinih patute mangkin, nguratiang upaya ngempahang gering, sekadi nincapang serapan vaksinasi, nitenin sarana kesehatan, tamba, makadi oksigen.</br>Yen tuturang raos kutang-kutang, masesuluh saking pamargin nagara selat jeladi, dawege kapertama geringe wawu ngrisebin, umpami sajebag Bali bilih-bilih sajebag Indonesia ka-lockdown total ngantos abulan utawi lebih, tur pemerintah ngicenin wantuan soang-soang kuren umpami 5-10 yuta anggen negepin sapulah-palih sane kabuatang abulan, minab makehan pacang ngiringang parilaksanane punika. Sakewanten krama mangda tan mamengkung, tur katreptiang para petugas, prajuru desa tur sane madue kawenangan, yen wenten piwal, musti ngwaliang jinah tur wantuanne ka pemerintah. Yen sapunika minab ja taler geringe ten akeh sekadi mangkin panglimbaknyane, tur anggaranne prasida inih malih kedik. Kenten dumun orta puyung, itung-itungan nak belog, toh punika durung janten patut lan tuara nyidaang madingang jaum jam.</br>Sayuwakti pemerintah ring pusat nenten prasida ngatur krama ring desa paradesa. Sane sampun kakantenang, ring Bali krama setata satinut ring tepak kulkul, ngawinan yening anggen nreptiang krama sinah mawit saking dadya, banjar, desa adat malarapan antuk pararem, warah prajuru, napi malih sulinggih. Nika mawinan ritatkala nreptiang krama, guru wisesa lan krama ring soang-soang undagan nagara patut briuk sapanggul, sampunang nyalahang pemerintah, sampunang taler nyalahang krama, soang-soang madue pamatut.</br>Maosang indik ngentasin pikobet pangupajiwa krama, seken-seken meweh sadurunge gering matilar, yadiapi wenten sektor lian anggen alternatif pariwisata, nanging nyumunin ngambil pakaryan tios punika sukil, tur merluang wantuan khusus.</br>Sajabaning pemerintah, iraga sareng sami pinaka krama pamekasne dados tameng dada jagate. Krama sane sampun waneh mamegeng di pakubon, mangdane nenten sumingkin waneh, kapatutang pisan sareng-sareng nincapang uratian ring kahanan geringe, mangda geringe gelis mamargi, yen geringe ical, sinah dabdabang alon-alon tata titi sekadi nguni. Sareng sami pastika ja sampun uning sane ken patut sane ken singsal. Sampunang nulad prakpak somi, mamunyi guar-guer, nanging tan wenten parilaksana sane nyandang tulad anggen sareng-sareng ngwantu pemerintah.d anggen sareng-sareng ngwantu pemerintah.)
  • Literature Nyen Nawang!  + (Abot masih tiang rasayang dadi guru honoréAbot masih tiang rasayang dadi guru honorér ané ngajahin mapel Bahasa Bali. Yén dadi guru mapel Bahasa Bali, iraga apang waged magegitan, waged masor singgih basa, waged ring Aksara Bali, waged mapribasa, wagen mapidarta, makejang apang waged. Guru apang sandang “di gugu lan di tiru”. Ento suba swadhaman Guru Bahasa Baliné. Iraga magaé abulan, ajinina tuah aminggu. Buin telung mingguné ngajahin keni ingkup. Swadharmané “mencerdaskan kehidupan bangsa”, nanging dupé kondén karuan sejahtera. Mula sajaan “Guru, Pahlawan tanpa Tanda Jasa”, cara guru duk jaman mara merdéka panagara Indonesiané. Nanging yén keneh-kenehang, ne aget suba maan ngalih gaé, nu ngidaang ngudusang payuk jakané. Cara omongané Madé Véry “Intiné Bersyukur!”. Yen wayah baan nuturang, minab ené karma wasanan iraga numadi kamarcapada ané patut ayahang. Nyén nawang buin pidan ngidaang ané madan séjahtera geginan ané madan Guru puniki. Menghayal malu jemak gaené apang dangan, wireh ane abot suba bakat jalanin. Meled muktiang, yakti ja “proses tidak akan menghianati hasil”. Astungkara yakti!akan menghianati hasil”. Astungkara yakti!)
  • Hope for Future Leader  + (Acepan titiang mantuk ring pemimpin ring masa ajeng.)
  • Preserving Bali's culture and hope for Bali in the future.  + (Acepan titiang teken bali di masa depan inAcepan titiang teken bali di masa depan inggih punika; astungkara Bali ngidang ajeg teken budaya lan bahasane. Tiosan ring punika, dumogi bali prasida maju ring pariwisata, lan ekonomi. Dumogi alit alit ring Bali punika kayun malajah bahasa lan budaya bali. Punika mawinan, Bali setata ajeg teken budaya lan bahasa.Tiosan ring punika, kesejahteraan sosial mabuat pisan ring Bali. Kesejahteraan sosial, nincapang kesejahteraan sosial inggih punika aspek sane mabuat pisan ring keberlanjutan Bali. Kaaptiang pemerintah lan pelaku industri pariwisata prasida nguratiang kepentingan masyarakat Bali antuk ngicenin dukungan sajeroning hal kesehatan, perumahan, lan kesempatan kerja sane becik.erumahan, lan kesempatan kerja sane becik.)
  • Literature Harapan untuk masyarakat bali dan budaya bali  + (Acepan titiyang antuk jagat baline niki inAcepan titiyang antuk jagat baline niki inggih punika</br></br>Jagat Bali puniki sayan maju lan sejahtera. Krama bali setata ngajengang budaya bali. Krama bali setata madue prinsip Tri Hita Karana. Mangda pariwisata baline sayan maju. Baline setata tegas teken wisatawan saking duranegara.a tegas teken wisatawan saking duranegara.)
  • Literature Yang di harapkan masyarakat bali  + (Acepan titiyang antuk jagat bali puniki maAcepan titiyang antuk jagat bali puniki mangde :</br>1. Jagat Bali puniki sayan maju lan sejahtera lan saling ngeti satu sama lain.</br>2. Krama bali setata ngajegang budaya bali mangde puput.</br>3. Krama bali setata madue prinsip Tri Hita Karana.</br>4. Mangda pariwisata baline sayan maju lan ngemaang contoh saking wisata.</br>5. Mangde jagat bali setata tegas teken wisatawan saking duranegara, mangde jagat bali usak saking tamu duranegara.de jagat bali usak saking tamu duranegara.)
  • Rareangon  + (Ada anak cerik madan I Rareangon. Sawai-waAda anak cerik madan I Rareangon. Sawai-wai geginanne ngangonang kebo. Sambila ngangon, sai-sai ia ngambar wayang-wayangan di tanahé. Dueg sajan ia nambar, ane makada timpal-timpalne angob ngepukin gegambaran ipune. Sedek dina anu, I Raréangon ngambar anak luh di tanahé. Sangkaning liu timpalne demen ningalin gambaran, ento makrana gambar anak luh jegeg ento tusing usapa. Anak jegeg ento lantas adadina </br>I Lubangkuri.</br>Kacrita Ida Anake Agung lunga matetulupan. Sane mangkin Ida tiba di tongos I Rareangon ngangonang kebo. Kesiab Ida Anake Agung manggihin gambaran anak luh jegeg di tanahe. Ida raris ngelurin para panganggone. </br>“Nyén ngaé gambaré?”</br>Para pengangonne nyambatang I Raréangon.</br>“Raréangon, cai ngaé gambaré né?”</br>"Inggih titiang ratu."</br>"Dija cai taén nepukin anak luh buka kéné, orahang tekén gelah!"</br>"Titiang matur sisip Ratu Déwa Agung, titiang nenten naen manggihin jadma marupa asapunika."</br>"Men dadi cai bisa ngaé gambar I Lubangkuri?"</br>"Punika sangkaning titiang ngawag-awagin, Ratu Déwa Agung".</br>"Ah gelah tuara ngugu, jani gelah nitahang cai apang ngalih I Lubangkuri, yen cai tuara nyidaang, sing buwungan cai ngemasin mati!"</br>I Rareangon ngeling minehang pangandikan Ida Anaké Agung. Ia lantas mulih tur kebonné kutanga di pangangonan. </br>"Kenapa cai dadi ngeling, Cening?" patakon memene disubane Rareangon teked jumahné.</br>I Rare Angon lantas nyambatang pangandikan Ida Anaké Agung tekening memene. Ningeh pasadun pianakne, méménné milu sedih.</br>Kacrita jani petengé, mara I Raréangon pules, ia ngipi katurunan Betara.</br>"Cai Raréangon, da cai sedih, né rurungé ngaja kanginang tuut, jeg tepuk I Lubangkuri!" Tuah amonto pangandikan Betarané lantas ida malesat ngawang-awang di ambara.</br>Mani semenganné, I Rarengon nuturang ipianné tekén méménné, tur morahan lakar luas. Épot méménné ngaénang bekel, di subané pragat I Raréangon majalan luas. Pajalanné ngaja manginang, nganti joh pesan, tuun gunung menék gunung, megat pangkung grémbéngan, nepukin lantas ia padukuhan. Ditu lantas ia singgah jumah Jero Dukuhé. </br>"Sapasira jero alit dados mriki praragaan?" patakon Jero Dukuh.</br>"Inggih tiang I Raréangon. Mawinan tiang rauh mriki, tiang ngutang-utang déwék, né mangkin tiang nunas ica ring jeroné, genah madunungan".</br>"Nah dini cening nongos, apang ada ajaka adin ceningé dini makeengan!" Jero Dukuh ngelah oka luh bajang adiri.</br>Kacrita suba makelo I Raréangon ditu, sedek dina anu, I Raréangon masambatan tekén Jero Dukuh, </br>"Jero Dukuh tiang matur ring jeroné; awinan tiang rauh mriki ngutang-utang déwék, tiang katitah antuk Ida Anaké Agung ngrereh anak luh sané madan I Lubangkuri. Kedeh pesan pakayunan idané, yen tiang tuara nyidaang, tiang pacang kamatiang."</br>"Da cening kéweh, bapa matujuhin cening tongos I Lubangkuriné, ditu di pucak gunungé kaja kangin. Ditu suba tongosné cening, nanging sengka pesan pajalané kema, krana I Lubangkuri kagebag baan beburon galak-galak. Mapangka-pangka tongos gebaganné, tanggu betén macan, baduuran soroh lelipiné gedé-gedé, ané tanggu duur raksasa dadua luh muani. Ento pangalang-alang anaké kema. Yadiapin kéto, né bapa maang cening manik sesirep, apang prasida cening nganteg ka pucak".</br>Padé di mlipetané cening ubera tekén raksasané, né buin bapa maang cening manik pangalang-alang, manik tiing, manik blabar, manik api, anggon ngentungin I Raksasa. Yan ento makejang tuara nyidaang né manik atmané entungin, pedas I Raksasa mati. Nah kema cening majalan, da cening sumangsaya!"</br>Majalan lantas I Raréangon ngaba manik liu pesan. Suba neked di bongkol gunungé, ia nepukin macan magereng, entungina lantas manik sesirep. Pules lantas macané makejang. Buin majalan ngamenékang, ia nepukin lelipi gedé-gedé, entungina lantas manik sesirep. Pules lelipiné makejang. Tanggu duur, I Rarengong nepukin raksasa dadua luh muani, entungina manik sesirep, pules lantas raksasané maka dadua. Suba pada pules gebagané makejang, prasida lantas I Raréangon matemu ajak I Lubangkuri.</br>Ngon I Raréangon tekén warnan I Lubangkuriné, sajaan patuh buka goban gegambaranné di pangangonan. Ditu I Raréangon nuturang unduk tekén I Lubangkuri, mawinan ia neked kema. I Lubangkuri lantas ajaka ka puri, bakal katur tekén Ida Anaké Agung.</br>I Lubangkuri saturut. Majalan lantas ajaka dadua nganuunang. Mara pesan neked di tengahan gunungé, bangun raksasané maka dadua maimbuh pagelur ngepung I Raréangon. I Raréangon ajak I Lubangkuri malaib, nanging becat raksasane ngepungin. Rareangon lantas ngentungang manik tiing, dadi tiing ategal melat pajalan I Raréangoné. Nanging kroboka dogén tiingé ento teken raksasane. Entungina lantas manik blabar, dadi blabar endut, masih tuuka tekén I Raksasa. Buin lantas entungina manik api, dadi api makobar-kobaran melat pajalan I Raksasa. Masih kroboka teken raksasane. Jani I Raksasa ngancan paek.</br>I Raréangon suba ngrasa mati, inget lantas ia tekén manikné nu buin abesik. Manik atma lantas entungina, I Raksasa makadadua ngemasin mati.</br>Kacrita I Raréangon ajak I Lubangkuri neked jumah Jero Dukuhé suba peteng. Ngandika Jero Dukuh tekén I Raréangon. "Cening Raréangon, buin mani semengan kema cening mulih, aturang I Lubangkuri tekén Ida. Anaké Agung. Né adin ceningé I Luh, cening suba nyuang ajak ia bareng mulih!" I Raréangon sairing.</br>Kacrita mani semengané disubané I Raréangon, okan Jero Dukuhé muah I Lubangkuri mapamit, lantas ia majalan. Tan crita di jalan mara nyaluk peteng, teked lantas I Raréangon jumahné. Kendel pesan méménné.</br>"Duh rauh Cening, Cening pianak mémé, pitaen mémé Cening lakar tuara sida mlipetan". </br>Épot méménné ngebatang tikeh muah ngalihang pabuan. Di subané pada mategtegan, ditu lantas Raréangon nyatua, nuturang pajalanné luas ngalih I Lubangkuri, tur maan kurenan okan Jero Dukuh Sakti. Buin mani semengan I Raréangon ka puri ngaturang I Lubangkuri. Angob maduluran sengit kayun Ida Anaké Agung tekén I Raréangon kerana nyidaang ngalih I Lubangkuri. Makayun-kayun Ida Anaké Agung. "Yén tusing jlema sakti, tuara nyidaang ngalih I Lubangkuri. Yén jlemané ené nu idupang, pedas kaagungan i déwéké lakar uug. Nah lakar upayén kapatianné I Raréangon".</br>'"Cai Raréangon kema buin cai luas, alihang gelah macan, dot pesan gelah nawang macan, kema cai majalan jani!"</br>Mara kéto pangandikan Ida Anaké Agung, ngembeng yéh paningalan I Raréangon, suba ngrasa tekén déwék kasengitang baan Anaké Agung. Mapamit lantas ia mulih, kacrita suba neked jumah, matakon lantas kurenanné, "Beli, kenapa sebeng beliné dadi masawang sedih? Kénkén sih tingkah beliné tangkil di puri?"</br>"Kéné adi, sinah suba baan beli Ida Anaké Agung sengit pesan tekén beli. Suba beli nyidaang ngalih I Lubangkuri, jani buin beli kapangandikaang ngalih macan".</br>"Yen bantas akéto, da beli sanget ngéwehang! Né tiang ngelah manik astagina, paican dané i bapa. Jani tiang ngadakang macan. Manik astagina apang ada macan!" </br>Ada lantas macan gedé pesan.</br>"Nah kema beli ka puri tegakin macané ené, aturang tekén Ida Anaké Agung!</br>Tegakina lantas macané ento ka puri, teked di puri, sedek Anaké Agung katangkil, serab pada anaké nangkil, Ida Anaké Agung jejeh mangetor nyingakin macan, buin pada nyengap macané ento gereng-gereng.</br>"Gediang, gediang!" kéto pangandikan Ida Anaké Agung sambilang ida mlaib ngapuriang. </br>Gedianga lantas macané ento tekén I Raréangon. tegakina abana mulih. Teked jumahné, macané ento lantas pastuna tekén kurenanné apang dadi lesung. Macané ento lantas dadi lesung. Buin maninné I Raréangon kaséngan ka puri. Ngandika Ida Anaké Agung tekén I Raréangon, "Cai Raréangon, kema alihang gelah naga! Yen cai tondén maan naga, da cai mlipetan mulih!"</br>Ngiring kone I Raréangon, lantas ia mapamit uling puri. Teked jumahne, morahan ia tekén kurenanné. Ditu lantas kurenanné nyemak manikné. "Manik astagina apang ada naga!"</br>Tan pasangkan ada naga gedé pesan. Tegakina lantas nagané tekén I Raréangon ka puri. Ngokok nagané ento salantang jalan. Suba neked di bancingah, nglépat ikut nagané tur candi bentare kena pental, aas candi pamedal Ida Anaké Agung. Anaké di bancingah pada pablesat mlaib Takut tekén naga. Ida Anaké Agung mara mireng orta dogén suba Ida ngetor, kalingké ngaksinin, méh Ida lemet prajani. Kapangandikaang lantas I Raréangon ngediang nagané ento. Mapamit lantas I Raréangon negakin naga. Teked jumahné nagané ento pastuna tekén kurenanné dadi lu.</br>Kacrita Ida Anaké Agung angob pesan tekén kasaktian I Raréangoné, nika mawinan mawuwuh-wuwuh sengit kayun Idané. Buin maninné lantas I Raréangon kandikaang ngalih tabuan sirah. Ditu lantas kurenanné ngadaang tabuan sirah ambul guungan siapé maimbuh pagrieng inanné galak-galak. Umah tabuane lantas téngténga tekén I Raréangon abana ka puri. Teked di puri, pesu makejang inan tabuané, sahasa ngrebut ngacelin Ida Anaké Agung. Ida Anaké Agung lantas nyeléati, anggan Idané beseh kaukud. Suba suud ngacelin, tabuané lantas nambung. Payu merampa Ida Anaké Agung ka pamreman, nglantas Ida tuara eling tekén raga. Buin maninné lantas Ida néwata. Muug tangisé di puri tan papegatan.</br>Ditu lantas I Raréangon ka purian ngalih I Lubangkuri. Tur lantas ajaka mulih kumahné, ia lantas anggona kurenan. Kacrita sapanéwatan Ida Anaké Agung, kasub pesan kasaktian I Raréangoné, lantas I Raréangon kadegang agung baan panjaké.s I Raréangon kadegang agung baan panjaké.)
  • I Sigir, Jlema Tuah Asibak  + (Ada anak luh daa, ubuh uling cenik, katingAda anak luh daa, ubuh uling cenik, katinggalan rerama luh muani, nyama ia sing ngelah. Kacrita Ni Ubuh sedekan maan ngidih padi. Padine ento jemuha satonden katebuk. Mara keberanga di natahe, saget tuun ujan bales masriok makecegan. Ngenggalang Ni Ubuh nuduk padine abana menekan ka balene. Buin kejepne matan aine endag nyenter. Buin padine tuunanga, jemuhina di natahne. Mara pragat ia ngeberang padi, teka ujan bales, buin gupuh nuduk padine. Buin endag banteng aine ngenter, buin tuunanga padine. Jeg buin ujane bales ngecek, buin bincuh nyaup padine abana ka balene. Keto dogen gaene, kadirasa candena teken ujane. Kanti kenyel ia ngeberang lan nuduk padine. Sangkaning gedeg, Ni Ubuh payu mamisuh. </br>“Beh, jeg bebeki Ida Bhatara Surya teken kai ane lacur. Aeng ben kai nyembah-nyembah nunas karahayuan, sing sweca. Jeg gedeng basange, neh kal tunggingin jit jani! </br>Saja, Ni Ubuh ngemenekang kamenne tur nunggingin Bhatara Surya. Disubane keto, luwung endang nrengdeng aine. Ia lantas nuunang tur ngeberang padine di natahe. Padine tuh ngritik, Ni Ubuh payu nebuk ngae baas. Sayan makelo sayan masalin rasan awakne, mrasa oon, enduk-enduk atine, gobanne sayan gading lumlum, nyonyone sayan kenyat mrasa baeng, tuara kakeneh baana, makejang ngetarang ia liwat ganti tur ngidam, suba magatra di nyonyo. Sedih pesan kenehne Ni Ubuh, taune tusing pesan taen nawang ngajak anak muani.</br>“Nguda bisa beling, da ja makosod cara kambing, kadirasa tusing pesan taen paek ajak anak muani, nguda bisa beling? Sinah lakar dadi kakedekan gumi. Pianake lekad kasambat pianak babinjat mapan tuara bapa. Jeg maimbuh-imbuh lacure nibenin, kadirasa Widhi suba magedi, men kenken idupe jani,” keto Ni Ubuh ngrengkeng. Lemah peteng ia maselselan. </br>Kacarita jani di pedemen kadalon pulesne, ngipi ia katurunan baan Bhatara Surya, laut ngandika kene, “Nyai Ubuh, suud nyai sebet maselselan baan nyaine beling, ira ica teken nyai ngemaang nyai pianak. Melahang dogen ngaba, lekadne durinan, da nyai ngencereweanga, manian lamun suba bisa ia nakonang bapa, patujuhin ngalih ira tanggun langite barak kangin!” Mara amonto maan di pangipian, lantas ia ngendusin.</br>Kasuen-suen tugtug ulanan belinganne lekad pianakne magoba jlema tuah asibak, malima batis, mamata, makuping pada maneh. Rahayu di palekadanne tan patulungan, kewala kesiab kenehne Ni Ubuh baana ngelah pianak tuah asibak. Inget teken pangandikan Bhatara Suryane di pangipian, melahanga ngubuhin pianakne, seger oger tunas lanus, laut adanina I Sigir, artinne I Sibak. Yadiapin ia asibak, disubane kelih patut wenang bisa mamunyi, bisa nyemak, bisa majalan, ngudiang ja ia nyidang, kewala nganehin. Majalan ia kecog-kecog cara katugtug. Makejang anake kapiolsan teken anake cerik, I Sigir; asing nepukin asing asing ningeh teken teken unduke keto, teka pada ngemaang ia padana, ada maang dedaran, ada maang pipis, magenep-genepan, idep satmaka sugih Men Sigir ulihan panekan pianakne kadanan. Ne jani suba reko ia kelihan, ngrsep munyi, nawang matujuhang, kangin kauh, kaja kelod, ngomong I Sigir teken memene, “Meme, Meme engken bapan icange nguda icang sing nawang? Sing cang ngelah bapa, Me?” </br>Masaut memene, “Apa kemad meme teken I Dewa, lacur I Dewa tumbuhang meme sing ja ngelah bapa.”</br>Masaut pianakne, “Sing cang ngelah bapa? Sangkal ada icang, nyen ngadakang dadi lekad kene icang, tusing cara lenan, genep ukudan? Mabatis tuah aneh, malima tuah abesik, mamata masi abesik, mabungut atebih, apa men kene? Eh me, encen bapan cang me, sing me nyak ngorahang? Mun sing, cang kal magedi, lek pasajane atin cange, pang san cang mati, nyak kija ditu?”</br>Lantas masaut memene, “Nah keto ja raos I Dewa, ento ajin I Dewane Bhatara Surya, malinggih di tanggun langite barak-barak ne kangin.”</br>Masaut pianakne, “Nah lamun keto, bekelin icang ketipat taluh abesik, teken taluh ba siap abungkul, jumah suba meme, icang kema luas ngalih bapan icange sung ja makelo icang teka.” Keto tembaanga baan memene pangelingina, “Da I Dewa kema, anak joh dija kaden gumine, seda I Dewa di jalan-jalan, dija alih meme? Meneng I Dewa jumah, apa I Dewa kuangan? Meme ngalihang I Dewa.”</br>Masaut pianakne, “Apa kuangan, kuangan awak, dija perah anak buka icange asibak? Sing, kema meme ngae ketipat, mani semengan icang majalan!”</br>Kacrita di jalan liu anake nepukin ia pada jejeh maib, kadena gook memedi. Ada ne ngorahang tonya. Ada anak matekap tepukina bakat ojoga, rengas sampine, sing itang-itang plaibne. Ane nekapang kanti baah bangun ngedetin talin sampine, kene abetne, “Ne jlema kenken teka tuah asibak ngrengas-ngrengasang sampi dogen? Berek tonya, tonya apa ja iba?”</br>Masaut I Sigir, “Da jerone tangkejut, tiang jlema mala, patujuhin tiang ngalih bapan tiange Bhatara Surya di tanggun langite.” Anak matekap masaut pedih ngembros, “Saling iba jlema asibak nagih ngalih tanggun langite, anake nu genep ukudan sing nawang kema.” </br>Buin majalan I Sigar ngecogcog. Nepukin ia anak tua ngangon sampi selem jagiran buin galak nyenggot-nyenggotin, ento takonina baan I Sigar. “Jero, Jero anak odah, kija lakun tiang ngalih bapan tiange? Kone di tanggun langite ne barak kangin.”</br>Masaut anake tua, “Ne cai nyen tuah asibak?”</br>“Titiang nika I Sigir.”</br>“Nah lamun cai nyak ngupahin kaki ketipat mabe taluh abungkul, kaki nujuhin cai mambahan kema.”</br>Masaut I Sigir, “Inggih, niki tiang muat ketipat taluh mulam taluh asiki, niki ambil!” Lantas baanga anake odah ketipat teken taluhe, tampina baan anake odah totonan, laut daara. Suud anake odah madaar, lantas ngomong kene, “Cai Sigir, ne sampin kakine tegakin, apang enggal cai teked ditu.”</br>Masaut I Sigir, “Sampi galak, bani tiang?”</br>Masaut anake odah, “Nguda sing bani.” </br>Suba keto camoka bungut sampine baan anake odah, baanga I Sigir talinne, penekanga ia ka tundun sampine tegakanga, negak ia ditu. Suba melah tegakne, pecutina ban anake odah jit sampine, macuet malaib sampine alah mimis, meteng ditu beneng kangin, kanti sing bani kedat I Sigir di tundun, bin kenyengne teked ia di tanggun gumine kangin sing lawang ida Bhatara Surya medal. Teked ditu I Sigur ia matur, “Ratu Bhatara Surya, Ratu reko ngardi titiang, mawinan wenten titiang sapuniki, mrupa tan genep masikian, mangkin titiang rauh nangkilang dewek ring Bhatara, mangda cokor I Dewa ngaksi titiang. Titiang nunas ica ring Bhatara, mangda dados titiang jlema patut sane rahayu becik. Yan tan Bhatara ledang, becik pademang titiang iriki, jengah titiang dados jlema nyalahpara,” keto liu aturne I Sigir sambilanga ngelut cokor Ida Bhatara Surya. </br>“saja bapa ngrupaka cai. Krana kene lekad caine tuah asibak, ne malu memen caine salah nunggingin nira sedek majalan di ambarane, wireh ia sebet busan-busan nuunang menekang padine bakal jemuha sing aan air, kaselag selag baan ujan. Ento krana ia kajamah baan tejan bapane kilidin gulem, wastu beling lekad kene cai asigar, da cai nyebetang. Da ja suba cai teka nunas panyupatan. Nah jani bapa lukat cai. Kema cai manjus mabresih di pasiraman bapanne, ento ditu kema laku ditu ada pancoran Sinduratna, kema ditu panjusang ibane, lamun suba keles kules caine, duduk aba mai!”</br>Gelisang satua, enggal I Sigir manjus sig pasiramanne Bhatara Surya. Pancuran telung dasa liunne tur luih-luih sendagne, magenepan, ada ban mas, slaka, tembaga, kekuningan, sakandan bungah masoca mirah manik, sakancan socane ada ditu, buina yehne mawarna endah pada ening, ento pepeda uli tanggu kauh baana manjusin, telah teked tanggu ba dangin. Pragat ia manjus keles kulesne, genep cara-caraning manusa ukudanne jani tur bagus alep buka Rejunane. Toliha awakne suba melah, suba genep, duduka kulesne abana mulih ia nangkil ring Ida Bhatara.</br>“Nah ento cai jani suba melah. Kema jani cai mulih ka lemah. Lamun cai predoma baan meman caine, edengang kules caine! Jani apang melah cai mabikas, sing buungan cai sadia. Kema cai ngortaang pangandikan bapa, mani-mani yen ada anak luh langgana buin aketo nungging-nunggingin, kena sapa ia baan Dewa, wastu ngelah pianak salah, salah wetu, salah rupa, malapataka. Yan ada anak luh kalaning camah, ngulungang ngutang camahne di marga agung, kena sapa baan Bhatara Surya. Wastu sing dadi menyah, kasakitan baan rare. Patutne anake luh camah, yatna ngutang camahne, pang da sing jalan-jalan manongos, ngawe punah di gumi.”</br>I Sigir matur, “Ratu titiang ngiring, mangkin titiang mapamit.”</br>Jani suud maadan I Sigir jani masa Truna Bagus. Tan kacerita di jalan, teked ia jumahne kala peteng, dapetanga korinne makancing, lantas togtoga sambilanga gelur-gelur, “Meme, meme, ampakang jlanane, icang teka!”</br>Masaut memenen, “Nyen ento kamemen nogtog jlanan kali jani, umah icang suung!”</br>“Icang pianak meme.”</br>“Dija pianak memene teka, ia lantas suba makelo, meh ia suba mati di jalan-jalan.”</br>“Nah, ampakang te jlananne, icang suba pianak meme.”</br>Memene ngampakang jlanan. Nyenterang suluh. Maketketan ia ningalin anak menak truna bagus.</br>“Mimih dewa ratu, sapa sira niki? Titiang ten uning, anak Dewa, anak Ratu Agung, sapa sira niki? Titiang nenten ngelah pianak sapuniki bagusne, panak titiang mala tuah asibak.”</br>“Icang suba pianak meme, ne apa kules icange malu, jani icang suba man panglukatan Ida Bhatara ne ngardi ukudan icange.”</br>I Sigir lantas ngedengang kulesne, saluka, buin magoba asibak buka ne suba. Kendel memene, puluka pianakne, pangelingina, usap-usapa, sayanganga pesan.</br>“Teka saja I Dewa cening, nah sadian meme, meneng jani I Dewa jumah tongosin meme, pang meme panesin ajeng-ajengan I Dewane!”</br>Ditu I Sigir buin ngelus kulesne, buin dadi Truna Bagus, lantas ia ngortaang pajalanne luas uling panyumu kayang pamragat pangandikan Ida Bhatara Surya teken awakne.</br>I Truna Bagus suba makelo jumahne, ngomong ia teken memene, “Meme jani icang suba kelih, icang makeneh teken anak luh, alihang icang anak luh!”</br>“Aruh Dewa Ratu, nyen men anake alih meme? Kene lacur meme bin belog. Anak kenken ya I Cening maan, ane keto anggon meme mantu!”</br>“Nah lamun keto, nongos meme jumah. Depang icang luas ka alase masemadi, madak ada ican Widhi, dong man icang anak luh.”</br>Memene jejeh atinne buin makelo lakar kalahina, ngeling mlengok. Pianakne ngedas lemah majalan luas ngungsi alas gununge gede. </br>Kacrita teked di alase gede, ada tongos melah, ditu ia mayasa, matapa, ngredana Ida sane malinggih di pucuk gununge. Suen-suen rauh Ida Bhatara marupa anak lingsir, ngadeg di arep trunane. “Ngujang ca dini pang makelo? Kema laku ka gumi, ditu karman caine! Ratune ditu madue putri adiri jegeg pesan, ajinne kakewehan nglawan musuhne sakti ngamaya-maya, raksasane galak buin aeng suba ngratu dini di alase. Ento apang sida baan cai ngmatiang nlahang sakancan raksasane totonan, cai maan upah okan Ratune ento tur cai nyilurin dadi Ratu ditu, ngrahayuang gumine. Nah, ne baanga cai panugrahan manik sakecap sidi mandi. Dong selepang layah caine!”</br>Mara keto pangandikan anak lingsir, I Sigir nylepang layahne, lantas kecuhina baan anake lingsir, nikaanga ngelekang. Gelekanga baan I Sigir tur ia ngaturang bhakti, nunas pasuecan Ida Bhatara Raris Ida Bhatara musna tan prawat matra buin I Sigir majalan nuut tuduh Widhine ngelod kanginang dogen.</br>Gelisang satua enggal teked di gumi gede kelod kangin. Ida Sang Prabu sane madue putri adiri jegeg pesan, sedeng mengpeng anom. Gumin idane katekan musuh raksasa galak-galak buin sakti, gede agul-agul, mamangsa-mangsa jlema, sai-sai teka ka negara nguug-nguugin. Telah panjak ida malaib pati lebang-lebangin, asing bakatanga baan raksasane, ento matianga amaha, cereta getihne, bareng dadua, bareng telu, patpat, adasa. Beh makacakan tulang jlemane lepeh-lepehanga ban raksasane ento di jalan-jalan. Ento krana gumine ngiring Ida Sang Prabu, lantas ada saud pangandikan Ida. </br>“Nah, ne jani manira masobe, nyen ja nyidaang ngmatiang raksasane ento, ia bakal jenengang agung, bakal bang nyuang pianak nira Sang Putri,” keto pangandikan Idane suba kajarwak di negaranidane. Panjak Idane yadin para menaka makejang sing pesan ada nyidaang, wireh raksasane ento sakti tur bisa maya-maya. Sedekan anak paum di bancingah, teka I Sigir madingehang raos, lantas ia matur teken pada ne mangraos ditu.</br>“Inggih yak yakti sapunika wacanan Ida Sang Prabu, titiang nunas ngiring pakayun ida sane mangkin, kewanten mangda ida dane sareng nonton satingkah titiange ngiring pakayunan, yadin pacang sadia tan sadia, mangda kapanggih. Sapunika uningang atur titiange.”</br>Gelisang satua enggal ada nguningang ring Ida Sang Prabu, ada jadma samakuta nelasang satrun idane, nanging jadma tamiu marupa tuah asibak. Pangandikan Ida Sang Prabu, kapangandikaang netesang, jadma uli dija magoba asibak, anak kenken? Katetes baan parekan Ida Sang Prabu, engsek ida mikayunin mapan jlema asibak, sing buungan ia kaicen putrin idane tur serahin ida gumine. Cendek pakayun Ida Sang Prabu kadung suba sauh pangandika. </br>“Nah, depang dogeng, kalingke ia jlema mala sing genep ukudan nyidaang nglawan raksasa, dini ajak makejang jlema rahayu tur ririh suba keweh, apan raksasane gede bin sakti, teguh rebut ajak liu tusing mintulin.”</br>Buin ngandika Ida Sang Prabu, “Paman patih, nah kema dauhin panjake makejang apang pesu mabalih, ne ada anak tuah asibak bani nglawan musuhe, bakal ngmatiang musuhe rusuh ento!”</br>Para patih enggal madadauhan ngatag panjak Ida Sang Prabu, pada pesu ka bancingah mabalih tur suryak-suryak makuug ngelurin apang enggal teka.</br>Kacrita I Raksasa nu joh suba ningeh munyin jlema suryak-suryak makuug, kendel ia ngenggalang malaib nyagjagin. “Jani ingong betek ngamah manusa suba mapunduh liu.” I Raksasa sambil majalan ia ngelur, gregeh-gregeh, noos angkihanne. Nget maketketan pada anake ningeh geluran raksasane totonan, apan sing buungan bakal amaha. Ditu I Sigir nyinahang kwanenane teken kasaktian panugrahan Widhine, lantas ia manyogjog nyagjagin raksasane ento sambilanga nuding. “Ih iba raksasa jele, langgana pesan iba teka mai, mamangsa jlema nggugang gumi. Nungkul! Nyongkok! Nyumbah! Kai putran Bhatara Surya!”</br>Mara I Sigir mamunyi keto, saking sidi sakecape, teka nguntul ngees I Raksasa. Teka tutut kenken ja tundena jumblang jumbling nyak. Buin tundena majalan nyungkling apang tendasne marep tuun, batisne marep menek, nyak masih ia. Keto ngendah suba igelanga, nyak dogen. Bengong pada anake yadin ratune pada nonton, mabalih satingkahe. Suba makelo keto, suba kanti oon raksasane ento mangendah pelag, lantas tundena baan I Sigir ngaplugang terasne di batune gede batan punyan kayune ditu. </br>Nyak I Raksasa ngaplagang tendasne di batune, ento makada bencar tendas raksasane. Makecrot polone pesu, nelik matane, lantas mati. Beh rame suryake di bancingah. Makejang pada gigian anake bane aluh I Sigir ngmatiang raksasane galak. Suba mati raksasane, I Sigir lantas kandikaang ka jero tangkil ring Sang Prabu. Ditu buin ia katetes, anak kenken sajane, uli dija? Lantas ia nguningang antuk palekadan ibane, uli kawit kayang panyuwud, kasujatianne ia putran Bhatara Surya, tur suba malukat malanne dadi jlema rahayu madan I Truna Bagus. Di panangkilan ia ngeles kulesne, magba melah buka anake truna bagus, sing sama-sama di Bali. Ledang pesan Ida Sang Prabu nyingak, sesampune mireng atur I Trunane ento, pramangkin micayang jagat idane teken I Sigir, lantas kabuncingang teken putrin idane. I Sigir kapica parab Prabu Dewantara, kasungkemin baan gumi jagat Ida Sang Prabu makejang. Ida Sang Prabu lantas lunga ngwangun yasa ka alase, ngening-ening pakayunan sareng pramiswari, tuah ngayatang ragan ida moksa mantuk ka suarga. Keto satuane malu, kranane dadi magenta agete teken lacure.</br></br>Kaketus saking Satua-satua Bali (I) olih I Nengah Tinggen.atua-satua Bali (I) olih I Nengah Tinggen.)
  • I Sigir Jlema Tuah Asibak  + (Ada anak luh daa, ubuh uling cenik, katingAda anak luh daa, ubuh uling cenik, katinggalan rerama luh muani, nyama ia sing ngelah. Kacrita Ni Ubuh sedekan maan ngidih padi. Padine ento jemuha satonden katebuk. Mara keberanga di natahe, saget tuun ujan bales masriok makecegan. Ngenggalang Ni Ubuh nuduk padine abana menekan ka balene. Buin kejepne matan aine endag nyenter. Buin padine tuunanga, jemuhina di natahne. Mara pragat ia ngeberang padi, teka ujan bales, buin gupuh nuduk padine. Buin endag banteng aine ngenter, buin tuunanga padine. Jeg buin ujane bales ngecek, buin bincuh nyaup padine abana ka balene. Keto dogen gaene, kadirasa candena teken ujane. Kanti kenyel ia ngeberang lan nuduk padine. Sangkaning gedeg, Ni Ubuh payu mamisuh. </br>“Beh, jeg bebeki Ida Bhatara Surya teken kai ane lacur. Aeng ben kai nyembah-nyembah nunas karahayuan, sing sweca. Jeg gedeng basange, neh kal tunggingin jit jani! </br>Saja, Ni Ubuh ngemenekang kamenne tur nunggingin Bhatara Surya. Disubane keto, luwung endang nrengdeng aine. Ia lantas nuunang tur ngeberang padine di natahe. Padine tuh ngritik, Ni Ubuh payu nebuk ngae baas. Sayan makelo sayan masalin rasan awakne, mrasa oon, enduk-enduk atine, gobanne sayan gading lumlum, nyonyone sayan kenyat mrasa baeng, tuara kakeneh baana, makejang ngetarang ia liwat ganti tur ngidam, suba magatra di nyonyo. Sedih pesan kenehne Ni Ubuh, taune tusing pesan taen nawang ngajak anak muani.</br>“Nguda bisa beling, da ja makosod cara kambing, kadirasa tusing pesan taen paek ajak anak muani, nguda bisa beling? Sinah lakar dadi kakedekan gumi. Pianake lekad kasambat pianak babinjat mapan tuara bapa. Jeg maimbuh-imbuh lacure nibenin, kadirasa Widhi suba magedi, men kenken idupe jani,” keto Ni Ubuh ngrengkeng. Lemah peteng ia maselselan. </br>Kacarita jani di pedemen kadalon pulesne, ngipi ia katurunan baan Bhatara Surya, laut ngandika kene, “Nyai Ubuh, suud nyai sebet maselselan baan nyaine beling, ira ica teken nyai ngemaang nyai pianak. Melahang dogen ngaba, lekadne durinan, da nyai ngencereweanga, manian lamun suba bisa ia nakonang bapa, patujuhin ngalih ira tanggun langite barak kangin!” Mara amonto maan di pangipian, lantas ia ngendusin.</br>Kasuen-suen tugtug ulanan belinganne lekad pianakne magoba jlema tuah asibak, malima batis, mamata, makuping pada maneh. Rahayu di palekadanne tan patulungan, kewala kesiab kenehne Ni Ubuh baana ngelah pianak tuah asibak. Inget teken pangandikan Bhatara Suryane di pangipian, melahanga ngubuhin pianakne, seger oger tunas lanus, laut adanina I Sigir, artinne I Sibak. Yadiapin ia asibak, disubane kelih patut wenang bisa mamunyi, bisa nyemak, bisa majalan, ngudiang ja ia nyidang, kewala nganehin. Majalan ia kecog-kecog cara katugtug. Makejang anake kapiolsan teken anake cerik, I Sigir; asing nepukin asing asing ningeh teken teken unduke keto, teka pada ngemaang ia padana, ada maang dedaran, ada maang pipis, magenep-genepan, idep satmaka sugih Men Sigir ulihan panekan pianakne kadanan. Ne jani suba reko ia kelihan, ngrsep munyi, nawang matujuhang, kangin kauh, kaja kelod, ngomong I Sigir teken memene, “Meme, Meme engken bapan icange nguda icang sing nawang? Sing cang ngelah bapa, Me?” </br>Masaut memene, “Apa kemad meme teken I Dewa, lacur I Dewa tumbuhang meme sing ja ngelah bapa.”</br>Masaut pianakne, “Sing cang ngelah bapa? Sangkal ada icang, nyen ngadakang dadi lekad kene icang, tusing cara lenan, genep ukudan? Mabatis tuah aneh, malima tuah abesik, mamata masi abesik, mabungut atebih, apa men kene? Eh me, encen bapan cang me, sing me nyak ngorahang? Mun sing, cang kal magedi, lek pasajane atin cange, pang san cang mati, nyak kija ditu?”</br>Lantas masaut memene, “Nah keto ja raos I Dewa, ento ajin I Dewane Bhatara Surya, malinggih di tanggun langite barak-barak ne kangin.”</br>Masaut pianakne, “Nah lamun keto, bekelin icang ketipat taluh abesik, teken taluh ba siap abungkul, jumah suba meme, icang kema luas ngalih bapan icange sung ja makelo icang teka.” Keto tembaanga baan memene pangelingina, “Da I Dewa kema, anak joh dija kaden gumine, seda I Dewa di jalan-jalan, dija alih meme? Meneng I Dewa jumah, apa I Dewa kuangan? Meme ngalihang I Dewa.”</br>Masaut pianakne, “Apa kuangan, kuangan awak, dija perah anak buka icange asibak? Sing, kema meme ngae ketipat, mani semengan icang majalan!”</br>Kacrita di jalan liu anake nepukin ia pada jejeh maib, kadena gook memedi. Ada ne ngorahang tonya. Ada anak matekap tepukina bakat ojoga, rengas sampine, sing itang-itang plaibne. Ane nekapang kanti baah bangun ngedetin talin sampine, kene abetne, “Ne jlema kenken teka tuah asibak ngrengas-ngrengasang sampi dogen? Berek tonya, tonya apa ja iba?”</br>Masaut I Sigir, “Da jerone tangkejut, tiang jlema mala, patujuhin tiang ngalih bapan tiange Bhatara Surya di tanggun langite.” Anak matekap masaut pedih ngembros, “Saling iba jlema asibak nagih ngalih tanggun langite, anake nu genep ukudan sing nawang kema.” </br>Buin majalan I Sigar ngecogcog. Nepukin ia anak tua ngangon sampi selem jagiran buin galak nyenggot-nyenggotin, ento takonina baan I Sigar. “Jero, Jero anak odah, kija lakun tiang ngalih bapan tiange? Kone di tanggun langite ne barak kangin.”</br>Masaut anake tua, “Ne cai nyen tuah asibak?”</br>“Titiang nika I Sigir.”</br>“Nah lamun cai nyak ngupahin kaki ketipat mabe taluh abungkul, kaki nujuhin cai mambahan kema.”</br>Masaut I Sigir, “Inggih, niki tiang muat ketipat taluh mulam taluh asiki, niki ambil!” Lantas baanga anake odah ketipat teken taluhe, tampina baan anake odah totonan, laut daara. Suud anake odah madaar, lantas ngomong kene, “Cai Sigir, ne sampin kakine tegakin, apang enggal cai teked ditu.”</br>Masaut I Sigir, “Sampi galak, bani tiang?”</br>Masaut anake odah, “Nguda sing bani.” </br>Suba keto camoka bungut sampine baan anake odah, baanga I Sigir talinne, penekanga ia ka tundun sampine tegakanga, negak ia ditu. Suba melah tegakne, pecutina ban anake odah jit sampine, macuet malaib sampine alah mimis, meteng ditu beneng kangin, kanti sing bani kedat I Sigir di tundun, bin kenyengne teked ia di tanggun gumine kangin sing lawang ida Bhatara Surya medal. Teked ditu I Sigur ia matur, “Ratu Bhatara Surya, Ratu reko ngardi titiang, mawinan wenten titiang sapuniki, mrupa tan genep masikian, mangkin titiang rauh nangkilang dewek ring Bhatara, mangda cokor I Dewa ngaksi titiang. Titiang nunas ica ring Bhatara, mangda dados titiang jlema patut sane rahayu becik. Yan tan Bhatara ledang, becik pademang titiang iriki, jengah titiang dados jlema nyalahpara,” keto liu aturne I Sigir sambilanga ngelut cokor Ida Bhatara Surya. </br>“saja bapa ngrupaka cai. Krana kene lekad caine tuah asibak, ne malu memen caine salah nunggingin nira sedek majalan di ambarane, wireh ia sebet busan-busan nuunang menekang padine bakal jemuha sing aan air, kaselag selag baan ujan. Ento krana ia kajamah baan tejan bapane kilidin gulem, wastu beling lekad kene cai asigar, da cai nyebetang. Da ja suba cai teka nunas panyupatan. Nah jani bapa lukat cai. Kema cai manjus mabresih di pasiraman bapanne, ento ditu kema laku ditu ada pancoran Sinduratna, kema ditu panjusang ibane, lamun suba keles kules caine, duduk aba mai!”</br>Gelisang satua, enggal I Sigir manjus sig pasiramanne Bhatara Surya. Pancuran telung dasa liunne tur luih-luih sendagne, magenepan, ada ban mas, slaka, tembaga, kekuningan, sakandan bungah masoca mirah manik, sakancan socane ada ditu, buina yehne mawarna endah pada ening, ento pepeda uli tanggu kauh baana manjusin, telah teked tanggu ba dangin. Pragat ia manjus keles kulesne, genep cara-caraning manusa ukudanne jani tur bagus alep buka Rejunane. Toliha awakne suba melah, suba genep, duduka kulesne abana mulih ia nangkil ring Ida Bhatara.</br>“Nah ento cai jani suba melah. Kema jani cai mulih ka lemah. Lamun cai predoma baan meman caine, edengang kules caine! Jani apang melah cai mabikas, sing buungan cai sadia. Kema cai ngortaang pangandikan bapa, mani-mani yen ada anak luh langgana buin aketo nungging-nunggingin, kena sapa ia baan Dewa, wastu ngelah pianak salah, salah wetu, salah rupa, malapataka. Yan ada anak luh kalaning camah, ngulungang ngutang camahne di marga agung, kena sapa baan Bhatara Surya. Wastu sing dadi menyah, kasakitan baan rare. Patutne anake luh camah, yatna ngutang camahne, pang da sing jalan-jalan manongos, ngawe punah di gumi.”</br>I Sigir matur, “Ratu titiang ngiring, mangkin titiang mapamit.”</br>Jani suud maadan I Sigir jani masa Truna Bagus. Tan kacerita di jalan, teked ia jumahne kala peteng, dapetanga korinne makancing, lantas togtoga sambilanga gelur-gelur, “Meme, meme, ampakang jlanane, icang teka!”</br>Masaut memenen, “Nyen ento kamemen nogtog jlanan kali jani, umah icang suung!”</br>“Icang pianak meme.”</br>“Dija pianak memene teka, ia lantas suba makelo, meh ia suba mati di jalan-jalan.”</br>“Nah, ampakang te jlananne, icang suba pianak meme.”</br>Memene ngampakang jlanan. Nyenterang suluh. Maketketan ia ningalin anak menak truna bagus.</br>“Mimih dewa ratu, sapa sira niki? Titiang ten uning, anak Dewa, anak Ratu Agung, sapa sira niki? Titiang nenten ngelah pianak sapuniki bagusne, panak titiang mala tuah asibak.”</br>“Icang suba pianak meme, ne apa kules icange malu, jani icang suba man panglukatan Ida Bhatara ne ngardi ukudan icange.”</br>I Sigir lantas ngedengang kulesne, saluka, buin magoba asibak buka ne suba. Kendel memene, puluka pianakne, pangelingina, usap-usapa, sayanganga pesan.</br>“Teka saja I Dewa cening, nah sadian meme, meneng jani I Dewa jumah tongosin meme, pang meme panesin ajeng-ajengan I Dewane!”</br>Ditu I Sigir buin ngelus kulesne, buin dadi Truna Bagus, lantas ia ngortaang pajalanne luas uling panyumu kayang pamragat pangandikan Ida Bhatara Surya teken awakne.</br>I Truna Bagus suba makelo jumahne, ngomong ia teken memene, “Meme jani icang suba kelih, icang makeneh teken anak luh, alihang icang anak luh!”</br>“Aruh Dewa Ratu, nyen men anake alih meme? Kene lacur meme bin belog. Anak kenken ya I Cening maan, ane keto anggon meme mantu!”</br>“Nah lamun keto, nongos meme jumah. Depang icang luas ka alase masemadi, madak ada ican Widhi, dong man icang anak luh.”</br>Memene jejeh atinne buin makelo lakar kalahina, ngeling mlengok. Pianakne ngedas lemah majalan luas ngungsi alas gununge gede. </br>Kacrita teked di alase gede, ada tongos melah, ditu ia mayasa, matapa, ngredana Ida sane malinggih di pucuk gununge. Suen-suen rauh Ida Bhatara marupa anak lingsir, ngadeg di arep trunane. “Ngujang ca dini pang makelo? Kema laku ka gumi, ditu karman caine! Ratune ditu madue putri adiri jegeg pesan, ajinne kakewehan nglawan musuhne sakti ngamaya-maya, raksasane galak buin aeng suba ngratu dini di alase. Ento apang sida baan cai ngmatiang nlahang sakancan raksasane totonan, cai maan upah okan Ratune ento tur cai nyilurin dadi Ratu ditu, ngrahayuang gumine. Nah, ne baanga cai panugrahan manik sakecap sidi mandi. Dong selepang layah caine!”</br>Mara keto pangandikan anak lingsir, I Sigir nylepang layahne, lantas kecuhina baan anake lingsir, nikaanga ngelekang. Gelekanga baan I Sigir tur ia ngaturang bhakti, nunas pasuecan Ida Bhatara Raris Ida Bhatara musna tan prawat matra buin I Sigir majalan nuut tuduh Widhine ngelod kanginang dogen.</br>Gelisang satua enggal teked di gumi gede kelod kangin. Ida Sang Prabu sane madue putri adiri jegeg pesan, sedeng mengpeng anom. Gumin idane katekan musuh raksasa galak-galak buin sakti, gede agul-agul, mamangsa-mangsa jlema, sai-sai teka ka negara nguug-nguugin. Telah panjak ida malaib pati lebang-lebangin, asing bakatanga baan raksasane, ento matianga amaha, cereta getihne, bareng dadua, bareng telu, patpat, adasa. Beh makacakan tulang jlemane lepeh-lepehanga ban raksasane ento di jalan-jalan. Ento krana gumine ngiring Ida Sang Prabu, lantas ada saud pangandikan Ida. </br>“Nah, ne jani manira masobe, nyen ja nyidaang ngmatiang raksasane ento, ia bakal jenengang agung, bakal bang nyuang pianak nira Sang Putri,” keto pangandikan Idane suba kajarwak di negaranidane. Panjak Idane yadin para menaka makejang sing pesan ada nyidaang, wireh raksasane ento sakti tur bisa maya-maya. Sedekan anak paum di bancingah, teka I Sigir madingehang raos, lantas ia matur teken pada ne mangraos ditu.</br>“Inggih yak yakti sapunika wacanan Ida Sang Prabu, titiang nunas ngiring pakayun ida sane mangkin, kewanten mangda ida dane sareng nonton satingkah titiange ngiring pakayunan, yadin pacang sadia tan sadia, mangda kapanggih. Sapunika uningang atur titiange.”</br>Gelisang satua enggal ada nguningang ring Ida Sang Prabu, ada jadma samakuta nelasang satrun idane, nanging jadma tamiu marupa tuah asibak. Pangandikan Ida Sang Prabu, kapangandikaang netesang, jadma uli dija magoba asibak, anak kenken? Katetes baan parekan Ida Sang Prabu, engsek ida mikayunin mapan jlema asibak, sing buungan ia kaicen putrin idane tur serahin ida gumine. Cendek pakayun Ida Sang Prabu kadung suba sauh pangandika. </br>“Nah, depang dogeng, kalingke ia jlema mala sing genep ukudan nyidaang nglawan raksasa, dini ajak makejang jlema rahayu tur ririh suba keweh, apan raksasane gede bin sakti, teguh rebut ajak liu tusing mintulin.”</br>Buin ngandika Ida Sang Prabu, “Paman patih, nah kema dauhin panjake makejang apang pesu mabalih, ne ada anak tuah asibak bani nglawan musuhe, bakal ngmatiang musuhe rusuh ento!”</br>Para patih enggal madadauhan ngatag panjak Ida Sang Prabu, pada pesu ka bancingah mabalih tur suryak-suryak makuug ngelurin apang enggal teka.</br>Kacrita I Raksasa nu joh suba ningeh munyin jlema suryak-suryak makuug, kendel ia ngenggalang malaib nyagjagin. “Jani ingong betek ngamah manusa suba mapunduh liu.” I Raksasa sambil majalan ia ngelur, gregeh-gregeh, noos angkihanne. Nget maketketan pada anake ningeh geluran raksasane totonan, apan sing buungan bakal amaha. Ditu I Sigir nyinahang kwanenane teken kasaktian panugrahan Widhine, lantas ia manyogjog nyagjagin raksasane ento sambilanga nuding. “Ih iba raksasa jele, langgana pesan iba teka mai, mamangsa jlema nggugang gumi. Nungkul! Nyongkok! Nyumbah! Kai putran Bhatara Surya!”</br>Mara I Sigir mamunyi keto, saking sidi sakecape, teka nguntul ngees I Raksasa. Teka tutut kenken ja tundena jumblang jumbling nyak. Buin tundena majalan nyungkling apang tendasne marep tuun, batisne marep menek, nyak masih ia. Keto ngendah suba igelanga, nyak dogen. Bengong pada anake yadin ratune pada nonton, mabalih satingkahe. Suba makelo keto, suba kanti oon raksasane ento mangendah pelag, lantas tundena baan I Sigir ngaplugang terasne di batune gede batan punyan kayune ditu. </br>Nyak I Raksasa ngaplagang tendasne di batune, ento makada bencar tendas raksasane. Makecrot polone pesu, nelik matane, lantas mati. Beh rame suryake di bancingah. Makejang pada gigian anake bane aluh I Sigir ngmatiang raksasane galak. Suba mati raksasane, I Sigir lantas kandikaang ka jero tangkil ring Sang Prabu. Ditu buin ia katetes, anak kenken sajane, uli dija? Lantas ia nguningang antuk palekadan ibane, uli kawit kayang panyuwud, kasujatianne ia putran Bhatara Surya, tur suba malukat malanne dadi jlema rahayu madan I Truna Bagus. Di panangkilan ia ngeles kulesne, magba melah buka anake truna bagus, sing sama-sama di Bali. Ledang pesan Ida Sang Prabu nyingak, sesampune mireng atur I Trunane ento, pramangkin micayang jagat idane teken I Sigir, lantas kabuncingang teken putrin idane. I Sigir kapica parab Prabu Dewantara, kasungkemin baan gumi jagat Ida Sang Prabu makejang. Ida Sang Prabu lantas lunga ngwangun yasa ka alase, ngening-ening pakayunan sareng pramiswari, tuah ngayatang ragan ida moksa mantuk ka suarga. Keto satuane malu, kranane dadi magenta agete teken lacure.</br></br>Kaketus saking Satua-satua Bali (I) olih I Nengah Tinggen.atua-satua Bali (I) olih I Nengah Tinggen.)
  • I Bujang Katak  + (Ada anak muani ane mesib katak. Ia dot pesAda anak muani ane mesib katak. Ia dot pesan nganten ajak putrin sang raja. Dugase lakar nyuang, tuah putri ane paling cenika ane nyak ajaka nganten. Krana tusing ngemaang, raja ngicen uar-uar sane keweh pesan. Nyidangke I Bujang Katak nganten ajak sang putri?ke I Bujang Katak nganten ajak sang putri?)
  • Literature Mengukuhkan Tradisi dan Budaya Bali  + (Ada anak ngambatang, mekejang ada di Bali Ada anak ngambatang, mekejang ada di Bali uli keperluan idup sewai-wai, tongos melali ane becik tur asri. Barang-barang seni, tradisi unik, budaya lan seni Bali ento makejang ngranayang anake demen idup di Bali lan mai melali ke Bali. Iraga dadi yowana Bali apang sida tetep ngelestariang lan ngajegang tradisi lan budaya Bali. Krana tusing lepas pengaruh budaya asing. conto ane cenik uli keluarga iraga apang state nganggon basa bali punika ibu di keluarga lan disisi ajak nyama bali, tusing je pelih yen nganggo basa Indonesia ento basa persatuan, nanging pang sing kanti engsap teken basa ibu pedidi. Para yowana apang bisa ngelestariang tradisi lan budaya seni, uli alit sube demen mlajahin seni, keto masih harapan tiang apang iraga jak makejang kedepanne state ngukuhang tradisi ane sube ada, lan ngembangin seni budaya, Baline apang sing kalah saing jak budaya ane lanang.ng sing kalah saing jak budaya ane lanang.)
  • I Getap  + (Ada anak teruna madan I Getap. Ia adanina Ada anak teruna madan I Getap. Ia adanina I Getap kerana jelema mula getap pisan. Kenehne jeg setata takut diastun tusing karuan apa ane ngranayang ia takut. Cara dugas dua bulan, I Getap tundena ngabut keladi teken memene di tegalne. Sengap paling I Getap ngentasin rurung tegale sepi, marasa ia ada anak nutugin. Sedek ia majalan, I Getap ngadek bo pengit pisan. Tusing tawanga ada bangke bikul di tengah padange bet. I Getap prajani ngengap kipekane mirib akeh ada bangke jelema ditu. Sedeng paling, nadak sara ada pongpongan nyuh ulung macepug di sisine I Getap majujuk. Jeg nyak cara punggelan sirah matane nelik. Tan kadi-kadi kesiab bayune I Getap, lantas malaib muntag-mantig pati kaplug. Buung I Getap ngalih keladi, payu maan munyi uli memene.</br>Kacarita jani suba masan padi kuning, liu anake magae di carik pada ngulah kedis. Keto masih bapane I Getap milu ngulah kedis di carikne. Dueg pisan bapane I Getap ngae lelakut utawi patakut kedis. Lelakute ento malakar aji bungselan sumi makaput aji kain putih. Lelakute ento gantunga di muncuk papah tubuhe ane enu endep. Papahe ento masih kategul baan tali maembatan nuju rangon utawi kubune. Dadina yening tali di rangone kakedeng, sinah lelakute ane magantung di papahe lakar maangkaban. Liu anake demen ningalin lelakut bapane I Getap.</br>Dinane ento, I Getap di jumah padidiana, meme bapane di carik ngulah kedis uli semengan nganti sanja mara mulih. I Getap uli tuni suba ngiah-ngiuh di jumahne padidiana. Dengak-dengok ia uli jumaan ngiwasin anak teka. Barane teka jeg aeng gobane. I Getap lantas ngancing jelanan umahne. Di tengah kamare ia bungkut masaput. Kenken ja kenehne adi marasa uli beten balene ada anak magoba aeng bokne magambahan. Peluh pidit I Getap ngenggalang makecog uli balene lantas malaib pesu. I Getap lantas malaib nuju carikne ngalih meme bapane. Sedek benceng ia malaib di pundukane jeg ada kain putih merupa pocong maangkaban. I Getap kesiab makraikan geleh tur takut. Awakne lemet lantas ngluluk di pundukane tur bah mapangsegan di tengah padine. Bapane I Getap ningeh munyi jelema labuh lantas nyagjagin. Tepukina pianakne pelung gobane ulian kesiab miwah takut. Prajani repot bapane ngedetin I Getap abana ka kubune. Ditu I Getap mategtegan. Suba luung bayune mara matakon bapane nguda dadi kene unduk pianakne. I Getap lantas nuturang unduke, ia takut di jumah jeg mara ka carike buin patakut pocong putih. Jengah pisan meme bapane I Getap madingehang.</br>“Kene suba cai dadi jelema kaliwat getap. Ngudiang ngenken, dini-ditu pragat takut. Buin pidan cai dadi jelema berhasil yening pragat takut. Lamun suba i raga ada di rurunge beneh, apa sih katakutin?”</br>Bengong dogen I Getap mara maan munyi uli bapane. Mula saja, i raga perlu ngelah wanen yening malaksana. Wanene ento masih makada i raga berhasil. Sakewala ingetang i raga wanen patut madasar ulian beneh utawi dharma.en patut madasar ulian beneh utawi dharma.)
  • Literature Merinding Bulu Kudukku Membayangkan Jerinx  + (Ada ane percaya covid ento berbahaya, ada Ada ane percaya covid ento berbahaya, ada ane ngorahang covid ento biasa dogen. Tiang sebagai orang awam tusing bani memihak ane bani atau ane tusing. Yen orahang berbahaya, nak saja liu korban meninggal, yen orahan tusing berbahaya, ane seger mula liu gati. Bingung tiang nentuang sikap. Adanan suba mendep dogen yang penting tusing alihe teken pecalange. Ngraosang indik Covid-19, ada besik fenomena ane ngaenang tiang tertarik, Ari Astina ane lebih kasor mapungkus Jerinx SID. Uling panyumun Corona di Indonesia, Jerinx ngenah tusing percaya teken covid ene berbahaya. Ia rajin ngaplud informasi indik konspirasi ane ngorahang corona puniki gegaen elit globa. Aduh… tiang sebagai orang awam kadang-kadang setuju mase teken pendapatne Jerinx. Makita tiang sareng bersuara ngorahang corona ene tusing je gering agung, nanging wantah flu biasa. Pemerintah seharusne segera mengumumkan kepada masyarakat untuk mawali hidup normal. Baang suba alam ane bekerja, seleksi alam apa adane. Sebagai masyarakat ane tusing begitu paham teori virus ajak ekonomi, jeg tiang adanan suba pasrah teken kekuatan alam. Nak mula iraga di hadapan alam tusing ada apa-apane. Apa buin di masan corona care jani, yen piker-pikir bisa dogen covid ene ada apang iraga tusing kaliwat nyapkadiaku, sombong napi wastane nike. Tiang sing bisa ngeraos dawa-dawa. Cara munyin tiang busan, bang suba ala mane bekerja, tiang sujatine Makita hidup normal cara ane kasobyahang olih Jerinx, nanging tiang takut mapenara. Jering-jering bulu kalonge ngenehang Jerinx.ring-jering bulu kalonge ngenehang Jerinx.)
  • Bajaj Makeber  + (Ada di tengah jalan ane macet pesan di Delhi, ada bajaj ane nepukin unduk soleh. Menek bareng ajak sopir tur penumpangne, rasayang masih bareng-bareng kasaktian bajajne ento.)
  • Jayaprana dan Layonsari  + (Ada katuturan anak cerik di Desa KaliangetAda katuturan anak cerik di Desa Kalianget madan Nyoman Jayaprana. Ipun ubuh uling cerik sawireh meme bapane ngemasin mati. Keto masih belin lan mbokne ngemasin mati katiben bencana grubug agung. Nyoman Jayaprana idup kasesangsaran katinggal meme bapa lan nyaman-nyamanne. Ento mawinan ia ngwananeng dewek mamarekan di Puri Kalianget. Ipun jemet pisan memarekan di puri mawinan Ida Anake Agung seneng ring Jayaprana. </br>Sane mangkin Jayaprana sampun mayusa roras warsa. I Jayaprana kasub pisan santukan ipun alep bagus, pangadegne langsing lanjar. Gelisan cerita, sedek dina anu Ida Anaké Agung ngandika apang Jayaprana ngalih somah. Ipun dados milihin dayang-dayang miwah istri-istri ring sajebag puri miwah tiosang ring jagat Kaliangete. Marasa kantun alit, Jayaprana nenten ngiringang pangandikan Ida Anake Agung. Salanturnyane ipun nagingin titah Ida Anake Agung. </br>Makudang-kudang warsa salanturnyanyane, sedek rahina punika, I Jayaprna mamargi ka pasar. Ring pasar I Jayaprana manggihin anak istri jegeg ngelangunin. I Jayaprana lantas maekin anak bajang listuyu punika. Makekalih raris makenalan. Bajang jegeg punika mawasta Ni Layonsari, okan Jero Bendesa saking Banjar Sekar. Jayaprana tresna kapining Ni Layonsari punika taler Ni Layonsari kaliwat seneng kapining Jayaprana santukan anak lanang punika karsuryanin bagus genjing.</br>Sesampuné ring puri, Jayaprana nguningayang manggihin bajang jegeg ring pasar, semaliha sampun paturu tresna kapitresnain. Ida Anak Agung bagia mirengang aturne I Jayaprana. Salanturne Ida Anak Agung ngaryananang suwalapatra. I Jayaprana kautus makta suwalapatra punika kapining Jero Bendésa.</br>Sesampuné Jayaprana ring jeroan jero bendesa, Jayaprana ngaturang suwalapatra punika kaping Jero Bendesa. Santukan suwalapatra punika katerima olih Jero Bendesa, I Jayaprana ngalungsur mapamit kaping Jero Bendesa. Jero Bendesa miwah Ni Layonsari setuju kapining sadu ajeng punika.</br>Ring puri agung, Ida Anaka Agung ngawentenang paruman ring bale pasamuan. Digelis I Jayaprana matur ring Anake Agung santukan sadu ajeng punika katerima olih Jero Bendesa miwah Ni Layonsari. Ida Anak Agung ngruntuhang wacana, pawiwahan Jayaprana Layonsari ring rahina Anggara Umanis Wuku Kuningan. Ida Anak Agung ngandikang mangda prabekel sami ngaryanin wangunan sané becik antuk pawiwahanne.</br>Ring upacara pawiwahan punika, I Jayaprana kairing olih panjak ring Dsa Kalianget, lunga ka jeroan Jero Bendesa santukan mamadik Layonsari nganggen sarana upacara. Sesampune rauh ring puri, Jayaprana lan Layonsari tedun saking joli tur nyembah Anake Agung.</br>Nyuryanin paras Ni Layonsari, Ida Anak Agung ten prasida ngeraos napi-napi santukan nyuryanin kajegegan ipun. Santukan rahina sampun wengi, Jayaprana mapamit saking puri agung miwah nunas ampura sareng ngucap suksma ring Ida Anak Agung. Risampune Jayaprana budal, Ida Anak Agung mabaos kapining prebekel sareng sinamian nunas pikayun pacang ngekadaya jagi mademang Jayaprana. Ni Layonsari mangda dados rabin Ida Anak Agung. Yening tusing Ida lakar buduh paling tur mangkat antuk sedihnyane.</br>Mirengang sabda punika wenten prebekel sane ngemolihang pikayun mangda Jayaprana kapademang. Anake Agung mangda ngandikayang Jayaprana lunga ka Teluk Terima nyelehin jukung sane kabegal antuk duratmaka. </br>Sané mangkin sampun aminggu Jayaprana miwah Layonsari marabian, raris wenten utusan ngrauhin umahnyane. Utusan punika nguningayang Ida Anake Agung nitahang Jayaprana lunga ka Teluk Terima. </br>Sadurung Jayaprana lunga ka Teluk Terima, Layonsari polih ipian yening umah ipune kaanyudang blabar. Ipian punika kaceritayang antuk Jayaprana nanging Jayaprana nenten peduli santukan ipun nenten bani tempal teken perintah Ida Anake Agung. Ring alas Teluk Terima, Jayaprana sampun marasa ragannyane pacang kapademang. Derika raris Patih Sawunggaling nitahang Jajaprana ngwacen sualapatra saking Ida Anake Agung;</br>“Eh cai Jayaprana,</br>Cai manusa tusing maguna.</br>Magedi, magedi cai uling gumine dini.</br>Wake ane ngutus I Sawunggaling ngmatiang anake buka cai</br>Sawireh dosan caine kalintang gede</br>Cai buka kuping ngliwatin tanduk</br>Kajegegan Layonsari, somah caine, ngliwatin kajegegan pramiswari </br>Wake ane pantes ngelahang ia</br>Mati cai jani Jayaprana</br>Da pesan cai nagih ngelawan!</br>Wake jani ane ngelahang Layonsari.</br>Sasampune ngwacen suwalapatra punika, Jayaprana menangis. Patih Sawunggaling saking manah tan becik miwah sedih ipun nancebang keris ring ulu ati Jayaprana. Rahne nyembuh miik ngalub, ambune kairingin antuk gumuruh saking angkasa miwah linuh, angin ngelinus, ujan bunga, teja guling, miwah sané tiosan.</br>Sasampune layon I Jayaprana kapendem, Patih Sawunggaling lan balawadwa Puri Kaliengat mawali budal antuk kayun sane sedih kingking. Ring tengah margine samian ngemolihang pancabaya. Wenten padem sagrep macan, wenten padem cotot lelipi, wenten padem tepen kayu miwah sane tiosan. </br>Carita pademnyane I Jayaprana punika sampun kapireng antuk Ida Anake Agung. Ida ka pondok Jayaparana mapi-mapi sedih. Raris Ida nglemesin Layonsari apang kayun ngiringang marabian. Layonsari nulak. Ida Anake Agung brangti raris maid Ni Layonsari. Derika raris Layonsari ngambil keris Ida Anake Agung tur nancebang keris punika ring anggane. Layonsari ngemasin mati. Ida Anake Agung kalintang sedih, kasuen-suen Ida ngemasin sungkan buduh.h, kasuen-suen Ida ngemasin sungkan buduh.)
  • Naga Kiles  + (Ada katuturan satua Ida Raden Mantri KoripAda katuturan satua Ida Raden Mantri Koripan ngambil rabi ka Singasari. Makelo-kelo Ida Raden Galuh Singasari, rabin Ida Raden Mantri Koripan lantas mobot. Duang tiban makelon idane mobot lantas embas putranida lanang, nanging marupa naga. Dening keto osek pesan pakayunan Ida Raden Mantri, ditu lantas ida ngandikaang parekanida, ngaturin Ida Pranda apang parek ka puri.</br>Gelising satua, suba Ida Pranda parek ka puri, ngandika Ida Raden Mantri, “Inggih Pranda, awinan titiang ngaturin Pranda sakadi mangkin, tan wenten tios, titiang nunasang santukan pianak titiange marupa naga. Asapunapi mangkin antuk titiang. Kenak Pranda mangkin mamaosang.”</br>“Inggih Ratu Raden Mantri yan kariang di negara, janten mamanesin jagat, ngawinang jagate rusak. Becikan putran Cokor Ratu kutang ring gunung Wiryadana, tur wastanin putran Cokor I Ratu punika I Naga Kiles!” keto atur Ida Pranda, kapisinggih antuk Ida Raden Mantri, tur ida lantas ngandikaang parekane ngae peti, lakar anggen ida wadah putrane.</br>Gelisang satua pragat suba petine, lantas I Naga Kiles kawadahin peti, tur kapangandikaang panjake ngutang di gunung Wiryadana. Tan kacrita di purian, kacrita I Naga Kiles disubanne makutang di gunung Wiryadana, lantas mireng sabdan Betara Guru, kene pangandikanne, “Cai Naga Kiles, pagehang ibane dini miasa, makelonne abulan pitung dina,” keto pangandikan Betara Guru.</br>Kacrita I Naga Kiles mara miasa pitung dina, lantas keles kulesne, dadi manusa bagus. Kacrita jani Ida Betara Guru ngraos tekan arinida, kene pangandikanne, “Adi ane buin abulan jani ada lakara anak parek mai teken Beli. Ento panak I Barake uli di Mercapada.”</br>Matur arinida, “Inggih Beli, makawinan wenten jadma sakeng Mercapada, sapunapi kabuatanipun?”</br>“O, kene to Adi. I Raden Mantri Koripan ngelah panak magoba naga. Krana ngelah panak naga, saking Beli mastu i maluan. Jani I Naga kutanga di gunung Wiryadana, ditu ia miasa, apang ia dadi manusa bagus,” keto pangandikan Ida Betara Guru.</br>Jani kacrita I Naga Kiles suba tutug yasanne abulan pitung dina suba dadi manusa bagus lantas I Naga Kiles ka peken Dahane meli kasa putih, menyan muah bunga aji telungatus keteng. Disubanne suud mablanja lantas malipetan. Nuju purnama I Naga Kiles lantas masep, malepug andusne neked ka suargan. Ditu lantas saluka buin kulesne tur lantas majalan nuut andus. Suba I Naga Kiles neked di suargan, di jabaan lawangan Ida Betara Guru, ditu lantas ia ngokok. Tengkejut panunggun lawangane, reh tumben ada naga kema. Ditu lantas i panunggun lawang ngenggalang matur teken Ida Betara Guru. Ngandika Ida Betara Guru, “lh cai panunggun lawang kenken ules nagane di jabaan, lamun majanggar mas matlatah mas, tunden mai parek tekening nira!” keto pangandikan Ida Betara Guru, buin panunggun lawang ka jaba medasin nagane. Dening nagane majanggar muah matlatah mas, lantas I Naga Kiles parek ka purian.</br>Di subanne teked di puri, ngandika Ida Betara teken I Naga, “Ye Cai Naga Kiles, apa tunas cai mai?”</br>Matur I Naga Kiles, “Inggih Paduka Betara, yening Paduka Betara sueca, titiang mapinunas mangda titiang marupa manusa bagus.” Tuah amonto pinunas I Nagane, ngandika Ida Betara Guru, “Nah keto ja pinunas caine, nira ngisinin. Nah selerang layah caine!” Seleranga kone layahne I Naga, lantas rajaha teken Betara Guru, dadi lantas I Naga manusa bagus. Dening suba dadi manusa, lantas kasalinin adan, kaadanin I Wiryadana, tur kaicen ali-ali panca wareg.</br>“Nah cai Wiryadana, ne nira maang cai bungkung akatih muah manik sakecap. Apa ja tagihin cai bungkunge ne, kasidan.” Pragat panugrahan Betarane keto, lantas I Wiryadana mapamit, ngojog gunung Wiryadana. Ditu lantas I Wiryadana ngaji apang ada puri apalebah muah panjak. Ada lantas puri miwah panjak liu pesan. Ditu lantas I Wiryadana nyeneng agung. Ada parekan ida dadua, madan I Smaradana miwah I Smaragati. Di subanne I Wiryadana nyeneng agung, makayun lantas ida marabian ne kamustiang di kayun, sing ja len Raden Galuh Daha. Ditu lantas ida masiluman dadi capung mas, makeber ngungsi Desa Daha, menceg lantas di don andong bange di samping purin Anake Agung.</br>Kacrita jani Ida Raden Galuh Daha ngrereh capung, kairing baan I Nginte Ngemban. Mailehan ida di samping purine, dadi kacingak i capung mas di don andonge, ento lantas kandikaang I Nginte Ngemban ngengket, nanging tusing bakat-bakatanga.</br>Dening keto Ida Raden Galuh lantas ngambil engket, tuah acetetan kekeniang lantas capunge, tur kaambil capunge uli engkete. Sedek ida ngambil capunge lantas ngapirpir kampidne, tur Ida Raden Galuh keberanga. Di makeber capunge ento jeg peteng liget gumine tan pakrana. Dening keto ngeling kone i panyeroan makadadua, tur ngenggalang malaib ka purian, ngaturang unduk Ida Raden Galuh ilang keberang capung. Dadi sungsut lantas Ida Anake Agung lanang istri.</br>Tan kacrita Ida Anake Agung, kacrita Ida Raden Galuh keberang capung suba neked di gunung Wiryadana. Ditu Ida Raden Galuh kalemesin ban Ida Anak Agung Wiryadana. Ida Raden Galuh tan kayun. Dening keto, Anak Agung Wiryadana eling teken panugrahan Ida Betara Guru, lantas kaasuh ali-ali panca wareg. Ento wasuhane kaangen ngetisin Ida Raden Galuh, mawanan kayun lantas ida marabi. Disubanne Ida Anak Agung Wiryadana marabian, lantas ida ngutus parekan dadua ka Koripan ngaturang surat teken ajinidane.</br>Tan kacrita i utusan di jalan, kacrita suba kone teked di Koripan tangkil teken Ida Anak Agung. Disubanne katur surate, lantas kawacen kone munyin surate, “Inggih Guru Aji, titiang I Naga Kiles. Saking panugrahan Ida Betara Guru, mangkin titiang sampun prasida marupa manusa, tur titiang sampun ngambil I Galuh Daha anggen titiang kurenan. Inggih yening Guru Aji sueca ring titiang, mangda Guru Aji ngwentenang piuning ring Ida Sang Prabu Daha, mangda sampun ida menggah!” keto ucapan surate, ledang pesan Ida Sang Prabu Koripan, lantas prajani nyalanang utusan ngaturang surat ka Daha. Ucapan surate, nguningayang buat putrinidane Raden Galuh kaambil baan Raden Mantri Wiryadana.</br>Gelising satua suba katur suratidane teken Ida Sang Prabu Daha, ledang Ida Sang Prabu Daha, lantas ida ngandika teken i utusan, “Nah cai utusan, wireh jani nira suba nawang unduk panak nirane, nira tusing ja nyebetang. Sakewala aturang teken Ida Sang Prabu, apang panak nirane bebasanga ane buin telun jani,” keto pangandikan Ida Sang Prabu Daha. Mapamit lantas i utusan.</br>Tan kacrita di jalan, kacrita suba teked di Koripan lantas katurang pangandikan Sang Prabu daha keto, mawanan prajanian Ida Sang Prabu lunga ka Wiryadana, kairing baan patih mantri muah panjak, mendakin oka muah mantunidane. Tan kacrita pamargine, kacrita suba ida rauh di Puri Wiryadana kacunduk teken okane.</br>Tan kacrita kaledangan Ida Sang Prabu muah bebaosane di Puri Wiryadana, kacrita jani lakar pamargine bebas ka Daha. I Smaradana, I Smaragati nabdabang panjak-panjak mayasin jaran, joli muah ane lenlenan. Di subanne makejang pragat jani lantas mamargi Ida Sang Prabu, Raden Mantri Wiryadana muah Raden Galuh Daha nglinggihin joli mas. Patih Mantrine nglinggihin jaran. Magredegan pamargine iringang mamas muah gong.</br>Tan kacrita di margi, kacrita suba rauh di Daha, lantas kapendak baan Ida Sang Prabu Daha, masih iringang mamas muah gong magredegan. Kacrita suba ida pada ngranjing ka puri, lantas masukan-sukan tur mabebaosan sing ja len indik Ida Raden Mantri Wiryadana uli alit nganti mamanggih kasukan.ryadana uli alit nganti mamanggih kasukan.)
  • I Ketimun Mas  + (Ada katuturan satua ane malu. Anak luh balAda katuturan satua ane malu. Anak luh balu ngelah pianak luh adiri. Adanina I Ketimun Mas. Ia mumah di tanggun desane, desa Dauh Yeh, paek teken alas.</br></br>Kacerita jani sedek semengan, memenne bakal luas ka peken. Mabesen ia teken panakne, kene, “Cening, cening Ketimun Mas, meme bakal luas ka peken. Nyai ngijeng jumah, nyanan gapgapina laklak. Jumahan meten nyai nongos, kancing men jlanane. Yening ada anak kauk-kauk tidong meme, da pesan ampakina!”</br></br>Kacerita kone jani I Ketimun Mas, nongos jumahan meten makancing jlanan. Saget teka I Raksasa kauk-kauk, munyinne gede tur garo, “Cening , cening Ketimun Mas, meme teka, ampakin meme jlanan!” Pedasange baan I Ketimun Mas. “Ne, nyen ya ngelah munyinne? Nguda gede tur garo? Bah, tidong i meme.” Keto kenehne I Ketimun Mas. I Raksasa tusing ampakina jlanan. Mulih lantas I Raksasa.</br></br>Kacerita jani teka memenne. Ampakina lantas jlanan, kriut gedebleg. Morahan I Ketimun Mas, “Meme, ibusan ada anak kauk-kauk. Munyinne gede tur garo. Beh, jejeh pesan keneh tiange. Tusing bani tiang ngampakin jlanan.” Memenne kendel kenehne. I Ketimun Mas gapgapina laklak atekor. Tur lantas ngomong, “Katawang ento ane kauk-kauk i tunian? I Raksasa ento. Yen ento ampakin, pedas cening plaibange.”</br></br>Buin manine, buin memenne ka peken. Makire majalan, memenne mabesen, “Cening, cening, meme lakar ka peken. Jumah meten ngijeng, kancing jlanane. Ingetang munyin memene ibi. Yening tusing meme ane mekaukan, da pesan ampakina jlanan!”</br></br>Kacerita jani I Raksasa, lakar buin kumahne I Ketimun Mas. Di jalan nepukin ia anak ngangon bebek. Paekina pangangon ento, awakne ngetor pesu peluh baan jejehne. Ngomong I Raksasa, “Ih, jero pengangon bebek, jalan kema kumahne I Ketimun Mas. Nyanan lamun tusing jumah memenne, kauikin I Ketimun Mas!” Masaut i pangangon, “Mindah, bebek tiange tusing ada nongosin.” Galak i Raksasa, “ Yen tusing nyak, ia tendasne kamah. Basang awake seduk.” Mara keto abetne I Raksasa, nyak lantas i pengangon bebek.</br></br>Dapetange umahne I Ketimun Mas suung. Ngomong I Raksasa teken i pangangon, “Nah, kema kaukin I Ketimun Mas. Ia jumahan meten makancing jlanan. Jangihang munyine, cara munyin memenne!”</br></br>“Cening, cening Ketimun Mas. Ampakin ja meme jlanan!” Apa, kendel I Ketimun Mas. Kadena saja memenne teka. Kriut gedebleg, jlanane kaampakang. Saget saupa I Ketimun Mas, plaibanga baan I Raksasa. Beh, jerit-jerit I Ketimun Mas ngeling.</br></br>Gelisang satua, neked I Raksasa jumahne. Tekepina I Ketimun Mas aji grobag, tetehina aji lesing batu. I Raksasa ngelah juru ijeng dadua. Ne adiri buta, ane lenan bongol. Ngomong I Raksasa, “ Buta, Bongol! Eda luas kema-mai! Awake lakar ngalih bakal basa akejep.” Ngarod I Ketimun Mas ngeling, di tengah grobage mateteh lesung.</br></br>Jani kacerita memenne I Ketimun Mas, mara teka uli di peken. Dapetange umahne suung jlanan ampikne mampakan. Pianakne tusing ada. Gelar-gelur ia makaukan. Tusing ada ane masaut. Ngeling lantas memenne I Ketimun Mas, tur mapineh. “Pedas I Ketimun Mas plaibanga baan I Raksasa. Kenkenang jani baan madaya?”</br></br>Lantas ada kone meong teken bikul, kema maekin memenne I Ketimun Mas. Men Ketimun Mas ngomong, “Nah, ne apa Sang Meong ajaka Sang Bikul. Nyak ngalih I Ketimun Mas? Ia plaibanga baan I Raksasa. Yen teka baan iba I Ketimun Mas, upahina be bajo asok teken padi abodag.”</br></br>Nyak lantas I Meong teken I Bikul, majalan ajaka dadua kumahne I Raksasa. Tepukina I Ketimun Mas matangkeb. Tongosina baan I Buta teken I Bongol. I Raksasa sedekan di paon, repot munduhang bakal basa.</br></br>Kacerita pongponga grobage ban I Bikul. I Meong nyongkok duur grobage ngantiang. Krepet-krepet ngenyonyong, kriet-kriet kepungpung. Dingeha kriet-kriet teken I Buta, “Apa sih krepet-krepet ditu?” “Ngeong!” keto munyin meonge. “Sep, apa sih gesgesa meonge ditu?” Keto I Buta. Ngomong I Bongol, “Ada meong duur grobage.” “Ulahang meonge, Bongol!” Mendep I Bongol, wireh ia mula tusing ningeh. Kanti linggah song grobage, pongponga baan I Bikul.</br></br>Suba ada asedengan jlema, pesu lantas I Ketimun Mas. Ateha mulihne baan I Meong teken I Bikul. Neked jumahne, nyagjang memenne, kendel pesan kenehne. “Dewa Ratu, cening Ketimun Mas. Mara teka, aget pesan Meme!” I Meong teken I Bikul lantas upahina be bajo asok teken padi abodag. I Meong nyuang be bajone asok, I Bikul makatang padine abodag. Keto katuturanne I Ketimun Mas.ne abodag. Keto katuturanne I Ketimun Mas.)
  • Cupak Ajak Gerantang  + (Ada katuturang satua, I Cupak teken I GranAda katuturang satua, I Cupak teken I Grantang. Menyama ajaka dadua. I Cupak ane kelihan, I Grantang ane cerikan. Goba lan parilaksanan beli adi punika doh pesan matiosan. I Cupak gobane bocok, kumis jempe, kales, brenges, lan bok barak kekh alah duk. Basang gede madaar kereng pesan. Nanging joh bina ajaka adine I Grantang. I Grantang pengadegne lanjar, goba alep bagus, asing-asing anake ngantenang makejang ngedotang. Kemikane manis tur anteng magarapan. Kacarita sedek dina anu, i Cupak ajak I Grantang matekap di carike, I Grantang matekap nututin sampi, nanging i Cupak satate maplalianan dogen gaene. Tusing pesan I Cupak ngrunguang adine magae. </br></br>Disubane I Grantang suud matekap mara I Cupak teka uli maplalianan. Yadiastun keto bikas beline masih luung penampene I Grantang. I Grantang ngomong munyine alus tur nyunyur manis. “Kemu beli malunan mulih tiang lakar manjus abedik. “I cupak masaut gangsar,”Lamun keto kola lakar malunan mulih, adi. I Cupak laut majalan mulih. Disubane joh liwat uli sig I Grantange manjus, ditu lantas I Cupak makipu di endute kanti awakne uyak endut. Disubane keto, I Cupak nutugang majalan ngamulihan saha jlempah jlempoh. </br></br>Kacarita ane jani i Cupak suba neked diwangan umahe, ditu laut I Cupak gelur-gelur ngeling. Meme bapane tengkejut ningehin eling panakne tur nyagjag laut nakonin,”Cening-cening bagus Wayan Cupak anake buka cening ngudiang cening padidi mulih buine blolotan, men adin ceninge I Made Grantang dija?” Disubane keto petakon reramane, laut masaut i Cupak sambilange ngeling. “Kene ento bapa lan meme Kola anak uli semengan metekap dicarike I Grantang anak meplalianan melali dogen uli semengan, buine ia ento ngenemin anak luh-luh dogen gaene”. </br></br>Mara monto pesadune I Cupak bapane suba brangti teken I Grantang. Suud keto laut bapane ngrumrum I Cupak. “Nah, mendep dewa mendep, buin ajahan lamun teka I Grantang lakar tigtig bapa, lakar tundung bapa uli jumah. “Lega pesan kenehne I Cupak ningeh bapane pedih teken I Grantang. Apang tusing ketara dayane jele, I Cupak pesu ngaba siap lakar mabongbong. Ane jani kacaritayang I Grantang suba ngamulihang uli carik genah ipun magarapan. I Grantang majalan jlempah jlempoh kabatek baan kenyelne kaliwat.</br></br> Tan kacaritayang malih kawentenang ipun ring margi, kancit sampun neked jumahne. Duk punika sahasa bapane teka nyagjag nyambak tur nigtig. Bapane ngomong bangras. "Makaad cai makaad Grantang, nirguna bapa ngelah panak buka cai. Goba melah, solah jele, tur tuara demen nyemak gae, men nyak adung goba ajaka bikase? Dija cai maan ajah-ajahan keto? ” I Grantang ngeling sigsigan merasa teken dewek kena pisuna. Ngomong laut I Grantang, sakewala raosne pegat-pegat duaning sambilange ngeling. “Nah, Bapa yan suba keto keneh bapane, nundung anake buka tiang uli jumah, tiang nerima pesan tresnan bapane ento. Dumadak-dumadik sepatilar tiang uli jumah bagia idup bapa miwah belin tiange I Cupak. Amonto I Grantang ngomong teken bapane laut majalan makaad uli jumah. Lampah laku pajalane I Grantang tur jlempah-jlempoh pejalane kabatek baan naanang basang seduk. Sakit saja kenehne I Grantang ningeh munyin bapane abuka keto. Disubane joh I Grantang liwat, teka lantas I Cupak tur nakonang adine I Grantang. “Meme…Bapa…adin kolane dija? ” Mesaut laut bapane, “Adin I Dewane suba tigtig bapa tur suba tundung bapa uli jumah. Jani apang tawange rasan mayusne ento.” Mara keto pasaut bapane I Cupak ngeling gelur-gelur tur mamunyi : “Ngudiang ketang bapa adin kolane. Dadi tundung bapa adin kolane, dija jani alih kola adin kolane …anak kola …anak … anak kola ane mayus magae, ngudiang adin kolane tundung bapa?” Ningeh munyin I Cupake keto dadi engsek memen bapane, merasa teken dewek pelih. “Jani kola lakar ngalih adin kolane, lakar abang kola takilan!” Masepan-sepan memene ngaenang I Cupak takilan. Kacarita jani I Cupak ninggal umah ngalain memen bapane lakar ngruruh I Grantang. Gelur gelur I Cupak ngaukin adine Adi….adi….adi..Grantang … ene kola teka ngaba takilan ..Adi!” Cutetin satua, bakat bane ngetut adine, tepukina ditengah alase. Ditu lantas I Cupak ngidih pelih teken adine. Adi jalan mulih adi, ampurayang Beli adi, jalan adi mulih!” I Grantang mesaut alot, “kema suba Beli mulih padidi, depang tiang dini naenang sakit ati, diastun tampin tiang mati.Apa puaran tiange idup tusing demenin rerama. “Disubane buka keto pasaut adine laut nyawis nimbal natakin panes tis, suka duka ajak dadua. Jalan mareren malu adi, kola kenyel pesan nugtug adi uli jumah. Ene kola ngaba takilan, jalan gagah ajak dadua. “I Cupak lantas nunden adine ngalih yeh, “Kema adi ngalih yeh, kola nongosin takilane dini. “Nyrucut I Grantang ngalih yeh. Disubane I Grantang liwat joh, pesu dayane I Cupak lakar nelahang isin takilane. Sepan-sepan I Cupak ngagah takilane tur daara telahanga. Sesubane telah, kulit takilane besbesa tur kacakanga di tanahe. Nepukin unduke ento lantas I Cupak dundune teken I Grantang. I Cupak mapi-mapi kapupungan. “Aduh adi apa mesbes takilane ne? Bes makelo Adi ngalih yeh kanti takilane bakat kalain pules. </br></br>Nah ne enu lad-ladne jalan gagah ajak dadua.”Disubane ada raosne I Cupak buka keto laut masaut I Grantang, “Nah daar suba beli, tiang tusing merasa seduk” I Cupak medaar padidiana, ngesop nasi nginem yeh, celekutang nitig tangkah, suud madaar I Cupak taagtaag nyiriang basang betek. Disubane I Cupak ajaka I Grantang maan mareren laut ngalanturang pejalane. Kacarita ane jani I Cupak lan I Grantang neked di Bencingah Puri Kediri. Di desane ento suung manginung, tusing ada anak majlawatang. Pejalane I Cupak ngetor kabatek baan jejehne, jani suba neked kone ia di jaba puri Kedirine, ditu I Cupak nepukin peken. Di pekene masih suung manginung tuah ada dagang nasi adiri buina mengkeb madagang. Ngatonang unduke buka keto, ditu laut I Grantang metakon teken dagange ento, “Nawegang jero dagang nasi, titiang matur pitaken, napi wastan jagate puniki, napi sane mawinan jagat druwene sepi. I Dagang nasi masaut, Jero, jero anak lanang sareng kalih jagate puniki mawasta jagat Kediri. Jagat puniki katiben bencana. Putran Ida Sang Prabu kapandung olih I Benaru. Ida Sang Prabu ngamedalang wecana, sapasiraja sane mrasidayang ngrebut putran gelahe tur mademang I Benaru jagi kaadegang agung ring jagate puniki. Wantah putrin Ida sane kaparabiang ring sang sane prasida mademang I Benaru. I Cupak masaut elah, “ah raja belog kalahang Benaru. Kola anak suba bisa nampah Benaru. Eh dagang, kema orahang teken rajabe dini. Bantes Benaru aukud elah baan kola ngitungang”. I Grantang megat munyin beline, “Eda Beli baas sumbar ngomong, awak tusing nawang matan Benaru. </br></br>Patilesang raga beline di gumin anak. “Sakewala I Cupak bengkung ngelawan tur tuara ngugu munyin adine. “Adi baas setata, adi mula getap. Kalingke nampak ngadeg gumi, baanga ngidih nasi dogen beli nyak ngematiang I Benaru. “I Grantang nglanturang munyine teken jero dagang nasi. “Inggih jero dagang nasi durusang uningan marika ring Ida Sang Prabu. Titiang jagi ngaturang ayah, ngemademang ipun I Benaru. “Duaning asapunika wenten pabesene I Grantang, laut I dagang nasi gagesonan nangkil ka puri. Nganteg ring puri I Dagang nasi matur, “Inggih Ratu Sang Prabhu sasuhunan titiang, puniki wenten tamiu sareng kalih misadia jagi ngemademang I Benaru. Riwawu asapunika atur I Dagang nasi, premangkin ledang pisan pikayun Ida Sang Prabhu. </br></br>Raris Ida Sang Prabhu ngandika, ” Ih memen cening, yen mula saja buka atur men ceninge, lautang kema tunden ia tangkil ka puri apang tawang gelah!” Sesampune wenten renteh wacanan Ida Sang Prabhu,’I Dagang nasi jek ngenggalang ngalih I Cupak teken I Grantang. Nganteg di peken dapetange I Cupak masehin lima mara suud madaar. I Grantang kimud kenehne nepukin beline setata ngaba basang layah. I Grantang laut ngomong. “Nawegang jero dagang belin tiange iwang ngambil ajengan, mangda ledang jero ngampurayang santukan titiang nenten makta jinah. “I Cupak masaut, “Saja kola nyemak nasi, ampura kola, tusing sida baan kola naanang basang layah. “I Dagang nasi anggen kenehne ningeh munyine I Grantang. Munyin I Cupake tan kalinguang. I dagang nasi laut nekedang pangandikan Ida Sang Prabhu, apang tangkil ajaka dadua. </br></br>Sesampune katerima pabesene punika olih I Dagang nasi. Teked di puri panjake pati kaplug melaib, kadene I Benaru. Kacrita sane mangkin I Cupak lan I Grantang sampun tangkil ring ajeng Ida Sang Prabhu raris Ida Sang Prabhu ngandika, “Eh cai ajak dadua cai uli dija, nyen adan caine?” I Grantang matur dabdab alon,”Nawegang titiang Ratu Sang Prabhu, titiang puniki wantah jadma nista saking jagat Gobangwesi. Munggwing wastan titiang wantah I Grantang, niki belin titiange mewasta I Cupak. Titiang jagi matetegar nyarengin sewayambarane puniki ngamademang ipun satrun palungguh I Ratu I Benaru. Konden suud aturne I Grantang saget sampun kasampuak olih I Cupak, tur ngomong kene, “Kola seduk, kola lakar ngidih nasi abetekan. Basang kolane layah. Suud keto I Cupak ajak I Grantang mapamit. Ida Sang Prabhu mapaica cincin mas masoca mirah teken pajenengan puri Kediri. Ento pinaka cirin I Grantang dados utusan. </br></br>Gelisang carita I Cupak kebedak-bedak, lantas nepukin telaga linggah tur bek misi yeh. Ditu lantas I Cupak morahang teken adine. “Adi…adi Grantang mareren malu, kola kenyel tur bedak pesan, kola lakar ngalih yeh ditu di telagane. “Kasautin laut pamunyin Beline teken I Grantang, “Eda beli ditu ngalih yeh, ento anak yeh encehne I Benaru tusing dadi inem, beli, “Ningeh munyin adine keto I Cupak makesiab ngatabtab muane putih lemlem. I Grantang nutugang majalan. I Cupak buin nepukin gegumuk maririgan. Ditu buin I Cupak matakon teken adine, “Nyen ane ngae gunung gunungan dini adi?” sambilange maklemir I Grantang nyaurin petakon beline. “Ene tusing ja gunung-gunungan beli, ene mula tuah taine I Benaru beli. I Cupak makraik baan takutne. “Aduh mati jani beli adi, yan mone geden taine, lamun apa ja gedene I Benaru, adi?. Jalan suba mulih adi. I Grantang nguncangang majalan ngungsi Guane I Benaru. I Cupak bejag-bejug nutug I Grantang. </br></br>Kacaritayang sane mangkin I Cupak ajaka I Grantang suba teked di sisin goane I Benaru. Umah I Benaru ditengah goane. I Cupak laut ngomong ” Adi …. kola tusing bani tuun adi, adi dogen suba masiat ngelawan I Benaru. Kola ngantiang dini. Kewala ngidih olas kola teken adi, tegul kola dini adi! ” Bincuh I Grantang ngalih tali anggona negul I Cupak. Disubane suud I Grantang negul beline, I Grantang laut matinget teken beline, “Ene tingalin tumbake buin ajahan beli, yan bah kangin tumbake ento pinaka cirin tiange menang di pasiatan. Sakewala yan bah kelod tumbake, ento pinaka cihna tiang kalah. “Suud matinget, teken beline, I Grantang laut tuun ka goane.</br></br> Teked di tengah goane dapetange I Benaru nagih melagandang Raden Dewi. I Benaru matolihang tur matbat I Grantang. ” “Eh iba manusa cenik, wanen iba teka mai, Yan iba mabudi idup matulak iba mulih ! ” Disubane keto ada munyine I Benaru, laut I Grantang masaut wiring, “Apa..apa..orahang iba Benaru? Kai teka mai mula nyadia lakar ngalahan iba, tur kai lakar mendak Raden Dewi putran Ida Sang Prabhu. Kai lakar ngiring Ida ka Puri. ” I Benaru lantas ngelur brangti laut ngamuk. Ditu I Grantang mayuda ngajak I Benaru. Sangkaning kepradnyanan I Grantang mayuda, dadosne I Grantang polih galah nebek basangne I Benaru nganti betel antuk keris pajenengan purine. I Benaru ngelur kesakitan basangne embud mebrarakan. Kacrita ane jani, I Cupak baduuran ningeh I Benaru ngelur.</br></br> I Cupak pesu enceh, tur tategulane telah tastas. Ditu lantas I Cupak inget teken patingetne I Grantang. Ningalin lantas tumbake ento suba bah kangin. Mara I Cupak masrieng kenehne liang. I Cupak laut ngomong, ” Adi…adi Grantang antos kola Adi. Yan kola tusing maan metanding ngajak I Benaru jengah kola, Adi. ” I Grantang laut ngomong uli tengah goane teken I Cupak. “Beli tegarang entungan tali bune ka goane! “Disubane ada raos adine buka keto laut I Cupak ngentungan taline ento. </br></br>Ditu lantas I Grantang ngelanting ditaline apan ngidang menek. I Grantang sambilange ngamban Raden Dewi. Disubane I Grantang lan Raden Dewi nengok uli ungas goane, gegeson pesan I Cupak nyaup Raden Dewi tur sahasa megat tali ane glantingine baan I Grantang. Duaning tali bune kapegatang, ditu lantas I Grantang ulung ngeluluk ditengah goane. Semaliha Ida Raden Dewi kasirepang olih I Cupak di batan kayune satonden megat tali bune ento. Kacaritayang sane mangkin, I Cupak ngiring Ida Raden Dewi nuju Puri Agung. Tan kacaritayang kawentenang Ida kairing baan I Cupak ring margi, kancit sampun rauh Ida ring Puri. Ida Sang Prabhu ledang kayune tan siti, digelis raris nyaup Raden Dewi.</br></br> Ida Sang Prabhu raris matemuang Ida Raden Dewi teken I Cupak sawireh I Benaru suba mati. I Cupak matur ring Ida Sang Prabhu, I Grantang sampun padem, kapademang oleh I Benaru. I Cupak mangkin kaadegang Agung ring Puri. Kacaritayang sane mangkin I Cupak sampun madeg Agung ring Puri. Makejang panjake keweh, duaning sasukat risapa madeg I Cupak sadina-dina panjaka makarya guling. Sane mangkin iring menengang abosbos cerita sapamadeg I Cupak, iring sane mangkin caritayang kawentenang I Grantang ring tengah goane. I Grantang grapa-grepe bangun nyelsel padewekan. “Raturatu Bhatara nguda kene lacur titiange manumadi?” Kasuen-suen dados metu rincikan naya upanaya I Grantang bakal nganggon tulang I Benarune menek. I Grantang ngragas tur makekeh pesan menek. </br></br>Sakewanten sangkanin sih Ida SangHyang Parama Kawi I Grantang nyidayang ngamenekang. I Grantang jadi suba neked di baduuran. I Grantang lantas nugtugang pejalane nuju je puri. Gelisang carita I Grantang suba neked di puri. Ditu lantas I Grantang ngomong teken panyeroan I Cupake, “Jero tulung titiang, titiang jagi tangkil matur ring Ida Sang Prabhu. “Malaib panyroane ka puri nguningayang unduke punika teken Raden Cupak. I Cupak inget teken adine ane enu digoane. Ditu lantas I Cupak ngelur nunden panjake ngejuk tur ngulung aji tikeh tur ngentungang ka pasihe.</br></br> Kacarita buin manine Pan Bekung memencar di pasihe ento. Uling semengan nganti linsir sanje memencar tusing maan be naang aukud. Ngentungan pencar tanggun duri, pencare marase baat, mare penekanga bakatange tikeh. Buin Pan Bekung mulang pencar buin bakatange tikehe ane busan. Gedeg basang Pan Bekunge, laut tikehe abane menek tur kagagah. Makesiab Pan Bekung ningalin jadma berag pesan. Pan Bekung enggalang ngajak anake ento kepondokne. </br></br>Teked dipondokne pretenina teken Men Bekung. Sewai-wai gaenange bubuh, uligange boreh. Dadosne sayan wai sayan misi awakne I Grantang. Dadi kendel Pan Bekung ajak Men Bekung ia maan unduk panak truna tur bangus. Di subane I Grantang seger ditu lantas I Grantang ngae tetaneman. Megenepan pesan bungane tanema. Disubane bungane pada kembang, I Grantang ngalap bungane ento tur adepa teken Men Bekung ka peken. Sadinadina saja geginane I Grantang metik bunga lan Men Bekung ngadep. Kacarita ane jani ada wong jero uli puri Kediri lakar meli bunga. Makejang bungane Men Bekung belina baan wong jerone ento. </br></br>Disubane suud mablanja lantas wong jerone ento ka puri ngaturang bunga. Bungane ane kaaturang katerima olih Ida Raden Dewi. Mara kearasan oleh Raden Dewi dadi merawat rawat anak bagus dibungane. Eling lantas Ida teken I Grantang anak bagus ane ngamatiang I Benaru. Ida Raden Dewi raris metaken teken wong jerone. “Eh Bibi bibi Sari dija nyai meli bungane ene?”buin mani ka pasar apang kacunduk teken dagang bungane ene.” Manine kairing Ida Raden Dewi lunga, matumbasan ka pasar.Gelisang carita raris kapanggih Men Bekung nyuun kranjang misi bunga mewarna warni. Raden Dewi raris nampekin. </br></br>Kagiat Raden Dewi nyingak bungkung mas masoca mirah ane anggone teken Men Bekung. Bungkunge ento wantah druwen Ida Sang Prabhu lingsir, ane kapicayang teken I Grantang. Ngaksi kawentenane punika, raris Raden Dewi ngandika teken Men Bekung. “Uduh Meme, titiang matakon, dija umah memene?’ Ajak gelah melali kema ka umah Memene apang gelah nawang. ” </br></br>Gelisang carita Ida Raden Dewi sampun neked di pondok Men Bekung. Pan Bekung kemeg-megan sinambi ngandap kasor saha nyambang sapangrauh Ida Raden Dewi. Ningeh Bapane makalukang tur repot laut I Grantang nyagjag. Ditu lantas I Grantang matemu teken Raden Dewi. Rikanjekan punika Ida Raden Dewi nyagjag tur mlekur I Grantang sinambi nangis masasambatan, “Aduh Beli ngud las beli ngutiang tiang. Ngudiang beli tusing ka puri tangkil ring Ida Sang Prabhu.” Sasampune wenten ketel wacanan Ida Raden Dewi raris I Grantang nyawis tur matur dabdab alon, ngaturan parindikan pajalan sane sampun lintang. </br></br>Kacaritanyang mangkin I Grantang sareng Ida Raden Dewi suba neked di puri. Sang Prabhu maweweh meweh ledang kayun Idane nyingak putrane anut masanding ajaka I Grantang. Kacaritayang mangkin I Cupak katundung uli puri. I Grantang mangkin kaadegang agung ring puri. Sasukat I Grantang madeg agung, jagate gemuh kerta raharja. Panjake sami pada girang pakedek pakenyung duaning suud ngayahin raja buduh.akenyung duaning suud ngayahin raja buduh.)
  • I Kecut  + (Ada katututan satua I Kecut. Ia sugih tur Ada katututan satua I Kecut. Ia sugih tur liu ngelah uma. Sedek dina anu ia matekap di umane, saget ada anak tua madan dadong Greget makaukan. “Kecut, Kecut,” keto munyine. </br>“Cang.”</br>“Dija ada dagdag candung, Kecut?”</br>“Peh, eda ja mai dadong, sampin icange rengas!”</br>“Ah, dija ada dagdag, Kecut?”</br>Beh suba tuara baanga masi kauk-kauk, Kecut, Kecut. Gablet, ketoanga aji pecut teken I Kecut, sing keto. Jeg ngaseksek ia mati. </br>“Beh Dewa Ratu, ne dadi mati i dadong. Bas melide suba orahang sampi rengas, masi kauk-kauk nakonang dagdag candung.”</br>Timpal-timpalne ane nuju magae ditu lantas nyagjag tur ngomong. </br>“Pih, ne dadi mati i dadong, kenkenang sih” </br>“Ne bakat pecutin jeg mati i dadong.”</br>“Bah, cai ngmatiang i dadong Geget.”</br>“Kenken jani ban madaya apang tusing salahanga?”</br>“Tegarang balinin, nyen nawang ia enu idup!”</br>“Dadong, Dadong,” kauk-kaukina teken I Kecut.</br>“Pecute nenenan ngranaang I Dadong mati. Lakar lusin malu sampine.”</br>Suud ia nglusin sampi lantas paekina Dadong Geget.</br>“Madak idup I Dadong, lakar masesangi ngupahang jogged.”</br>I Dadong enu mati.</br>“Dadong, idup nah Dong, lamun idup, icang masesangi ngatonin mawayang.”</br>I Dadong enu mati.</br>“Beh Dewa Ratu kadi rasa umane ento adep cai asikut, sing sedeng anggon nelahin maimbuh salah. Gietang sih masesangi!” keto munyin timpalne.</br>“Nah madak ja I dadong idup, icang masesangi ngandong. Lakar gaenang banten.”</br>I Dadong enu mati. </br>“Peh tileh mati. Dadong, Dadong Geget, idup Dadong nah. Yan Dadong idup, icang masesangi nganggon kurenan,” keto munyinne.</br>“Beh sajan, sajan idup.”</br>“Nah lamun sing anggon kurenan, Dadong buin mati.”</br>“Nah Dong, icang morahan malu teken meme bapa wireh icang lakar makurenan. Kenken patute anake nyuang kurenan kadung icang saud.”</br>“Nah jalan!”</br>Ipun ajak dadua majalan marerod mulih sig reramane I Ketut. </br>“Kecut, ngudiang cai mulih ajak anak tua ngodngod?”</br>“Aduh meme, icang saud munyi. I Dadong nakonang dagdag candung. Suba tujuhin enu masih kauk-kauk. Gedeg basange jeg bakat lambet aji pecut kanti ia mati ngaseksek. Suba sangiang upahang jogged apang idup, masi enu mati. Sangiang otonin telu bulanin, masi enu mati. Mara sangiang anggon kurenan, idup lantasan.”</br>“Aduh yen keto unduke, mekad cai uling jumah dini. Meme sing suka ngelah mantu tua ngodngod. Mangsit bone!”</br>“Peh kenkenang icang men jani, Dong? Memen icange tusing nampi.”</br>“Yen keto, Dadong mati jani.”</br>“Da mati dong, yan mati salah icang.”</br>“Men icang tulake teken memen caine.”</br>I Kecut jengis ningehang munyin I Dadong. </br>“Nah Kecut, mai ja malu!” keto bapane ngelurin.</br>Bapane ngemaang winaya. I Kecut ajaka ngalih tiing tur nunden I Dadong nyuwun tiinge totonan. Lamun sing nyidang ia nyuwun tiing dasa katih, buwung makurenan. Lamun nyidang nyuwun, payu makurenan.</br>“Dong, tundena ngalih tiing teken bapan icange anggon reramon. Nyidang ya dadong nyuwun tiing.”</br>“Lan, mai ngalih tiing!” keto pasautne I Dadong.</br>Lantas I Kecut ajak I Dadong ngalih tiing petung. Adasa lingseh tiinge lantas pesela kayang muncukne.</br>“Icang tusing bisa masuunan, nyidang Dadong nyuwun tiinge ene?”</br>“Nyidang, ngudiang sing. Otin jep!” keto sautne I Dadong.</br>Lantas otina, I Kecut majalan matalang. Pajalane mekad tukad ngalih umahne, nanging I Dadong nyidang masuunan teked ditu. </br>“Pih dadong apa ya ne. Iraga akatih tusing nyidang ngaba tiing petunge ene. Ia jeg nyidang nyuwun.” </br>Jelek semenu I Kecut mulihang sawireh Dadong Geget nyidng nugtug yadiastun nyuwun tiing petung dasa lingseh.</br>“Pa, kenkenang abete jani?”</br>“Nah da sebet, jani tunden ia mabersih di semere. Ditu lantas tuludang ka semere dalem. Jeg pasti ia mati tur cai buwung makurenan.”</br>Disubane sanja, Dadong Geget maekin I Kecut.</br>“Cut, nguda sing ajak medem awake?”</br>“Ah, kene dong. Jani matelah-telah malu nganggon yeh semer.”</br>“Oh keto, lan!”</br>Semere ada nyang limolas depa daleme. </br>“Dini suba ngalih yeh semer. Ne tali. Yen dadong suba suud mambuh nganggon yeh semer, mara dadi pules ajak icang.”</br>“Nah.”</br>I Dadong majalan ka sisin semere tur ngulungang timba. I Kecut ngoyong durine. Ya nganteg timbane beten, jeg julukanga anake tua totonan. I Dadong mageblug di semere. I Kecut suba ngaden dadonge mati.</br>“Pa, I Dadong suba ulung ka semere dalem.”</br>Mara nyambatang keto, jeg prajani meme bapane glalang gliling nyakitang basang. Sakitne sing kodag-kodag ane ngranayang reramane ngeling naenang sakit. I Kecut bungeng nepukin unduke ento. </br>“Nak kenken reraman caine glalang gliling ngeling?”</br>I Kecut makesiab nepukin Dadong Geget subaa ada di sampingne. </br>“Kecut, dadi julukang dadong ka semere?”</br>“Yen sing julukang, dadong tusing bersih,” keto pasautne I Kecut.</br>“Kenken jani, payu anggon dadong kurenan?”</br>“Icang sing juari makurenan ajak dadong, sawireh yusae tusing masaih.”</br>“Sing juari?”</br>“Aa dong. Icang sing juari.”</br>“Nah lamun sing juari makurenan ajak dadong, jani kapastu. Saturunan I Kecut magae di carike pang sing mupu. Apang cai pedas, Dadong ene Bhatari Sri.”</br>Suud ngomong keto, I Dadong masalin rupa dadi anak jegeg listuayu. </br>I Kecut mapangenan. Kanti berag urag arig mapangenan sing nyidang makurenan. Nah keto ila-ila magae ka carik patikacuh.Nah keto ila-ila magae ka carik patikacuh.)
  • Ni Daha Tua  + (Ada kone tuturan satua Ni Daha Tua. KacritAda kone tuturan satua Ni Daha Tua.</br>Kacrita di desa anu ada kone anak luh daha tua, madan Ni Daha Tua. Ia suba tua tur padidiana, tusing ngelah nyama braya, nongosin pondok cenik tuah abungkul. Gegaene sai-sai ngalih saang ka alase. Palimunan ia majalan ngalih saang, suba sanja gati mara ia kone teka. Buin manine mara kone ia ngadep saang. Dadi ngapuan kone ia ngadep saang. Yadiapin keto, sawireh ia medaar padidian, masi sedeng kone dare pegaene, di kenkena bisa masisa abedik. Ni Daha Tua ngelah kone pisaga, mapungkusan Pan Rendah. Sawireh ia liu gati ngelah pianak luh muani, Pan Rendah gegaenne masi sai-sai ngalih saang bareng teken Ni Daha Tua. Sawireh ia nak muani tur bajangan teken Ni Daha Tua, dadi liunan dogen ia nyidayang negen saang mulih, tur sai-sai ia nyidayang ngadep saangne ka peken. Yadiapin keto, sawireh ia madaar ajaka liu, dadi pepesan masi kuangan dare pegaene. Ni Daha Tua teka tan mari iri kenehne teken Pan Rendah, sawireh ia nyidayang liunan negen saang, tur saisai ngadep saang ka peken.</br>Kacrita nuju peteng, Ni Daha Tua teke uli ngalih saang, negak kone ia di ampikne sambilanga ngrengkeng, “Dong ajaan ja Widine, mabaat-baatan gati mapaica. Pan Rendah sai-sai nyidaang ngadep saang, tur liunan dogen ia maas pipis pamelin saang, i dewek ngpuan tur bedikan maan pipis. Yen i dewek dadi nak muani bajang, kenken ya demene.” Mare ia suud ngrengkeng keto, lantas teka anak luh, kene abetne teken Ni Daha Tua, “Nyai Daha Tua, eda nyai ngrengkeng, ngorahang Widine mabaat-baatan mapaica, anak mula asah antuk Ida. Yen nyai makeneh dadi nak muani bajang, maisi pinunas nyaine,” keto kone raos anake odah ento, lantas ilang. Ni Daha Tua prajani kone dadi anak muani bajang, lantas kendel gati kone ia. Dening ia suba dadi anak muani tur kereng, dadi liu-liu ia nyidaang negen saang, tur sai-sai ia ngadep saang ka peken, kanti suba liu ia ngelah pipis, lantas ia nyuang anak luh. </br>Makelo-kelo ia makurenan, liu kone ia ngelah pianak luh muani, kanti suba keweh ia ngalih pangupajiwa, reh kuangan dogen pipis pamelir saange daara ajaka makejang. </br>Sedek ia ngadep saang ka peken, suba payu saangne, lantas ia ngindeng. Ditu ia bengong ngajinang saudagare ngadep sarwa ane melah-melah. Tumbuh kone kenehne iri, lantas ia ngenggalang mulih. Teked jumah, buin kone ia ngrengkeng. “Beh, Widine mabaat-baatan gati mapaica. Saudagare aji luh madagang, liu-liu maan pipis. I dewek kanti bulbul baonge negen saang. Yen i dewek icena dadi saudagar, kenken ya demene.” Keto kone ia ngrengkeng. Buin kone teka anake odah i pidan, lantas ngomong, “I pidan nyai suba tuturin, sing bang ngrengkeng, gorahang Widine mabaat-baatan mapaica, jani masi buin nyai ngrengkeng keto. Nah yen cai makeneh dadi saudagar, maisi pinunas caine.” Keto kone raos anake odah ento, lantas buin ilang.</br>Gelisang satua, suba makelo ia dadi saudagar, kanti suba sugih kone ia, tusing kuangan apan-apan. Sedek ia madagang, rauh kone Pepatih Agunge di gumine ento, iringang mamas lakar mapas tangkil ka puri. Mara ajinanga teken i saudagar, buin kone tumbuh iri atinne, tur buin ia ngrengkeng, “Beh kuangan dogen pinunase. Yen buat i dewek jani suba madan sugih gati, nanging tusing ngisi panjak. Yen jani icena dadi Pepatih Agung, kenken ya demene, pipis liu, ngelah panjak masi liu.” Mara suud ia ngrengkeng keto, buin kone teka anake odah i pidan. “Nah, saudagar, maisi pinunas caine keto.” Suud ngeraos keto lantas anake odah ento buin ilang. Ditu lantas i saudagar prajani kadauhan ka puri, kajenengang Pepatih Agung, kapraksain panjak liu. Suba ia dadi Pepatih Agung, masi kuangan dogen legan kenehne, sawireh enu ada maduurin. Ditu lantas ia buin mapinunas apang dadi Agung teken Ida Sanghiang Widi, tur buin maisi pinunasne. Ida Anake Agung prajani kone sungkan, nglantas Ida seda. Lantas ia kone jani ngentosin nyeneng Agung. Di subanne nyeneng Agung, masi tan lad pakayunane iri, sawireh sing ja Ida dogen nyeneng Agung di gumine. Eni Masi ada Angung lenan, lantas Ida mapinunas ring Ida Sanghiang Widi, “Inggih Ratu Sanghiang Widi, mungpung palungguh Betara sueca ring titiang, mangda malih palungguh Betara nglinggihin pinunas titiange. Mungguing pinunas titiange mangkin mangda ngidayang titian ngaonang para ratune sami, mangda titian newek ngodagang jagate sami saduur tanah sabeten langit. Maliha Ratu Sanghiang Widi mangda sampun nguasayang jagate ring madia pada, kanggoang suargane kewantenan dreweang!” keto kone pinunas Ida Anake Agung ring Ida Sanghiang Widi. </br>Ditu lantas Anake Agung prejani nedunang kaulanidane sami saha sikep, lakar ngebug para ratune makejang. Suba kone pepek kaulane pada teka, lantas Ida memargi magegebug, sadesa-desa kapangandikayang kaulane majejarah. </br>Tan critanan gelising satua, liu kone suba para ratune kaonang Ida, enu kone abesik konden sida antuk Ida ngalahang. Nuju peteng sube mareren siate, sedek Ida Anake Agung merem di pondok, durung Ida sirep lantas buin teka anake odah i pidan tur ngraos, “Ih cai Anak Agung loba, buat pinunas caine teken Ida Sanghiang Widi liunan suba kalinggihan. Kewala apang pinunas caine apang padidian ngodagang gumine sabeten langit saduur tanah, ento sing lakar kalinggihang, reh bes sanget ngulurin keneh loba, jela iri ati.” Keto kone raos anake odah ento lantas ilang.</br>Sapaninggal anake odah ento, lantas ujan kone bales pesan maduluran kilap, lantas puun kone pondok Ida Anake sander kilap, kayang Ida Anake Agung Seda. Keto katuturan satua anake makeneh loba tur iri ati. -translation'19 unudneh loba tur iri ati. -translation'19 unud)
  • Ciri Anak Sugih  + (Ada limang soroh brana ane dadi ciri kasugAda limang soroh brana ane dadi ciri kasugihan cara Baline</br></br></br>1. Wisma (umah). I raga patutne ngelah umah apang ada anggon masayuban. Yadiastun umahe cenik utawi ngontrak, ane penting ia satata kedas, sehat tur adung. Umah pinaka tongos i raga saling pracaya, saling asah, asih, tur asuh.</br></br></br>2. Somah. Anak muani utawi luh ane tusing ngelah somah, kadirasa tusing jangkep idupne. Somahe dadi timpal idup, tongos saling masadu, tongos maadungan unduk makejang pikobet idupe.</br></br></br>3. Turangga. Turangga ento jaran. Dugas i pidan anak ane sugih biasane ngelah jaran. Jani, anake suba makejang ngelah montor utawi mobil. Lenan teken ento, turangga mateges kaweruhan, gunakaya, kabisan (skill), tur susila (etika, moral). Ento satmaka jaran luih ane dadi tegakin kema-mai.</br></br></br>4. Kukila, utawi kedis. Anake sugih biasane ngelah ubuh-ubuhan kedis luire titiran, manuk utawi keker. Kedis ento mateges kaluihan dewek. Yen i raga ngelah lima-batis jangkep, paningalan tur kuping ane sehat, buin keneh ane rahayu, ento suba madan sugih.</br></br></br>5. Curiga mateges keris. Anake sugih pasti ngelah keris jumahne. Keris ento pinaka lambang i raga satata sayaga apang patpat kasugihan i ragane tusing ilang. Yen ngelah pipis, melahang nganggo. Yen ngelah somah, tusing dadi nglewa kema-mai.ngelah somah, tusing dadi nglewa kema-mai.)
  • Nuutin Legan Keneh Pedidi  + (Ada liu soroh gegaen ane bisa jemaka tekenAda liu soroh gegaen ane bisa jemaka teken manusa digumine. Ento, yen tusing disisi manyama ngajak alam tusing lenan tuah matongos ditengah gedunge. Cara janine, liunan manusane ngelah keneh gede nanging tusing ka milunin baan pengrasan. Utamane manusa ane ngelah kedudukan penting ring wewidangan. Petinggi-petinggi dueg pesan ngenjer-ngenjerin kramane ane dibetenan kene keto, ngorahang ngae kene apang wewidangan tanah palekadanne sayan luwung ngemasin maju. Keto ja suba abetne mamunyi dimalu, nanging di ngeduriangne jeg ngae kramane nyangkan tusing ngelah kepatutan di desane kedidi. Nanem beton dini ditu tusing makelo baanga angob kramane ngasanin, tatag tutug sisane rasa sebet mapangenan jalanina.ug sisane rasa sebet mapangenan jalanina.)
  • Soroh Upacara Ngaben  + (Ada makudang-kudang soroh Upacara Ngabén dAda makudang-kudang soroh Upacara Ngabén di Bali krana nganutin lontar-lontar, sastra Agama, lan padrestan di soang-soang desa, kala, muah patra. Lenan ento masih ada pengaruh uli Hindu ane teka ka Bali sekat jaman Mpu Kuturan kanti Dang Hyang Nirartha, ane ngeranaang ada makudang-kudang tafsiran.</br>Manutin bangke/layonne</br>1. Sawa Wedana, soroh ngabén ané kalaksanaang baan morbor bangké/layon matah. Bangké/layoné ento tusing misi matanem utawi makingsanang, kéwala prajanian kaupacarain ngabén. Ngabén di Krematorium cara janiné nyidang masuk di sorohé ené.</br>2. Asti Wédana, soroh ngabén ané bangké/layon mara tuah katanem/kakingsanang di pertiwi. Lantas ento ebéta teken kulawargané, laut abénanga. Kewala ada masih tusing mabét tuah nganggon pinget (simbolis).</br>3. Swasta, soroh ngabén ané ngupacarain pinget sawa krana bangké/layon anaké ento tusing tepukina utawi ilang.</br></br>Manutin apa ane kaborbor</br>1. Sawa Preteka, ngaben ane morbor bangke/layon matah</br>2. Sawa Wedana, ngabe ane morbor bangke/layon ane simalunane tuah makingsan di pertiwi kewala pangawakane enu.</br>3. Asti Wedana ngaben ane morbor tulang-tulang. tulang-tulange ena kabakatang di setra tongos ngingsanang bangke/layon anake mati.</br>4. Swasta, soroh ngabén ané ngupacarain pinget sawa krana bangké/layon anaké ento tusing tepukina utawi ilang.</br></br>Manutin tingkatan yadnya</br>1.Utama kakepah dadi telu (utamaning utama, madyaning utama, kanistaning utama)</br>2.Madia kakepah dadi telu (utamaning madya, madyaning madya, dan kanistaning madya)</br>3.Nista kakepah dadi telu (utamaning kanista, madyaning kanista, dan kanistaning kanista)adyaning kanista, dan kanistaning kanista))
  • Literature Bahasa bali yang belum tetap  + (Ada ne bulan basa bali ajak pergup 80 tahuAda ne bulan basa bali ajak pergup 80 tahun 2018. Nu masih konyang tonden ngebiasang mabasa bali uli jumah ne padahal keluargane nak bali asli. Nah saran tiang ratakan konyang pengajaran basa bali di setiap sekolah nyak sekolah ane cenik ken gede tegasin masih pengajaran ne. Tiang saranin masih gaen buku kamus besar basa bali ane misi liu jenis jenis basa bali alus aso atau asi teken arti basa indonesia ne. Sekian saran ring tiang, tiang ucapkan suksma, Om Santih, Santih, Santih Omapkan suksma, Om Santih, Santih, Santih Om)
  • Godogan lan Arta Brana  + (Ada sawatara uling awuku Bapan Godogan gelAda sawatara uling awuku Bapan Godogan gelem. Ia nguwon, pules di pundukan carike. Pianakne, I Kendul ane anteng nongosin, ngemang mamahan, ngurut, lan ngaenang boreh. I Kendil, pianakne paling cerik tusing taen rungu tekening bapane gelem. Ia pepes pesan magedi, malali tur mapalianan ajak timpal-timpalne. </br>Dugas dina anu, matan aine panes nyentak, Bapan Godogan ngelurin pianak-pianakne. “Cening,” keto munyin Pan Godogan, angkihanne ngangseg. “Bapa sayang teken cening. Kewala bapa ngrasayang tusing nugtugang tuwuh. Bapa lakar ngalahin cening. Pangidih bapa kapining cening ajak dadua apang setata asah asih asuh manyama. Bapa tusing mekelin cening warisan. Bapa tuah ngelah arta brana ane kasimpen di tengah guoke. Dum apang paturu patuh!” suwud ngomong keto, Pan Godogan ngemasin mati. </br>I Kendul kalintang sebet. Ia mautsaha nanggehang yeh matane. Ia nyesel kerana marasa tuna bhakti tekening rerama. Ia marasa mautang budi tekening bapane. Nanging, I Kendil biasa dogen. Di kenehne, marawat-rawat kasugihan reramane.</br>Liwat bulan pitung dina, I Kendul lan I Kendil ngrembug. </br>“Lan alih arta brana ane sambatanga teken i bapa!” keto I Kendil ngajakin beline. “Arta branane ento pasti kasimpen di tengah guok sisin tukade mapan i bapa sawai kema,” keto I Kendil ngomong.</br>“Sing, I Kendul nungkasin. “I bapa tusing nyimpen kasugihan di tongose aluh. Arta branane ento pasti kasimpen di tongose sengkil, di bongkol gununge.”</br>I Kendil lan I Kendul maiegan. Makejang ngukuhang kenehne. Ipun ngancan mamanes, saling tungkasin. Makadua ngedengang uwat baong lan ngembungang basangne. “Kwek… kwek… kwek!” Ipun saling jagurin, saling tuludin, lan saling mantigang. “Kwek…. Kwek….. kwek….!”</br>Sangkaning leleh, ipun mareren maiegan. I Kendul ngomong tekening adine. “Yen terus maruket, apa kal bakat? Lan jani matoh-tohan. Nyen ja malunan nepukin kasugihane ento, man ategen, ane kalah man asuwun.”</br>Sing seken, apake I Kendil cumpu tekening toh-tohanne ento. Ia ngenggalang makecos nuju tukad, ngalih-ngalihin arta brana. Ningalin adine makaad, I Kendul masih ngenggalang luas ka gunung. Pajalanne joh, nanggehang bedak layah, tur kenyel. Ia mareren, negtegang bayune. Buin kejepne, buin makecos. Jani suba teked di guok ane mengkeb. Ia precaya ditu tongos kasugihan bapane. Ia ngenggelang macelep ka tengah guoke. Ia tangkejut nepukin emas, selaka, lan mirah madugdug. </br>Sangkaning rasa bagia, I Kendul ngenggalang ngalih adine ane luas ka tukade. Ia dot I Kendil apang nepukin kasugihan warisan bapane tur ngedum nganutin toh-tohanne. Teked di tukade, ia ngelurin adinne. “Kendil…. Kendil….!” Tusing ada ane nyautin. Ri kala nepukin guok, ia lantas macelep ke tengah guoke sambilanga nyambat adan adine. “Kendil….!”</br>Guoke srebi pesan. Punyan kayune ngilidin. Tusing ngenah uli sisi. Adeng-adeng I Kendil macelep. Duh! Ia tangkejut tur jejeh. Tinglis tingalina lelipi gede ngamah godogan. Godoganne ento tusing ada len I Kendil, adinne.anne ento tusing ada len I Kendil, adinne.)
  • I Lutung Teken I Kakua  + (Ada tuturan satua I Lutung teken I Kekua. Ada tuturan satua I Lutung teken I Kekua. I Lutung sedek masayuban di beten kayune, saget dingeha I Kekua nyesel iba, kene munyine, " Beh, kene lacure, masan ujan-ujan keweh pesan ngalih amah, yen makelo kene, sing buungan deweke lakar mati". Mara ningeh munyi keto I Lutung maekin tongose ento. Saget tepukina I Kekua berag akig, sajan mirib tuna amah.</br></br>Lantas I Lutung ngomong nimbal, "Ih Kekua, suud monto maselselan. Ne awake nepukin tongos melah diru dauh tukad cengcenge ada pondok, ento pondok I Kaki Perodong. Disisin abiane bek ada punyan biu. Abulan ane suba liwat awake maan liwat ditu. Buine liu wayah-wayah, mirib jani suba pada nasak". </br>Beh, prejani ilang sedukne I Kekua, mara ningeh orta keto. Demen kenehne lakar ngamah biu nasak, laut ia masaut enggal, " Aguh Sang Lutung, yen keto apa kaden melahne, nanging kenken kema, sawireh pondoke ento joh, tukad cengcenge linggah, buina keweh pesan ngliwat". </br>Mara keto munyine I Kekua, lantas ILutung masaut, " Beh, belog iba Kekua! Cai kaden dueg nglangi, yen tuah cai satinut, jalan kema sibarengan. Gandong awake ngliwatin tukad, suba neked ditu, awake menek punyan biu, cai ngantosang beten di bongkolne. Yen maan biu tetelu, cai abesik awake dadua".</br></br>Gelisang satua enggal, majalan kone ajaka dadua ngliwatin tukad cengcenge, I Lutung magandong ditundun I Kekuane. Ngesir pejalane I Kekua nut yeh, wireh ia dueg nglangi. I Lutung sambilanga kejengat-kejengit negak ditundun I Kekuane. Enggal kone nganteg disisin tukade, lantas bareng majalan, tur saget ngenah ada pondok. Pondoke ento gelah I Kaki Perodong ditu lantas I Lutung tolah-tolih ngiwasang I Kaki Perodong.</br></br>Kekaden I Lutung pondoke suung, ngenggalang ia menek punyan biu ane sedeng mabuah nasak. I Kekua ngantosang di bongkol punyan biune.</br></br>Gelisang satua I Lutung ngempok biu masane nasa duang bulih, tur peluta amaha maka dadua. I kekua baanga kulitne dogen. Makelo-kelo I Kekua gedeg sawireh I Lutung tusing satunit teken janji. Jeg ia pragat maan kulit biune dogen. Sedeng iteha I Lutung ngamah biu, lantas teka I Kaki Perodong ngaba tumbak lanying tur ngomong, " Bah, ne I Lutung ngamah biune, jani lakar matiang!". I Kekua mengkeb di beten punyan biune, Kaki Perodong majalan adeng-adeng ngintip I Lutung.</br></br>I Lutung kaliwat demen kenehne ngamah biu nasak, tusing tau teken ketekan baya, iteh ngamah biu nasak di punya. Sedeng iteha I Lutung ngamah biu lantas katumbak baan I Kaki Perodong beneng lambungne. I Lutung maglebug ulung ka tanahe lantas mati. Bangken I Lutung tadtade kapondoke ban I Kaki Perodong.</br></br>Keto suba upah anake demen mamaling tur demen nguluk-nguluk timpal.( mamaling tur demen nguluk-nguluk timpal.()
  • I Semut tekén I Nyawan  + (Ada tuturan satua I Semut teken I Nyawan aAda tuturan satua I Semut teken I Nyawan ane nongos di alase jimbar. Uli cenik ia makadadua saling tulungin, saling asihin, keto masih bareng ngalih amah-amahan mapan pada-pada demen teken ane sarwa manis. Disubane kelih, I Semut patut nulungin kulawargane mupulang amah-amahan anggona bekel ri kala masan dingine teka. I Semut mula buron ane jemet pesan magae tur demen magotong royong. Keto masih I Nyawan, sesaian makeber ngindang nuju sekancan bunga ane nedeng kembang. I Nyawan mula alep, sabilang lakar ngisep sarin bunga, ia satata matari malu teken bungane. Sarin-sarin bunga totonan nyanan dadianga madu baan I Nyawan tur kasimpen di umahne. </br>Kacrita sedek dina anu, gumine nemu masan dingin. I Semut teken timpal-timpalne sedeng iteh ngarag-ngirigang bekel amah-amahan di song umahne. Ane jani umah I Nyawan srayang-sruyung kaampehang angin di tongose tegeh. I Nyawan ngenggalang pesu menahin bongkol umahne ane magantung, apang tusing ulung uli punyane. Makekeh ia menahin umahne, tusing tawang uling dija kaden saget teka angin nglinus ngusak-asik. I Nyawan das-dasan kena angin nglinus, nanging ia maan selah mengkeb di bongkol carang punyane. Yadiastun nyidang makelid, nanging lacur umahne I Nyawan kakeberang baan angine totonan. Sebet pesan kenehne I Nyawan kelangan umah. Suba makelo ia mupulang madu, saka besik matari teken bunga-bungane, nanging jani disubane mapupul jeg ilang tusing ada masisa.</br>Jani I Nyawan marasa seduk kewala ia tusing ngelah apa-apa. Buina ia tusing mampuh ngalih amah ulian suba leleh ngaepin angin baret ituni. Ia negak nyleleg di bongkol punyan gede sambilanga mapineh-pineh ngalih selah apang nyidang ngamah. Ri kala mapangenan, I Nyawan nepukin I Semut mara pesu uli song umahne. Ditu galang kenehne I Nyawan tur mabudi lakar ngidih amah-amahan. Ngegarang bayu I Nyawan ngaukin I Semut sambilanga majalan, “Semut... semut...!” </br>I Semut maekin I Nyawan laut mamunyi, “Enken Nyawan ? Adi jeg lemes buka keto cai ? Anak kuangan apa roh?” cara biasane I Semut ngenyorin I Nyawan.</br>Masaut lantas I Nyawan sambilanga ngetelang yeh paningalan, “Umah.. umah icange ilang kakeberang baan angin baret huhuhu.... Jani icang tusing ngelah umah, tusing masih ngelah amah-amahan. Dot pesan icang ngisep sarin bunga, nanging kampid icange suba tusing mampuh makeber. Jani icang lakar ngidih tulung ajak cai, baang ja icang ngidih amah-amahan nang abedik. Apang payu dogen liwat dinane jani. Buin mani icang buin lakar mautsaha ngalih amah-amahan padidi.”</br>I Semut marasa padalem nepukin timpalne kena bencana buka keto. Nanging rasa pedalemne ngenggalang ilang disubane inget teken jani sedeng masan dingin, ia nyeh tusing pekpekan maan ngamah yen ngemang I Nyawan ngidih. I Semut mentingang kulawargane apang tusing kuangan amah-amahan. “Masan jani keweh pesan ngalih amah. Yen I Nyawan baang ngidih, nyanan cang sing maan apa. Konden buin amah-amahane suba pada-pada mabagi rata apang semut lenan maan.” buka keto kenehne I Semut. Ento mawinan ia masaut buka kene “Ih Nyawan, icang suba kaukina ngajak reraman icange di tengah. Cobakin ditu alih-alihin di bongkol punyan lad umah caine, nyen nawang nu masisa ketelan madu ditu.”</br>I Nyawan kamemegan ningeh munyin saklek I Semut. Ia tusing madaya timpalne tusing ngelah rasa pedalem buka keto. Ngangsehang masih I Nyawan majalan nuju bongkol punyan tongos umahne magantung ipidan. Ditu ia nyelepang sisan ketelan madu. Ento kangguanga malu anggon ngisinin basang seduk. Di tengah rasa sebet, I Nyawan ngeka daya lakar ngemang I Semut paplajahan ulian bikasne ane tusing ngelah pangrasa.</br>Kacrita jani kampid I Nyawan suba dadian, ia lantas makeber ngalih sarin-sarin bunga tur ngae umah di bongkol punyane. Magimeh ia nyelepin saka besik bunga dinane totonan apang enggal nyidang mupulang madu ane liu. Uli kangin ngauhang, uli kaja ngelodang, luas, singgah ka bunga-bunga ane nedeng kembang. Sabilang I Nyawan inget teken munyin I Semut, tangkah I Nyawan engsek. Nyansan inget teken unduke totonan, nyansan jengah tur gresiuh ia mupulang madu. Suba aminggu ia mupulang madu, suba atekor ia ngelah madu di bongkol punyane. “Amone suba kangguang neh. Mani jeg rasaang cai I Semut, tusing ja nyidang buin cai makiba. Rasaang sebetne tusing ada ane nulungin cai dikewehe.”</br>Jani suba teka dinane I Nyawan mancingin kenehne I Semut. Ri kala I Semut teken panyamane sedeng mapupul tur iteh ngorta, I Nyawan ngliwatin I Semut mapi-mapi ngetelang madu di arep I Semut. Suba kanti ping telu I Semut nepukin I Nyawan ngulungang madu ngaenang pesu dayan corah I Semut. “Ih luas acepok dogen suba liu pesan I Nyawan nyidang makatang madu. Dija jani umahne I Nyawan nah?” I Semut mamunyi di kenehne sambilanga nuutin ketelan madu di tanahe. Mara majalan neked di bongkol punyan gede, I Semut kepingon nepukin blungbang ane misi madu nanging tusing ada nyawan ane nyaga madune totonan. Ngenggalang I Semut majalan mulih ka song umahne laut mupulang makejang nyamane paturu semut. “Nguda cai gageson keto macelep ka song umahe ?” ada nyamane ane mamunyi cara keto. I Semut masaut “Nyaman-nyaman icang ajak makejang, mai malu mapupul. Ada ane lakar ortaang abedik.”. Sambrag nyaman-nyamane maekin I Semut. Mamunyi lantas I Semut “Kene meme, bapa, bli, muah mbok... Tuni icang maan nepukin madu liu pesan di bongkol punyan gede. Buina tusing ada nang abesik nyawan ane nongosin madune totonan. Icang ngelah daya, buin mani das lemahe, ajaka bareng-bareng kemu ngalih madu. Ajaka kajang madune totonan ka umahe dini. Apang iraga pekpekan maan ngamah di masan dingin buka kene. Enken asane ? Cocok ?”. Ada lantas nyamane mamunyi “Ah dija ada unduk madu sing tongosina baan nyawane...”. I Semut masaut bangras “Nah yen cai tusing pracaya, ngoyong gen jumah. Ane dot nawang, jalan mani das lemahe tuutin icang.”</br>Buin manine, ngedas lemah I Semut suba nundun panyamane. Saka besik pesu uli song umah mabaris rapi nuju bongkol punyane. Disubane neked di bongkol punyan, makejang semute dangkrak-dingkrik baan liangne nepukin madu liu. I Semut lantas mamunyi “Neh icang suba ngorang dini ada amah-amahan liu. Jani enggalang kajang madune satonden I Nyawan nepukin.”. Makejang tusing nyak saling pabedikin nyemak madu apang enggal ngajang ka song umahe. I Semut muah panyamane pada-pada ngrunyung madu totonan. I Nyawan ane uli tuni suba ngintip di carang punyane kenyem-kenyem nepukin I Semut suba macelep ka pangindrajalane. I Semut ngangsehang ngebekin basangne aji madu, kanti bibihne kembung ngemkem madu. Ulian baas liu basang muah bibihne misi madu, jani batis I Semut leklok tusing nyidang majujuk apa buin majalan baan baatne ngaba awak. Suba mresekang pesan I Semut ngleserang batis nanging ia tusing masih nyidang majujuk. Nyaman-nyamane ngenggalang nulungin I Semut. Nanging lacur, tileh masih ia tusing nyidang majujuk. Buina nyaman-nyamane maserod tur ulung ka blungbang madune laut mati ulian kelem. Tusing ada nang abesik nyamane ane enu idup. I Semut nyansan paling, ia mesuang madu di kemkemane tur mautsaha ngutahang madu di basangne apang enggal magedi uli tongose totonan. Nanging lima batis I Semut suba telah uyak madu. Ento ane ngranaang ia tusing nyidang magedi krana batisne supa pada-pada neket. Limane I Semut masih tusing nyidang nyujuh tongos lenan anggo magisiangan. Nyansan paling I Semut lantas makraikan “Tulungg... tulung... tulung...” sambilanga ngeling.</br>I Nyawan pesu uli tongosne mengkeb tur makeber ngliwatin I Semut ane sedeng nandang lara. I Semut ane nepukin I Nyawan liwat lantas makaukan “Nyawan... Nyawannn.. Tulungi icang, tulung.. tulungg..”. I Semut suba tusing buin nyidang makiba, batis-batisne neket di madune. I Nyawan makeber maekin I Semut tur mamunyi “Aduh adi kakene lacur idup caine I Semut ? Kaden suba pekpekan maan ngamah, adi enu masih sengsara. Telahang suba madun icange makejang. Icang nu nyidang ngalih sarin-sarin bunga ane lenan. Adeng-adeng nelahang madune nah. Icang lakar luas malu...”. Tusing buin ngantiang I Semut masaut, I Nyawan ngenggalang makeber nambung ngalih tongos anyar anggona ngae umah buin. Pamuputne, I Semut mati ditongose manis. </br>Keto suba upah anake momo cara pajalan I Semut. Ia nemu sengkala diliange. I Semut tusing bani makidiang nang abedik teken I Nyawan, nanging ngedotang apang satata liu maan ngidih. Sujatinne yen iraga ngemang anake ngidih, tusing ja ngaenang iraga kuangan. Keto masih anake ngidih, patut nerima tur ngajinin anake ane suba mapunia. Buina yen iraga lakar nulungin anak, tusing dadi milih-milihin kulit. Yadiastun ia tusing manyama teken iraga, patut masih saling tulungin. teken iraga, patut masih saling tulungin.)
  • I Semut tekén I Nyawan  + (Ada tuturan satua I Semut teken I Nyawan aAda tuturan satua I Semut teken I Nyawan ane nongos di alase jimbar. Uli cenik ia makadadua saling tulungin, saling asihin, keto masih bareng ngalih amah-amahan mapan pada-pada demen teken ane sarwa manis. Disubane kelih, I Semut patut nulungin kulawargane mupulang amah-amahan anggona bekel ri kala masan dingine teka. I Semut mula buron ane jemet pesan magae tur demen magotong royong. Keto masih I Nyawan, sesaian makeber ngindang nuju sekancan bunga ane nedeng kembang. I Nyawan mula alep, sabilang lakar ngisep sarin bunga, ia satata matari malu teken bungane. Sarin-sarin bunga totonan nyanan dadianga madu baan I Nyawan tur kasimpen di umahne. </br>Kacrita sedek dina anu, gumine nemu masan dingin. I Semut teken timpal-timpalne sedeng iteh ngarag-ngirigang bekel amah-amahan di song umahne. Ane jani umah I Nyawan srayang-sruyung kaampehang angin di tongose tegeh. I Nyawan ngenggalang pesu menahin bongkol umahne ane magantung, apang tusing ulung uli punyane. Makekeh ia menahin umahne, tusing tawang uling dija kaden saget teka angin nglinus ngusak-asik. I Nyawan das-dasan kena angin nglinus, nanging ia maan selah mengkeb di bongkol carang punyane. Yadiastun nyidang makelid, nanging lacur umahne I Nyawan kakeberang baan angine totonan. Sebet pesan kenehne I Nyawan kelangan umah. Suba makelo ia mupulang madu, saka besik matari teken bunga-bungane, nanging jani disubane mapupul jeg ilang tusing ada masisa.</br>Jani I Nyawan marasa seduk kewala ia tusing ngelah apa-apa. Buina ia tusing mampuh ngalih amah ulian suba leleh ngaepin angin baret ituni. Ia negak nyleleg di bongkol punyan gede sambilanga mapineh-pineh ngalih selah apang nyidang ngamah. Ri kala mapangenan, I Nyawan nepukin I Semut mara pesu uli song umahne. Ditu galang kenehne I Nyawan tur mabudi lakar ngidih amah-amahan. Ngegarang bayu I Nyawan ngaukin I Semut sambilanga majalan, “Semut... semut...!” </br>I Semut maekin I Nyawan laut mamunyi, “Enken Nyawan ? Adi jeg lemes buka keto cai ? Anak kuangan apa roh?” cara biasane I Semut ngenyorin I Nyawan.</br>Masaut lantas I Nyawan sambilanga ngetelang yeh paningalan, “Umah.. umah icange ilang kakeberang baan angin baret huhuhu.... Jani icang tusing ngelah umah, tusing masih ngelah amah-amahan. Dot pesan icang ngisep sarin bunga, nanging kampid icange suba tusing mampuh makeber. Jani icang lakar ngidih tulung ajak cai, baang ja icang ngidih amah-amahan nang abedik. Apang payu dogen liwat dinane jani. Buin mani icang buin lakar mautsaha ngalih amah-amahan padidi.”</br>I Semut marasa padalem nepukin timpalne kena bencana buka keto. Nanging rasa pedalemne ngenggalang ilang disubane inget teken jani sedeng masan dingin, ia nyeh tusing pekpekan maan ngamah yen ngemang I Nyawan ngidih. I Semut mentingang kulawargane apang tusing kuangan amah-amahan. “Masan jani keweh pesan ngalih amah. Yen I Nyawan baang ngidih, nyanan cang sing maan apa. Konden buin amah-amahane suba pada-pada mabagi rata apang semut lenan maan.” buka keto kenehne I Semut. Ento mawinan ia masaut buka kene “Ih Nyawan, icang suba kaukina ngajak reraman icange di tengah. Cobakin ditu alih-alihin di bongkol punyan lad umah caine, nyen nawang nu masisa ketelan madu ditu.”</br>I Nyawan kamemegan ningeh munyin saklek I Semut. Ia tusing madaya timpalne tusing ngelah rasa pedalem buka keto. Ngangsehang masih I Nyawan majalan nuju bongkol punyan tongos umahne magantung ipidan. Ditu ia nyelepang sisan ketelan madu. Ento kangguanga malu anggon ngisinin basang seduk. Di tengah rasa sebet, I Nyawan ngeka daya lakar ngemang I Semut paplajahan ulian bikasne ane tusing ngelah pangrasa.</br>Kacrita jani kampid I Nyawan suba dadian, ia lantas makeber ngalih sarin-sarin bunga tur ngae umah di bongkol punyane. Magimeh ia nyelepin saka besik bunga dinane totonan apang enggal nyidang mupulang madu ane liu. Uli kangin ngauhang, uli kaja ngelodang, luas, singgah ka bunga-bunga ane nedeng kembang. Sabilang I Nyawan inget teken munyin I Semut, tangkah I Nyawan engsek. Nyansan inget teken unduke totonan, nyansan jengah tur gresiuh ia mupulang madu. Suba aminggu ia mupulang madu, suba atekor ia ngelah madu di bongkol punyane. “Amone suba kangguang neh. Mani jeg rasaang cai I Semut, tusing ja nyidang buin cai makiba. Rasaang sebetne tusing ada ane nulungin cai dikewehe.”</br>Jani suba teka dinane I Nyawan mancingin kenehne I Semut. Ri kala I Semut teken panyamane sedeng mapupul tur iteh ngorta, I Nyawan ngliwatin I Semut mapi-mapi ngetelang madu di arep I Semut. Suba kanti ping telu I Semut nepukin I Nyawan ngulungang madu ngaenang pesu dayan corah I Semut. “Ih luas acepok dogen suba liu pesan I Nyawan nyidang makatang madu. Dija jani umahne I Nyawan nah?” I Semut mamunyi di kenehne sambilanga nuutin ketelan madu di tanahe. Mara majalan neked di bongkol punyan gede, I Semut kepingon nepukin blungbang ane misi madu nanging tusing ada nyawan ane nyaga madune totonan. Ngenggalang I Semut majalan mulih ka song umahne laut mupulang makejang nyamane paturu semut. “Nguda cai gageson keto macelep ka song umahe ?” ada nyamane ane mamunyi cara keto. I Semut masaut “Nyaman-nyaman icang ajak makejang, mai malu mapupul. Ada ane lakar ortaang abedik.”. Sambrag nyaman-nyamane maekin I Semut. Mamunyi lantas I Semut “Kene meme, bapa, bli, muah mbok... Tuni icang maan nepukin madu liu pesan di bongkol punyan gede. Buina tusing ada nang abesik nyawan ane nongosin madune totonan. Icang ngelah daya, buin mani das lemahe, ajaka bareng-bareng kemu ngalih madu. Ajaka kajang madune totonan ka umahe dini. Apang iraga pekpekan maan ngamah di masan dingin buka kene. Enken asane ? Cocok ?”. Ada lantas nyamane mamunyi “Ah dija ada unduk madu sing tongosina baan nyawane...”. I Semut masaut bangras “Nah yen cai tusing pracaya, ngoyong gen jumah. Ane dot nawang, jalan mani das lemahe tuutin icang.”</br>Buin manine, ngedas lemah I Semut suba nundun panyamane. Saka besik pesu uli song umah mabaris rapi nuju bongkol punyane. Disubane neked di bongkol punyan, makejang semute dangkrak-dingkrik baan liangne nepukin madu liu. I Semut lantas mamunyi “Neh icang suba ngorang dini ada amah-amahan liu. Jani enggalang kajang madune satonden I Nyawan nepukin.”. Makejang tusing nyak saling pabedikin nyemak madu apang enggal ngajang ka song umahe. I Semut muah panyamane pada-pada ngrunyung madu totonan. I Nyawan ane uli tuni suba ngintip di carang punyane kenyem-kenyem nepukin I Semut suba macelep ka pangindrajalane. I Semut ngangsehang ngebekin basangne aji madu, kanti bibihne kembung ngemkem madu. Ulian baas liu basang muah bibihne misi madu, jani batis I Semut leklok tusing nyidang majujuk apa buin majalan baan baatne ngaba awak. Suba mresekang pesan I Semut ngleserang batis nanging ia tusing masih nyidang majujuk. Nyaman-nyamane ngenggalang nulungin I Semut. Nanging lacur, tileh masih ia tusing nyidang majujuk. Buina nyaman-nyamane maserod tur ulung ka blungbang madune laut mati ulian kelem. Tusing ada nang abesik nyamane ane enu idup. I Semut nyansan paling, ia mesuang madu di kemkemane tur mautsaha ngutahang madu di basangne apang enggal magedi uli tongose totonan. Nanging lima batis I Semut suba telah uyak madu. Ento ane ngranaang ia tusing nyidang magedi krana batisne supa pada-pada neket. Limane I Semut masih tusing nyidang nyujuh tongos lenan anggo magisiangan. Nyansan paling I Semut lantas makraikan “Tulungg... tulung... tulung...” sambilanga ngeling.</br>I Nyawan pesu uli tongosne mengkeb tur makeber ngliwatin I Semut ane sedeng nandang lara. I Semut ane nepukin I Nyawan liwat lantas makaukan “Nyawan... Nyawannn.. Tulungi icang, tulung.. tulungg..”. I Semut suba tusing buin nyidang makiba, batis-batisne neket di madune. I Nyawan makeber maekin I Semut tur mamunyi “Aduh adi kakene lacur idup caine I Semut ? Kaden suba pekpekan maan ngamah, adi enu masih sengsara. Telahang suba madun icange makejang. Icang nu nyidang ngalih sarin-sarin bunga ane lenan. Adeng-adeng nelahang madune nah. Icang lakar luas malu...”. Tusing buin ngantiang I Semut masaut, I Nyawan ngenggalang makeber nambung ngalih tongos anyar anggona ngae umah buin. Pamuputne, I Semut mati ditongose manis. </br>Keto suba upah anake momo cara pajalan I Semut. Ia nemu sengkala diliange. I Semut tusing bani makidihang nang abedik teken I Nyawan, nanging ngedotang apang satata liu maan ngidih. Sujatinne yen iraga ngemang anake ngidih, tusing ja ngaenang iraga kuangan. Keto masih anake ngidih, patut nerima tur ngajinin anake ane suba mapunia. Buina yen iraga lakar nulungin anak, tusing dadi milih-milihin kulit. Yadiastun ia tusing manyama teken iraga, patut masih saling tulungin. teken iraga, patut masih saling tulungin.)
  • I Sugih Teken I Tiwas  + (Ada tuturan satua I Sugih teken I Tiwas. IAda tuturan satua I Sugih teken I Tiwas. I Sugih ia sugih pesan, nanging demit. Tur ia iri ati, jail teken anak lacur. Liu anake tusing demen teken I Sugih.</br></br>I Tiwas buka adane tiwas pesan, nanging melah solahne, tusing taen jail teken timpal. Sai-sai I Tiwas ka alase ngalih saang lakar adepa ka peken.</br></br>Nuju dina anu I Tiwas kumah I Sugihe ngidih api. Ditu ngomong I Sugih, “Ih Tiwas, alihin ja icang kutu! Yan sube telah nyanan upahine baas.” I Tiwas ngalihin kutun I Sugihe, sube tengai mare suud. I Tiwas upahine baas acrongcong. Ia ngencolang mulih, lantas baase ento jakana.</br></br>I Sugih jumahne masiksikan, maan kutu aukud. Ngenggalang ia kumah I Tiwase, laut ngomong kene, “Ih Tiwas, ene icang maan kutu aukud. Jani mai ulihang baas icange I tuni.” Mesaut I Tiwas, “ Yeh, baase I tuni suba jakan tiang.” Masaut I Sugih, “Nah, ento suba aba mai anggon pasilih!”</br></br>Nasine ane sube ngantiang lebeng ento juange. Kayang kuskusane abana baan I Sugih. Nyananne buin teka I Sugih laut ngomong, “Ih Tiwas, I tuni bena nyilih api teken saang. Api teken saang icange ento patut manakan. Jani mai aba panak apine teken saang icange ento!”</br></br>Ditu lantas apin I Tiwase juanga baan I Sugih. Tekaning saangne apesel gede masih juanga, I Tiwas bengong ngenehang lacurne buka keto.</br></br>Maninne I Tiwas tundene nebuk padi baan I Sugih. Lakar upahine baas duang crongcong. I Tiwas nyak nebuk kanti sanja mara pragat. Upahina ia baas, laut encol mulih lakar nyakan. I Sugih jumahne nyeksek baasne, maan latah dadua. Ditu encol ia kumah I Tiwase. Suba teked laut ngomong, “Ih Tiwas, ene baase enu misi latah dadua. Jani ulihang baas icange. Yan suba majakan, ento aba mai!” Suud ia ngomong keto, lantas jakanan I Tiwase juanga. Kayang payukne masih juanga baan I Sugih.</br></br>Sedek dina anu I Tiwas luas ka alase, krasak krosok ngalih saang. Saget teka sang kidang tur ngomong, “Ih Tiwas, apa kaalih ditu?” Masaut I Tiwas tur nasarin pesan, “Tiang ngalih saang teken paku.” “Lakar anggon apa ngalih paku?” Masaut I Tiwas, “Lakar anggon tiang jukut.” “Ih Tiwas, lamun nyai nyak nyeluk jit nirane, ditu ada pabaang nira teken nyai!”</br></br>Ditu lantas seluka jit kidange. Mara kedenga, bek limane misi mas teken selaka. Suud keto sang kidang ilang. I Tiwas kendel pesan lantas mulih. Teked jumah ia luas ka pande. Nunden ngae gelang, bungkung teken kalung. I Tiwas jani sugih liu ngelah mas slake. Mekejang pianakne nganggo bungah, megelang, mabungkung, makalung mas. Lantas ia pesu mablanja.</br></br>Ditu tepukina I Tiwas teken I Sugih. Ia jengis delak-delik ngiwasin pianakne I Tiwas. Maninne I Sugih ka umahne I Tiwas matakon, “Ih Tiwas, dije nyai maan slake liu?” Masaut I Tiwas, “Kene mbok, ibi tiang ka alase ngalih lakar jukut. Saget ada kidang, nunden nyeluk jitney. Lantas seluk tiang, ditu maan mas teken slake.” Mara keto I Sugih ngencolang mulih.</br></br>Maninne I Sugih ngemalunin luas ka alase. I sugih nyaru-nyaru buka anake tiwas. Ditu ia krasak-krosok ngalih saang teken paku. Saget teka sang kidang, tur matakon, “Nyen ento krasak-krosok?” Masaut I Sugih sambilanga maakin sang kidang, “Tiang I Tiwas, uli puang tiang tuara nyakan.” I Sugih klebet-klebet bayune kendel pesan. Mesaut sang kidang, “Ih Tiwas, mai dini seluk jit nirane!” Mara keto lantas seluka jit kidange ento.</br></br>Mara macelep limanne, lantas kijem jit kidange. I Sugih paida abana ka dui-duine. I Sugih ngeling aduh-aduh katulung-tulung. “Nunas ica, nunas ica, lebang tiang! Tiang kapok, tiang kapok!”</br></br>Di pangkunge I Sugih mara lebanga. Ia pepetengan, awakne matatu babak belur. Di subanne inget, ia magaang mulih. Teked jumahne lantas ia gelem makelo. Keto upah anake loba tur iri ati. makelo. Keto upah anake loba tur iri ati.)
  • Rakrek Sakti  + (Ada tuturan satua Sang Prabu di jagat GarbAda tuturan satua Sang Prabu di jagat Garbajana. Ida seneng maboros ka alasé. Sabilang maboros Ida kairing antuk juru boros muah panjak. Ida madué cicing sakti ané maadan I Rakrék Sakti. Buluné belang rakrék, layahné masih rakrék. I Rakrék tusing bisa ngoyong.</br>Kacarita mangkin Sang Prabu sedek maboros di alasé. Makejang buronné jerih tur ngalih tongos mengkeb ané tekis. Yadiapin kéto, I Rakrék Sakti sida nepukin tongos burone mengkeb. ulian nyilapin enjek-enjekan buroné. Juru borosé nutug uli duri, sagét nepukin buroné suba mati. Juru borosé tusing tuyuh, sakéwala liu maan borosan. Panjaké makejang liang, setata maan nunas surudan. Sang prabu lédang pesan tur sayang tekéning I Rakrék Sakti. Ia kapepekin ngamah, setata parek tekén Sang Prabu.</br>Makelo-kelo buroné nemu kéweh. Ento mawinan sarwa buroné sangkep di betén punyan bunuté. Buroné sané gedé-gedé suba pada nyongkok, buroné sané cenik-cenik pada pagrunyung, buroné sané bisa makeber suba pasliwer. Ditu I Lutung matakon.</br>“Iba buron alas ajak makejang, lan lawan I Rakrék sakti! Kénkén ja carané apang ia mati!”</br>Buroné makejang siep. Pamuputné I Méong ané sumanggup. Ia sanggup ngematiang I Rakrék Sakti. Mara kéto, buroné ané lénan uyut. Ada ané ngedésem, ada masih ané matengkém. I Macan bangun magébras, laut sesumbar, “Béh! Cai Méong buron berag ngaku wanén. Nah! Yén saja cai nyidaang ngematiang I Rakrék Sakti, icang lakar ngamah tain cainé duang cocolan!” </br>Buroné ané lénan bengong tekén sesumbarné I Macan.</br>I Lutung kéweh ngitungang buroné, lantas nundén I Méong apang énggal majalan. Disubané neked di puri, I Méong menék témbok, lantas majalan di raab puriné. Ia mentas baduur apang tusing bakat silapina enjek-enjekané tekén I Rakrék Sakti.</br>Kacrita jani suba sandikala, Ida Sang Prabu marayunan. I Méong mengkeb di témboké, benengan duur Ida Sang Prabu malinggih. I Rakrék Sakti nyungéngét betén. Nyongkok di ajeng Sang Prabu ngarepin rayunan. Ditu I Méong kelad-kelid, ngawinang I Rakrék Sakti ngongkong. Sang Prabu ngentungang nasi akepel madukan bé. Sakéwala tusing amaha tekén I Rakrék Sakti. I Méong buin dengak-dengok ané ngranayang I Rakrék Sakti gedeg, laut macakal ngedéngang caling. Sang Prabu buin ngentungang nasi. Nanging tusing amaha tekén I Rakrék Sakti. I Méong ngencotang nengok, nyaru-nyaru nagih ulung. I Rakrék Sakti lantas ngangsehang makecog menék nyogroh I Méong, nanging tusing bakatanga. I Rakrék Sakti ulung nepén rayunan Ida Sang Prabu. Ditu Sang Prabu duka, lantas Ida ngambil gléwang, sahasa nyempal I Rakrék Sakti. Baong I Rakrék pegat, getihné muncrat mabrarakan lantas mati.</br>I Lutung teka dadi panuréksa. Sagét tepukina I Rakrék suba mati. Ngénggalang lantas I Lutung malipetan ka alasé. Ia nyambatang I Méong nyidang ngalahang I Rakrék. I Macan sebengné jengis. Jani ia nyalanang semaya ngamah tainé I Méong. Nanging I Méong tusing dadi ati. Ento mawinan sabilang I Méong meju tainé urugina apang tusing amaha tekén I Macan. urugina apang tusing amaha tekén I Macan.)
  • I Durma  + (Ada tuturan satua anak muani madan I RajapAda tuturan satua anak muani madan I Rajapala makurenan ngajak dedari madan ken Sulasih. Ia ngelah pianak adiri adanina I Durma.</br>Mara I Durma matuuh pitung oton, kalahina teken memene mawali ka swargan. Sawireh keto, Idurma kapiara, olih Irajapala,kanti matuuh dasa tiban.</br>Gelisang satua I Rajapala makinkin bakal nangun kerti ke alas gunung.</br></br>Nuju sanja, I Rajapala ngaukin pianakne laut negak masila.</br>I Rajapala ngusap-ngusap duur I Durmane sarwi ngomong,</br>“duh cening Durma pianak bapa, tumbuh cening kaasih-asih pesan. Enu cerik cening suba katinggalin baan meme. Buin mani masih bapa bakal ninggalin cening luas kagunung alas nangun kerti. Jumah cening apang melah”.</br></br>Mara keto, jengis I Durma, yeh peningalane ngembeng-ngembeng. Bapane nglanturang mapitutur, “Cening Durma awak enu cerik, patut cening seleg malajahang awak. Sabilang gae patut plajahin,nyastra tusing dadi engsapang. Ditu di pasraman Jero Dukuh, cening mlajah sambilang ngayah”.</br>“Plajahin cening matingkah,ngomong muah mapineh. Tingkah,ngomong muah papineh ane rahayu plajahin. Sekenang pesan magarapan ditu di pasrama Jero Dukuhe. Prade ada anak kuma tresna, suka olas teken cening, ento eda pesan engsapanga. Nanging yen ada anak ngawe jele wiadin ngawe jengah teken ukudan ceninge, sadida-sidaan eda Walesa.</br>Minab Ida Sang Hyang Widhi tuara wikan nyisipang. Keto masih eda cening ngadu daya lengit, ngekadaya nyengkalen anak. Jejerang papinehe ngulati ane melah. Ingetang satata ngaturang bakti ring Ida Sang Hyang Widhi, matrisandya tetepang. Nah, amonto bapa mituturin cening, dumadak Ida Sang Hyang Widhi Wasa sweca mapica karahayuan tekening cening muah bapa”.</br>Kacarita jani I Durma suba ngayah, malajah di pesraman Jero Dukuhe. Jero Dukuh kalintang ledang pikyunanne, krana</br></br>I Durma seleg pesan malajah tur enggal ngeresep. I Durma tusing milihin gae, asing pituduh Jero Dukuhe kgarap kanti pragat. Sabilang peteng kaurukang masastra baan jero Dukuh. Baan selene mlajah mamaca, dadi liu ia nawang satwa, tutur muah agama.</br>Sasubane I Durma menek truna, pepes ia kabencingah, dadi tama ia nangkil ring anake agung di Wanakeling.</br>Para punggawa, tandamantri pada uning, tur sayang teken I Durma. Ditu laut I Durma kaangen parekan di puri, kadadiang panyarikan sedehan agung purine.</br></br>Dadine, I Durma tusing kuangan pangan kinum muah satata mapanganggo bungah.</br>Yadiapin keto tusing taen ia engsap manyama braya, satata inget teken pitutur bapane muah ajah-ajahan Jero Dukuh. Keto yen pikolih anake jemet malajah tur anteng magarapan. anake jemet malajah tur anteng magarapan.)
  • I Tuung Kuning  + (Ada tuturan satua, babotoh kembar madan I Pudak. Ia kasapepesan kone mamotoh, buin melah kone paranne nyak matebah. Ia ngelah kurungan simalun tuwah dadua, jani sekat pepesan menang ia matajen, ngeliunang dogen kurungane.)
  • -  + (Ada wisatawan memposting video lautan sampAda wisatawan memposting video lautan sampah di nusa penida bali postingane ento dadi viral .Luune di bali dadi sorotan media internasional,apa buin bali suba kaloktah pinaka objek wisata dunia ulian luune mesasah ngawinan para wisatawan ne merasa tusing nyaman melali kebali .</br> Luu plastik ane ada di pasihe mula uli pidan dadi sorotan , yadiatun pemerintahe suba mautsaha mersihang luu ane ada ngelangi di pasihe .patut ada komitmen ane sujati ajak mekejang rikala lakar ngupepira pasih apange setata resik ,asri tur ngelangunin .</br> Yadiastun pemerintah provinsi bali sampun nyobyahang uger -uger tusing dadi ngangon yas plastik sekali pakai .Pinaka krama bali patut sareng ngromba program pemerintahe mangde prasida mapikolih becik.Soang -soang krama baline patut uning mengelola sampah sakeng puri soang -soang mangde luune nenten anyut kapasisi pasihe .Yening pasihe sampun resik ,asri tur ngulanginin,pastika wisatawane ngeliunang dogen teka ke bali .isatawane ngeliunang dogen teka ke bali .)
  • Ngude dik nah?  + (Ada, nanging sing ade. Ade, nanging tusingAda, nanging sing ade. Ade, nanging tusing ngelah. Nyeh? nanging suba med. Jeg anake jejehan ken Wabah Covid-19, katimbang jejeh ken Hyang Widhi. Ekonomi benyah. Tiang awai-wai kapah maan upah. makenta kanti dot ngutah. Pemerintah liunan HIMBAUAN. Nanging tusing taen maIMBUH aji bantuan. Nengil dijumah suba. Ane positif Ngeliunan.</br></br>Nanging tiang satata mamanah ane becikutawi positif manten. napi positifne nika? iraga liu maan waktu sareng kulawarga. Ane biasane uyak gae disisi, jani liunan maan mabebaosan sareng Rerama. Apa buin jani musim layangan. Pisaga dauh umah tiang tukang ngecat layangan. Tiang setata kemu melali meplalianan layang-layang. Ngalih manah apang liang. Dumogi wabah encol ilang. apang tusing masyarakat Baline maguyang</br></br>Sksma Covid-19masyarakat Baline maguyang Sksma Covid-19)
  • Literature Harapan Saya Sindi  + (Adan tiange Ni Wayan Sindi Saskari kelas XAdan tiange Ni Wayan Sindi Saskari kelas X. Tiang masekolah di SLB Negeri 1 Karangasem, tiang demen ngigel. Di sekolah, sabilang hari Jumat tiang maan ekstra keterampilan ngigel Bali. Uli ketrampilan ngigele ene tiang nyidang ngayah di pura. Kewala, sabilang lakar ngayah tiang konden nyidang milu. Krana tiang tusing nyidang ningehang munyin gamelane ento. Nah madak ja nggih, di desa sabilang ada anak ane ngayah ngiggel cara tiang, ada petugas utawi panitia ring pura nyidang nulungin tiang mantak maang arah" gen uli malu apang tiang nyidang ngiggel cara anake lenan.ng tiang nyidang ngiggel cara anake lenan.)
  • Literature Pemerintah Mesti Memperhitungkan Niat Berkarya Teman Disabilitas  + (Adan tiange Ni Wayan Sindi Saskari kelas XAdan tiange Ni Wayan Sindi Saskari kelas X. Tiang masekolah di SLB Negeri 1 Karangasem, tiang demen ngigel. Di sekolah, sabilang hari Jumat tiang maan ekstra keterampilan ngigel Bali. Uli ketrampilan ngigele ene tiang nyidang ngayah di pura. Kewala, sabilang lakar ngayah tiang konden nyidang milu. Krana tiang tusing nyidang ningehang munyin gamelane ento. Nah madak ja nggih, di desa sabilang ada anak ane ngayah ngiggel cara tiang, ada petugas utawi panitia ring pura nyidang nulungin tiang mantak maang arah" gen uli malu apang tiang nyidang ngiggel cara anake lenan.ng tiang nyidang ngiggel cara anake lenan.)
  • Literature Ini harapan saya untuk pemimpin tahun 2024 nanti  + (Adan tiange, Ni Komang Ayu Istiani. Tiang Adan tiange, Ni Komang Ayu Istiani. Tiang masekolah di SLB Negeri 1 Karangasem.</br>Tiang ngelah skil/bakat massage dan magending</br>Dini pangaptin tiange untuk pemilu tahun 2024, </br>Tiang mengharapkan pemimpin ane bisa ngerti tur nyak memberikan akses terhadap penyandang disabilitas di seluruh Indonesia kenapa keto krana akses penyandang disabilitas ane jani jujur dogen enu kuang dalam infrastruktur.</br></br>Keto masih akses jalan raya ane konden ramah disabilitas, cara trotoar ane bolong, trotoar ane anggona teken pengendara motor, trotoar ane anggona teken pedagang, ento ngaenang tiang lan anak lenan ane ngelah disabilitas tuna netra tusing nyidang elah tur takut majalan ditu. </br></br>Di tahun 2024, teken pamimpin ane mapilih. Diolas apang nyidang nerima masih aspirasi uli penyandang disabilitas. Apang Indonesia dadi Negara ane cinta Inklusi lan ramah Disabilitas.a ane cinta Inklusi lan ramah Disabilitas.)
  • Balinese Customs, Culture and Traditions  + (Adat istiadat, lan Budaya Bali sane mangkiAdat istiadat, lan Budaya Bali sane mangkin sampun melianan sareng sane sampun memargi sekadi awarsa sampun lintang. Nenten je lianan sane ngawinang sekadi puniki inggih punika Covid-19. Makeh karya ring Bali nenten memargi becik santukan Covid-19. Sami karya ring Bali terbatas kalaksanayang, sekadi ayah-ayahan ring Banjar, Pura, lan Desa. Makeh taler tradisi ring Bali nenten kalaksanayang. Masyarakat makeh ngiwehin manah sareng kawentenan sane sekadi puniki. Nanging masyarakat nenten surut” miwah tetep ngajegang adat istiadat, Budaya, Tradisi Bali, mangda ajeg lan Lestari.ya, Tradisi Bali, mangda ajeg lan Lestari.)
  • Literature Harapan bagi bali  + (Adat lan budaya jagat bali mangda tetep ajAdat lan budaya jagat bali mangda tetep ajeg. Krana nika mawinan jagat baline rame karauhin antuk turis. Yening turis rame rauh ka bali pariwisata lan perekonomian bali ngancan meningkat. Ten nika manten, titiangg ngarepang mangda tongos pariwisata ne tetep asri. Adat lan budaya mangda tetep kejalanang.. Adat lan budaya mangda tetep kejalanang.)
  • Masalah yang terjadi di INDONESIA  + (Ade bek masalah di Indonesia saat ini sepeAde bek masalah di Indonesia saat ini seperti kemiskinan yang masih tinggi,literasi digital yang masih rendah,kasus kekerasan dan fanatisme kelompok atau golongan intoleran,tingkat stunting yang masih tinggi serta berbagi permasalahan yang dapat menghambat kemajuan bangsa.han yang dapat menghambat kemajuan bangsa.)
  • why is there still trash on the beach?  + (Adi nu gen ade luu di sisin pasih nah? Adi nu gen ade luu di sisin pasih nah?</br> semeton! taen sg melali kepasih trus to paling dije kal negak krana liu nepuk luu?</br>ibi sanje tiyang kepasih jek liu sajan luu di sisin pasih e. Jek megenep ade, ade kantong plastik mekeber,botol plastik trs to ade luu suud naar lumpia. luu ne ade ane urugine ajak bias pasihe, ade ane di tengah yeh pasih e. Mih jek dedarane gen daar ne tapi sing inget ngutang luu.Ape kaden ane ngranaang, apa mule males atau engken? Tyang ningalin ibi ade anak ane kal mulih kipak kipek ngalih tongos luu sg tingalinne dadine jangne ditu. Padahal ape kewehne ngabe luu sambilan mejalan ke motore kan pasti ningalin gen ade tongos luu ditu trs to langsung kutang.Semeton bali nawang sing ape akibatne luu bek mekacakan? Bise gen ade legu, trus sing nyak asri pasihe ngenah dadine. Nah jani seharusne ngelah kesadaran diri masing' . Pokokne iraga harus ngelah prinsip ije ye kenehne melali iraga patut ngejaga lingkungan lan patut ngutang luu di tongosne.Bareng' iraga ngelestariang,bareng masih iraga maan untungne.</br>Monto gen semeton, biin sik nah diolas bedikin nganggo kantong plastik,ganti jani anggo tas belanja ane ramah lingkunganani anggo tas belanja ane ramah lingkungan)
  • Naughty taourist  + (Aduh Semeton... Wusan punika akeh wisatawaAduh Semeton... Wusan punika akeh wisatawan lokal lan bule-bule sane ngawetuang keributan. Saking foto-foto antuk pose jari tengah ring ajeng Pura, kantos foto tanpa busana. Indik punika ngawinang Mbok Niluh Djelantik pinaka silih tunggil politisi Bali sane duka. Mbok Niluh nyihnayang kesedihannyane punika ring account Instagramnyane. Tiang maosang yaning ragane nenten percaya ring tradisi, yening nenten nganistayang. Ane keto seharusne lebih kategasin apang turise nawang encen ane dadi kaleksanayang tur tusing dadi kalaksanayangaleksanayang tur tusing dadi kalaksanayang)
  • Lions, Witches, and Happy Old Men: Some Parallels Between Balinese and Japanese Ritual Masks  + (Adung adungan visual lan koreografi ngeninAdung adungan visual lan koreografi ngeninin topeng tradisional Jepang lan Bali gumanti dahat kakatonang, yadiastun pailetan sane tepas ngeninin topeng mantuka ring maka kalih budaya punika tan prasida kacihnayang riantuk data sane katureksa saking witnyane. Jajaran makakalih nyane mawiguna mitatasin sasolahan topeng inucap. Topeng sane katulengin inggih punika Shishi Asu/Singa ( Jepang ) lan barong ( Bali ), Hannya ( Jepang ) lan Rangda ( Bali ) sane sumaih ring sang juru teluh lan wong wreda suci Okina( Jepang ) lan Sidha Karya ( Bali ). Paiketan sane manawi prasida kacarca pinaka patemon budaya lan pikayunan i manusa. Nanging basa visual rikala topeng punika kasolahang lan taksu sane dados caciren manawi mawit saking Tantra India. caciren manawi mawit saking Tantra India.)
  • Religious Harmony Starts From Yourself  + (Adung ri kala ngamargiang kahuripan inggihAdung ri kala ngamargiang kahuripan inggih punika swadharma sané patut kalaksanayang olih parajanané makasami, riantukan saking kawéntenan rasa adung masameton puniki prasida ngardi nagarané rahayu. Indonésia pinaka panegara sané jimbar tur madué makudang-kudang budaya, basa, suku miwah agama sané matiosan. Antuk kawénten pabinayan puniki sering wénten pikobet utawi wicara pantaraning agama sané ngawinang genah ibadah rusak tur ngawetuang sang kasangkalén. Ngupapira rasa toléransi ring aab jagat sakadi mangkin pinaka swadharma iraga sareng sami. Nanging sadurung maosang indik kahanan Indonésia sané katon madué wawidangan sané jimbar. Patut kariinin antuk nyelehin adung maagama ring wawidangan sané alit inggih punika ring padéwékan miwah wawidangan genah iraga ngamargiang kahuripan. Antuk nandur ring karang awak dumun raris kaaptiang prasida ngalimbak ka genah sané tiosan. Pinaka yowana, sané pinih mabuat prasida kalaksanayang inggih punika nénten ja tios wantah malajah, nincapang sradha bakti tur nelebih ajahan agama saha tedun makrama désa. Nincapang sradha nénten madué teges dados radikal miwah madué panampén yéning agama sané tiosan punika kaon saha nginggilang agama sané ka anutin, nanging ngaresepang yéning iraga sareng sami pinaka reriptan Ida Hyang Parawa Kawi, kawéntenan pabinayan mangdané iraga saling negepin taler makasami ring jagaté puniki pinaka sameton. Malarapan antuk punika, iraga nénten pacang ngaksi anak lianan saking agama miwah sukunyané, nanging ngaksi anak inucap sakadi padéwékan padidi sané mapiteges napi sané iraga rasayang punika taler sané karasayang olih anak tiosan. Punika mawinan iraga sapatutné setata ngamargiang parisolah sané becik santukan kahuripan puniki indik napi sané kapula, nika sané kapuponin. Salanturnyané mangdané prasida sareng tedun makrama désa antuk tetujon ngentikang rasa saling gelahang yadiastus mabina-binaan agama. Sakadi sané mungguh ring silih sinunggil paribasa, witing tresno jalaran soko kulino, sané madué teges tresnané mentik tur raket santukan sering katemu. Parindikan sakadi puniki taler patut kalaksanayang ring sajeroning ngamargiang kahuripan makrama désa, patut ngalaksanayang parikrama sareng-sareng mangda prasida saling uning, nepasin salit arsa pantaraning krama tur nénten malih ngaksi pabinayan punika kaon, nanging pabinayan pinaka rasa tresna majeng Indonésia.nayan pinaka rasa tresna majeng Indonésia.)
  • Harmoni di Margine  + (Adung utawi "Harmonisasi" ri kala mapagubuAdung utawi "Harmonisasi" ri kala mapagubugan patut kukuhang mangda sida nemu kerahayuan. Ring margi Amlapura wenten Tugu Garuda Pancasila sane pinaka dasar utawi pedoman iraga dados jatma ring jagat Indonesia. Kawentenan tugu puniki matetujon mangdane kramane makasami eling ngamargiang unteng-unteng Panca Sila ring kauripannyane.teng-unteng Panca Sila ring kauripannyane.)
  • Literature Ayo jaga bumi kita dari sampah  + (Aduuhh juk inguh pesan hatin tiyange, metoAduuhh juk inguh pesan hatin tiyange, metolihan Kangin kauh, setate luu dogen sane tiyang tingalin. Ento ulian sing Ade inget ngutang luu ring tongos ne, patut ne irage sareng sami, inget teken ne Madan luu, Solah ento bisa ngusakang Gumi iragane ene, dot pesan keneh tiyange, nepuk gumine, sane asri lan bebas uli luu.nepuk gumine, sane asri lan bebas uli luu.)
  • Literature Bebaskan bumi dari sampah pelastik  + (Aduuhh juk inguh pesan hatin tiyange, metoAduuhh juk inguh pesan hatin tiyange, metolihan Kangin kauh, setate luu dogen sane tiyang tingalin, mekidehan luu pelastike mekacakan. Ento ulian sing Ade inget ngutang luu ring tongos ne, patut ne irage sareng sami, inget teken ne Madan luu, Solah ento bisa ngusakang Gumi iragane ene, dot pesan keneh tiyange, nepuk gumine, sane asri lan bebas uli luu.nepuk gumine, sane asri lan bebas uli luu.)
  • Brotherhood  + (Agama Hindu Inggih punika agama Sane AgengAgama Hindu Inggih punika agama Sane Ageng pinih katiga ring Indonesia. Masyarakat Agama Hindu akeh pisan Sane magenah ring Bali. Pulau puniki kasobyahan Antuk budaya, tradisi, miwah pemandangan sane luwih lan asri.Pulau Bali kaloktah ring dura negara sangkaning pariwisatanyane sane ngulangunin manah lan kewagedan menyama braya. Saking Sisilianan Pulau Bali Nenten ja wenten semeton Hindu kemanten sane magenah iriki. Nanging wenten masih</br>English</br>too</br>Indonesian</br>juga</br> agama lianan, Inggih punika agama Islam ,agama Kristen, Sareng agama Buddha,miwah sane lianan. Masyarakat sane akeh wenten ring Bali Inggih punika semeton Hindu. Yadiastun Kenten agama sane lianan nenten asing ring galanganyane.Kewala kenten krama Bali nenten ja engsap manyama braya, satata inget asah asih asuh.Pakilitan antara ring agama Hindu Sareng agama sane lianan ring Bali puniki Boya je unduk sane anyar. Ritatkala antara agama sane lianan punika sampun suwe manyama braya miwah ngamigilang Pakilitan sane sampun becik pisan.Agama Agama sane lianan puniki sampun stata nyinggihang parilaksana sane becik.Nika ngeranayang agama agama sane lianan sareng agama Hindu setata adung.Wantah kadi asapunika kaloktah kultur agama agama ring Bali sane pinenget pisan. Sampunang saling daya ngiring menyama braya. Ngiring sareng-sareng raketang malih rasa nyama braya druene.manyama braya dados kalakuin ring mangkin,sakadi nulungin anak lianan.Rasa manyama braya bisa saling rahayu kepanggih keto je kone orahine teken anak anak tua ne pidan.Tata titi punika pinaka dados dasar antuk makrama, tur manyama braya ring wewidangan desa sane kagenahin.Ngliwatin rasa menyama braya, saling asah, asih lan asuh sareng semeton lianan, rarisang mamargi taler ngiring tincapang rasa solidaritas sami.Iraga patut masih taler ngajakin para semetone mangda setata nincapang rasa manyama braya, jengah makarya, lan setata nganutin pakibeh jagate, pamekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.amekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.)
  • Menyame braye - Wira Krama  + (Agama Hindu Inggih punika agama Sane AgengAgama Hindu Inggih punika agama Sane Ageng pinih katiga ring Indonesia. Masyarakat Agama Hindu akeh pisan Sane magenah ring Bali. Pulau puniki kasobyahan Antuk budaya, tradisi, miwah pemandangan sane luwih lan asri.Pulau Bali kaloktah ring dura negara sangkaning pariwisatanyane sane ngulangunin manah lan kewagedan menyama braya. Saking Sisilianan Pulau Bali Nenten ja wenten semeton Hindu kemanten sane magenah iriki. Nanging wenten masih agama lianan, Inggih punika agama Islam ,agama Kristen, Sareng agama Buddha,miwah sane lianan. Masyarakat sane akeh wenten ring Bali Inggih punika semeton Hindu. Yadiastun Kenten agama sane lianan nenten asing ring galanganyane.Kewala kenten krama Bali nenten ja engsap manyama braya, satata inget asah asih asuh.Pakilitan antara ring agama Hindu Sareng agama sane lianan ring Bali puniki Boya je unduk sane anyar. Ritatkala antara agama sane lianan punika sampun suwe manyama braya miwah ngamigilang Pakilitan sane sampun becik pisan.Agama Agama sane lianan puniki sampun stata nyinggihang parilaksana sane becik.Nika ngeranayang agama agama sane lianan sareng agama Hindu setata adung.Wantah kadi asapunika kaloktah kultur agama agama ring Bali sane pinenget pisan. Sampunang saling daya ngiring menyama braya. Ngiring sareng-sareng raketang malih rasa nyama braya druene.manyama braya dados kalakuin ring mangkin,sakadi nulungin anak lianan.Rasa manyama braya bisa saling rahayu kepanggih keto je kone orahine teken anak anak tua ne pidan.Tata titi punika pinaka dados dasar antuk makrama, tur manyama braya ring wewidangan desa sane kagenahin.Ngliwatin rasa menyama braya, saling asah, asih lan asuh sareng semeton lianan, rarisang mamargi taler ngiring tincapang rasa solidaritas sami.Iraga patut masih taler ngajakin para semetone mangda setata nincapang rasa manyama braya, jengah makarya, lan setata nganutin pakibeh jagate, pamekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.amekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.)
  • -  + (Agama Hindu Inggih punika agama Sane AgengAgama Hindu Inggih punika agama Sane Ageng pinih katiga ring Indonesia. Masyarakat Agama Hindu akeh pisan Sane magenah ring Bali. Pulau puniki kasobyahan Antuk budaya, tradisi, miwah pemandangan sane luwih lan asri.Pulau Bali kaloktah ring dura negara sangkaning pariwisatanyane sane ngulangunin manah lan kewagedan menyama braya. Saking Sisilianan Pulau Bali Nenten ja wenten semeton Hindu kemanten sane magenah iriki. Nanging wenten masih agama lianan, Inggih punika agama Islam ,agama Kristen, Sareng agama Buddha,miwah sane lianan.</br> Masyarakat sane akeh wenten ring Bali Inggih punika semeton Hindu. Yadiastun Kenten agama sane lianan nenten asing ring galanganyane.Kewala kenten krama Bali nenten ja engsap manyama braya, satata inget asah asih asuh.Pakilitan antara ring agama Hindu Sareng agama sane lianan ring Bali puniki Boya je unduk sane anyar. Ritatkala antara agama sane lianan punika sampun suwe manyama braya miwah ngamigilang Pakilitan sane sampun becik pisan.Agama Agama sane lianan puniki sampun stata nyinggihang parilaksana sane becik.Nika ngeranayang agama agama sane lianan sareng agama Hindu setata adung.Wantah kadi asapunika kaloktah kultur agama agama ring Bali sane pinenget pisan.</br> Sampunang saling daya ngiring menyama braya. Ngiring sareng-sareng raketang malih rasa nyama braya druene.manyama braya dados kalakuin ring mangkin,sakadi nulungin anak lianan.Rasa manyama braya bisa saling rahayu kepanggih keto je kone orahine teken anak anak tua ne pidan.Tata titi punika pinaka dados dasar antuk makrama, tur manyama braya ring wewidangan desa sane kagenahin.Ngliwatin rasa menyama braya, saling asah, asih lan asuh sareng semeton lianan, rarisang mamargi taler ngiring tincapang rasa solidaritas sami.Iraga patut masih taler ngajakin para semetone mangda setata nincapang rasa manyama braya, jengah makarya, lan setata nganutin pakibeh jagate, pamekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.amekasnyane teknologi sane sayan nglimbak.)
  • Bali Island, Island of the Gods  + (Agama Hindu identik olih wangunan sane kasAgama Hindu identik olih wangunan sane kasebut Pura. Krana nika, wangunan Pura sakadi stana Hyang Widhi suai ka tingalin ring bali, krana punika Bali taler ka uning dados Pulau Seribu Pura utawi Pulau Dewata. Bali mase madue liu kaunikan, budaya, seni, tradisi lan buana sane becik nyantosan Bali sakadi destinasi wisata jagat loka. Pulau Dewata, sekadi tetujon destinasi wisata jagat loka krana madue kaunikan budaya lan tradisi. Liu Soroh karya seni lan objek wisata sane ngiterin Bali. seni lan objek wisata sane ngiterin Bali.)
  • Even though we have different religions, we are still siblings  + (Agama inggih punika kepercayaan sane ka geAgama inggih punika kepercayaan sane ka gelahang olih manusa sebilang diri ring gumine puniki. Kepercayaan sane midep siriki, inggih punika percaye ring kawentenan Ida Sang Hyang Widhi Wasa utawi Tubang Yang Maha Esa. Iraga sareng sami sampun uning, wenten nenem agama ring Indonesia puniki, inggih punika agama Islam, Hindu, Budha, Kristèn, Katolik ,miwah Konghucu. Sebilang manusa madue agama sane mabinaan , lantas sapunapi tata cara iraga sareng sami mangda prasida nyaga kerukunan antar umat maagama sane mabinaan?</br>Tata carane inggih punika, iraga patut stata nyaga perilaku sane mawasta "toleransi" majeng ring umat maagama. Kruna "toleransi" ring bahasa indonesia mearti sikap saling hormat-menghormati, umpami ipun iraga nenten dados nyelekang agama anak lianan, lan iraga nenten dados ngusak genah ibadah agama lianan. Iraga sepatutnyane menghormati agama lianan taler prasida ngukuhang rasa menyama sane asah, asih, asuh majeng ring umat maagama sane lianan. Yadiastun iraga mabinaan agama iraga tetep menyama. Yening nike sampun prasida kalaksanayang pastika kahuripan antar umat maagama setata rukun taler nenten wenten perpecahan antar umat maagama malih.enten perpecahan antar umat maagama malih.)
  • Realizing religious harmony through the teachings of Hindu philosophy  + (Agama inggih punika sraddha miwah bhakti Agama inggih punika sraddha miwah bhakti sane kamargiang olih jadma soang-soang. Nenten sepatutne agama punika kaangge ngarya rusuh miwah ngrereh musuh majeng ring umat siosan. Ring aab mangkin, agama punika kaangge piranti olih jadma duratmaka manados piranti kontestasi politik sane lumbrah kasambatang politik identitas. Politik identitas puniki inggih punika parilaksana sekaa sane ngangge sraddha-bahkti umat maagama nincapang pamor nyane ring wewidangan politik. Ritatkala sraddha-bhakti punika kaadukan tur kapisuna irika-iriki, punika ngawinang kerumaketan maagama nyansan rered. Punika sampun janten maimpasan sareng Peraturan Perundang-undangan yang diatur dalam Pasal 280 huruf h, UU Nomor 7 Tahun 2017 indik Pemilu. Punika awinan, patut tincapang kesadaran utawi eling ring kerumaketan maagama malarapan antuk moderasi beragama. Moderasi beragama prasida kadadosang piranti utawi sarana angge nguredang isu-isu politik sane prasida ngarya biyuta ring jagate puniki. Swadharma Ulama, Pendeta, miwah pemuka agama patut katincapang ngicen conto sane becik. Ring Chandogya Upanisad 6.8.7 kategesang indik Tat Twam Asi mateges “tiang punika ragane, ragane punika tiang” tur maduwe arti “aku utawi tiang” dados sane pinih utama ring jagate tur “engkau utawi ragane” inggih punika sami pakardi Ida Sang Hyang Widhi Wasa ring jagate puniki. Santukan punika, samian sane wenten ring jagate puniki maduwe karumaketan soang-soang ngardi jagat rahayu tur sutrepti malarapan Tri Hita Karana. Siosan punika, ring filsafat Hindu taler munggal “Vasudhaiva Kutumbakam” sloka Hitopadesha 1.3.71 kasobyahang indik “iraga sami manyama”. Punika awinan, kerumaketan umat maagama patut kautamayang mangda prasida ngwangun kabhinekaan “Bhineka Tunggal Ika tan hana Dharma mangrwa”.neka Tunggal Ika tan hana Dharma mangrwa”.)
  • Dharmaning Kerukunan Antarumat Beragama  + (Agama…… Kepercayaan Rage Mekejang Ring HyaAgama……</br>Kepercayaan Rage Mekejang Ring Hyang Widhi. </br>Hindu,Buddha, Kristen,Islam, Konghucu, lan Katolik, Mekejang Hidup Rukun Berdampingan Ring Tanah Indonesia. </br></br>Nanging, Lantas Semakin Hari Manusa Enggalan Engsap Ajak Nilai Luhur Agama Sane Patut Kalestariang.</br></br>KEBAIKAN(KABECIKAN). Punika Sesungguhnya Nilai Sane Kaajahin Ring Agama Samian Ring Jagate. Ten Wenten Agama Sane Ngajahin Kejahatan Tur Kesisipan.</br></br>Nanging Prejani Agama Keanggen Dadi Sarana Marebat, lan Mamisuh. Saling Tuntut. Saling Ledek, lan Saling Benci Antaragama.</br></br>Engken Ne, Adi Rage Mekejang Bisa Dadi Kene Jani ….</br></br>Rage Mekejang Patut Merasa Nyeh Ajak Leluhur Rage. Ring Zaman Keraton, Sampun Mengenal Istilah Toleransi lan Menghargai Satu Sama Lain. Cingakin Semboyan Negara Indonesia, Bhineka Tunggal Ika. Nika Cerminan Dari Nilai Luhur Nusantara Sane Ajeg lan patut kalestariang.</br></br>Ingetang, Sekadi Manusa, Rage Mekejang Saling Menyama ( Vasudhaiva Kutumbakam). Nenten Dados Saling Ejek,Saling Hina, karna Hyang Widhi ngajahin rage mekejang antuk saling tresna lan saling asih sesama manusa. Yening Hanya Ada Satu Agama, Sing Ade Agama Ajak Liu. Hidup Ring Jagate Bagaikan Manusa Sing Nyidang Ngajeng Sane Lenan Selain Nasi Putih. </br>Sing Ade Warna Kehidupan….</br></br>Mawinan, Ingetang Saling Menghargai Timpal, utawi Nak Lenan sane berbeda agama, karna tanpa satu sama lain, rage mekejang sekadi manusa ten nyidang idup, lan Ingetang Antuk Selalu Ngalaksananyang Dharmaning Agama Iraga Sareng Sami…anyang Dharmaning Agama Iraga Sareng Sami…)
  • Agastya Parwa  + (Agastya Parwa ketahnyane maartos "Cakepan Agastya Parwa ketahnyane maartos "Cakepan Maharsi Agastya". Lontar puniki wantah saduran saking Cakepan Weda Agastya Samhita sinurat ring basa Sansekerta. Lontar puniki nyaritayang indik ajah-ajahan Pakahulun Ida Maharsi Agastya antuk putran ida, Dridhasyu. Daging babawosane kapah dados pitung parwa. Pahpahan kapertama maosin indik pangarsan jagat utawi utpatti. Parwa kaping kalih ngenenin indik pamiaraan lan pralinaning jagat, kalih indik kawentenan swarga miwah naraka. Ring parwa kalih taler kasurat indik saluwir tingkah sane gumanti papa tur sane ngametuang punia hayu. Parwa puniki taler mawosin indik sakancan phala utawi punia sane kapolihang olih ipun sane malaksana becik ring gumine. Parwa kaping tiga ngenenin indik pratingkahning urip watek dewata miwah asurane, kalih lalintihan para Manu. Ring parwa pat, Ida Rsi Agastya ngajahin indik paplajahan katyagan lan pucakning kaniskalan (moksa). Ring parwa lima wenten lalintihan para narapatine sane suci tur para maharsine saking purwamasa. Ring parwa nem, wenten polah-palih indik swadharmaning i manusa minakadi ngalaksanayang yadnya, panebusan papa utawi dosa, lan bebratan. Ring parwa kaping pitu, wenten parindikan karma lan swadharma soang-soang warna ring pawongan.swadharma soang-soang warna ring pawongan.)
  • Literature AGAR SEMUA BISA  + (Agete tusing dadi uber, lacure utawi tiwasAgete tusing dadi uber, lacure utawi tiwase tusing dadi baan ngelidin. Sinalih tunggil masalah sosial krama Baline tuah katunayan utawi kemiskinan. Kayang jani yening tlektekang, liu pesan krama Baline ane idupne enu di bawah garis kemiskinan. Buktinne, umahne tusing layak huni, dedaarane tusing cukup gizi, tusing ngidaang nglanturang sekolah. Nah, apang tusing ngangsan ngliunang krama Baline buka keto, patut I raga saling tulung, briak-briuk manyama braya. </br>Krama ane ngelah arta brana lebih patut nyak nyumbang krama ane katunayan. Keto masi Pemerintahe ri kala ngwantu krama, apang saja-saja tepat sasaran lan tepat guna. Apang tusing krama ane suba sugih biin nyangetang nyugihang, ane lacur nglacurang dogen. Sapatutnyane, tatujon panyaluran wantuan punika kautamayang ring krama sane durung mampu. Sakewanten faktanya durung makasami wantuan pemerintah punika tepat sasaran lan tepat guna. Wenten krama sane sampun sugih taler kantun polih wantuan pemerintah. </br>Pinunas titiang majeng ring krama sane sampun sugih, di pet prade polih wantuan sakeng pemerintah, mangda kawaliang utawi kaicen ring krama sane katunayan. Pemerintah mangda setata nureksain krama sane jati-jati katunayan tur patut kawantu, Lamakane krama Bali makasami prasida manggihin kerahayuan lan kerahajengan ka pungkur wekas.ahayuan lan kerahajengan ka pungkur wekas.)
  • Literature SEMUA BISA  + (Agete tusing dadi uber, lacure utawi tiwasAgete tusing dadi uber, lacure utawi tiwase tusing dadi baan ngelidin. Sinalih tunggil masalah sosial krama Baline tuah katunayan utawi kemiskinan. Kayang jani yening tlektekang, liu pesan krama Baline ane idupne enu di bawah garis kemiskinan. Buktinne, umahne tusing layak huni, dedaarane tusing cukup gizi, tusing ngidaang nglanturang sekolah. Nah, apang tusing ngangsan ngliunang krama Baline buka keto, patut I raga saling tulung, briak-briuk manyama braya. </br>Krama ane ngelah arta brana lebih patut nyak nyumbang krama ane katunayan. Keto masi Pemerintahe ri kala ngwantu krama, apang saja-saja tepat sasaran lan tepat guna. Apang tusing krama ane suba sugih biin nyangetang nyugihang, ane lacur nglacurang dogen. Sapatutnyane, tatujon panyaluran wantuan punika kautamayang ring krama sane durung mampu. Sakewanten faktanya durung makasami wantuan pemerintah punika tepat sasaran lan tepat guna. Wenten krama sane sampun sugih taler kantun polih wantuan pemerintah. </br>Pinunas titiang majeng ring krama sane sampun sugih, di pet prade polih wantuan sakeng pemerintah, mangda kawaliang utawi kaicen ring krama sane katunayan. Pemerintah mangda setata nureksain krama sane jati-jati katunayan tur patut kawantu, Lamakane krama Bali makasami prasida manggihin kerahayuan lan kerahajengan ka pungkur wekas.ahayuan lan kerahajengan ka pungkur wekas.)
  • Pencemaran Lingkungan Ring Pulau Dewata  + (Ainggih kemangin bekersihan nike penting pAinggih kemangin bekersihan nike penting pisan. Krane yening lingkungan nyane sampun kedas irage ngawinan hidupi nyayan sehat tur nenten dangan sukan. Asapunika akeh lingkunan irage sane kecemar ulian manusa.</br></br>Pencemaran lingkungan luire: pencemaran udara, tanah, lan toya. Pencemaran udara punika santukan TPA terbakar,asep roko, miwah kendaraan bermotor, kaping kalih pencemaran toya santukan pengutangan limbah ring suang suang pekubonan, kaping ketiga pencemaran tanah santukan ulah manusa sane ngutang luwu ngawagin.</br></br>Ngiring iraga nyaga lingkungan sane becik. Mangda gumi iraga tetep kajaga, asihin gumi iraga, apang irage tur genari salanturnyane nyidang nyaksiang keastian pelemahan.yane nyidang nyaksiang keastian pelemahan.)
  • Ngukuhang Kawéntenan Segara Bali  + (Ainggih para pamiarsa sareng sami, Ri tatAinggih para pamiarsa sareng sami,</br></br>Ri tatkala iraga nyingakin panorama pesisir Bali sane asri, kabecikan alamnyane sering pisan kaicalang olih pikobet sane dahat dalem, inggih punika sampah ring segarane. Ironi, sumber kahuripan sane ngicen kabecikan puniki mangkin karusak olih luu plastik miwah luu segara sane lianan.</br></br>Sabilang ombak ngambang ring pasisi, punika nyihnayang rasa sebet ring kawéntenan i manusa sané nénten urati ring palemahan. Plastik sané ngambang ring tengahing segara nénten ja wantah ngancem kaanekaragaman hayati ring segara kémanten, nanging taler ngeranjing ring ranté ajengan iraga. Bali, pinaka tetujon pariwisata pinih utama, ngaptiang mangda iraga sareng sami nglawan polusi ring segara.</br></br>Iraga nenten dados malih ngaryanin segara Bali dados kuburan sampah sane sayan nincap. Puniki perlu tindakan sareng sami, nguwah parilaksana, miwah nyelehin indik pikobet sané ngawinang. Ngiring sareng-sareng nyaga kelestarian segara Bali, ngawit saking utsaha-utsaha sekadi ngirangin plastik miwah nyokong kampanye pembersihan pasisir.</br></br>Malarapan antuk ngubah parilaksana miwah laksana, iraga prasida ngardi masa depan sane bersih lan lestari majeng ring cucu-cucun iragane. Sampunangja banggayanga jagat sane luih punika kantos karusak antuk ombak sane ageng. Ngiring sareng-sareng, iraga sareng sami dados panunjang kauripan ring segara Bali. Matur suksma.g kauripan ring segara Bali. Matur suksma.)
  • Sabo Dados Kiwi  + (Ainggih, para angga panureksa sane wangianAinggih, para angga panureksa sane wangiang titang. Sapunika taler, para sameton yowana sareng sami sane tresna sihin titiang.</br></br>Pinih ajeng ngiring sareng sami ngaturang rasa angayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning pasuecan ida, titiang ping kalih ida dane sareng sami prasida mapupul i riki nyarengin acara Wikithon Partisipasi Publik Bali Berorasi, antuk nguncarang panganjali umat.</br>Om Swastyastu</br></br>Ring galahe sane becik puniki, lugrayang titiang ngaturang pidarta utawi orasi sane mamurda "Sabo dados Kiwi". Niki nyinahang kawentenan woh-wohan lokal sane sampun aran nyansan kagentosin olih woh-wohan import saking dura negara. Antuk pikobet puniki, titiang ngaptiang para pemimpin Bali sane pacang kapilih ring warsa 2024 mangda nguratiang indik kawentenang woh-wohan lokal ring pasar Bali sane sampun aran kawentenannyane.</br></br>Sekadi Sane sampun kauningin sareng sami, mayoritas masyarakat Bali maagama Hindu. Nahh.. Ring agama Hindu puniki, akeh wenten rainan suci sane ngawinan iraga patut makarya Banten. Yening makarya Banten utawi canang sane jagi kaaturang punika patut nganggen woh-wohan. Mangkin akehan pedagang ring pasar sane maadolan woh-wohan import yening kasandingin sareng sane maadolan woh-wohan lokal. Peristiwa puniki kakranayang olih masyarakat Bali sane lebih seneng matumbasan woh-wohan import, krane karasayang lebih mael tur modern. Woh-wohan import sane kasenengin minakadi apel ceri,apel puji, apel pir, buah plum, puji Korea, anggur jari, kurma, kiwi golden tur malih akeh sane lianan. Sujatine woh-wohan import puniki becik kawentenannyane, iraga polih ngrasayang rasan woh-wohan sane anyar tur unik. Nanging iwangnyane nenten diimbangi sareng tatumbasan woh-wohan lokal. Yening puniki nenten katanggulangin, pastika woh-wohan lokal ngerered ngantos Ical. Nenten wenten pianak putun iraga uning tekening salak pondok, sabo, juuk kintamani, buluan, manggis tur woh-wohan lokal sane lianan.</br></br>Pemimpin Baline kaaptiang prasida ngicen solusi ring pikobet woh-wohan import Sane sampun kasenengin ring Bali puniki, ngawit saking kulawarga, desa, miwah sajebag Bali. Pemimpin ring Bali taler patut makarya aturan utawi awig-awig Sane nguratiang akeh woh-wohan import sane ngranjing ke Bali, mangda kalestarian woh-wohan lokal tetep ajeg.</br></br>Wantah asapunika sane prasida aturang titiang, yening wenten atur titiang sane nenten manut ring angga panureksa sareng sami, titiang nunas pangampura. Sineb titiang antuk paramasantih.</br>Om Santih, Santih, Santih Omparamasantih. Om Santih, Santih, Santih Om)
  • Literature Wadah Menunjukkan Bakat Pelajar Melalui PORSENIJAR KOTA DENPASAR 2023  + (Ajang perlombaan para sisia utawi pelajar Ajang perlombaan para sisia utawi pelajar kota Denpasar sane sampun puput ring sasih ka-pat, perlombaan puniki kaanggon ngedengang bakat para pelajar saking Tingkat SD/TK, SMP, SMA/SMK mawit saking PORSENIJAR (Pekan Olahraga dan Seni Pelajar) Kota Denpasar 2023, sane ka tema “Semangat Vasudhaiva Kutumbakam Bergerak Bersama Mewujudkan Kota Denpasar Berprestasi Kreatif dan Berwawasan Budaya”. Perlombaan puniki kalaksanayang ring tanggal 10 – 15 April 2023. Ring tanggal 10 April, jagi kalaksanayang Pembukaan PORSENIJAR Kota Denpasar 2023 saking Gor Lila Bhuana Denpasar.</br>Ajang Perlombaan PORSENIJAR puniki mawit 2 cabang, antuk ; cabang kapertama antuk Cabang Olahraga (Renang, Bulu Tangkis, Atletik, Pencak Silat, Catur, Voli, Basket, Sepak Bola, miwah sane lianan), cabang ka kalih antuk Cabang Seni (Nyurat Aksara Bali, Mekakawin, Gender Wayang, Rindik Berpasangan, Tari Legong Kuntul, miwah sane lianan). </br>Saking 15 April 2023, nganutin Penutupan PORSENIJAR sane sampun puput lomba puniki kalaksanayang. Penutupan PORSENIJAR puniki ngawitin nguniang Juara Umum majeng ring Tingkatan Pelajar. Mawit ring Cabang Olahraga, ring Tingkat SMA/SMK polih Juara Umum I saking SMAN 2 Denpasar, Juara Umum II saking SMAN 7 Denpasar, teken Juara Umum III saking SMKN 1 Denpasar. Ring Tingkat SMP, Juara Umum I saking SMPN 2 Denpasar, Juara Umum II saking SMPN 10 Denpasar, Juara Umum III saking SMPN 6 Denpasar. Mawit ring Tingkat SD dan TK, Juara Umum I saking Kecamatan Denpasar Timur, Juara Umum II saking Kecamatan Denpasar Utara, Juara Umum III saking Kecamatan Denpasar Barat. Nangin mawit ring cabang Seni, ring Tingkat SMA/SMK, Juara Umum I saking SMAN 4 Denpasar, Juara Umum II saking SMAN 8 Denpasar, Juara Umum III saking SMAN 3 Denpasar. Ring Tingkat SMP, Juara Umum I saking SMPN 1 Denpasar, Juara Umum II saking SMPN 6 Denpasar, Juara Umum III saking SMPN 10 Denpasar. Ring tingkat SD & Tk, Juara Umum I saking Kecamatan Denpasar Timur, Juara Umum II saking Kecamatan Denpasar Utara, Juara Umum III saking Kecamatan Denpasar Selatan.ra Umum III saking Kecamatan Denpasar Selatan.)
  • Preserving Balinese culture  + (Ajegan Bali Pulau Bali ane sesai tawang BAjegan Bali</br></br>Pulau Bali ane sesai tawang Bali Seribu Pura asapunika pulau sane madue seribu pulau. Pulau niki sesai tekoin toris karne pulau niki madue kelestarian alam lan budaya sane luung. Bali medue bek wisata sane luung-luung, caro Tanah Lot, Pantai kuta, Pasih sanur, pasih kedungu lan mekejang. Ulian Bali bek ado toris, Bali jani caro melenan. Bek ane ngelanggar aturan aturan ane suba ada. Bule ento sesai ngebut ngabo montor, coret coret tembok lan sai mabuk mabukan di jalanne. Bule ane caro ento ngerusak budaya Bali ane sube ado, bek nak bali mase ane sai nguyak budaya Bali. Ane ngerawa teken aturan sane subo ado. Jaman jani bek cerik cerik ane acuh teken budaya, ane lek nganggo basa bali, ane sing demen ajak budaya bali.</br></br>Irage selaku nak bali patut ngalestariang budaya irage pedidi. Yening sing rage ane ngalestariang nyen biin? </br>Tiang mekeneh nak nak bali ngajegan jagat baline niki apang budaya bali sing ilang. baline niki apang budaya bali sing ilang.)
  • Literature Makanan kuliner Bali  + (Ajengan Bali akeh pahpahannyane, samian meAjengan Bali akeh pahpahannyane, samian meduè rasa sanè jaen utawi macampur basa Bali sanè khas lan aroma sanè jaen. Setiap daèrah ring Bali maduè ajengan tersendiri sanè sugih akan macam kulinèr ring Bali puniki. Tiap rèstoran, dagang pinggiran ngadep ajengan Bali.</br></br>Ajengan Bali masih sampun mulai mendunia, ring berbagai kalangan anak nuning ajengan Bali, termasuk be guling, lawar, utawi satè lilit. Anak luar sanè wau ke Bali pasti ten lali nyicipin ajengan Bali. Ajengan Bali sampun terwarisi olèh leluhur secara turun-temurun ke panak lan cucune apang kelastariang sanè jaen ajengan Bali tetep kejaga antuk seterusnya nè.gan Bali tetep kejaga antuk seterusnya nè.)
  • Aji Pari  + (Aji Pari artinipun ‘ajian indik padi’. LonAji Pari artinipun ‘ajian indik padi’. Lontar puniki kasurat antuk basa Jawi purwa tur dados silih sinunggil lontar sane muat ajah-ajahan indik nandur padi lan upacara-upacara ring sawah. Aji Pari ngranjing ring kategori sane pateh saking lontar-lontar pertanian minakadi Usada Taru Pramana, Aji Janantaka, Usada Carik, miwah sane siosan.</br></br>Aji Pari madaging mantra-mantra indik kaluihan utawi kaagungan padi ngawit daweg katandur nyantos sasampun manyi. Lontar puniki mailetan pisan sareng kawentenan Subak, sane sampun kocap wenten ring Bali duk satawarsa kaping sia. Ring sajeroning Subak, wenten akeh pisan upacara majeng ring padi ngawit saking sadurung nandur nyantos sasampun manyi. Lian raosne, padi punika kaupacarain sakadi anak manusa saking embas nyantos padem. </br></br>Lontar Aji pari ngupamiang padi pinaka entik-entikan suci, paragon Ida Bhatara Sri (dewaning karahayuan) marupa taru. Nika mawinan, ring sakancan tuwuh padine, wenten aran-arannyane sane malianan. Lontar Aji Pari ngungkab parindikan krama Bali lan Jawine dumunan banget nyuksmayang kawentenan padine makadi wit ajeng-ajengan sane pinih utama ring sahananing pakraman agraris.</br></br>Manut saking napi sane munggah ring Lontar Aji Pari, prasida katarka indik bibit padi sane wenten ring Bali sujatine mawit saking Jawi, tepetnyane ring jaman Airlangga utawi sadurungnyane. Minaban daweg nika wenten spesies padi asli Bali nanging ring tata basa alegori lontar puniki maosang indik Bhatara Sri rauh ring Bali saking Kamulan (Jawi Kanginan). Niki nyihnayang indik kawentenan pangembangbiakan spesies padi sane luihan ring Jawi Kanginan daweg nika, sane laut kalimbakang taler ring Bali.ka, sane laut kalimbakang taler ring Bali.)
  • Kereb Akasa  + (Ajian Kereb Akasa inggih punika silih sinuAjian Kereb Akasa inggih punika silih sinunggil ilmu leak tingkat tinggi, sang anggane sane ngangge ilmu punika mrasidayang magentos rupa dados wastra putih sane lantang pisan. Ajian Kereb Akasa niki kaplajahin olih para pamula. Mangda ngawawa ilmu Leak Ajian Kereb Akasa puniki misaratang pisan madue papineh miwah pidabdab sane wayah. Wenten pikenoh becik miwah kaon yening mlajahin ilmu Kereb Akasa puniki, yening mapikolih silih sinunggil kakasuban dados nyaga awak. Nanging, yening gagal jagi dados ngrusak awak pedidi. Punika mawinan iraga sepatutne mangdane wikan - wikan milihin ilmu sane jagi kaplajahin,sampunang kantos iwang mamilih ilmu sawireh sane pocol wantah awak pedidi.lmu sawireh sane pocol wantah awak pedidi.)
  • Literature kebut-kebutan  + (Akeh anak sane mangkin seneng ngebut rikalAkeh anak sane mangkin seneng ngebut rikala ngebut ring margi, rikala tiang nuju liburan ring pasisi pandawa tiang sering nyingakin akeh anak alit sane sampun lulus SMA sane ngebut konvoi ring margi.pangajap-ajap titiang mangda warsa jagi rauh mangda nenten kaicen konvoi utawi ngukir baju risampun lulus santukan pacang ngawinang kecelakaan yening nenten waspadangawinang kecelakaan yening nenten waspada)
  • Nyuti Rupa  + (Akeh anake ngorahang ngelekas, mesalin uliAkeh anake ngorahang ngelekas, mesalin uli bagus/jegeg dadi soroh sane aeng aeng. Apang anake liu sane takut utawi jejeh. Biasane akeh anake ngelekas ritatkala jagi wenten PEMILU. Manis kenyemne, luung ngelangenin raos ne, demen mepitulung ngicen soroh sane mewasta sembako. Nanging disubane polih genah ring pemerintahan utawi dados pemimpin mih prejani mesalin utawi manyuti rupa. Aeng, sebengne tegeh, angkuh jeg kadirasa mebalik pisan sedurung polih genah ring pemerintahan. Dumogi ring Jaman sekadi mangkin nenten wenten sane sekadi punika, yening jagi nyuti rupa dumogi dados sane pinih luung ngicen landuh ring jagat.sane pinih luung ngicen landuh ring jagat.)
  • Pariwisata Ring Bali Ngerusak Segara  + (Akeh genah wisata ring bali sane nelasang Akeh genah wisata ring bali sane nelasang toya. Soang-soang kamar hotel ring bali nelasang toya 3.000 (tigangtali) liter arahina, mangkin kudang hotel nika sane wenten ring Bali?, Taler wenten wisata lapangan golf sane nelasang toya tigang yuta liter arahina, sakewantenkrama bali wantah 200 (satak) liter adina. Punika sanemawinang toya-toya ring bali sayan kaon kualitas nyanea-toya ring bali sayan kaon kualitas nyane)
  • Preserving the Sanskrit language so that it does not get lost in time  + (Akeh krama Bali sane nganut agama Hindu, aAkeh krama Bali sane nganut agama Hindu, agama Hindu madue kitab suci sane mawasta veda sane kasurat nganggen aksara devanagari miwah basa Sansekerta. Basa Sansekerta patut kaplajahin olih krama Hindu santukan akeh teks sane nganggen basa puniki Sakadi Weda, Upanisad, Bhagavadgita, sastra yoga,miwah sasuratan-sasuratan kuno tiosan . yening sampun prasida mabasa Sanskerta raris ngwacen Veda, ngwacen Gita, nenten perlu malih nerjemahang. Ring Bali akeh kramane sane nenten uning basa Sanskerta ,</br>nanging wenten taler sane sampun malajahin miwah uning basa Sanskerta. Wenten sane maosang basa Sanskerta punika basa dura negara, basa tawah sane ngawinang akidik anak sane kayun malajahin. Nyening rahina Kemis krama Bali patut nganggen busana adat ka pura lan nganggen basa Bali, dumogi wenten rahina sane patut malajahin tur mabasa Sanskerta. yening mani puan wenten krama tiosan sane mataken indik kitab suci Veda Apang nenten buka sasenggakane "Buka siape sambehin injin" kilang-kileng nenten Nawang napi ,ngiring iraga sareng sami nglestariang budaya iraga antuk malajah basa Sanskerta, Napi malih mangkin teknologi sampun sayan maju sayan aluh iraga malajah basa Sansekerta iraga prasida malajah nganggen piranti seluler sakadi YouTube miwah sane lianan, Wenten taler makudang-kudang yayasan sane ngurukang basa Sanskerta. ring dura negara sampun akeh anake malajah basa Sanskerta, yening nenten iraga sane patut malajahin sire malih , mangda Bali nenten kajajahin olih negara tiosan. Bali nenten kajajahin olih negara tiosan.)
  • Literature bule-bule yang arogan  + (Akeh krama Bali sane rauh ka Bali santukanAkeh krama Bali sane rauh ka Bali santukan Bali kasub antuk pariwisata sane akeh. nanging akeh berita sane kawedar ring media sosial, indik krama Bali nenten ngajiang krama Bali, nenten ngalestariang budaya Bali. Taler wenten pariwisata sane nenten sopan, ngletehin genah suci, nganggen busana sane nenten sopan ring genah suci lan malaksana sane nenten sopan ring genah suci.</br>Pangajap-ajap titiang majeng ring Bali, minab pariwisata pariwisata sane rauh mangda prasida nglestariang budaya Bali, nguripang budaya Bali, ngajiang krama Bali mangda Bali tetep becik lan lestari. Bali mangda Bali tetep becik lan lestari.)
  • Krama Desa Lacur Ulian Virus Corona  + (Akeh krama ring desa sane keni pikobet utaAkeh krama ring desa sane keni pikobet utawi kekirangan ring ekonomi, lantaran saking virus corona utawi COVID-19 puniki. Awinan ring desan tiange sane mangkin akeh semeton sane nganggur, wit sangkaning ka icalan genah pengupa jiwa. Sane mangkin wenten semeton sane ngawit madolan mangda prasida manggihin pangupa jiwa ring kaluargan nyane.Wenten asiki warga ring desan tiange sane sampun nenten madue napi-napi, ipun sampun lingsir sane mawasta Nengah Sulayi ipun magenah ring pondok sane sampun rapuh. Ipun mangkin sampun magenah praragaan, sampun nenten madue rabi. Ipun ngulatiang sekancan pekaryan sane dados keangge ia ngajeng ngeraina. Punika awinan titiang merasa sebet ring anake lingsir punika. Awinan titiang kedeh ngicen sumbangan baas puniki.itiang kedeh ngicen sumbangan baas puniki.)
  • Keasadaran Sosial Atas Timbunan Sampah Di Sungai  + (Akeh krama sane ngentungang luu ka tukade Akeh krama sane ngentungang luu ka tukade nenten rungu ring pikobet sane jagi rauh. </br>Cingakinn tukade yening sampun kacemarin olih luu punika ngawinang toyane nglinggihin tur ngawinang wenten blabar ageng.</br>Contonyane yening luu punika kagenahang ring tukade inggih punika lingkungan dados ngaryanin grubug.</br>Manut ring padewekan titiang patut ngalaksanayang ring genah sosialisasi para warga.</br>Mangda prasida nglestariang lingkungan raris ngajegang jagat Balineng lingkungan raris ngajegang jagat Baline)
  • BANYAKNYA BALAP LIAR DI JALAN UMUM  + (Akeh makte sepeda motor ring margi ageng. Akeh makte sepeda motor ring margi ageng.</br></br>Napi iwang?Tur napi iwang ipun?</br>Akeh nyane wenten balapan liar ring margi ageng sane kelaksanayang alih taruna truna sane kantun yusa. Indike punike asapunika dados ne, ngawenten wargi sane lian tur dados kawentenan kebrebehan ageng.</br></br>Penampen ipun</br>Wenten pelaksanaan utawi jalan keluar. Sane ngelaksanaan tindakan sarenh pemerintah ne dados ngangge awig, sane ageng mangda kapok utawi jera, tur margi ageng patut keawasin, pemerintah sampun madue sarana sane seneng truna truna sane seneng balapanane seneng truna truna sane seneng balapan)
  • Literature Jaga Keindahan Alam Bali  + (Akeh mangkin bali sampun kasub kaduranegarAkeh mangkin bali sampun kasub kaduranegara antuk keasrian lan keayuan jagat bali. Sakewanten ring sekala jagat bali sampun usak keasrian nyane. Utama nyane akeh kawentenan galian sane ilegal ngeruk sekancan isin gumi minakadi bias, batu miwah sane lianan. Nanging kawentenan margi ring sajebag desa sane lintang ring margi gede akeh sane usak. Sane ngeranayang margine usak sangkaning akeh trek sane makta muatan sane baat. Ngeninin indik punika tiang ngarepang mangda PEMDA provinsi Bali memperketat awig-awig ngenin keilegalan galian punika.awig-awig ngenin keilegalan galian punika.)
  • -  + (Akeh ne kecelakaan sane sampun wenten ringAkeh ne kecelakaan sane sampun wenten ring kecamatan mendoyo sampun akeh wenten sane padem. Manut ring manah titiang pare angge petugas kepolisian sepatut ne nguratiang sane ngelinggihin sepeda motor ring margi agung, mangde side ngirangin sane makte sepeda motor sane ugal ugalan ring margi muastu kantos kecelakaan. Mangdeside nincapang nguratiang ring margi agung manut titiang sekadi silih sinunggil petugas dane patut di lakukan para petugas, riantuk punika dadosne tanggung jawab dane mangde nguratiang keselamatan lan ketertiban ring margi agung. Silih sinunggil uratian sane polih kelaksanayang patugas polisi inggian punika antuk ngelaksanayang penjagaan rutin ring jalur sane sering wenten kecelakaan lan nincapang penguratian ring warga krama lan ngicen pituah pituah majeng ring warga mangde setate nganggen helm. Ten lali naler lan ngicenin sosialisasi majeng sekoalh sekolah mangde ngenikain siswa siswa sami mangde setate nganggen kejangkepan sadurung makte motor, mangde ipun tenkeni saking kecelakaan lalu lintas.pun tenkeni saking kecelakaan lalu lintas.)
  • Garbage destroys beauty  + (Akeh para jatmane durung trepti ngutang luAkeh para jatmane durung trepti ngutang luhu. Ipun kari ngentungang luhu ring genahhe sane nenten patut sekadi ring segara. Nika mawinan segarane kanten kacingak durung asri. Ngiring sareng sami meutsaha ngelestariang nyage segarane mangda segarane tetep ajeg lan lestari pinaka kemajuan Bali riwekasan. Yening segarane sampun asri para torisse seneng melancaran ke segara lan sane prasida ngemajuang pariwisata ring Bali. Yening nenten iraga warge bali sane melihara pastika segarane punika nenten asri. Yening keangkat pinunas titiyang, ngiring sareng sami sampunang ngutang luhu ring segarane, riantuk segara pinaka panugrahan saking Ida Sanghyang Widhi Wasa, ring segara akeh wenten kahuripan sane patut jaga, mangda tetep urip.uripan sane patut jaga, mangda tetep urip.)
  • Starting Since the Pandemic  + (Akeh para tamiu lan kramane matumbasan asiAkeh para tamiu lan kramane matumbasan asil pertanian olih para petani, utama ipun petani milenial. Asil pertanian punika sampun mresidayang kaadol lan tumbas ring aplikasi sane wenten ring hanphone utawi piranti ipun. Akeh wenten asil pertanian sane kaadol irika utamane saking pertanian organik. Akeh petani lan yowanane sane sampun sejahtera saking pertanian modern punika. </br>Asapunika sane lakar kapolihan lan cingak benjangan olih para petani punika taler para yowana milenial sane sampun ngawit mautsaha matantanduran lan nglibakan sektor pertanian risedek pandemi sane mangkin. Ring galah sane becik puniki para yowana madue galah mangda sektor pertanian punika setata becik lan nglimbak. Nganggen teknologi online sane becik sekadi mangkin. </br>Pertanian ipun mangda nglimbak lan becik sedados nyane wenten uratian saking pemerintah saking subsidi utawi wantuan pupuk utamane pupuk organik, mangda lingkungan stata becik lan petani muah sane matumbasan utawi konsumen punika setata kenak lan rahayu kesehatan ipun miwah asil punika madue harga sane becikn miwah asil punika madue harga sane becik)
  • Bebasne orang luar ngeranjing ke pulau bali  + (Akeh penduduk luar sane rauh ke pulau BaliAkeh penduduk luar sane rauh ke pulau Bali sane nenten nguratiang lingkungan lan tata Titi lan akeh dadosne Wenten begal Utawi maling,ulian Kenten masyarakat Bali dadosne Ten tenang ulian penduduk luar sana rauh ke Bali.utami Wenten peraturan anyar antuk penduduk luar sana rauh ke Bali mangda penduduk luar nenten elah keluar masuk ring pulau bali Dumogi pikobet Niki gelis katepasin, ulian pikobet Niki sampun saking dumun Wenten Nangin Ten puputpuput pikobet Niki. Dumogi wusan Niki Wenten kebijakan saking prekangge antuk masyarakat luar sana rauh ke Bali mangde sayan lan sopan Utawi Kayun bertoleransi tekrn masyarakat Bali,dumogi pikobet Niki gelis ketepasin mangda masyarakat Bali Malih bedik lan aman Malih sekadi dumunli Malih bedik lan aman Malih sekadi dumun)
  • Literature Untuk melestarikan budaya bali supaya tidak punah  + (Akeh pisan pengaptin nyama baline mangda pAkeh pisan pengaptin nyama baline mangda pulau baline setate ajeg miwah polih kerahayuan ring jagat baline. Dijamane mangkin liu pisan alit-alite nenten bise mebasa bali. Bahasa bali punika warisan budaya baline. Patutne iraga dados nak bali bangga medue Bahasa bali sane keanggen ring sajeroning meraosan ring gumi bali. Bahasa bali punika patutnyane kelestariang mangda nenten punah utawi ical ring jagate. Wenten mekudang-kudang cara ngelestariang Bahasa bali inggih punika, ngawit saking keluarga, sekolah, tur ring masyarakat. Yening nganggen care punika i raga sekadi Yowana Jagi tetep ngelestariang budaya Bali untuk mewicara nganggen bahasa Bali seraina mangda tradisi Bali nenten punah. Pengaptin tiyange dados nak bali mangdane program pemerintah sane ngelestariang Bahasa, sastra dan aksara bali patut punika ke limbakang ngawit SD, SMP, SMK/SMA. Buku-buku indik Bahasa, sastra lan aksara bali mangda ke limbakang ke sekolah-sekolah. Lan penyuluh Bahasa bali sane wenten ring desa-desa mangda sayan nincap ngicenin pe ajah-ajah ring sekolah.nincap ngicenin pe ajah-ajah ring sekolah.)
  • Literature Relevansi Pelestarian Bahasa Bali dan Masyarakat Yang Pragmatis  + (Akeh sane madue panampen tur nguncarang koAkeh sane madue panampen tur nguncarang kocap basa Bali pacang ical saha dados basa asing ring dinane benjang pungkur. Parindikan punika nenten tios santukan krama Bali ngekoh mlajahin taler ngawigunayang basa Ibu ipune ri kala mabebaosan.</br>Cihna saking basa nedeng utawi pacang nemunin pikobet sajeroning kalanggengannyane inggih punika kediknyane jatma sane nganggen basa inucap taler basa punika nenten prasida adung tekening panglimbak aab jagate. Jelenyane, basa Bali madue makasami pasarat pacang ical saha kagentosin. Kapanggihin saking kretabasanyane, jatma sane nuturang, saha sukilnyane mlajahin basa Bali sane ngawinang para jatma meweh ngawigunayang sajeroning ngadungan tekening kauripan jatma mangkin sane pragmatis (ngutamayang segi kepraktikasan).</br>Basa Bali maderbe undagan basa sane sukil, inggih punika Sor Singgih Basa sane ngabinayang tata cara mabebaosan tekening sekaa tur kasta sane matiosan. Yening panggihin saking pamineh krama ring aab jagate sakadi mangkin, Sor Singgih Basa sampun nenten anut malih kanggen sajeroning krama sane ngutamayang kesetaraan sosial. Ipun nenten pacang ngawigunayang basa sane ngasorang utawi nyinggihan deweknyane majeng jatma lian, lan basa Indonesia sane nenten ngawigunyang sor singgih sajeroning tata cara nuturangnyane pinaka pasaur saking kawentenan undagan kasta punika.</br>Sajeroning pamarginyane, basa Bali kabaosang sukil manggihin kruna sane patut kanggen salin basa saking kruna-kruna asing. Santukan, nenten akeh krama Bali sane urati ngamanggihin kruna sane patut anggen salin basa kruna asing punika, taler nenten wenten media (sarana) sane prasida dados sepat siku-siku saking pikobet punika.</br>Panglimbak modernisasi saha globalisasi inggih punika kalih parindikan sane ngawinang basa Bali sayan rered katuturang olih yowanane mangkin. Majeng ring yowana (milenial lan gen Z) sane sampun keni panglimbak makakalih parindikan punika, basa Bali sampun kabaosang asing wiadin punika basa Ibu ipune sane sapatutnyane praisda elah kaplajahin. Penampen yening basa Bali punika kabaosang olih krama-krama sane mlajahin agama, spiritualisme, lan panglingsir kemaon ngawinang para yowana, tur sisia-sisia sane masekolah nenten seneng tur nenten urati tekening basa Ibu ipune.</br>Raris, napikeh nenten wenten jatma sane urati tekening basa Bali? Napikeh basa Bali pacang ical olih panglimbak aab jagat? Pastika nenten. Utsaha ngajegang basa Bali sampun jakti kalaksanayang. BasaBaliWiki inggih punika imba sane jakti punika.</br>Duk pinanggal 14 Oktober 2019 Wikipedia Basa Bali sampun medal anggen panuntun krama mlajahin basa Bali. saka kedik utsaha punika sampun kamargiang saking warsa-warsane lintang, sane pastika nenten elah, ngantos Wikipedia basa Bali prasida kawigunayang saha dados sinalih tunggil sarana mangda basa Bali nenten rered tur ical sakayang-kayang saking kauripan krama Bali.</br>Akedik saking iraga, krama Bali sane kantun ngawigunayang basa Bali tur kantun urati tekening basa Ibu iragane praragan, nenten pacang lascarya yening basa Bali punika pacang ical kalaliang antuk panglimbak aab jagate. Yadiastun akedik, nanging sampun sapatutnyane iraga sareng-sinareng ngukuhang saha ngajegang kalanggengan basa Bali. Basa Bali nenten wantah basa sane kanggen olih jatma-jatma sane dumun utawi panglingsir sakadi panampen yowana-yowanane mangkin, nanging basa Bali inggih punika kasujatian iragane, krama Bali. Paiketan masikian sane nenten prasida kapalasang. Yening wenten sinalinh tunggilnyane ical, raris sane kantun masisa nenten prasida tetgteg majujuk.tun masisa nenten prasida tetgteg majujuk.)
  • Literature Budaya Bali Yang Hampir Punah  + (Akeh sane ngawinang Pulo Bali dados genah Akeh sane ngawinang Pulo Bali dados genah wisata sane kasub ring Indonesia. Silih sinunggil inggih punika daya tarik seni miwah budaya Bali. Seni nenten prasida matiosan saking masyarakat Bali. Seni puniki raris ngwangun karakter krama Bali. Budaya Bali sane kaselehin mangkin mawangun saking pahan agama Hindu miwah Buddha Jawa miwah tradisi krama Bali. Sakewanten, budaya seni Bali pacang kapuputang yening iraga pinaka generasi penerus Bali nenten kayun nglestariang budaya iraga. Lianan ring punika, taler sangkaning panglimbak masa mawinan akeh generasi muda sane keni panglalah antuk panglimbak masa lan ngutang budaya sane sampun dados warisan saking jaman nguni sekadi tradisi makepung khas Jembrana.</br> Tradisi Makepung wau-wau puniki ngawit ical sangkaning Vakum sane keni Covid-19 kalih warsa. Sakewanten mepung inggih punika ceciren khas Jembrana sane nlatarang indik kaunikannyane pinaka tradisi sane wenten ring Bali. Dadosne iraga patut prasida nglestariang budaya iraga padidi antuk malajahin, nyinahang utawi ngeranayang ring parajanane mangda budaya lokal Bali nenten ical. Pangajap-ajap titiang majeng Bali ring masa depan inggih punika mangda prasida nglestariang budaya lokalnyane nanging sayan modern lan moderat.kalnyane nanging sayan modern lan moderat.)
  • Toleransi beragama ring palemahan  + (Akeh sane ngenikaang Bali punika wantah puAkeh sane ngenikaang Bali punika wantah pulau seribu pura. Malarapan antuk punika, nenten ngawinang agama sane lianan nenten dados meneng ring Bali, ring Karangasem pemekas nyane ring Desa Budakeling, wenten sane mawasta banjar Saren Jawa. Irika ring Budakeling yening wenten sane nue upakara sekadi ngaben miwah pawiwahan, kramane ring banjar Saren Jawa sareng metetulung, sekadi conto wenten upakara plebon Pedande, para krama saking banjar Saren Jawa sareng ke setre anggen ngeramenin. </br></br>Yening cingakin saking conto ring Desa Budakeling, irika sampun ngemargiang toleransi beragama. Irage sareng sami naler patut sareng ngemargiang toleransi beragama ring palemahan iragane malarapan antuk nenten nyempolehang agama sane lianan. Yening sampun nindak sekadi punika, pastika iraga adung masiakrama ring palemahan. </br></br>Mawinan irika iraga patut nyinggihan budaya-budaya saking suku sane lianan, sekadi conto wenten timpal sane ngelaksanayang sholat jumat rikala kerja kelompok, iraga dados timpal nenten dados gedeg mawinan wenten timpal sane ijin jagi sholat, iraga patut ngajinin ia sane jagi mebakti, conto sane lianan inggih punika wenten azan ring masjid ring irage meneng, iraga nenten dados gedeg mawinan uyut, iraga mesti tetep ngajinin agama sane lianan. Mangda prasida tetep meadungan sareng parikramane ring palemahan iragane.sareng parikramane ring palemahan iragane.)
  • Tips: Makudang-kudang Gagaen Ri Kala Ngoyong di Jumah Dogen  + (Akeh sane prasida kapolihang yening iraga Akeh sane prasida kapolihang yening iraga sampun magenah ring jumah utawi ring gria soang-soang. Puniki nyihnayang iraga sampun sareng maupaya memberantas gering covid-19. Tiosan punika, sawireh iraga magenah ring jumah/griya manten prasida raris makumpul sareng kaluwarga lan sameton. </br>Raris napi ke gagaen anake yening sampun magenah ring jumah manten, napi ke punika? </br></br>1. Malajah Online</br>Sami sampun uning, kemajuan teknologi informasi lan komunisa sampun ngalimbak ring sejebag jagate. Sane mangkin paplajahan sampun sami digital. Anake sampun aluh ngamolihang paplajahan, dija ja, pidan ja, ajake nyen ja. Ri kala gering covid-19 puniki, melajah online pinaka opsi sane paling becing kajalanang taler sampun dados tren masa kini. Makeh cara sane dados kaanggen luir punika sakadi konferensi video sareng para guru sekolah utawi dosen, searching materi miwah sane tiosan. </br></br></br></br>2. Magae Uling Jumah</br></br>Tan tiosan tekening malajah online, magae utawi makarya saking jumah utawi griya soang-soang pinaka opsi sane becik ri kala pandemi covid-19 puniki. Magae uling jumah, inggih punika rapat online, nganggen media konferensi video contonyane zoom, hangout lan sane tiosan. Magae utawi makarya saking jumah soang-soang nyihnayang suasana baru sane matiosan yening makarya ring kantor.</br></br>3. Matetajukan</br></br>Nenten akedik anake sane nyalanin matetajukan ri kala meneng ring jumah utawi ring griya manten. Makeh sane dados ke pula ring jumah, pinaka conto punyan biu, ubi, paya, tuwung, bayem miwah tiosan. Yening sampun madue lakaran jukut sinah iraga kapah-kapah medal kajaba jagi matumbasan. Raris nyelametang dewek saking viruse punika. Buah miwah lakaran jukute sinah luungan tekening buah lan lakaran jukut sane iraga tumbas ring dagange, sawireh punika sami organik. Yening sampun ngirangin deweke matumbasan, sinah prasida ngirit sawireh sami sampun madue. Taler pinaka ngirangin emisi CO2 lan sareng ngupapira palemahan.</br></br></br>4. Mabalih Film</br></br>Suwe sampun ngamargiang #dijumahdogen pastika dot pesan mabalih film di bioskop nanging takut keni virus. Yening sampun sakadi punika, kanggeang manten macingak film ring jumah utawi ring griya soang-soang. Sane mangkin macingak film-film anyar sampun aluh pesan, dados saking Netflix, video.com, youtube miwah sane tiosan. </br></br></br>5. Main Game</br></br>Gegaen sane puniki mula ngaenang atine liang. Nanging uning ke yening maplalianan game nenten ja anak alit kemanten, anak kelih, bajang truna dados maplalianan. Game sane mangkin nenten ja ngaenan ati liang kemanten, wenten sane nyihnayang iraga mangda kompak ring timpal-timpal, strategi, lan sane tiosan. Game sampun ngaranjing ring cabang olah raga. Pinaka bukti sane sampun lintang sakadi tim espost saking Indonesia cabang mobile legend prasida dados Jayanti sakancah internasional ring acara M1 World Championship 2019.</br></br>6. Mamaca Komik</br></br>Sane mangkin sami sampun uning yening komik bacaan sampun wenten sane online. Sakadi contonyane carita anak alit Luh Ayu Manik Mas, prewiring putri Bali. Carita Luh Ayu Manik Mas puniki becik pesan kadadosang paplajahan majeng ring anak alit mangda saking alit sampun nincapang ngupapira palemahan, tolak plastik sekali pakai miwah sane tiosan. </br></br></br>8. Olahraga</br></br>Ri kala pandemi covid-19 puniki, iraga mangda eling jagi nyaga kesehatan lan imunitas deweke padidi. Makeh anake sane seneng maolahraga. Anake sane setata eling jagi nyaga kesehatan pastika rajin maolahraga. Olah raga sane kalaksanayang ring jumah wenten akeh, sakadi yoga, senam, malaib-laiban di natahe, miwah sane lianan. Makudang-kudang tips-tips olahraga taler sampun wenten ring internet, youtube miwah sane lianan. </br></br></br>8. Nyempang</br></br>Makejang anake demen nyempang. Tuah ri kala pandemi covid-19 sane mangkin mamales-malesan prasida nyelametang jatma. Nangin yening bes suwene nyempang sinah lakar metuang sakit sane lianan sakadi, sakit bangkiang, obisitas lan tiosan. Nah .. adenan gagaen sane lianan jemak.n. Nah .. adenan gagaen sane lianan jemak.)
  • Lawan Corona antuk Inovasi Produktifitas Matetanduran  + (Akeh sane prasida pelajahin saking kawenteAkeh sane prasida pelajahin saking kawentenan merana virus Covid19 sekadi mangkin. Inggih punika i raga patut produktif lan kreatif, mangdane setata meduwe bahan pangan minakadi jangan utawi sayur sane dados utsahayang ring wewidangan jero utawi ring abian. </br>Semeton patut uning, indik mekarya ring abian ngeranayang pedewekan i ragane sehat santukan rikala metetanduran, i raga bergerak sekadi olahraga. Lian ring punika i raga polih mejemuh ring batan ai sane dahat penting anggen kesehatan tulang... </br>Ngiring sareng sami berinovasi mangdene merana Corona puniki magentos dados ngeranayang idup i ragane rahayu.os dados ngeranayang idup i ragane rahayu.)
  • DADI PEMIMPIN EDA ASAL NEKEN NAPIMALIH NEKEN  + (Akeh tepukin tiyang pemimpin puniki asal tAkeh tepukin tiyang pemimpin puniki asal teken. Neken napi manten sane nguntungang padewekan ipune nanging nyengsaraang rakyat. Napi malih misi neken-neken krama mangda nuutang napi pengapti sane berkuasa di duur.</br> Tiyang cumpu pisan yening ring warsa 2024 pemimpin Bali sane kapilih puniki mimpin kadasarin ati, nenten asal neken, napi malih neken krama. Sane mangkin santukan akeh wenten pemimpin-peminpin sane sekadi punika. Pikobet puniki patut katepasin olih Pemimpin Bali warsa 2024.</br> Pemimpin Bali warsa 2024 mangda tegas yening wenten pejabat-pejabat ring sajebang Bali sane dados bawahane punika malaksana neken-neken krama merika-meriki. Pemimpin Bali warsa 2024 mangda pro tekening rakyat Bali mangda jagat Baline sayan trepti, gemah ripah loh jinawi.line sayan trepti, gemah ripah loh jinawi.)
  • Bali island  + (Akeh tiang jumpai sampah sane mekacakan riAkeh tiang jumpai sampah sane mekacakan ring jalan,tukad,pantai, tongos-tongos wisata,lan sane lianan. Sepatutne iraga krama bali patut ngupayang kebersihan lan keindahan bali. Sami nawang,Bali inggih punika salah satu tongos sane dados tongos wisata sane akeh kekunjunjungin wisatawan local lan duranegara. Liu sampah mekacakan ngaenang iraga para wisatawan merasa kuang nyaman, apalagi sampah punika sampun meboo,sane ngaenang iraga ten nyaman.</br>Kesadaran pemerintah lan masyarakat tentune penting anggo pembenahan kedepannyane. Harapan tiang kedepanne mangda akeh tongos di bali bebas uli leluu sana mekacakan, karena nika dados ngaenang iraga sami ten nyaman.nika dados ngaenang iraga sami ten nyaman.)
  • Bali island  + (Akeh tiang jumpai sampah sane mekacakan riAkeh tiang jumpai sampah sane mekacakan ring jalan,tukad,pantai, tongos-tongos wisata,lan sane lianan. Sepatutne iraga krama bali patut ngupayang kebersihan lan keindahan bali. Sami nawang,Bali inggih punika salah satu tongos sane dados tongos wisata sane akeh kekunjunjungin wisatawan local lan duranegara. Liu sampah mekacakan ngaenang iraga para wisatawan merasa kuang nyaman, apalagi sampah punika sampun meboo,sane ngaenang iraga ten nyaman.</br>Kesadaran pemerintah lan masyarakat tentune penting anggo pembenahan kedepannyane. Harapan tiang kedepanne mangda akeh tongos di bali bebas uli leluu sana mekacakan, karena nika dados ngaenang iraga sami ten nyaman.nika dados ngaenang iraga sami ten nyaman.)
  • -  + (Akehan krama ring Bali nganut Agama Hindu.Akehan krama ring Bali nganut Agama Hindu. Ring umat Hindu, banten mautama pisan anggen sarana upacara. Nanging ring zamane mangkin akeh sane kirang rungu sareng bebantenan utamane truna-truni. Mangkin akeh sane mekayunan numbas banten mangda gelis. Sujatine generasi mangkin becikne ngawit melajah mekarya banten mumpung kari wenten nak lingsir sane wikan mekarya banten. Iraga melajah punapi cara mekarya banten lan uning makna banten punika. Krana melajahin bebantenan sane akeh punika ten prasida ajebos, i raga patut jemet melajah saking banten sane alit-alit dumun.elajah saking banten sane alit-alit dumun.)
  • Literature Lestariang Gumi baline sareng-sareng.  + (Akhir akhir Jani jeleg pesan cuaca di BaliAkhir akhir Jani jeleg pesan cuaca di Bali ne, ditengai ne panes pesan jek mase lime melepuh lamun sing mejiket, lantas di petenge bales sajan hujanne misi Sambaran grudug, jeg tau tau mani ne di samping umah, Tukade sube pul misi yeh hujan, cuaca baline akhir akhir Jani sukeh pesan diprediksi, sangkel Jani kita sareng sareng penduduk Bali harus bise membaur ajak alam, harus bise terbiasa ajak alam, peng sing kati uyak gelem gegara sing bise berbaur ajak alam, kita Mase sareng taruna truni Bali harus peka ajak alam, jaga kelestarian bumine, do pesa ngutang sampah sembarangan, do pesa ngacakan leluu mindengan ape Kanti di Tukade ngutang sampah, krna ento slaah satu penyebab banjir krana bumi baline Jani Mase sukeh pesan diprediksi cuacane. Kesimpulan ne intine yuk sareng sareng ngelestariang bumi baline, ape buin Bali ne merupakan salah satu objek wisata ne sube mendunia disuruh penjuru kalangan ape sing lek ati e ninggalin warga asinge ne ngutang sampah pada tempatnyaga asinge ne ngutang sampah pada tempatnya)
  • Bijak dalam memilih  + (Akhir taune jani jeg kebus gati gumine, ulAkhir taune jani jeg kebus gati gumine, ulian polusi udara krane kebakaran TPA ne, meilehan lakune asep e ngranayang polusi udara. Gumine sube kebus ulian polusi buin misi kebus ulian perang politik, taune buin mani taun 2024 lakar ade pemilihan umum Presiden Indonesia. Jeg megejeran gumine krane netizen sane ngebanding-bandingin pendukung capres ne pedidi. Iraga dadi manusa ngelah idep seharusne bise bijak memilih berita cen ane hoax cen ane beneh, de dadi profokator di gumi politike jani. </br>Ape buin nerime pis uli oknum oknum pejabat apang nyak memilih capres e ento, de krane pis idupe sengsara 5 taun ulian pelih memilih presiden. Presiden ane pilih kayangne, ento sane menentukan nasib negarane buin pidan, de kehasut ngajak janji janji manis capres e kayang kampanyene. Iraga dadi masyarakat Indonesia sane sube cukup umur wajib milu memilih di pemilune taun depan. Iraga masi bise menentukan kemajuan bangsane uli memilih presiden sane beneh beneh mengabdi anggon negarane lan sane terpenting ten korupsi, ten dados golput utawi ten milu memilih presiden. </br> Liu berita simpang siur tentang capres iragane sane saking partai ento, ento masi ane ngranayang gumi politike jani jeg kebus gati ulian berita kene keto. Maka sekadi ento iraga patut bijak dalam memilih presiden di pemilu kayangne, de kehasut ngajak berita hoax. Catet tanggal pemilune tanggal 14 Februari 2024, de kanti ketinggalan ngajak pemilihan umum pentinge ne. Masa depan bangsane ade ditangan masyarakate pedidi, diolas san de kanti golput lan salah pilih.iolas san de kanti golput lan salah pilih.)
  • Kemerosotan moral sane dialami olih para sisya  + (Akhir-akhir puniki, iraga akeh mirengang uAkhir-akhir puniki, iraga akeh mirengang utawi nyingakin makudang-kudang pikobet sane kapanggihin olih para sisya, minakadi indik laksana bunuh diri sane kamargiang olih para sisya sekolah, pergaulan bebas, miwah taler parebat pantaraning para sisya. Paripolah sane kaon punika santukan moralitas alit sane wenten ring para sisya mawinah paripolah punika kantun kalaksanayang olih para sisya.nika kantun kalaksanayang olih para sisya.)
  • Literature Aksara Bali  + (Aksara Bali Mangkin tiang sai nyingakin Aksara Bali </br>Mangkin tiang sai nyingakin anak cenik tusing bise nulis Aksara Bali. Ane ngerayang cara keto ulian abedik minat anake melajahin nulis Aksara Bali. Uli cenik sube lebian rerama ngajahin cerik-cerike nulis huruf latin lan engsap ngurkang nulis Aksara Bali. Harapan tiange kedepanene lianan ken nulis huruf latin apang kaajahin nulis Aksara Bali. Yen di jumah sube kaajahin lan di sekolah masih kaajahin, pasti lakar enggal karesepang . kaajahin, pasti lakar enggal karesepang .)
  • Baligrafi Sa-Wa-La  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Ja-Ya-Nya  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Ha Na  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Ma-Nga-Ba  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Ca Ra Ka  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Ga-Ta  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Baligrafi Pa-Da  + (Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali Aksara Wreastra inggih punika aksara Bali sane akehnyane 18 aksara minakadi Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga, Pa, Ja, Ya, miwah Nya. Aksara Bali puniki mabinayan sareng aksara Jawa yening maosang indik akeh miwah wangunnyane. Panglimbak aksara Bali taler nenten lempas saking cerita Sang Aji Saka sane nglimbak ring Jawi. Karya baligrafi indik aksara Wreastra puniki kepah dados pitung karya inggih punika aksara Ha Na, Ca Ra Ka, Ga Ta, Ma Nga Ba, Sa Wa La, Pa Da, miwah Ja Ya Nya sane mapiteges wenten parekan masiat ring payudan pada digjayane. Baligrafi puniki maukuran gede kakaryanin ring kanvas nganggen bingkai kayu kagenahang ring Unit Lontar Universitas Udayana.hang ring Unit Lontar Universitas Udayana.)
  • Literature Budaya bali yang harus di lestarikan  + (Aksara bali inggih punika budaya Bali saneAksara bali inggih punika budaya Bali sane patut lestriang, aksara bali sampun ade uli pidan. Nanging nu masi ade ani sing bise aksara Bali.Irage sube melajah aksara bali uling kelas 3 SD, sing bise masi aksara Bali. Ambat sing juarine ngoyong di Bali nanging sing bise aksara bali. Sube liu jani wimbakara nyurat aksara Bali sane anggen ngelestariang aksara Bali. Irage dadi nak Bali sepatutne ngelestriang aksara Baline puniki apang tusing ilang uluhin zaman.Makane irage septutne nyaga lan ngelestariang aksara Bali, yen sing irage yen buin ketunden.ra Bali, yen sing irage yen buin ketunden.)
  • Literature Tulisannya Susah, Apa Ajarannya Kurang  + (Aksarane Keweh Napi Ajahane Kuang? Ring eAksarane Keweh Napi Ajahane Kuang?</br></br>Ring era serba modern, serba digital lan serba canggih. Alit-alite sane mangkin kirang seneng ane madan melajah Aksara Bali. Nenten krana punika kemanten, ring sekolah SD dasar melajah aksara Bali kirang, napike ngawinang? Ring SD tiang nenten polih dasar uger-uger pasang Aksara Bali sane patut. Sane ngajahin tiang Bahasa Bali daweg SD wali kelas. Wali Kelas akeh pelajaran sane kegamel.</br></br>Krana kenten, tiang nunas majeng ring pemerintah Provinsi Bali mangda akehan Guru Bahasa Bali sane ngajahin dasar Aksara Bali sane patut ring sekolah-sekolah. Tusing je SMP lan SMA kemanten tiang nunas mangda ring sekolah SD, Guru sane lulusan pendidikan Bahasa Bali sane ngajahin. Apang Budaya Bali ten punah lan tetep lestari. Care munyi sesonggane "Puntul puntulan besine, yening sangih pasti mangan" yadiastun iraga belog Aksara Bali, yening pekerengin melajah utawi wenten sane ngajahin jeg pasti bisa. Sing kenten semeton?jahin jeg pasti bisa. Sing kenten semeton?)
  • Aksesibilitas Ngwantu Penyandang Disabilitas  + (Aksesibilitas Ngwantu Penyandang DisabilitAksesibilitas Ngwantu Penyandang Disabilitas</br>Wenten akeh penyandang disabilitas, wenten sane nenten nyingakin (tunanetra), wenten sane nenten mireng ( tunarungu), wenten sane madue hambatan intelektual (tunagrahita), wenten madue hambatan fisik (tunadaksa). Pemimpin sane kapilih ring pemilu sane jagi rauh patut uning ring kawentenan penyandang disabilitas minakadi napi sane kaperluang. Penyandang disabilitas musti ngamolihang fasilitas sane khusus. Sane mangkin durung makasami nyediaang fasilitas sane ramah disabilitas. Duaning asapunika pemimpin mangda ngrencanayang program jalur pemandu majeng ring penyandang disabilitas tunanetra, alat bantu dengar ring penyandang disabilitas tunarungu, aksesibilitas majeng ring penyandang disabilitas tunadaksa, pelatihan kemandirian majeng ring penyandang disabilitas tunagrahita.g ring penyandang disabilitas tunagrahita.)
  • Arthagriha  + (Aksi nyata perduli lingkungan puniki kamarAksi nyata perduli lingkungan puniki kamargiang ring Br. Munduk Pakel, Ds. Gadung Sari, Kec. Selemadeg Timur, Kab. Tabanan. Ring rahina Buda, pinanggal Salikur, warsa Duangtali Salikur. Kalaksanayang olih para sisia program studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana,taler kaangkat petugas bank sampah sane megenah ring banjar punika. Genah sasaran mereresik sampun kalaksanayang ring tukad sane tercemar luu plastik, ngeranayang tukad utawi sungai punika nenten becik. Imbas sane sampun karasayang ring aksi puniki maduwe nilai positif sekadi penukaran sampah plastik sane ngicenin timbal balik jinah. nenten pegat saking definisi Tri Hita Karana, kawentenan palemahan sane mateges hubungan manusia dengan alam.sane mateges hubungan manusia dengan alam.)
  • RING JERO SOANG-SOANG PILAH TALER OLAH SAMPAH  + (Aksi titiang puniki kemargiang ngawit sakiAksi titiang puniki kemargiang ngawit saking jero saong-soang, sampun memargi ngawit saking bulan Juli 2021 kantos mangkin. Aksi puniki kemargiang sareng semeton mahasisya, aksi sane titiang margiang inggih punika saking jero memilah luu, ngolah sekancan luu ring jero sane marupa luu organik dados ekoenzim, taler luu an organik sekadi botol yeh taler gelas plastik anggen tanaman hidroponik. Upah saking aksi puniki ngawit saking jero soang-soang, iraga sareng sami mersidayang mengurangi luu sane mekutang ring genah luu lan wewidangan nyane, punika taler luu sane diolah dados ekoenzim taler tanaman hidroponik dados mewiguna anggen kebutuhan rumah tangga.os mewiguna anggen kebutuhan rumah tangga.)
  • Literature Malu jadi pemuda bali gabisa bahasa bali  + (Akèh gati tiang manggihin truna truni nè mangkin pade ten bise nganggèn bahasa bali Ten melihang rage nganggen bahasa indonesia, nike bahasa wajib di negara rage Nanging becikne irage dados nak bali, jage lan lestariang bahasa baline)
  • Literature Tidak boleh membuang sampah sembarangan  + (Akéh krama Hindu sané ngamargiang parikramAkéh krama Hindu sané ngamargiang parikrama/nangkil rauh ka Pura Besakih sareng kulawarga utawi timpal-timpal, miwah sanak. Sasampun puput ngwangun canang miwah ngamargiang upacara. Akéh pisan para pengempon sané makarya tumpukan sampah sané wénten ring sajebag genah suci Pura Besakih. Krama sane wenten irika nunas ring para pengempon mangda ngicalang sampah ring genahnyane. Panglalah saking anake sane nenten nguratiang sampah pacang ngrusak lanskap, ngawinang bau sane nenten becik, ngawinang banjir tingkat rendah ngantos tinggi, ngawinang makudang-kudang pinungkan miwah prasida ngotor lingkungan. Ngrusak lingkungan genah mabakti. </br>Pangaptin titiang majeng ring krama Bali sane mapunduh ring pura Besakih utawi pura-pura tiosan, mangda satinut ring awig-awig ring pura soang-soang, nenten ngicalang sampah, nenten ngrusak sarana miwah prasarana ring pura soang-soang, becikne ngicalang sampah ring genahnyane utawi makta sampah ka umah soang-soang.</br>Mai bareng-bareng bijak nganggo, ngentung tur ngolah sampah.bijak nganggo, ngentung tur ngolah sampah.)
  • Literature Jangan membuang sampah sembarangan  + (Akéh krama Hindu sané ngamargiang parikramAkéh krama Hindu sané ngamargiang parikrama/nangkil rauh ka Pura Besakih sareng kulawarga utawi timpal-timpal, miwah sanak. Sasampun puput ngwangun canang miwah ngamargiang upacara. Akéh pisan para pengempon sané makarya tumpukan sampah sané wénten ring sajebag genah suci Pura Besakih. Krama sane wenten irika nunas ring para pengempon mangda ngicalang sampah ring genahnyane. Panglalah saking anake sane nenten nguratiang sampah pacang ngrusak lanskap, ngawinang bau sane nenten becik, ngawinang banjir tingkat rendah ngantos tinggi, ngawinang makudang-kudang pinungkan miwah prasida ngotor lingkungan. Ngrusak lingkungan genah mabakti. </br>Pangaptin titiang majeng ring krama Bali sane mapunduh ring pura Besakih utawi pura-pura tiosan, mangda satinut ring awig-awig ring pura soang-soang, nenten ngicalang sampah, nenten ngrusak sarana miwah prasarana ring pura soang-soang, becikne ngicalang sampah ring genahnyane utawi makta sampah ka umah soang-soang.</br>Mai bareng-bareng bijak nganggo, ngentung tur ngolah sampah.bijak nganggo, ngentung tur ngolah sampah.)
  • -  + (Akéh nglimbak basa "Gaul" ring wewidangan Akéh nglimbak basa "Gaul" ring wewidangan krama Bali utaminnyané ring para janané. Basa-basa punika akéhan kalimbakang olih para janané. Panglimbak basa "Gaul" ring wewidangan para janané akéhan punika kawedarang ring media sosial. Kawéntenan basa "Gaul" puniki ring para janané ngawinang basa Bali sané nganutin anggah-ungguhing basa sané patut punika sayan karasayang kuno. Napi malih reramannyané ring jro soang-soang nénten sanget ngicénin ajah-ajahan pianaknyané basa Bali sané nganutin anggah-ungguhing basa Bali sané patut. Para janané mangkin akéhan seneng nginutin sané "Tren" ring media sosial. Silih tunggil basa "Gaul" sané sering kaanggén ri tatkala mabebaosan olih para janané utaminnyané ring kota inggih punika basa "Ké" utawi kruna "Ké". Umpami ring basa sakadi puniki "Ké nyaan ajak nyén kemu?" yéning ring basa Indonesia "Kamu nanti sama siapa kesana?", basa sané siosan umpami "Awas ké sing kemu nah!" yéning ring basa Indonesia "Awas kamu tidak kesana ya!", yéning manahang titiang napi pateh artosnyané tekéning cecimpedan sakadi puniki "Apa ké kerék-kerék ngejohang?" suksmannyané inggih punika anak nyampat. Pitakéné mangkin napi "Ké" punika ring basa Bali wénten artosnyané? Napiké basa "Ké" punika prasida kaartosang "Kamu"? Napi artos "Ké" punika wénten ring kamus basa Bali?</br>Manut sané resepang titiang basa "Ké" punika wantah partikel penegas ring basa Bali. Basa Bali madué makudang-kudang partikel penegas umpami ké, ja, sih, ya, miwah sané lianan. Partikel penegas punika katah kaanggén negesang arti sané katah kapanggihin ring basita paribasa Bali. Sakadi "Apa ké kerék-kerék ngejohang?", "Apa sih aliha peteng-peteng mai", "Apa ja kenehanga, kéto aliha", "Apa ya intipe ibi sanja?", miwah sané lianan. "Ké" puniki yéning manahang titiang nénten maderbé artos, nanging wantah pinaka partikel penegas. Sapunapi yéning basa "Ké" sané katah kaanggén mabebaosan ring basa Bali olih para janané prasida kaartosang "Kamu"? Titiang negarangin nyelehin ring kamus online Basa Bali Wiki, irika basa "Ké" nénten kacumawisang, sané wénten wantah apaké, awaké miwah sané lianan. Puniki sané manahang titiang mabuat pisan wénten platform basa Bali wiki, sayan dangan ngrereh artos kruna utawi basa. Utaminnyané basa-basa sané kaanggén ri tatkala mabebaosan nganggén basa Bali. Titiang mamanah iriki kawéntenan platform basa Bali Wiki mabuat pisan pinaka genah ngajegang basa, aksara miwah sastra Bali, mangda para janané nénten iwang ri tatkala ngartosang basa utawi kruna sané kaanggén mabebaosan ring basa Bali. </br>Dumugi basa Bali sayan nincap ring tengahing panglimbak basa sané sayan kompleks. Platform basa Bali Wiki kaaptiang pisan mangda sayan nincapang basa Bali mangda basa Bali prasida "Gaul" nénten malih karasayang kuno ri tatkala nganggén basa Bali sané nginutin anggah-ungguh basa Bali sané patut.inutin anggah-ungguh basa Bali sané patut.)
  • Tourists who disturb the community  + (Akéh pelanggaran sané kamargiang olih wisatawan dura negara ring Bali sampun dados pikobet, mawinan patut kauratiang antuk sami pihak.)
  • beautiful green  + (Alam wantah genah antuk sakancan kahuripanAlam wantah genah antuk sakancan kahuripan, taler genah antuk sakancan kahuripan taler genah ngawetuang sumber daya alam sane akeh pisan. Punika mawinan iraga patut miara lingkungan mangda tetep becik lan becik, santukan alam punika prasida nglestariang iraga.an alam punika prasida nglestariang iraga.)
  • Literature Aldi evolusi market  + (Aldi taher adan jelemo undag 39 ane viral Aldi taher adan jelemo undag 39 ane viral kerana ngai sensasi di sosial media, sebilang Wai mukak instagram nepukin yo, nyak dijumah, disekolah pasti ado yo. Kanti toko bakso yo e laku karna sensasi, saran yange dadian aldi taher brand ambasador basa bali wiki, jeg pasti naik. ambasador basa bali wiki, jeg pasti naik.)
  • Ageng Bungah, Alit Ngraksa  + (Alit miwah sadarana sakewanten ogoh-ogoh aAlit miwah sadarana sakewanten ogoh-ogoh alit ring sisin marga nyusup ring manah titiange. Sira manten sida nruenang tur ngrasayang kayun seneng ri kala ngarak ogoh-ogoh, nenten ja wantah dadi pamiarsa. Wenten prarain cabuah anak alit sane molihang ogoh-ogoh alit. Punika taler rasa bangga para rerama sane nyingakin okanne gresiuh ngraksa kabudayaan saking alit.</br></br>Titiang ngaptiang mangda pemerintah nguratiang indik sane alit puniki, silih tunggilnyane malarapan antuk nyokong lalsana nglestarian seni ngaryanang miwah ngarak ogoh-ogoh ring baga pendidikan. Ngawinang dangan anake malajah indik budaya saking alit mangda sida dados sangu urip. Ngraksa budaya, urip mabudaya.sangu urip. Ngraksa budaya, urip mabudaya.)
  • Kone, Men Seken  + (Aluh pesan anake nutur. Apa gen ngidang tuAluh pesan anake nutur. Apa gen ngidang tuturang, kija gen ngidang lakuang. Munyi kangin bisa dadi kelod, munyi kelod bisa dadi kaja, munyi kaja bisa nyajang ngajanang. Adane gen layah, mula wayah. Egolane lemuhan ken lidin sampat. Yening suba dot ngigelang, kija gen ngidang kebatang. </br></br>Apa buin gumi cara jani, layah tuara tuah ada di awak. Anake mare jani nutur di kangine, ane badauh bisa suba nawang uli dugas ipuan. Munyin anak sing ja tuah ngidang padingehang aji kuping dogen, usudan jerijin lima abedik jani bisa ngranayang iraga nawang. Keto nyen saktin gumi jani. Da ja munyi anak di samping tukad, tutur anak di selat pasih bisa prajani tawang. Ento sing ja ada len ulian kasaktian gumine ngelah ane madan teknologi.</br></br>Mamunyi cara jani mula elah, ningehang orta masih aluh, ningalin orti masih sing ja keweh, ane ngae gae nglebihan bin bedik tuah minehin tuture ento. Ane cen seken, ane cen sing seken. Ulian teknologi gumine bisa dadi melah, ulian sing beneh baan nganggo teknologi gumine bisa dadi benyah. </br></br>Iraga ane kone lebihan ngelah bibih, apang lebihan masih ngelah papineh. Apa ja ane bakat tingalin utawi bakat dingehang, patut karesepang, da prajanian ngugu. Cara seseleh indik parilaksana ane kalaksanayang yening para jana nampi orti di media sosial, gumanti ane paling bek milih, ada 46 diri ane nyambatang lakar ngraris nglanturang ortine ento ke anak lianan, apake ke timpalne newek, publik, utawi grupne (Rahadi, 2017). Kawewehin data uling Kementerian Komunikasi dan Informasi ane nyelehin uling Agustus kanti Desember 2018, sawatara ada 62 konten hoax nganenin indik pemilu 2019 (Kurniawati & Wardani, 2020). Survei Mastel (2017) nlatarang uling 1.146 responden, ada 44,3 % nampi berita hoax lan 17,2 % makatang berita hoax ento lebihan ken acepok awaine. Bilih-bilih media utama ane kaandelang pinaka media ane sayan sandang gugu, taen masih milu nyiarang berita hoax, sekadi radio 1,20 %, 5 % media cetak, lan 8,70% televisi (Juditha, 2018).</br></br>Da ja bakat pinehin, rumasat mare makiken ngantug dogen ortane ento di kupinge, suba maluan dot ngortaang ajak anak lenan. Yening ortane beneh dong suba sing kengken, ane dadi pikobet, yening ortanne sing madasar kapatutan utawi hoax. Ento mawinan yening ningeh orta, patut kapilihin. Sekenang ane ngaba ortanne ento, uling situs resmi apa tusing, uling sumber utama apa tusing, yening nu misi kone-kone, patut gelekang malu, pinehin, resepang, lan alih kasujatianne. Alihin nyen kone ane ngomongang ento simalu, yening ada “kone” ane sing ngidang mesuang sumber, adanan suba da nden ngugu lan siepang. Da milu ngortaang “kone” apang tusing dadi Men Kone. Luungan dadi Men Seken, apa ane tuturang seken, seken tawang uli dija palekadanne, seken paca apa isin ortane uling panyumu nganti panyuud, bilih-bilih ada data, ane seken galang katepukin, dija, pidan, nak kengken, lan nyen ane bakat katuturang. Liu pesan nyen tongose ngalih data. Apa buin gumi cara jani makejang suba canggih madasar digitalisasi. Ento mawinan gumanti patut masih iraga tangar, ngresep, lan waged nganggon literasi digital. Ada 8 pidabdab sajeroning literasi digital sekadi (1) cultural, nganenin indik kawagedan ngresepang apa ane katuturang; (2) cognitive, masaih teken kaweruhan; (3) constructive, pinaka utsaha nglimbakang unduk ane melah; (4) communicative, ngelah kawagedan matimbang wirasa lan liu ngelah timpal; (5) confident, pageh ngaba padewekan lan tangar teken agem-ageman; (6) creative, krambang baan mesuang parikrama ane anyar; (7) critical, tusing elah lan enggal ngugu tutur anak lenan; (8) civic, bareng mautsaha nglimbakang praja madani (Tsaniyah & Juliana, 2019).</br></br>Kalen sesai masih suba kadingehang, uling mare lekad suba kagendingin. De kadenne gending plalianan dogen, tegarang resepang. “Semut-semut api”, api waluya sekadi kasaktian, dadi anak luh iraga ngelah kasaktian, ngidang nglekas dadi Men Kone utawi Men Seken. “Kija lakun mulih”, mulih pinaka tatujon iragane. Kije kenehe laku jani. Apake tatujonne ngortaang “kone” ane sing nden sandang katelebin, utawi ningehang lan ngortaang orta ane seken pang sing ada salah tampi. “Tembok bolong”, nak makejang nyen ngalih bolong, ngalih tongos, ngalih jalan ane ngidang anggon nyalanang keneh. “Saling atat, saling pentil”, ulian bes liu ada orta, saja suba ane seken ajak ane mauk saling atatin lan pentilin, saling macentok kasaktian apang maan ngalih bolong, ngalih tongos nyalanang keneh. “Ketipat nasi pasil”, ketipat, nasi, lan ketipat nasi, makejang malakar aji baas, pinaka sumber utama pangurip kasaktian. Ne jani, ulian makejang saling atatin, jeg ane pinaka sumber utama dadi pasilan, kaengsapin, bilih-bilih bakat kutang. “Benne dongkang kipa”, maimbuh be dongkang kipa, cara dongkang nyongkok, misi kipa, sing paripurna, pragat suba sing nekaang apa.</br></br>Ento mawinan jani, lan ajak makejang nglekas dadi Men Seken, apang makejang nawang ane seken, apang ketipat, nasi, lan ketipat nasine sing enggalan pasil ulian bes makelo saling atatin. Yen suba mekejang ngaba orta seken, sinah tusing lakar salah tampi. Yening suba keto, tuah pakedek pakenyung ane lakar bakatang, salunglung sabayantaka, saling pakrikkik sambilang bareng-bareng nelahang ketipat nasine. Yening makejang suba maan duman ketipat nasi, sinah lakar dadi wareg. Wareg ulian orta ane seken, sing ngidang buin ngelekang hoax. Rahayu </br></br></br>Daftar Pustaka</br></br>Juditha, C. (2018). Interaksi Komunikasi Hoax di Media Sosial Serta Antisipasinya. Journal Pekommas, 3(1). https://media.neliti.com/media/publications/261723-hoax-communication-interactivity-in-soci-2ad5c1d9.pdf?fbclid=IwAR0oYb_NYtm7KEg4bJk-X4AVrK0cBalsFKPM7W3qv051Mk1abM5iK6P_5FI</br></br>Kurniawati, M. F., & Wardani, F. K. (2020). Pendampingan Perempuan dalam Mendidik Keluarga untuk Menyikapi Informasi Berita Hoax Menjelang Pemilu 2019 di Kabupaten Barito Kuala Kalimantan Selatan. Journal of Servite, 1(2). https://doi.org/10.37535/102001220192</br></br>Rahadi, D. R. (2017). Perilaku Pengguna dan Informasi Hoax di Media Sosial. Jurnal Manajemen Dan Kewirausahaan, 5(1). https://doi.org/10.26905/jmdk.v5i1.1342</br></br>Tsaniyah, N., & Juliana, K. A. (2019). Literasi Digital sebagai Upaya Menangkal Hoaks di Era Disrupsi. Al-Balagh : Jurnal Dakwah Dan Komunikasi, 4(1), 2527–5682. http://ejournal.iainsurakarta.ac.id/index.php/al-balagh/article/view/1555/562nsurakarta.ac.id/index.php/al-balagh/article/view/1555/562)
  • Participate in Balinese language month activities  + (Amen sube bulan pebruari jeg demen pesan bAmen sube bulan pebruari jeg demen pesan be atin tiange, napi mawinan keto? Sawireh bulan bahasa bali sube paek. Nah di bulan pebruari dugase ene tiang sibuk nyarengin parikrama ring sajeroning bulan bahasa bali. Di desa, tiang bange tundene nge-MC acara bulan bahasa baline, tur di sekolah tiang tunjuke ajak timpal-timpale mangda nyarengin wimbakara mesatua bali antar kelas, demen pesan atin tiange tundene nyarengin lomba, sawireh tiang demen melajah bahasa bali.</br>Nahh dugase nge-MC di desa, tiang jeg bangga gati ajak alit-alite janii, Ade Ani dueg mesatua, Ade Ani dueg nyurat aksara Bali Ade Masi Ani dueg ngwacen aksara bali.semangat tur seleg dewekne nyarengin wimbakara mangda ngamolihang Jayanti.</br>Lianan teken ento, dugase tiang lomba mesatua disekolah, jeg demen Masi kenehe milu lomba, napi mawinan demen? Sawireh Liu Ade saingan Ani dueg mesatua, tyng merasa tertantang nyarengin lombane ene, sing sia-sia Masi bareng saget ngamolihang Jayanti 1 dugase ento, jeg kendel pesan atin tiange.</br>salut tur bangga gati tiang ajak pemerintah e Jani, suba ngewedarang program ani bermanfaat tur mendidik para alit-alite tur truna-trunine Mangda setate memiara miwah ngwarisin budaya baline sane merupa basa, aksara lan sastra baline mangda nenten punah tur bali setate ajeg adat miwah budayanyane ngantos kawekas.eg adat miwah budayanyane ngantos kawekas.)
  • Amukti Kalki Awatara  + (Amukti Kalki awatara Apake beneh kaliyuganAmukti Kalki awatara Apake beneh kaliyugane suba ngenah? . Liu ada pikobet ane suba ngenah cara korupsi, maling, pembunuhan, pelecehan seksual, aborsi, kekerasan kulewarga, lan mekudang kudang pikobet ane lenan ane meciri zaman kaliyugane suba mejalan. Di zaman kaliyugane jani kesambat diajah ajahan Weda ada tedun awatara Wisnu ane lakar ngelawan adharma di jagate. Awatara ento madan Kalki Awatara. Kenapa tiang demen teken ogoh ogoh Amukti Kalki Awatara ne ene krana ada piteket ane nyidang kasobyahang pamekas pemerintah sane dadi sang angawerat utawi pemangku kebijakan keaptiang Apang setata inget teken tanggungjawab. Nglaksanaang darma, malaksana sane patut tur dados conto ring parajanane. Tiosan ento pamerintahe patut nglawan anak sane malaksana adharma mangda prasida nincapang karahayuan.harma mangda prasida nincapang karahayuan.)
  • Aget Yadiapin Corona  + (Anak Bali mula lebian aget. Yadiapin lara Anak Bali mula lebian aget. Yadiapin lara enu masi aget. Amonto ke Virus Coronane ngawinang anake liunan lara, nanging tiang enu ngidang nyambatang aget. Aget dikenene tiang ngidang nulungin kurenan majaitan. Aget dikenene tiang ngidang mapunduh ajak nyama. Yan sing ulian Corona, mirib suba dija maungkulan maburuh. Yan sing ulian Corona, mirib tusing taen tiang ngasanin ngelung semat nulungin kurenane ane sarahina majaitan. Gumanti jejaitan ene ane pinaka yadnyan kurenane ngaptiang tiang apang satata seger tur ngidang mulih ngaba bekel lebihan.</br>Mogi ulian kletikan semate tyg mapinunas apang virus Coronane enggal matilar, apang lebian buin aget tiange.al matilar, apang lebian buin aget tiange.)
  • Anak Istri Era Digital Anti Hoaks  + (Anak Istri Era Digital Anti "Hoaks" Anak iAnak Istri Era Digital Anti "Hoaks"</br>Anak istri punika jadma sane “unik” tur “istimewa” akehan nganggen pangrasa ri tatkala manggihin sakancan pikobet, gatra, napi malih indik sesenengannyane. Dadosnyane ngnenin indik “simpati” “empati” taler “emosi” rumaket pisan mapaiketan sareng pangrasa. Ring aab modern sakadi mangkin mangda dados “wanita cerdas” nenten malih ngandelang pangrasa kemanten, “logika”musti kasarengin. Dados anak istri masekolah ngantos perguruan tinggi nenten nglantur dados pegawai, sampunang sungsut! Benjang pungkur iraga dados “ibu” “Jika saya tidak bisa menjadi wanita karir yang hebat, Saya bisa mendidik anak saya menjadi Anak yang Hebat.” Geguat punika mangda setata dados “motivasi” ring kahanan napi ja, anak istri punika prasida dados tetuladan. Napi malih ring kulawarga? sakadi panikan : “Staf Khusus Menteri Pemberdayaan Perempuan dan Perlindungan Anak (Kemen PPPA), Agung Putri Astrid menekankan pentingnya peranan perempuan sebagai jendela informasi bagi keluarga dan masyarakat.” Punika taler dados “orang tua” sane “mendidik” pianak lan dados rabi ring sajeroning nglaksanayang “manajemen rumah tangga”, indike punika nenten ja dangan, “ibu rumah tangga” ngamerluang kawagedan sane “luar biasa” nenten dados kaucap “sepele”. </br>Kawentenan “internet” menawi dados gatra becik. Akeh pisan anak istri dados “pebisnis online” utawi “perempuan produktif” malarapan antuk mamodal “hp” lan “internet”. Ring “internet” taler kapolihang gatra-gatra sane mabuat pisan sakadi “ilmu parenting, teknologi, ekonomi, gaya hidup, hiburan” msl. Dados anak istri mangda prasida waged taler mamilih sane encen gatra sane patut, sane encen gatra sane iwang. Kasujatiannyane, maosang indik “hoaks” nenten ja sami anak istri prasida keni. “informasi” sane iwang. Indike puniki mapaiketan taler sareng “sistem pola pikir otak” soang-soang. Manut sakadi :</br>Teori Paul D MacLean memaparkan, melalui masa evolusioner, otak manusia mulai berkembang dan menjadi lebih kompleks. Menurut penelitiannya, otak manusia mempunyai tiga bagian dasar meliputi : (1) otak reptile, (2) otak mamalia dan (3) otak berpikir. Ketika otak reptil ini sedang aktif, yang berperan adalah insting dan reaksi spontan. Ia aktif apabila seseorang merasa ketakutan, stres, merasa terancam, marah, kurang tidur, atau kondisi tubuh lelah. Otak mamalia atau sistem limbik adalah kontrol utama menangkap informasi dari indera penglihatan, pendengaran, sensasi tubuh, indera peraba, dan penciuman. Kemudian informasi tersebut disalurkan ke bagian pemikir pada neokorteks. Salah satu contoh fungsi sistem limbik sebagai pengatur emosi yaitu ketika seseorang melakukan sesuatu yang melibatkan emosi mendalam, sehingga ia mengingatnya dalam jangka panjang. Otak berpikir atau neokorteks berada pada bagian atas dan merupakan 80% dari seluruh materi otak manusia, bisa disebut “otak berpikir”. Bagian ini mengendalikan proses tingkat tinggi seperti logika, penalaran, pemikiran kreatif, bahasa dan integrasi informasi sensorik.</br>Yening manusa punika akehan nganggen “system kerja otak reptile”, ri tatkala manggihin gatra utawi informasi sane ngawinang ragannyane “terancam” manusa puniki gelis takut. Sakadi manggihin “info gempa” durung kawacen wit gatra punika saking dija? patut napi nenten? sampun nglantas kashare ring anak tiosan. Mapaiketan taler sareng “system kerja otak mamalia” sane pinaka wewidangan otak sane nerima informasi. Ring “otak mamalia” pinaka “pengatur emosi” yening manggihin gatra sane nenten patut, gelis rumasa sungsut tur nganggen pangrasa sane prasida nglahang “daya berpikir logis” Sane kaping untat, yening manusa prasida nrima “informasi” sane kadasarin antuk “logika” lan “kemampuan literasi yang baik” nenten ja prasida keni “informasi bohong” puniki mawinan manusa sampun nganggen “system pola pikir otak berpikir” sane genahnnyane “kecerdasan” lan “kontrol berfikir tentang segala sesuatu, bisa mengendalikan nafsu dan emosi, serta mampu berperilaku dengan baik.”</br>“Informasi” sane iwang prasida kauningin mawali malih ring “system kerja otak manusia” yening prasida kuat ring “otak berpikir” manusa pacing setata urati tekening : (1) Daging gatra, sampunang wau wacen judul kemanten sampun “berasumsi” duaning nenten akidik judul “artikel”nenten nyambung sareng dagingnyane. (2) Yening sampun kawacen, tur uning dagingnyane, uratiang malih sasuratan punika witnyane sampun jakti? mangda nenten iraga percaya tekening gatra sane kantun mawasta “opini” (3) Salanturnyane mataken malih, sira sang sane nyurat gatra punika? Upami gatra indik usadha sane kasobiahang ring “internet” iraga musti tilikin dumun, sane nyurat gatra punika saking sang sane waged ring “dunia kesehatan” napi nenten? Sampunang pisan gelis percaya, musti “saring” dumun sadurung “sharing” Yening ngnenin indik “kesehatan” utawi “pengobatan” sadurung tatas uning sampun iraga anggen tamba punika ring angga, mangda nenten pangaptine seger oger dadosne bungker naanang sakit. </br>Kaiyusin taler yening iraga eling lan tatas ring sajeroning “literasi digital” napi malih ring “era internet” puniki madue anak alit ri tatkala embas sampun wenten “internet” iriki sapatutnya dados “ibu” mangda prasida nujuang anake alit indik “durasi” nganggen “gadget” lan napi kemanten gatra sane dados rereh ring “intermet”. Punika mawinan anak istri ring kulawarga madue “peranan penting” indik gatra-gatra sane ngranjing ring kulawarga. Mangda nenten anak istri dados “korban digital” Hiburan” sakadi “media sosial” sumangdane becik-becik kasaring. Napi malih wenten anak masesenggak, masesimbing. Becikne mangda nenten nguncarang “komentar” “status” sane ngawinang “kontroversi”, duaning prasida taler ngawinang anak lianan sungsut utawi “tersinggung” indik “postingan foto” dados anak istri mangda urati sane encen “foto” dados kasobiahang sane encen nenten, mangda nenten benjang pungkur dados “kontroversi” sane ngawinang iraga rugi. Indik “foto-foto” sane kasobiahang ring “media sosial” mangda katilikin (diteliti), nika patut utawi iwang duaning mangkin akeh pisan “pemalsuan foto” sane prasida “kaedit” nganggen “aplikasi-aplikasi” sane “canggih”ganggen “aplikasi-aplikasi” sane “canggih”)
  • Anak Truna sane Keni Disinformasi  + (Anak Truna sane keni disinformasi Ring aaAnak Truna sane keni disinformasi</br></br>Ring aab jagat sekadi mangkin akeh para jana sane makarya orti sane nenten patut/ hoax. Berita Hoax puniki kkaryanin lengut tur yen suluhin gatrane puniki sekadi fakta, nika ngawiang para jana sane ngwacen pastika sampun percaya teke gatrane punika. Berita hoax puniki sering sampun ngeranayang disinformasi ring masyarakat. Parindikane puniki sering ngametuang byuta ring masyarakat tur sering sampun pemerintah sane dados sasaran. Ring jaman digitan sekadi mangkin akeh orti sane kekaryanang ring media sosial tur prasida kawacen olih masyarakat sane kantun alit, bajang, miwah sane sampun lingsir, sakewanten akehan sampun pare truna trunine sane keni berita- berita hoax, duwaning sinah sampun pare truna trunine dereng prasida ngontrol emosi taler gelis keni provokasi. </br>Ring aab jaman sekadi mangkin pangelimbak pare jana ring Bali ngawit saking anak alit sampun madue alat elektronik sane kaanggen ring sajeroning media sosial minekadi facebook, twitter, instagram, miwah sane lianan. Yening pikayunin minab sampun 80% anom-anom ring Bali madue media sosial punika. Ring mediane punika taler akeh berita hoax sane kasebarang tur rikale sampun ngwacen akeh pare anom-anome sane percaye 100% indik beritane punika. Tur gageson nyalanang utawi ngamargiang napi sane wenten ring berita punika sekadi contoh ipun parindikan aplikasi sane ngasilang jinah rikale nonton iklan ring aplikasine punika. Akeh sampun truna trunine nyarengin, sakewanten nenten manut sekadi sane kawedar ring sosial media punika. Punika pinaka conto yening masyarakat gelis pisan keni disinformasi napi malih sane mapaiketan sareng jinah pastika sampun gelis ngelimbak. </br>Manut sekadi penampen tityang yening wenten gatra sane kawedar ring media sosial mangde karereh dumun kepatutannyane minakadi rereh informasi ring situs-situs sane resmi lan metaken ring sang sane uning. Tityang mapinunas ring para truna truni sampunang percaye 100% ring kawentenan berita-berita sane kasobyahang ring media sosial, sedereng wenten informasi sane resmi saking pemerintah utawi situs-situs resmi, mangda iraga tetep manut ring pemargi lan nenten keni disinformasi utawi berita hoax.enten keni disinformasi utawi berita hoax.)
  • Literature Disabilitas mampu berkembang  + (Anak disabilitas inggih punika anak sane nAnak disabilitas inggih punika anak sane ngelah kekurangan dalam dirinya, umumne mekejang nak ngelah kekurangan nanging ada sane kekuranganne lebih liu lan adene lebih bedik tergantung kenken diri rage menanggapinne.</br>Menurut titiang programne harus dilaksanakan teken pemerintah inggih punika penggencaran beasiswa, dije beasiswa ento ngidang membantu orang orang sane ngelah kekurangan sehingga pendidikan di indonesia ngidang berjalan dan menghasilkan mahasiswa dan mahasiswi sane berprestasi ane ngidang membanggakan nama indonesia. </br>Selain pedidikan untuk anak disabilitas, pemerintah ngidang membangun vasilitas sane becik antuk anak sane kekurangan.tas sane becik antuk anak sane kekurangan.)
  • Paplajahan sané Kajahin antuk Bali ring Déwék Tiang  + (Anak dueg ané marasa sepi, cocok cara adanAnak dueg ané marasa sepi, cocok cara adanné, ia mula anak ané satata ngrasayang sepi. Ia tuah anak dueg ané enu masisa uling sekaa anak dueg, sekaa ané suba makelo benyah. Ia ajak angga ané lénan suba rungu unduk ngimbuhang tur ngamelahang nem buku filosofis ané tebel. Estetika, Metafisika, Logika, Filsafat Politik, Epistemologi, lan Etika. Anak dueg ané marasa sepi ento suba tundéna magaé ka departemen Etika, ia marasa bagia suba nelahang telung dasa tiban ka panégara lénan tur satata malajah ajak timpal-timpalné. Nanging, unduké ento suba kaliwatin tur sekaa anak duegé ento suba bubar.</br> Ané ngranyang sekaa ento bubar tusing jenar. Ada ané ngorahang krana angga sekaané lebihan, ada masih ané ngorahang bes bedik. Ada ané ngorahang ento krana unduké ento suba kaplajahin, ada masih ané ngorahang bes liu ané perlu kaplajahin, ngudiang buin ngaé sekaa. Silih tunggil timpalné ané sai ajaka ngorahang, ento krana tinta di perpustakaan gelah sekaané suba medikang ané ngranayang tusing ada buin ané bisa nulis buku. Ané paling sengsaya, ada ané ngorahang tusing ada buin ané merluang anak dueg (filsuf). Anaké tusing buin ngajinin unduk kalanguan tur seni. Tusing buin ada anaké ané ngibur anggon patakon-patakon ané realistis tur ané tusing kagugu. Anaké tusing buin ngenehang logika. Pemerintah korupsi tur tusing buin rungu unduk karaharjan kramané. Tusing buin ada anak ané ngajinin paplajahan. Ané paling nista, anaké marasa tusing buin perlu ngrasa dadi melah utawi maguna baan anak lénan. Ia tusing buin rungu unduk panglahlah anak lénan, jelé utawi melah.</br> Anak dueg ané marasa sepi ento tuah ngelah pakenehan ané melah, kéwala yén tiban-tibanan ia mamunyi, bes liu ajaka mamunyi masih ngranayang ia kenyel. Panadinné, ia pracaya ento lakar ngaé déwékné benyah. Lantas anak muani ané lara ento (filsuf) ngiterin jagat, ngalih pangajinn déwékné unduk rasa manyama. Ia ngiterin kota di durin taksi (kacrita ia sedek di tengah taksi) lan ia tusing nolih apa-apa. Ia tusing nolih apa-apa, ia pracaya tusing ada apa, panadinné ia tusing ngrasayang apa-apa. Di tengah rasané ento, ia ngrasayang cara mati, lantas ia neked di Bali Indonésia, tanpa tetujon ané pasti.</br> Ri kala saja ané kebus nyentak, ia negak di betén punyan jepun ané nedeng kembang. Ia tusing ja ningalin bungané, kéwala ia nolih jalan ané sedeng seek tur ia masih nolih ka duri, cariké ané linggah kabekin baan kecambah cenik mawarna gadang. </br> Lantas, ada pakraik anak negakin sepeda montor ané ngelidin anak luh di jalanné. Ento ngranayang anak luhé das ulung. Ia makesiab, lantas ulung ka durin carike tur katiban baan sepeda montorné. Ia tusing nyidaang nuludin montorné, lantas ada anak muani ané ngebut ka anak luh totonan tur mamunyi kasar ané tuah bisa kaartiang baan anak dueg basa ento (filsuf). Unduké cara “Bani cai ngentulin jalan icangé! Cai masih bani majujuk di tengah jalan! Pantes suba cai ulung ka jlingjingané, ento suba tongos cainé!”. Anak luh ento tusing ningehang, krana liu misi endut tur yéh ané ngebekin kuping ajak muané, keto masih awakné makejang. Anak muani ané negakin montor ento iteh makrimik, sambilanga mamunyi ngacuh. Anak dueg totonan nyaga déwékné uling unduké ané toliha ento. Jlema pongah! Kenehné. Laut, ia buin ningalin anak luh ané ulung totonan.</br>Makudang-kudang anak lénan masih suba makecog ka cariké tur ngedeng sepéda anak luh totonan. Ada abesik anak luh uli toko ané paling paek malaib nganggo anduk belus apang mersihang endut di muanné. Ané ngelahang carik malaib ngliwatin tegal tusing nganggo sandal apa buin sepatu, tur matakon ajak anak luh ané ulung unduk apa ané nyidang tulungina. Anak luh totonan ngorang tusing ada ané perlu tulungin, tur ia ngidih pelih ulian ngusakang entik-entikan anyaré. Anak ané ngelahang carik kedék ngrékék tur ngorahang aji munyi gedé unduké ulung tuni nyidang jeléan tekén padi ané usakanga. Anak luh ento tulungina pesu uli jlinjingé lantas nepukin sepédané tur semprota apang ilang dakiné. Ia menék, ngorahang suksma ka makejang anaké ané suba nulungin, masang helmné, muah magedi.suba nulungin, masang helmné, muah magedi.)
  • Heroine  + (Anak istri inggih punika satmaka anak kabiAnak istri inggih punika satmaka anak kabinawa sane pakardinyane punika luih tur sukil pisan. Anak istri ring foto puniki ngicenin pabesen ring para yowana mangda kaduldul manahipune antuk nglestariang tradisi miwah budaya sane dados swadhaman pratisentana utawi generasi penerus. Kaangganin olih anak istri lingsir sane kantun nyebit kayu anggen ngwarnain wastra Grinsing ring Desa Tenganan, Karangasem, Bali.sing ring Desa Tenganan, Karangasem, Bali.)