UPGRADE IN PROCESS - PLEASE COME BACK MID JUNE

Property:Biography text ban

From BASAbaliWiki
Showing 20 pages using this property.
A
“Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani Oleh Para Calon Pemimpin Bali?” Om Swastiastu; Sane wangiang titiang: angga panureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami. Bali wantah silih tunggil destinasi wisata sané kasenengin olih wisatawan domestik miwah mancanegara. Nanging, kawéntenan krama lokal miwah wisatawan sané akéh ring propinsi puniki ngawinang akéh pisan sampah. Indiké punika ngawinang Bali dados ikon pariwisata Indonésia sané nénten kaunggahang ring peringkat pariwisata dunia. Limbah punika wantah silih tunggil pikobet sané patut kauratiang, ngawit saking kawéntenan sampah ring tukad sané ngungsi ka segara ngantos sampah sané ngusak margi-margi ring nusa déwa. Sané dados pikobet, akéhan sampah punika marupa plastik sané méweh pisan karusak. Pengaptin titiange majeng ring calon menggala Bali sane kapilih ring Pemilu 2024 niki, sumangdane memperketat aturan majeng ring wisatawan asing sane rauh ke Bali. Utamanyane aturan majeng bule sane mewisata ke genah-genah suci lan aturan berkendara ring margi agung. Ainggih, wantah asapunika prasida aturang titiang, yening wenteng iwang titiang matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramashanti Om Shanti Shanti Shanti Om  +
Apa Masalah yang Paling Mendesak Untuk Ditangani. Oleh Para Calon Pemimpin Bali?" Om Swastiastu: Sane wangiang titiang: angga panureksa makesami, sane wangiang titiang Tim BASAbali Wiki, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang Rasa angayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang prasida mesadu ajeng majeng ring Ida Dane sareng sami. Bali inggih punika provinsi sane sugih pisan mawit saking budaya tradisi,makanan, genah wisata muah sane lianan. Nike sane ngawinan para turis-turis saking dura negara rauh meriki ke Bali. Turis-turis, sane rauh punika ipun, nenten uning antuk kawentenan awig-awig. ring Bali. Conto sane pinih kongkret bule sane sane nenten nganggen busana munggah ring genah suci sane megenah ring sinalih tunggil pura ring Bali, wus kenten kasus bule ugal-ugalan makta sepeda motor ring jalan raya. Pengaptin titiange majeng ring calon menggala Bali sane kapilih ring Remilu 2024 niki. Sumangdane memperketat aturan majeng ring wisatawan asing sane. rauh ke Bali. Utamanyane aturan majeng bule sane mewisata ke genah-genah suci lan aturan berkendara ring margi agung. Ainggih, wantah asapunika prasida aturang titiang, yening wenteng iwang titiang matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titiang numas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramashanti Om Shanti Shanti Shanti Om  +
Ring jaman modern cara Jani ne Liu pisan sampah di masarakat ane mabejug, lunan masarakate tonden nyidang ngelenang sampah organik muwah sampah anorganik. Ento ngaenang leluu ne mecampur lan mabejug. Tata cara ngolah lulu di Bali enu dadi pakeweh. Yen luu ne tusing melah Baan ngolah ngidang maprewesa jele, cara banjir ukian luu ane mabejug di jlinjinge. Polusi udara ulian nunjel Lulu ngawag-ngawag. Keto mase ada penyakit ulian buyunge Liu. Buyunge ane Liu ento pesu ulian sampah ane mabejug. Lenan teken ento, Liu sampah ane entungan ke segara ane ngae ekosistem ne usak. Muwah Liu sampah ane entungan ring Tempat Pembuangan Akhir (TPA), ane kondisi wewidangane tusing melah, ento awanan kramane merasa tusing Nau. Ento ngawinan para calon pemimpin Bali patut mesuang kebijakan tur ngenehang kenken carane ngolah luu ane melah di masarakat, Apang bin mani ngidang medikan luu Sane mabejug.  +
Punapi gatra semeton? Sampun maan malali ileh-ileh, magaé utawi mulih kampung rikala merainan? Punapi rasané, sampun aman lan mulus buka salju utawi ngaénang sirah uyeng-uyengan? Makudang-kudang krama ngorahang jalan di Bali sampun luung, nanging akéh sane ngorahang jalan di Bali nu usak. Denpasar dados ibukota provinsi Bali sai katingalin akeh jalan sané usak. Punapi sareng jalan ring désa lianan. Akéh wilayah sané margane ambruk, malubang lan jebol. Pemeliharaan lan perbaikan jalan punika sampun sai nanging ring makudang-kudang jalan manten. Akéh daerah sané kari usak kanti makudang-kudang tiban nanging durung polih wantuan. Makudang-kudang artikel lan media sosial sai ngabarin kemacetan, kecelakaan, lan pengiriman barang sané makelo pisan, nanging kidik sane uning faktorné inggih punika kerusakan jalan. Jalan sané usak ngaenang kramané keweh ngeliwatin lan pekerjaan, pengiriman barang lan perdagangan dados terganggu lan nganggu ekonomi masyarakat. Ring pemilu 2024 punika dados harapan krama Baliné antuk revitalisasi pemerintah sané anyar ring perbaikan lan pengembangan masyarakat sané kamulai ring permasalahan utama inggih punika permasalahan jalan. Pemerintah patut nyidaang ngalokasiang dana sané wénten anggén pembangunan jalan sané merata. Jalan punika sisi penting ring kahidupan masyarakat, apabuin akéh wisatawan luar negeri ring Bali. Sawiréh punika ngiring ngemargiang perbaikan awal inggih punika perbaikan jalan. Apang jalan sing putus Silih malu satus Ngiring nincapang pakaryan tulus Apang harapan nénten pupus  +
Om Swastiastu Suksma aturang titiang majeng ring pangenter acara antuk galah sane sampun kapaica ring pasikian titiang Sane wangiang titiang angga parwataka sane sampun prasida ngelaksanayang acara sane becik sekadi mangkin Bapak miwah ibu calon Dewan Perwakilan Daerah Dapil Provinsi Bali sane banget kusumayang titiang Taler para pamilet wimbakara orasi utawi pidarta sane banget tresnasihin titiang Sedurung nyane lugrayang titiang ngaturang rasa angayubagia miwah suksmaning manah majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa riantukan sangkaning asungkarta waranugraha Ida titiang ping kalih ida dane sareng sami prasida mapupul iriki jagi ngemiletin wimbakara orasi utami lumbrahnyane pidarta basa bali ring rahina sane becik sekadi mangkin. Munggguin asapunika orasi utami pidarta basa bali sane jagi aturan titiang memurda PASAR AMBARALAYA Inggih ida dane sareng sami, Ring galah sane mangkin titiang jadi ngaturang orasi nenten mabantang macet utawi sampah, idiki punika sang nayakapraja sampun sami madue solusi. Nanging orasi titiang puniki madue bantang peningkatan ekonomi lan UMKM Bali ring masa digitalisasi sane malarapan antuk aplikasi PASAR AMBARALAYA. Bali pinaka pulo sane alit nanging madue akeh sane kawastanin sumber daya alam miwah budaya sane adi luhung, antuk punika bali taler kabaos pulo dewata, pulo seribu pura, pulo budaya. Sane mangkin bali kabaos taler pulo pariwisata, riantukan manut CCN Indonesia maosang yening ring bulan juli 2023 wenten 3,1 juta wisatawan saking dura negara sane rauh ke bali, Badan Pusat Statistik malih negasan wenten 46,72% wisatawan dura negara sane rauh ke bali, miwah bali wenten ring peringkat kapertama ring Indonesia pinaka daerah tujuan wisata dunia. Kewantanan pariwisata ring bali akeh ngemolihang pikenoh minakadi akeh parajanane ngemolihang pekaryan, akeh kewangun hotel, restoran, miwah genah-genah obyek pariwisata, taler sane pilih utama pariwisata ngardinin ekonomi ring bali dadoh becik miwah landuh. Yening inargamayan titiang pariwisata lan ekonomi sekadi nyepeg yehe tuara ngidang pegat, nenten presida kapalasin, yening nenten wenten pariwisata, ekonomi ring bali tambis-tambis sayan ical, pinaka conto ritatkala wenten gering agung covid-19 ring bali, akeh pisan sene keni pikobet sekadi ekonomi taler pariwisata, manut databoks maosang yening ring masa gering agung covid 19 wenten 46,67% sane dados pengangguran, utawi akeh sane ke PHK. Riantukan sekadi punika akeh parajana sane ngewangun UMKM, sekadi ngadol ajengan ring pasar, madolan tisu ring sisin margi, maadolan sarwa papayasan utawi skincare nenten je punika kemanten akeh parajanane sane meadolan ring e-coommerce sekadi aplikasi-aplikasi online shop. Kawentenan e-coommerce puniki sekadi butik utawi tiuk, sane prasida taler ngemetuang pikobet sane ngeranayang UMKM ring Indonesia taler ring Bali merana/jerih, riantukan kawentenan oknum-oknum sane meadolan ring e-coommerce nenten ngangge sane kewastanin harga pasar, ipun meadolan mudah-mudah pisan, sinah ngawasanayang UMKM ring bali sepi bilih-bilih prasida bangkrut. Pinaka conto semeton titiang, dumun ipun ngadol sarwa papayasan utawi kebaos skincare ring e-coommerce miwah ring toko, ipun maadolan lais pisan, nanging sangkaning kawentenan e-commerce taler para oknum-oknum saking dura pulo utawi dura negara sane maadolan pada mudah-mudah sane nenten nginutin harga pasar, sekadi punika ngawianan ipun bangkrut. Sane mangkin ipun dados pengangguran utawi nenten medue pakaryan, punika wawu tuah asiki conto kemanten ida dane, napike para nayakapraja nenten wenten urati ring pikobet punika? Ida dane sareng sami sane wangiang titiang Ring rahina sane becik puniki titian jagi nguningayang siki solusi mangda UMKM ring bali prasida dados UMKM Bali Bangkit. taler prasida nyalanang pituduh guru wisese inggih punika Ekonomi Kreatif . nanging sane ngawinan e-coommerce rusak nanten je tios oknum-oknum sane meadolan nenten ngangge harga pasar melarapan antuk aplikasi puniki ngemetuang kerahayuan. Aplikasi utawi e-coommerce puniki kawastanin PASAR AMBARALAYA. Pasar ambaralaya medue kelebihan sekadi anak sane maadolan ring aplikasi puniki wantah krama bali kemanten, riang aplikasi puniki sampun wenten harga pasar sane nneten dados kelintangin, aplikasi puniki nenten wantah ngadol kebutuhan rumah tangga kemanten nanging prasida doados genah ngadol serana upakara sekadi tamas, ceper, miwah bebanten lianan. Kaping untuat ring aplikasi puniki wenten kawastanin jasa kurir, kurir puniki prasida dados titi pengancan mangda nenten wenten malih krama bali sane dados pengangguran. Santukan manut data bali.bps.go.id ring warsa 2023 wenten 72.421 krama sane nenten madue pakaryan utawi dados pengangguran. Pamicutet orasi titiang rahinanne mangkin inggih punika, kawentenan e-coommerce utawi aplikasi onile shop sekadi butik utawi tiuk. Sane prasida ngametuang piobet. Mejalaran antuk pikobet punika titiang medue 1 solusi mangda UMKM ring bali dados landuh inggih punika aplikasi PASAR AMBARALAYA Punika mawinan titiang banget mapinunas majeng ring guru wisese utawi sang nayakapraja mangda prasida nangingin pinunas titiang puniki. Wantah sekadi asapunika sane prasida aturan titiang, Sang Bima mentang gada, Barong Bangkung di Mangupura, Titiang jadma kalintang wimuda kirang langkung nunas pangampura puputan titiang antuk pramasanti Om Santhi, Santhi, Santhi Om  
Arif Bagus Prasetyo embas tanggal 30 Séptémber 1971, meneng ring Dénpasar saking warsa 1997. Dané kasub pinaka pangawi, kritikus sastra, kurator seni rupa, miwah penerjemah buku. Alumnus International Writing Program, Universitas Iowa, Iowa City, Amérika Serikat. Ngamolihang makudang-kudang penghargaan ring widang nulis, minakadi: Hadiah Kritik Sastra Dewan Kesenian Jakarta, Hadiah Kritik Seni Rupa Dewan Kesenian Jakarta, miwah Anugerah Widya Pataka Pemerintah Provinsi Bali. Cakepannyané inggih punika: Saksi Kata: 18 Esai Sastra (pasca medal), Memento: Poems (2015), Memento: Buku Puisi (2009), Epifenomenon: Telaah Sastra Terpilih (2005), Stephan Spicher: Eternal Line on Paper (2005), Melampaui Rupa: Sebangkai Wajah Seni Lukis Indonesia Mutakhir (2001), Mangu Putra: Nature, Culture, Tension (2000), miwah Mahasukka: Buku Puisi (2000).  +
Murda : Arsitektur Rumah Bali yang Hilang Penulis : Luh Ayu Wipra Dharmapatni Prabali Kategori : Masyarakat Umum Caka :2023/2024 Sekolah : SMA N 1 UBUD Genah : Peliatan, Ubud, Bali Sane Wangiang Titiang, Bapak Kepala Sekolah Miwah Guru-guru Ida dane para sisia sareng sami sane dahat asihin Om Swastyastu, Pinih kapertama ngiring iraga sareng sami nunas icamajeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, iraga prasida mapupul jagi ngebaosan nanginin indik "Arsitektur Rumah Bali yang Hilang". Ida-dane Sameton Sinamian sane Wangiang Titiang, Saking nguni para undagi Bali teleb pisan tur nganutin uger-uger utawi pakem rikala ngwangun wangunan, mawinan uger-uger pawangunan ring Bali sakadi sané kauningin ring rontal Asta Kosala Kosali utawi Asta Petali. Undagi jaman purwa nénten purun medal saking konsep sané sampun kagaris olih para leluhurnyané, kantos kauningin wénten konsep tata ruang Tri Loka utawi Tri Angga, inggih punika ngepah areal hunian manados tiga inggih punika nista, madya miwah utama utawi bhur, bwah miwah swah sané pamuputnyané manados konsep Tri Hita Karana miwah pamuputnyané ngembasang konsep orientasi kosmologi sané mawasta Nawa Sanga utawi Sanga Mandala, ngantos konsep keseimbangan kosmologi sané mawasta Manik Ring Cucupu. Ring galah sane mangkin karma punika ngangge sikut, mangda wangun punika prasida kawangun ngautin proporsi sane kaapiang, dados nyaman lan asri. Santukan satate nguratiang genah-genah sane mabuka sane kawastanin natah miwah kawentenan pangaturan galah ring penyediaan bahan bangunan, mangda kaseimbaangan miwa kelestarian alam teteap terjaga. Mangkin kramané akéh ngwangun wangunan bertingkat krana panglimbak jaman. Antuk ngalestariang tanah miwah naur pangargan tanah sané mael. Sane mangkin Bali tan bina ring kota-kota ageng tiosan tur pacang dados kota metropolitan. Sakéwanten sujatinnyané arsitektur Bali sané kantun wantah pura-pura. Inggih wantah asapunika sane prasida titiang aturan, kirang langkung nunas gengrene sinampura. Titiang sineb antuk pramasanti. “Om Shanti Shanti Shanti Om”  
Ida Bagus Arya Lawa Manuaba inggih punika pangawi buku mamurda “Alien Menurut Hindu” (2018) sané dados silih sinunggil buku Hindu pinih lais ring warsa 2018-2019. Novél dané sané kapertama mamurda “Putih Biru” (2019), nyaritayang indik palampah anak bajang-teruna desa ring Bali, tur ngamolihang peringkat silih sinunggil saking kutus novél pinilih ring pacéntokan UNNES International Novel Writing Contest 2017 ring Semarang. Novél dané kaping rwa mamurda “Haricatra” sané kapahpah dados tigang cakepan tur kantun ring prosés terbit. Tiosan saking buku nonfiksi lan novél, dané ngaripta makéh satua bawak lan reriptan lianan. Silih sinunggil satua bawak dané mamurda “Barong Brutuk” (2019), nyaritayang indik taksun pradesa Terunyan. Gus Arya, kénten dané kasambat, kauningin duaning reriptan dané. Sapasira uning ring ragané satata nyantélang ragané sareng reriptan, imajinasi, tur alien. Embas ring Denpasar, duk pinanggal 24 Desember 1988, dané jenek pisan ring jagat reriptan saking alit. Daweg kelas pat sekolah dasar, dané angripta satua masambung sane kawacén tur kapirengang olih timpal-timpal dané nyabran rahina. Budal saking sekolahan, dané angripta satua horor ring buku tulis, laut kadumang ring sawitran dané ring sekolah. Daweg SMP, dané akudang kala dados jayanti ring pacéntokan reriptan lan satua bawak. Daweg SMA, peséngan dané satata wénten ring nem jayanti satua bawak ring sayembara cerpen tahunan Balai Bahasa Provinsi Bali. Saking sami satua bawak sané naenin karipta olih dané, satua bawak mamurda “Orang-Orang Berbaju Hitam” (2011) inggih punika sané pinih ngulangunin. Satua bawak punika polih juara, tur jinahne kaanggén nulungin timpal dané sané nénten mrasidayang naur prabéa sekolah selami awarsa. Mangkin Gus Arya maswadharma dados dosén ring ITP Markandeya Bali, ngajahin indik gegancaran. Dané taler ngamargiang penerbitan lan layanan penulis swakarsa, kalih jenek ring ngalimbakang tur ngalestariang basa Bali ring BASAbali Wiki. Sasenengan dané wantah ngarereh angin ring margi desa sane sepi tur lunga ring muséum.  
BABAD ARYA DALEM BENCULUK TEGEHKORI Om Hyang Widhi dumogi nenten wenten halangan Kacaritayang ring masa sané sampun lintang wénten raja, Arya Dalem Bansuluk Tegehkori wastannyané, Suluk tegesnyané kenceng. Ida punika okan Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan ring Gelgel Klungkung. Ida madeg nata ring wewidangan Badeng. Badeng punika pateh sakadi Badung. Puniki indik pamargin danene sane sampun-sampun. Ida Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan madué puri ring Puri Linggarsapura ring Samprangan wewidangan Gianyar. Puri punika wantah bekas posko perjuangan Mahapatih Gajahmada ngaonang Prabu Bedahulu. Ring rahina Purnama Kapat, Ida Dalem Shriaji Kresna Kepakisan, malinggih ring balairung kraton kasarengin olih para mantri miwah patih kraton. Ring pantaraning para jana punika Arya Kenceng putran Arya Damar sané kadadosang penguasa ring Tabanan, Arya Sentong ring Pacung, Arya Beleteng ring Pinatih, Arya Kutawaringin ring Kapal, Arya Binculu ring Tangkas, Arya Pakisan ring Abiansemal, Arya Belog ring Kaba-kaba, miwah tiga prajurit sané mawasta Tan Kober, Tan Kawur miwah Tan Mundur. Ida Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan kadadosang Raja Bali ring warsa 1352 M olih Ratu Majapahit Tribhuana Tunggadewi. Ida mrentah nyantos warsa 1380 Masehi. Duk punika Arya Kenceng nganggen kembang cempaka ijo. Ida Dalem marasa liang pisan rikala ida nyingakin Arya Kenceng sedek nyunting bunga cempaka ijo. Duk punika ida rumasa duka pisan, duaning wenten makudang-kudang anak saking golongan Parisi sane sampun pracaya ring Ida Hyang Yesus, misadia nyengkalen Ida. Kacritayang Ida Sang Prabu Arya Kenceng ngenahang upakara-upakara ring ajeng ida sang prabu, mangda ida sang prabu ledang tur subakti ring ida. Duk punika taler Shri Raja ngukum Patih Arya Kenceng antuk kawajiban nyabran rahina nyaga balairung. Geger ring Balai Puri Dalem Samprangan punika katarka sampun mamargi duk warsa 1360. Ngawit saking daweg punika Arya Kenceng rumasa sedih pisan tur sering ngeling ritatkala eling ring pianaknyané sané kasayangang sané mawasta Ngurah Tabanan. Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngamertanin Sang Putra, tur Ida Sang Putra ngamertanin Sang Putra. Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten inggih punika wastan Raja Bedahulu. Ida taler kasengguh Dalem Bedahulu utawi Shri Tapolung. Sasampune sue, raris rauh masannya Ida Sang Prabu Arya pacang nampi sih pasuecan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Kaceritayang Ida Dalem madue putra lanang sane wawu mekedekan mayusa solas sasih. Anake alit punika gelis pisan nyusup. Sang pangempon mapesengan Ni Dasa Dasih. Putra Dalem taler sayan raket ring Arya Kenceng duaning sering pisan kairingin. Risedek rahina anu, ida sang prabu mapakayunan jaga ngluputang raga. Sedek rahina anu, rikala Ida Dalem malinggih ring ajeng para patih, tan dumade putrane punika kamedalang saking punggung Sang Prabu. Malih ida nguncarang mantra sane marupa mantra pangastawa, sane marupa: "Ida Sang Hyang Widi Wasa ngamertanin Sang sane rauh masrana kawisesan Idane". Raris katampekin olih Arya Kenceng ri tatkala ngangkat putrané punika tegeh saking punggung Ida Dalem ri tatkala nunas pangampura saking ungkur Raja. Rikala Sang Prabu Sriwijaya nyingak, ida ngaksi wenten gubug ring ungkur idane. Ida Dalem duka pisan, raris ngandika: ⁇ Beneh pisan ragane sampun nureksain, sane mangkin santukan okan tiange sampun malaksana iwang raris ngrangsuk bahu tiange, sakadi sane kasurat ring lontar Raja Nitisaloka Sang Mabiksu, daweg ida sang prabu sampun ngangge busana agung pinaka pamucuk panegara, nenten dados anake alit punika ngusud bahu raja, anake alit punika keni pinakit kusta. Nah, adi Arya Kenceng ajak pianak icange ene, anggon pianak icange ane lakar anggon cening pianak, anggon paican icange teken api ane misi tenggek bantenge, apang ia dadi nyama braya ajak pianak icange I Gusti Ngurah Tabanan. Sane mangkin titiang ngicen ida pesengan Arya Dalem Baansuluk Tegehkuri. Napi malih upacara Raja Putri punika patut ngangge ⁇ . Ri kala punika tan sida antuk antuk titiang nyaritayang rasa bagia atman I Gusti Agung Arya Kenceng antuk ngamolihang putra lanang sane bagus rupa tur wicaksana pisan. Malarapan antuk bakti, titiang mapinunas mangda iratu ngandikayang okan Dalem budal, kairingang antuk Ngurah Tabanan. Punika sané kasurat ring Rontal Prasasti Babad Dalem Tabanan Tegehkori. Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun mapaica kamenangan ring tiang marep ring meseh-meseh tiange, tur sampun nyelik tiang saking pantaran meseh-meseh tiange. Darah sane membah ring Arya Dalem Bansuluk Tegehkori turun-temurun tetep dados rah Ida Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan, Mangkin sampun langkung saking nem abad sampun lintang, makasami katurunan genetis Ida mawali eling pacang setata rauh ngaturang sembah bakti ring Ida Bhatara Kawitan Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan ring Pedharman Besakih miwah Nunas Ica Kajang Kawitan ring Puri Agung Klungkung ritatkala ngelaksanayang pitra yadnya. Sasampuné makelo-kelo masemeton sareng Ngurah Tabanan, raris medal pikobet ring pantaran ipuné. Arya Tabanan ngelah kurenan, ia jeles dikira kurenanne demen teken Arya Dalem Baansuluk. Arya Dalem marasa sedih pisan, raris lunga ka Gunung Batur jagi ngamargiang tapa brata. Sasampun makudang-kudang masa magenah irika, Ida Batara ngicénin titiang panugrahan ring Gunung Batur marupa genah kapur sirih. Sang Arya Dalem sampun kasengguh waduk kapur. Yening Ida Sang Arya Dalem jagi ngranjing irika, anggan idane pacang sayan ngreredang. Yen ia suud ngigel, ia lakar buin ngenah buka ane suba-suba. Kadi asapunika kasaktian wadah kapur sirih anugerah Ida Bhatara Hyang Tolangkir, raris kadi puniki sabda Ida ring Arya Dalem Baansuluk: “Nah, puniki anugeruh titiang marupa clepaka sakti, ditu cening ka Desa Tonjayu - Tanah Badeng. I Bendesa sareng semeton-semetonnyané meneng ring wewidangan punika, sakadi I Pasek Bendesa, Pasek Kubayan, Dangka, Ngukuhin, Tangkas miwah malih ipun durung madue raja. Ida Sang Nata Ratu sedek nglaksanayang upacara ring genah idane ngaturang aturan, punika awinan iratu mrika. Cening lakar kadegang dadi raja di gumi Badeng. Ngiringja iraga dados pamrentah, mangda iraga muponin sutrepti rahayu “. Duaning asapunika Ida Batara Dewi Danu, raris Arya Dalem Baansuluk lunga nuju wewidangan Badeng utawi Badung. Sang sane jagi ngentosin Bali dados raja, patut polih panugrahan saking Ida Bhatara Dewi Danu Batur tur kasokong olih rakyate pinaka pengemban taksu jagat. Bhatara Kawitan Arya Dalem Bunculuk Tegehkuri sampun uning indik punika. Nanging napi mawinan ngawit saking Dinasti IV pastika wénten badai? Ri sampuné rauh ring wewidangan Badung sinah sampun wengi, raris ida ngranjing ka sanggah I Bendesa ring Tonja. Irika Ida ngenahang kakuasan ring ragan Idane, tur Ida ngastiti bakti, mangdane Ida prasida ngranjing ka guane sane kakardi antuk sesocan ring duur kori agunge punika. Dane mapinunas mangda kalugra ngrangsuk batu bata sane dalem punika. Benjang semengipun, rikala endag suryane, Ida Sang Nata Ratu nyingak wenten jembung ring duur kori agung idane. Wusan punika dane raris ngambil cakepane punika, tumuli kapejang. Raris wenten anak alit ngenahang sawane punika ring genah sane peteng dedet. Duk punika ugi, sang prabu kalintang angob manggihin katawahan sane kalintang ageng. Irika Sang Nata Ratu raris sumungkem ring ajeng idane, sarwi ngandika sapuniki: "Duh Ratu Sang Nata Ratu Sang Hyang Widi Wasa! Tan asue putrane lanang punika medal saking pameremane. Malih mawali ring kawéntenannyané sané riin. Cutetne ia anak jegeg, dueg, tur ngelah kuasa. In Balinese: Sayan makelo I Bendesa ngancan angob, ngaturang bakti teken sira Arya, lantas I Bendesa nakonin sira sujatine Ida Dalem Baansuluk lantas matemuang dewekne. Dané nlatarang indik ragané pinaka putra Ida Dalem Kresna Kepakisan ring Gelgel Swecapura. Ida masemeton sareng Arya Tabanan ring negara Tambangan (Tabanan). Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun mapaica dauh pangandika ring tiang ngeniang paindikan sane jaga margiang Ida. Ritatkala Sang Prabu mireng pangandikan Sang Arya kadi asapunika, ida rumasa sungsut ring kayun. Nah, yéning sampun kénten, Bapak Bupati jagi ngwentenang acara. Déwa sané ngicénin Ida punika marupa Selepa, boya marupa sanjata. Sawireh buat Ida Sang Hyang Widi Wasa sapakarsan Idane pasti kasidan. Sakancan katurunan Ida Sang Hyang Widi Wasa patut suka bungah ring kayun malantaran sih pasuecan Idane. Simbolis wangun selepa punika sampun kaukir ring puncak silih tunggil wangunan utama ring Pura Dalem Benculuk. Sasampun I Bendesa nglaksanayang upacara piodalan, digelis ida mapidarta sareng semeton-semeton ida, sakadi Pasek Gaduh, Kebayan, Dangka, Ngukuhin, Tangkas, indik kaperluan ngaryanin Ida puri miwah nyiapang penobatan Ida dados raja dados panguasa ring wewidangan Badeng utawi Badung, taler nglaporang ring ajeng Raja Bali Shriaji Kresna Kepakisan ring Gelgel Swecapura. Raja Gelgel taler setuju pisan. Ri tatkala kantun alit, Ida kawedalang saking kulawargannyané. Duk kantun anom, Ida Bhatara Ulun Danu Batur ngicénin panugrahan ring Ida Bhatara Ulun Danu Batur, raris Ida Bhatara Ulun Danu Batur nganikain Ida Bhatara Ulun Danu Batur dados Raja Badung I. Mangda Ida prasida dados raja sane dahat mautama ring Nagara Badung, I Bendesa raris mapikayun pacang ngwangun puri sane patut kanggen Ida. Istana punika kawangun ring muncuk désa utawi ring sisi kalér. Sasampun wangunan puri punika puput, Ida Arya Dalem Bansuluk raris jenek irika. Suluk maartos pinaka putra Dalem raris kaangkat dados anak alit olih Arya Kenceng. Sasampune ida mrentah makudang-kudang taun suenipun, raris wenten genah mabakti buat ngwangun palinggih-palinggih Ida Sang Hyang Widi Wasa kekalih. Genah mabakti ring Bhatara Gunung Agung kawangun ring sisi kangin pura. Genah mabakti ring Bhatara Dewi Danu Batur kakaryanin ring sisi kauh puri sané mawasta Pura Batursari. Sari mateges puncak, inggih punika puncak gunung. Sasampun makudang-kudang masa Ida Arya Dalem taler ngamargiang pawiwahan. Sasampune punika, ida raris ngwangun puri sane lianan ring genah idane, tur puri punika taler wenten ring wewidangan idane. Sasampun wangunan puri sané kaping kalih, dané kaaranin Puri Satria, pinaka cihna dané pinaka katurunan Ksatria, mawinan puri punika kaaranin Puri Satria. Istana Tegehkuri (Dinasti I) ring Tonja kawastanin Puri Dalem Benculuk. Ring puri sane wawu puput punika taler kawangun kalih gerbang puri sane tegeh pisan, nenten wenten sane pateh ring sajebag Bali. Yening sampun rusak sinah meweh pisan mecikang malih, minab sangkaning punika Ida Sang Prabu mapakayun ngwangun pamedal sane tegeh pisan ring Pura Satria, mangda manut ring parab Ida Sang Prabu sane mecikang ring Pura Tegehkori. Ri sampuné sué malinggih ring Satria, Ida (Tegehkori VII) madué oka kakalih inggih punika okan istri miwah okan lanang. Anake istri sane pinih duur mapesengan Ayu Genjot, sane ri tatkala punika kantun mayusa 15 tiban, salwiring asunipune kalintang ayu tur asri. Okan I Raden sane alitan mayusa 13 warsa. Ida Dalem marasa bagia tur liang pisan dados raja ring jagat Badung. Kawicaksanan ida sang prabu ring Puri Satria kalintang ageng. Kadi asapunika kawentenan I Gusti Tegehkori. Dinasti Arya Tegehkori nglimbak ring Badung salami limang tiban. Raja V inggih punika I Gusti Tegeh Tegal Kutha. Mangkin Arya Tabanan madeg nata ring Negeri Tambangan (Tabanan) tur madué putra mahkota sané mawasta Ngurah Rangong. Santukan ajinnyane, inggih punika Murah Tabanan keni pinakit ageng, raris ipun magingsir ka désa Kebon Tingguh. Pangapti Raja Rangong wantah nyantosang galahé pacang dados Raja Tambang. Arya Tabanan sué meneng ring Kebon Tingguh, kalayunin olih Luh Bendesa saking Désa Buahan. Duk punika Luh Bendesa kajepit olih Arya Tabanan tur raris mobot. Saking pasemetonan punika raris Luh Bendesa ngembasang putra lanang sané kawastanin I Gusti Pucangan. Pucang inggih punika jambe, jambe inggih punika woh, santukan ibunnyane saking Désa Buahan. Jero benduné sami pada liang, santukan putra mahkota sampun jumeneng nata ring Puri. Ri sampuné Arya Tabanan seda, sédané ngutang kulit sané tipis tur tuh (kules), mawinan sasampun sédané punika ida kasub antuk mur Makules. Sasampun Arya Tabanan matilar, Ngurah Rangong sebet pisan mikayunin semetonnyané sané mapesengan I Pucangan, mangda nénten dados raja ring Tambangan. Pangéran Rangong mautsaha mangda I Pucangan gelis padem. Ring jabaan Istana Minang, wénten wit wilangan sané becik pisan. Sang Prabu Ngurah Rangong raris ngandikayang semeton idane I Pucangan mangda ngetep carang-carang tarune punika. Nanging dane tan nyidayang nuturang indike punika ring sapasira jua, santukan dane sami jejeh ngetor. Ngawit saking punika I Gusti Pucangan kawastanin I Gusti Bagus Alit Notor Wandira. Sang Corah sayan maweweh-weweh kasedihannyane, santukan ipun tansah ngrereh jalaran buat niwakin pamarginipune sane corah. Sangsara punika nentenja mapikenoh. Yadiastun anaké punika ririh, sakéwanten ipun setata polih paplajahan. Kawicaksanan spiritual miwah kawicaksanan emosional, yening kawicaksanaan punika kajantenang becik, taler kawicaksanaan ring pamineh, prasida dados sarana sané mabuat pisan. Yéning kayun, pastika prasida, tur pamargi sané kapertama wantah pamargi sané becik utawi nénten becik. Duaning tan sida malih antuk ipun nanggehang, ipun raris malaib saking Puri Tambangan nuju Panerajon. Saking Panerajon nuju Gunung Batur. Ring sisin Danu Batur medal Ida Bhatari Tolangkir sané mabaos kadi asapuniki: “Duh Pucangan, napi awinan Palungguh IRatu rauh mriki saha sepi??”. I Gusti Pucangan menjawab : “Ratu, titiang rumasa kalintang sengkala. Iparekan titiange maderbe nyama muani asiki, sane kapisara madeg ratu antuk ajin titiange. Sakewanten titiang keni panyengkala saking semeton titiang I Gusti Rangong”. Ida Batari malih ngandika : “Yening cening satia teken bapa, tulunginja bapa apanga tiang nyidayang nglintangin tukade ane dalem, tur jalanangja tiang ka Gunung Batur. “. I Gusti Bagus Alit menjawab : “terbenamlah rasane diri hamba”. Kaputusan ida, Ida Bhatari kalugrain tur mamargi rahayu nglintangin danu nyujur Gunung Batur. Ida Bhatari maosang : “Duh Ratu, Palungguh IRatu sampun mapaica kamenangan ring titiang marep ring meseh-meseh titiange, tur Palungguh IRatu sampun mapaica kamenangan ring titiang marep ring meseh-meseh titiange. Kema cening ka Gelgel tur matiang musuh Ida Dalem marupa gagak, sawireh ia sering ngrusak ajengan Shri Raja. Antuk panah miwah tumbak puniki ragane jaga mademang bangkene punika. Yen sampun puput, Pucangan pacang dados raja ring Tanah Badeng.”. Kawéntenan punika mamargi rikala Kerajaan Bali sané magenah ring Klungkuug kapimpin olih Dalem Anom Sagening (1580-1665) sané madué puri ring Puri Swecapura. Raja Badung duk punika inggih punika I Gusti Tegehkori V (I Gst Tegeh Tegal Kutha). Suksman Ida Bhatara miwah pamutus saking Raja Bali inggih punika modal utama sané kapolihang olih Kiyayi Pucangan (Merik) sajeroning ngamolihang jayanti ngamolihang kuasa. Tan asue Ida Bhatari ical, raris I Gusti Pucangan nglanturang pamarginnyane, kasarengin antuk pangiring sane mawasta I Tambiak saking Gunung Batur nuju Puri Swecapura ring Gelgel. Ida Sang Hyang Widi Wasa raris masabda ring dane, sapuniki: "Kita tusing lakar maan duman cecatu". I Gusti Pucangan lantas matolihan tur ngaku sanggup ngamatiang gagak sané sering ngusak-asik ajeng-ajengan raja. Ida Dalem angob pisan, raris mataken: “Puniki semeton tiange saking dija, tur sira wastane?”. Pucangan menjawab : “Inggih ratu, titiang puniki I Pucangan saking Desa Buahan, pianak Arya Tabanan Mur Makules. Panjak anyar rauh saking Gunung Batur”, Dane raris nartayang indik kawentenan danene ngawit saking wau lekad kantos rauh mangkin. Daweg punika ugi Ida Dalem eling malih ring indik sane sampun-sampun tur ida rumasa liang pisan ring manah duaning wenten anak sane jagi nulungin ida ngebug manuk gagak punika. Benjangne rakyate sami pada mapunduh ring ajeng Ida Sang Prabu Dalem. Benjang semengipun wenten guak rauh sane pacang ngrusak ajeng-ajengan Ida Sang Prabu. I Gusti Pucung gelis ngaluncurang pianakne sane pinih keliha, tepat ring dasar kampid paksi punika kantos pegat. Ri sampuné katempuh antuk andus, Ida Sang Prabu raris nitahang mangda kamedalang antuk kuburané, mawinan manuk gagak punika raris padem. Manuk gagak ketah kaanggé pralambang peteng, piduka miwah pati. Wusan punika, sampunang malih madaya seneng ring Sang Raja. “Nah, sekarang oleh karena demikian besar baktimu Pucangan kepadaku” Sasampune punika wau semeton makta aturan wewalungan. Malih Ida ngandika: "Apa ane tunas cening?”. Inget I Pucangan teken raos Ida Bhatari Tolangkir dugas mapupul di Gunung Batur ane lakar maang wewidangan di Badung. Punika mawinan I Gusti Pucangan nunas mangda kapicayang genah ring wewidangan Badung. Ida Sang Prabu ledang pisan mapaica, raris ida ngandika: “Becik pisan pinunas ragane punika Pucangan, malih punika ring Tanah Badung paman ragane Arya Tegehkori ring Puri Satria mrentah. Becikan ragane lunga mrika. Kemaja majalan.”. Sambil ngaturang sembahyang I Pucangan nunas ica nuju daerah Badung tepatnya ring umah I Kaki Bendesa Lemintang ring Desa Lemintang. Hambatan adalah tantangan, tantangan adalah ujian, ujian adalah pintu keberhasilan. Ketabahan (cerdas emosional) dan ketenangan (cerdas spiritual) keduanya itu disenyawakan dengan cerdas berfikir (intelegensi), hasilnya adalah keberhasilan. Malih I Kaki Dewi Lintang matur ring Sang Prabu indik pangrauh I Gusti Pucangan. I Gusti Tegehkori (Dinasti IV) girang pisan nerima pangrauh anak alitné punika, I Gusti Pucangan kaicén hadiah rakyat 250 diri antuk ngwangun puri ring sisi kelod kauh Puri Satria. Istana sané anyar punika kawastanin Puri Jambe, duaning I Gusti Pucangan magenah irika. Teges kruna pucangan pateh sareng jambe inggih punika woh, santukan ibunnyane mawit saking Désa Buahan. Ri sampuné I Gusti Pucangan kadadosang Punggawa ring pemerintahan Tegehkori, raris putri raja sané mawasta Ratu Ayu Genjot kaambil olih (putra) I Gusti Pucangan. Duk punika Raja Mangui taler nganten sareng Ratu Ayu Genjot putri Arya Dalem Tegehkori (IV) ring Puri Satria (Tegal). Nanging duaning rumasa tan seneng ring Raja Mangui santukan kasub Kerajaan Mangui, raris Raja Mengwi kaicénin putri. Rikala Raja Mengui makta sarana upacara pinangan, raris kapiragi olih I Gusti Pucangan. Duk punika ida raris munduhang wadua balan idane buat jaga ngebug benteng kotane. Para Arya Pangalasan Mangui mautsaha pacang nyaga, sakéwanten para Puri Satria milih nilar puri. Saking gelis pisan sang nata ring Tegehkori V ngicalang santukan nenten prasida nahanin pidukan prajurit I Gusti Pucangan (Merik). Wantah limang diri ring wengi sane peteng punika Arya Dalem Tegehkori V (I Gusti Tegeh Tegal Kutha) ngluputang raga kasarengin olih permaisuri miwah makakalih putrannyané miwah sawitrannyané sané mawasta si Munang. Pangrauh ida nenten makta barang, wantah kotak prasasti sane marupa pusaka saking Puri Satria sane kaambil ida. Raja Badung sané wicaksana nyerah, nénten malih ngamedalang rah. Sang Prabu raris medal saking puri, tur ida nenten malih kabinawa, ida raris nilar rakyate, tur ida nenten malih kawastanin sang prabu. Ida wantah makta geginan asiki, inggih punika pepayasan. Puniki babad Dinasti VII sane ngungsi Denbukit (Buleleng) kantos dados Punggawa Pengastulan I. Tigang rahina suennya Ida Sang Hyang Widi Wasa makolem ring tengah alase ring pagunungan, tur okan danene punika sedekan seda, santukan dane nenten polih ajengan. Para rombongan kulawarga Raja Badung punika rauh ring Désa Mambal tur langsung lunga ka umah anaké sané maparab I Pengkoh. Kelian Pengkoh miwah kulawarganipun seneng pisan nampi tamiu sané kahormatin punika. Selami duang dasa rahina rombongan Raja meneng ring umah kepala desa Mambal. Duk punika masan endang pisan, tur gandume sampun ical. Sané kantun wantah kotoran bikul sané kacampur kulit itik, kurenané I Kelian Pengkoh wantah manggihin punika. I Kelian Pengkoh nyiapang panci di pawon anggona nganakin nasi. Irika raris wenten toya ngecor ring sisin semere, nanging daane punika nenten molih nasi. Irika dane sareng sami raris nginum toyane punika miwah marerasan sareng rabin danene. Sang Prabu Akab ngaksi paindikan sane kalintang tawah punika, tur ida rumasa kimud pisan ring kayun. Kadi asapunika ageng pikobet sane karasayang olih I Gusti Tegehkori (VII) ngawit nilar kaagungan ring Puri Satria. Sasampuné mapiguman sareng I Munang, mantan Raja sareng I Munang lunga ka gunung ngrereh padi. Risedek punika, kurenané miwah pianakné makakalih kantun magenah ring jeron I Kelian Mambal. Sesampun Arya Tegehkori (VII) lunga ka gunung, medal pikayunan I Kelian Pengkoh. Sang kalih raris nunas ica ring ibun danene, santukan ipun sareng kalih sedekan ngrereh nasi. Biang danene raris ngenken, tumuli dane mamargi. Dane sareng sami raris budal, Sesampune rauh ring Desa Kalianget makakalih putran idane kadol olih I Kelian Pengkoh ring Ngurah Kalianget antuk jinah 150 kepeng belong kasarengin antuk makudang-kudang kain. Sasampun tutug dasa rahina, sang kalih raris medal saking kota, tur mamargi nglintang ring gununge. Ritatkala sang kalih mawali, rabin danene mataken ring dane, indik kawentenan okan danene. Kaceritayang mungguing okan pamekel titiangé sampun kabakta ka gunung olih I Kelian Mambal. Sampun dasa rahina Ida nenten rauh. Riwau Ida Sang Prabu Tegehkori VII (I Gst Made Tegeh) mireng baos rabin idane kadi asapunika, ida rumasa angob tur eling ring kasengsaran sang kalih. Ritatkala ipun kapanggih ring Ida Hyang Yesus, ipun nylempoh nunas ica sapuniki: "Inggih Ratu, yen wantah IRatu ledang, janten IRatu mrasidayang nyegerang dewek titiange". Ida nyingak bukit-bukite punika. Wusan punika dane sareng sami raris pada sumingkin mamargi, tur sane lianan ngungsi ka Gunung Djati. Sasampuné nglintangin tanah Denbukit, Ida rauh ring Désa Ambengan. Saking désa punika pamarginé nuju Désa Sangket. Saking irika Ida magingsir nyliksik indik genah okan idane sane sampun padem. Ida kawastanin I Gusti Panji Sakti (I Gusti Panji Made) pinaka Raja Denbukit (kalih) sané madué puri ring Puri Sukasada. Ring dijaja Ida magingsir. Dumadakja wenten pikenohnyane, mungguing Sang Prabu Denbukit sedek nyaksiang sesolahan tari Gambuh. Nénten kacaritayang sapunapi pangawit kawéntenan kalih tokoh punika. Sasampuné ipun uning, Ida raris kaundang nyarengin ngajahin Gambuh. I Gusti Tegehkori (VII) kasub ring widang seni Gambuh. Rahina wengi maseneng-seneng maplalian Gambuh, punika mawinan puri raja kawastanin Puri Sukasada. Ki Barak embas ring Puri Gelgel warsa 1555 dados Anglurah (Raja) Denbukit ring yusa 12 warsa mabiseka I Gusti Panji Sakti mapuri ring Pamereman Panji. Pindah ka Puri Sukasada ring warsa 1584. Selami 10 warsa (1590-1600) ping tiga ngamargiang ekspedisi ngaonang Kerajaan Blambangan. Ri sampuné sué nyamar, Arya Dalem Benculuk I Gusti Tegehkori (VII) kasemaran pisan tur dados anak sané kapiandel olih Raja Denbukit. Ida madue sisia kalih atus diri, taler wenten petang dasa diri sisia truna-truni. Tan wenten sane wicaksana sakadi ida, tur tan wenten sane ngajiang ida sakadi parawadua balan idane. Tan wenten anak sane purun nglawan pituduh Idane. Punika sané prasida kabaosang indik kerajaan sané kawangun ring Puri Sukasada. Sane mangkin kaceritayang Ngurah Sindhuwedang (Kalianget) sane nyelapang putran idane. Ngurah Raden miwah Ayu Genjot. Raja Kalianget madue 1.450 diri. Ngurah Kalianget sané angkara manah tur iri ring Raja Panji Sakti maputusan pacang nglawan kerajaan Sukasada. Nanging lekasan kapireng olih Raja Panji Sakti, lan mrentahang Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri (VII) mangda ngawaliang ngaonang Ngurah Kalianget, sadurung ida polih mupulang kakuatannyane. Gelisang Sira Arya ngajak prajurit 200 diri, mamargi nuju Desa Kalianget. Kali-anget (Sindhu-wedang) manut sumber tiosan kawastanin Tebusalah miwah sang sané ngamong walayah punika (Denbukit Barat) mawasta Kiyayi Sasangka Adri. Pamrentah ring Denbukit Tengah Tengah mawasta Kiyayi Pungakan Gendis, ring Denbukit Timur mawasta Kiyayi Alit Mandala. Tan kacaritayang ring sajeroning pamarginé, ri tatkala pasukan Sukasada rauh ring Désa Kalianget, prajurit Ngurah Kalianget taler sampun sayaga pacang nyerang Sukasada. Pasukan Arya Dalem Bansuluk sané madaging 200 diri langsung nyerang. Serangan sané kalaksanayang tan dumade punika ngawinang rakyat Ngurah Kalianget kaget tur prajurité tan prasida maprakanti, sakadi rawuh rébuan meseh kasarengin olih makhluk halus, Prajurité Ngurah Kalianget kalah tur nyerah. Ngurah Kalianget kasep maka sami, sahananing kulawarga miwah para wargi lingsir-lingsir kaambil tur kabakta ka Puri Sukasada. Antuk titah raja, Ngurah Kalianget katiwakin pamidanda pati, tan lian wantah Arya Dalem Banculuk Tegehkuri (VII). Kasatiaan Raja Panji Sakti ring ekspedisi ngaonang Blambangan inggih punika bukti pasemetonan tunggal genetik (trah tunggal) Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan. Kekalahan miwah kapademang Ngurah Kalianget miwah ngrebut sakancan arta brana, yadian punika marupa mas, permata miwah makasami kramannyané, rumasuk panjak, pangiring truna-truni miwah anak istri alit kantos sané kantun nyusu kaambil dados tawanan ring Puri Sukasada. Makasami tawanan punika kacampuh, rumasuk kalih pianaknyané sané sampun kaadol tur kaunggahang ring Kalianget. Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun mapaica indik sane makewehin ragan Idane, inggih punika indik sane sampun kapastiang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ring wengi punika, akeh anake mapunduh ring Puri Sukasada jagi nyingakin acara Gambuh. Ri tatkala sampun tigang igelan, okan danene sane lanang, sane sedek malinggih ring natar griannyane, raris ngeling masesambatan tur masesambatan ring biang miwah ajin danene: “Wahai Satria Dalem Bansuluk Tegehkori, cingakinja titiang, sampun sué kadi asapunika ngantos mangkin titiang durung taler manggihin rerama miwah ibu, mogi-mogi Hyang Widhi mangda prasida kapanggih sesai”. Ida Sang Hyang Widi Wasa mireng sesambatan anake alit punika, raris Ida nganampekin sang kalih. Sujatiné, sané ngeling punika wantah pianaknyané Ayu Genjot lan Ngurah Raden. In Balinese: Kaceritayang istri lan mantu Ida sane sampun sue ngumbara ngrereh putra putrin Ida ring wewidangan Karangasem, raris miragi orti indik Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri (VII) sampun mapupul sareng putra putrin Ida ring genah pegonnyane ring Puri Sukasada. Dane sareng sami gelis-gelis rauh ring Gunung Danu, raris rauh ring puri Sukasada. Irika dane kapanggih ring anak sane lianan, sane sampun pada mapunduh irika, tur dane sami pada liang. Ri sampuné sami pada mapupul, raris medal pikayunan Ida Sang Prabu Arya Dalem mangda putran idane mawali ka Kerajaan Badung. Tur Ida lakar ngamanggehang prajanjian Idane ento kanti salawas-lawasne. Putran idane inggih punika Ngurah Raden sareng pamannyane I Munang kaprentahang mangda mawali ka Badung. Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyinahang mungguing ipun tan paiwang. Ri sampuné rauh ring Badung, ring pura sané wénten ring Satria sampun kajangkepin olih I Gusti Pucangan alias Jambe Pule sané raris munggah ka singasanan dados Raja Badung Dinasti I (mabiseka Prabhu Bendana), ngarepin Ngurah Raden ka Puri, nyihnayang ragané kautus mawali olih sang aji Arya Dalem Bansuluk Tegehkori (VII). Santukan rumasa ring raga sampun matemu malih sareng semeton sepupu, I Gusti Pucangan saking liang ngicénin panjaknyané 200 diri miwah sawah 40 petak ring Ngurah Raden. Ida Sang Prabu Salomo mrentahang mangda ngamecikang Perhyangan Agunge punika ring sisi kauh tukade, ring tanah sane mawasta "Tanah alas". Sasampun puput, pura punika kawastanin Jro Kuta, pinaka éling okan Satria Tegehkuri sané mawit saking Bansuluk Tegehkuri. Punika awinanipun ngawit saking nguni tan wenten anak sane purun lali ngaturang aturan ring Bansuluk. Nanging yening semeton kicen lelugrahan buat merdeka, tampija lelugrahane punika. I Gusti Jambe Pule (Pucangan) dados raja ring Negara Badung, madue putra kakalih lanang. Anake sane lingsir-lingsir punika kicen genah malinggih ring sisi kangin tukade punika tur kicen gegaman purusa. Puri punika raris kawastanin Puri Denpasar (saantukan magenah ring kalér pasar). Sasampune punika, ida raris ngwangun benteng ring sisin tukade sane ring kiwa tengen kotane punika, tur sang prabu ngenahang benteng punika ring duur temboke. Ri sampuné I Gusti Pucangan jumeneng nata ring Kerajaan Badung séda, raris kagentosin olih kakalih putrannyané sané sareng-sareng mautsaha dados raja ngentosin bapannyané dados raja ring Negara Badung. I Gusti Pucangan inggih punika Arya Kenceng sane kaping nem. Puri Jambe Denpasar & Puri Pemecutan inggih punika generasi kaping pitu sané ngwarisin kalih senjata anugerah Déwata, tulup miwah pecut (cemeti). Kawéntenan bénténg puniki puput rikala puputan perang Badung nglawan agresi Belanda antuk runtuhnyané Raja Tjokorda Made Agung (Tjokorda Mantuk Ring Rana). Nénten kabaosang sapunapi riwayatnyané sasuen limang warsa selanturnyané, mangkin nika sané wénten wargi puri sané mawasta Agung Rai sané meneng ring sisi kelod puri, malaib ka Negara Sasak (Lombok). Sasampun mawali saking Sasak ka Badung, ida nunas tulung ring Brahmana ring Sanur, mangda Brahmana punika nunas tulung ring Gianyar anggén nyerang puri ring Satria. Tan uning sapunapi, sasampuné prasida ngamargiang serangan, ring sor wit cempaka ring Puri Jro Kuta kapanggihin korban padem. Sawatek anake sane wenten ring puri, ayam miwah asu, makasami padem. Sasampune punika ida sang prabu raris ngwedalang prentah, mangda anake sane ring kiwa tengen miwah sane ring kiwa tengen pada ngamademang panyiuan diri. Sasampuné payudan punika Désa Batubulan kaambil olih Raja Gianyar pinaka hadiahnyané, miwah ngawit saking punika dados pangawit permusuhan pantaraning Raja Badung miwah Raja Gianyar. Yéning payudan punika wantah pamargi sané utama, panglimbak kawagedan manusané pacang setata kacemerin antuk rah, dendam miwah pidukan. Suwe Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri (VII) meneng ring sekitar Istana Sukasada Denbukit. Ida mautsaha pisan nulungin raja ngamecikang panegara, mawinan banget kasayangang olih raja I Gusti Panji Sakti. Putrin Ida Ayu Genjot taler dados penari tur kaserahin olih anak agung saking Désa Patandakan. Sane mangkin I Gusti Agung Gede Mangui makayunan lunga ka Denbukit pacang matemu Raja Panji Sakti, duaning Ida pinaka putra mantu saking Raja Mangui. Santukan Raja Mangui sampun kasub antuk kepandaian lan kasaktiannyané, raris I Gusti Panji Sakti (II) mautsaha nyobak napi sané sujati sakadi kabaosang. Tan wenten tios wantah Ida Arya Dalem Bansuluk sane dados saksi. Ngiring sareng 40 prajurit, Ida mamargi sareng pasukan sané sami purun tur kuat, ngempon ring sor wit kepuh ring setra Banyuning. Raja Mangui (Mengwi) duk punika inggih punika I Gusti Made Agung. Ida taler kawastanin I Gusti Agung Gede Mangui utawi Dalem Mengwi. Ida kasub pisan antuk kawicaksanaan, kasaktian miwah kapinteran ida ngaonang Ki Balian Batur. Tan dumade raris rauh panemayannyane, Sang Prabu Mengwi I Gusti Agung Gede rawuh, Ida kairing antuk 200 diri wadua balan idane. Rikala sampun nampek raris Raja Mangui sane sedek kasungkemin antuk tandu punika katempuh tur katombak antuk tumbak kebawos-bawos olih Arya Dalem Bansuluk. Nanging Ida tan keni pinakit punapa-punapi. Punika awinanipun anggan Idane tan keni pinakit. Ida Sang Prabu Mengwi raris ngandika ring paraprakanggen idane, sapuniki: "Ih sawatek prajurite, entungangja tiang!" Ida raris tedun saking genah danene makolem, tumuli ngastawa. Tan dumade raris magentos rupa, magentos rupa sakadi Bhuta Sungsang, matan matané nem, limané nem, batisé nem, miwah sirahnyané nem. Tan wenten anak ring jagate puniki sane mrasidayang matutang pamargin Idane sane patut. Irika wadua balan Ida Sang Prabu Arya Dalem sami pada ajerih tan sipi, tur sami pada malaib pablesat. Arya Dalem raris malaib nyujur kauh ring alas bukit Pedawa. Mangda prasida nglintangin pasukan Mangui miwah Sukasada, Ida masandekan ring sor wit jawa (jawawut). Rikala ipun nylempoh ring tengah alase, ipun ngeling masesambatan ring alase punika. Nanging yening anake sane mamanah ngamademang ipun punika, tan uning ring indike punika, ipun jaga mendep, samaliha jaga ngusud anake sane mamanah ngamademang ipun. Kembali pada I Gusti Agung Gede Mengwi, percobaan pembunuhan yang baru saja Beliau alami tidak menyurutkan langkahnya menuju Istana Sukasada. Setibanya di Puri Sukasada dengan tertawa terbahak-bahak Beliau menerima sambutan hangat Raja Denbukit. I Gusti Panji Sakti (II) lantas berujar mohon dimaafkan. I Gusti Agung Gede Mangui bersabda : “Baiklah anakda, tidak perlu hal itu diperpanjang karena Bapa sudah tahu bahwa anakda hanya ingin mencoba Bapa. Sekarang Bapa hanya minta agar anakda memerintahkan untuk mencari sampai dapat orang yang anakda suruh menyerung Bapak. Bapak amat heran atas keberanian orang itu dan pula kesetiaannya terhadap anakda amatlah menakjubkan. Belum pernah Bapak bertemu dengan orang seperti itu, tentu dia itu adalah seorang keturunan kesatria yang mahautama”. Lantas I Gusti Panji Sakti (II) ngicénin 20 jadma sané kapilih pacang ngaonang Arya Dalem. Nanging sasampune makudang-kudang rahina suennya, Ida nenten kapanggihin. Kacrita wénten sesarengan ring alas miwah taman jawawut genah Arya Dalem masayuban. Ipun taler uning, yening wenten anak ring sisin punyan kayune punika, sinah tan wenten paksi guak sane pacang menek irika. Anake punika raris mawali saha maduluran atur sapuniki: "Inggih Ratu Sang Prabu Sane Kajanjiang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa, ledang IRatu mapaica urip ring titiang". Irika Ida makolem ngantos pitung rahina suenipun. Ring awaknyané sané lemet, layon, miwah kotor, Ida alon-alon ninggalin sawah jawawut nuju kauh, ngungsi ring Désa Patemon. Rikala dane rauh ring genah anake paum punika, sampun endag suryane. Ida lunga ka jeroan dagang nasi, kurenan I Dalang Patemon. Dane raris ngajak Dane Yusup ngranjing ka jeroan danene, tur ngaturin dane pangan kinum. Rasa simpati kulawarga dalang majeng ring Arya Dalem, santukan Ida sampun nyritayang indik Ida sampun kauber olih prajurit kerajaan. Kulawargan danene sami pada sregep makarya semer ring genah danene makolem. Nyabran semeng Ida makolem ring genah sane peteng dedet. Rikala wengi, ipun raris kambil tur kabakta ka jabaan genahe ngungsi. Sampun kalih sasih sué Ida meneng ring jeroning kulawarga dalang, kalintang duka kayun Ida meneng irika. Ida nunas ica ring I Dalang tur raris lunga ka Désa Bunbunan. Ring kotane punika Ida madue makudang-kudang pangancang. Sawatara asasih suennyane ring Desa Bunbunan, Arya Dalem sayan-sayan inguh ring kayun. Daweg punika Ida ngutsahayang mangda munduhang makudang-kudang pengikut mangda kaundang tangkil ring Raja Panji Sakti (II) ring Puri Sukasada sareng Raja Mangui I Gusti Agung Gede, santukan Ida kantun ring Denbukit. Ri sampuné kawedar tetujon miwah tatujonnyané, raris wénten 10 pengikut sané pastika percaya tekén keberanian, keikhlasan miwah kesanggupannyané ngantar Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri. Ipun sampun sayaga jaga nglaksanayang pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa, yadian ipun urip wiadin padem. Ritatkala ipun masandekan, ipun ngrangsuk busana kagungan sane sampun kapasang ring kawaca epode. Dasa diri sane mabusana putih sampun sedia nyarengin Arya Dalem Bansuluk Tegehkori VII mamargi nuju Puri Sukasada. Sane kakarsayang antuk anake sane sampun padem, inggih punika: anake sane satinut ring pamrentah miwah anake sane nampi pasisip sakadi patutipun. Nénten kauningin sapunapi pamarginé doh saking Désa Bubunan (Bangsingkayu/Bunbunan) nuju puri Raja Denbukit. Ida rauh ring Puri Sukasada duk ida sang prabu sareng kalih sedek masandekan ring puri antuk para prajurite. Dane tengkejut pisan manggihin anak sane anyar rauh, sane mabusana sarwa putih. Warna putih pinaka cihna ipun pacang misadia padem yéning wénten sané nénten becik. Ida Sang Prabu Daud miwah parapamimpin idane raris medal, tumuli ngastawa nunas pangampura ring Ida Sang Hyang Widi Wasa. Sang prabu raris ngandika ring Dane Artahsasta sapuniki: "Titiang tan pisan maderbe iwang pamantuka ring iratu. Titiang mitaenang, Arya wantah ngamargiang dharma kasatiaan paduka ring pianak titiang puniki, Panji Sakti II, inggih punika ngamargiang titah mangda nyerang. Nah anakda Panji Sakti (II), ngawit saking mangkin sampunang pisan-pisan anakda lali ring kasatiaan lan ketulusan pengorbanan sane sampun kaicen olih Arya salami-laminnya ⁇ . Sasampune punika Ida Sang Prabu Gede Mengwi raris ngandikain parekan idane, tur kapangandikain mangda ngambil tumbak miwah sanjata sane wenten ring genah pamorboran aturane. Ri sampune rauh irika Sang Prabu I Gusti Made Agung Mangui, maka samian panjak idane sane lanang-lanang wenten dasa diri punika, digelis ngrasayang rasa jejeh tur ajerih pisan. Ipun pada mitaenang dewek sampun nandang sangsara uli krana sangsarane sane nibenin ipun. Tan wenten anak sane mrasidayang nyumbungang dewek uli krana pakaryan sane kalaksanayang antuk anak tios ring jabaning wewidangannyane. Ring Babad Mengwi, Raja Mengwi kawastanin I Gusti Made Agung, Ida naenin ngaonang Ki Balian Batur sané sakti mandraguna. Ipun raris ngaturang sanjata miwah tumbak ring Ida Sang Prabu Manoah. Ida Sang Prabu Manoah raris nrima sanjata miwah tumbak punika, sarwi ngandika sapuniki: "Duh Ratu Sang Prabu Dalem, puniki panugrahan sanjata miwah tumbak titiange. Keris puniki kawastanin Carita Belebang, kawigunannyané antuk nyaga katreptian miwah nénten purun kacingak olih meseh. Tumpeng puniki mawasta Lelemon, madué daya tarik sané ageng. Punika wantah cihna, mangda ngawit saking mangkin ngantos turun-temurun, saking urip ngantos padem sampunang lali ring anak lanang Panji Sakti, miwah taler anak lanang Panji Sakti (II) sampunang pisan lali Sira Arya salami-laminipun ngantos turun-temurun ngwangun candi pemujaan mangda setata pateh eling, sapasiraja sane lali ring karahayuan puniki mangda manggihin sengkala sedih hati, nenten manggihin napi sane kabuatang. Ida Sang Prabu Menku ngandika sapuniki: "Ane jani, ih Arya, tegarang orahang teken tiang, gumi apa ane tunas kita. Risedek Ida Sang Prabu Dalem Bansuluk mireng pangandikan Ida Sang Prabu Mangui, raris Ida ngandika: "Yening dados, titiang nunas Desa Bubunan, santukan ipun satia ring titiang rikala titiang manggihin kamewehan". Kadi asapunika, Desa Bubunan, Sulanyah, Tanguwisia kaicénin Arya Dalem Bensuluk Tegehkori VII. Sang prabu taler ngicen anak istri bangsawan saking Desa Padangbulia mangda dados rabin Ida Arya Dalem, santukan rabin Ida saking Badung sampun lingsir. Ida Sang Prabu Arya miwah wadua balan idane kalugra mawali ka Desa Bubunan. Salami sawatara 3 warsa ida meneng ring Désa Bunbunan, santukan tanah irika kirang rata. Saking irika Ida magingsir ka Désa Muntis (Pengastulan). Ring Pengastulan I Gusti Tegehkori (VII) dados Punggawa. Ring sisi kauh jeroan idane Ida ngwangun pura pemujaan leluhur sane kaparabin Pura Badung pinaka pangeling-eling Ida dados Raja Badung. Ring pura punika kawangun pelinggih Dalem Duwure antuk puja Raja Panji Sakti.  
Aryadimas Ngurah Hendratno embas ring Dénpasar, 13 Séptémber 1975. Nulis puisi ngawit masa remaja, naanin nyarengin Teater Angin (SMAN 1 Denpasar), miwah masawitra sareng Sanggar Minum Kopi. Makudang-kudang kakawian dané kawedar ring Bali Post miwah buku antologi Ensiklopedi Pejalan Sunyi (2015), Klungkung: Tanah Tua, Tanah Cinta (2016). Dané dados ⁇ lurah ⁇ Jatijagat Kampung Puisi, ngajahin sastra miwah téater ring Teater Tahkta SMK Saraswati 1 Denpasar, taler ngawasin Rumah Belajar Seni ring Denpasar.  +
OM SWASTYASTU Suksma aturang titiang majeng ring titiang Dinas Pendidikan Kepemudaan dan Olahraga Provinsi Bali sane sampun ngawentenang pacentokan Bali Berorasi puniki,naler Wikiton. Ring kawentenan sane becik puniki titiang jagi nyihnanyang angga,Wastan titiang Ni Kadek Diah Augista Riyanti saking SMKN 1 Kuta Selatan ring kawentenan puniki jagi ngungayang indik kawentenang ring Masyarakat sane mamurda “ Aturan Lalu Lintas wantah Angin Lalu” Akeh para yowanane ring jaman mangkin mamontoran nenten nganutin aturan naler dereng madue SIM.Kawentenan punika baya pisan majeng ring dewek miwah anak lianan. Tiang silih sinunggil yowana uning ring kawentenan punika. Uning makta montor ngaenang kenehe demen, nanging wenten pisyarat sane patut kadruenang rikala mamontoran inggih punika SIM. Yening iraga nenten madue SIM, iraga patut naenang kenehe mamontoran dumun, santukan mamontoran nenten makta SIM kasengguh Pengendara Pongah sane mrasidayang ngawentenang biota lan baya kecelakaan majeng anak lianan. Sampun janten iraga sinamian nenten makeneh keni baya, napi malih wenten orti sane viral ring aab mangkin melaksana SPEEDING ring margine sane mapuara kaon ring anake lianan. Arepang titiang ring pemimpin sane wenang ring kawentenan kebijakan Masyarakat mangda nindihin awig-awig lalu lintas sane sampun kamedalang mangda prasida ngawetuang rasa trepti ring Masyarakat. Ngiring sareng sami margiang awig-awig lalu lintas naler sampunang manados pengendara pongah sane ngarugiang anak lianan miwah dewek pedidi. Inggih wantah asapunika ngenenin indik daging manah titiang manados Masyarakat,titian mapinunas napi sane kasobyahang prasida kapinehin tur karesepang olih para pemangku kebijakan minakadi guru wisesane sane madue wewenang tur kebijakan sumangdane kawentenan Gumi Baline ngangsan becik tur trepti. Sineb titiang antuk Parama Santih Om Santih,Santih,Santih Om  +
Augusta de Wit (25 November 1864 - 9 Pébruari 1939) inggih punika silih tunggil pangawi Belanda, sané embas ring Hindia Belanda tur kasub antuk nyurat indik Jawa miwah Bali.  +
Pikobet sane ageng tur wenten waking nguni ring kabupaten jembrana inggih punika alih fungsi lahan utawi ngawen sane kalaksanayang olih kerama ring Kabupaten Jembrana. Indike puniki sakaning keramane meled nincapang guna kaya antuk ngadol asil saking awen punika. Tetanduran sane sering ketandur ring awen inggih punika pisang sakadi sane sampun kauningin akeh kerama jembrana sane ngadol pisang ka Denpasar. Indike puniki nenten becik kalaksanayang santukan prasida ngawinang bencana alam. Napi mawinan? santukan tanah sane wenten ring alas sane kaawen nenten prasida nambakin toyan ujan sane prasida ngawinang tanah embid miwah blabar. Imbannyane sakadi blabar ring tukad Bilukpoh warsa 2022. Sepatutnyane Pemerintah nguratiang kewentenan puniki antuk negesang kebijakan utawi peraturan-peraturan indik alih fungsi lahan mangda prasida ngupapira kalestarian alam ring Kabupaten Jembrana.  +
AWIG SANE NENTEN WICAKSANA ANTUK PANJAK KASTA SUDRA "Om Swastyastu" Merdeka sane wangiang titiang, para angga panureksa, sapunika taler para semeton yowana sareng sami sane tresnasihin titiang. Pinih ajeng ngiring ngaturang rasa angayu bagia, ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung kertha wara nugrahan ida prasida titiang masadu ajeng sareng ida dane sinamian. Ring galahe sane becik sekadi mangkin, titiang pacang ngaturang pidarta sane mamurda "Awig sane nenten wicaksana antuk panjak kasta sudra" Yening iraga mawicara parindikan awig wit puniki naler dasar punika iraga kantun mawicara indik kepatutan. Sangkaning awig punika kapatutang mangda dados piranti sane mrasidayang midabdabin jatma utawi sane siosan nganutin antuk uger-ugernyane. Sakemaon kekantenang paneraga iraga sane kadasarin panegara hukum dereng polih tur kebaos dados panegara sane mrasidayang ngawentenang awig sane wicaksana pinih arepnyane ring panjak kasta sudra utawi sor. Wit punika taler akeh sane ngewilangin awig panegara iraga puniki, kantun dados awig-awig sane lancip ke sor tur tumpul ke luwur. Nika mawinan sesai-sai ngawentenang akeh plekare-plekare sane sering ngarugiang kawentenan jatma sane nenten mrasidayang. Iraga sesai-sai nyingakin kawentenan panjak sane polih dande sane dahat abot kawenten sane kaparilaksanayang majanten dangan. Wit punika wenten minakadi anak lingsir istri sane matuwuh siya dasa tiban kantun kapicayang dande wit saking nyamet taru, sakewale mawali rikala dande punika nampekin jatma-jatma sane nuenang murdaning jagat, wiadin ngelanggar awig sane kapidabdabin majanten tingkah durjane sane dahat abot minakadi korupsi, Sakewanten ngamolihang dande sane dangananan. masiosan sareng anak lingsir istri sane ngambil taru anggena madagingin pikobet uripnyane. Akeh plekare-plekare punika kawentenane sampun dados cihna bukti sane nyekala, sakemaon majanten nenten imbang awig awig puniki sesai kekantenang ring panegara iraga. Kawentenan puniki majanten kahawinang kirang lagas prajuru awig sane nuwenang ngewiwenang antuk ngajegang awig, sane micayang dande nganutin minakadi awig sane kasurat. Prajuru awig sane wenten ring panegara iraga kerasa-rasa kari wenten akeh sane kagoda antuk kawentenan jinah sane akeh. Naler kuasa sane ngalangin prajuru awig punika pacang ngajegang keimbangan jagat. para semeton yowanane lan ida dane sareng sami yen cutetang titiang daging pidartan titiang iwawu inggih punika, panegara iraga sane kadasarin panegara hukum nenten mrasidayang polih tur kebaos dados panegara sane ngawentenang awig sane wicaksana ring panjak. Napi mawinan sekadi punika? sakemaon akeh sane ngewilangin awig-awig panegara iraga lancip ke sor tur tumpul ke luwur. para semeton yowanane lan ida dane sareng sami, ngiring sane mangkin iraga mangda sabriuk sapanggul ngulati ajah-ajahan, gumanti mangda mrasidayang ngincikang awig politik sane jati-jati adil wicaksana majeng ring semeton krama sareng sami. Mawinan panegara sane adil wicaksana, asung kerta wara nugraha kapolihang tan peletuh ulih jatma Korupsi, Kolusi, teken Nepotisme. Inggih para yowana lan ida dane sareng sami, wantah kadi asapunika titiang prasida matur ring galahe sane becik puniki, dumogi atur titiang wenteh pekenohipun. Manawi wenten atur titiang sane nenten manut ring arsa, titiang nunas geng rena pangampura. Maka wasaning atur, puputang titiang antuk parama santi "Om Santih, Santih, Santih Om"  
Awig-awig Indik Pariwisata Bali Om Swastiastu Sane wangiang titiang Bapak lan Ibu Guru, punika taler para atiti sareng sami sane tresnasihin titiang. Kapertama ngiring iraga sareng sami ngaturang sembah pangubakti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sangkaning paswecan Ida iraga sareng sami prasida mapupul ring galahe sane becik sekadi mangkin, tiang jadi ngelanturan indik orasi Bali inggih punika pulau sané sering karauhin olih wisatawan lokal miwah dura negara, akéh pisan saking para turis punika sané nyampahang utawi melecehkan budaya Bali punika. Punika dados pikobet sane serius sane patut kauratiang olih para pamimpin benjang pungkur, mangda ngukuhang awig awig indik pariwisata ring Bali. Asapunika sane prasida aturang titiang ring galahe mangkin. Mugi-mugi napi sane aturang titiang puniki prasida dados uratian tur dasar program kerja sane pacang kautamayang olih calon pamimpin sane jagi kapilih ring 2024. Ainggih, yening wenteng iwang titiang matur majeng ring Ida Dane sareng sami, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk Paramashanti. Om Shanti Shanti Shanti Om  +
Ayu Diah Cempaka embas ring Gianyar, 18 Juli 1993. Dané lulus Sastra Prancis, Fakultas Ilmu Budaya Universitas Gajah Mada, Yogyakarta. Lianan ring nyurat sastra (puisi), dané taler dados pangawi miwah programmer festival film. Dané dados programmer ring Festival Film Dokumenter (FFD) Yogyakarta (2015-2019) miwah Balinale - Bali International Film Festival (2022). Sempat dados Asian short film selection committee (2022) miwah juri komunitas (2017) ring Jogja NETPAC Asian Film Festival (JAFF), tim juri ring Festival Film Indonesia (FFI) 2018, miwah Pengajar tamu 'Estetika Film' Jurusan Film & Televisi Institut Seni Indonesia (ISI) Denpasar 2021. Ulasan filmnyane kawedar ring makudang media sakadi Cinema Poetica, Film Criticism Collective - Yamagata International Film Festival, Goethe Institut Indonesia, Jurnal Ruang, Bali Post, miwah Balebengong. Ring warsa 2016 dané dados Cultural & communication officer ring Alliance Francaise Bali.  +
B
Sadurung titiang nglanturang atur, pinih ajeng ngaturang parama suksmaning manah majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, majalaran antuk nguncarang panganjali umat. Om Swastyastu Ring genah lan galahe sane becik puniki, lugrayang titiang matur amarta sane mamurda "Balap Liar" Ring jaman jani, inggih punika era globalisasi liu hal ane masilur. Salah satunyane balap liar. Balap liar biasane nganggen sepeda motor utawi mobil. Balap liar sujatine ten asing bagi rage kautamayang para truna truna ne. Balap liar biasane ade ring jam 11 peteng kanti ngelemahang. Balap liar inggih punika kegiatan ngaduang kecepatan kendaraan ane laksanayang ring lintasan umum, artine kegiatan niki ten digelar ring lintasan resmi, silih sinunggil ring jalan raya. Liu penyebab balap liar niki terus berekembang kanti jani. Misalne, gengsi, hobi, demen jak tantangan utawi truna truna ne nglampiasang pedih utawi gedeg basange karna alasan tertentu, conto ne uyut jak tunangan utawi masalah ane lenan. Tiang berharap wenten solusi uli pemerintah misalne para polisine ngelaksanayang patroli ring tongos sane sai dadiange tongos balap liar tan ade sosialisasi, edukasi, lan ditindakan preventif. Yening balap liar deoine gen, balap liar ne makin menjadi-jadi lan liu masih ada korban ne. Ngiring semeton sareng sami, jaga & sayangin para pinaka jumah. Pang tusing terjadi hal jelek. Kirang langtung tiang nunas ampura tur puputang titiang antuk parama santi. Om Santi Santi Santi Om.  +
Om swastiastu, Bumi Pertiwi ngeling, ngeling nolih pemerintah Indonesia sané sesai kena kasus, terutama kasus korupsi. Niki sane membuktikan betapa rakusnya pejabat negara, merampas pis rakyat antuk memperkaya diri. Pis rakyat telahine antuk kepentingan pribadi. Korupsi ring pejabat Indonesia sampun merugikan rakyat rakyat lan negara puluhan triliun bahkan ratusan triliun. Tyang berharap, pemimpin baru provinsi Bali prasida memberantas korupsi ring daerah Bali mangda rakyate polih keadilan. Inggih wantah asapunika sané prasida aturang titiang. titiang matur suksma, om shanti shanti shanti om  +
BALI BOYA JA GRYA LUHU Olih : Dewa Made Bali Sugiharta Om Swastyastu Majeng ring angga panureksa sane kusumayang titiang, Punika taler semeton karma Bali sami sane tresna asihin titiang. Kapertama ngiring iraga sareng sareng ngeluhurang rasa angayu bagia mantuka ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantukan sangkaning paswean Ida, titiang punika taler ratu ida dane sameton sami prasida magendu wirasa ring subha dewasa sekadi mangkin. Bali Pulo Dewata, Pulo Seribu Pura, tan bina kadi swarga ring bumi, kenten makweh anake ngatonang, napi rereh wenten ring Bali. Wenten gunung-gunung sane dahat ngulangunin, sakewala akeh sampun wenten parilaksanan jadmane sane ngawinang linggacalan Baline puniki leteh, wenten taler tukad sane ngeliak liuk sakewala mangkin toyane sampun kagentosin antuk leluu, wenten taler pasisi sane sisi sisi nyane rame antuk torise, krama Bali, napi malih leluu ne mecampuhan irika, tan bina kadi jukut serombotan. Pura sane dahating ngulangunin, genah payogan Ida Bhatara sane kasungkemin olih karma Baline, sakewala tegarang cingak Pura ring sisi kangin sane ngalintang kidik ngelodang, jeg agengan leluu metumpuk tan bina kadi segarane tanpa tepi, capuh awor tanpa wates. Sane mangkin ngiring iraga pinehang sareng sareng, panteske iraga brangti antuk bebawos titiang kadi asapunika? Yening iraga mongahang dewek, ngorahang dewek brangti, amunapi je brangtine Perthiwin iragane, sane tan surut surut stata kaparikosa olih parilaksanan iragane. Semeton Krama Bali sami, malarapan antuk pamungkah lengkara titiang I wawu, napike semeton maduwe nyet utawi kakletegan napi sujatine sane arsa bawosang titiang? Inggih indik luu utawi mis. Minab taler wenten semeton sane mabawos ring hati kadi puniki “ beh, cara ye sing dogen”; pidabdab puniki taler anggen tiang nuturin dewek tiange pedidi. Sane mangkin yening iraga maosang indik luu utawi mis, majanten sampun tan sida iraga ngelidin sane madan luu pinaka limbah rumah tangga. Pikobet sane arepin iraga mangkin inggih punika manajemen limbah luu sane kantun kaon ring Bali. Manut wilangan data sane kapunpun olih Sistem Informasi Pengelolaan Sampah Nasional (SIPSN) Kementerian Lingkungan Hidup dan Kehutanan nyinahang pupulan volume luu utawi mis ring Bli nyantos 1,02 yuta ton ring warsa 2022, lan Kota Denpasar pinaka sang adi jayanti mupulang luu akehnyane 316,13 ribu ton luu. Yening wilangan luu ring ton puniki iraga konversiang dados tanah, punika manadi 212,561 km2 ngalahang jimbar tanah Kota Denpasar sane wilanganyane wantah 212,561 km2. Duaning kadi asapunika, Pamargi pesta demokrasi Pemilu ring warsa 2024 puniki galah becik anggen iraga matimbang wirasa, mapinunas ring calon pemimpin Bali napike nika ring legislative, eksekutif, mangda sumeken nitenin pikobet manajemen luu utawi mis puniki. calon pemimpin Bali patut maduwe visi sane tatas sakadi ring jangka pendek, ring jangka menengah, punika taler jangka panjang ring parindikan manajemen luu tawi mis puniki. Titiang sareng sami krama Bali, nyantosang aksi, boya ja wantah wacana pamuputne dados basa basi. Pergub Bali sane sampun kakaryaning mangda sida malih kasobyahang, kasarengin antuk ngerereh inovasi utawi geguat anyar manajemen luu, silih sinunggilnyane ngirim kramane utawi Yowana Bali ke dura negara sekadi Singapura lan Korea Selatan, mangda ngelarang studi tiru ring parindikan manajemen luu utawi mis, ilmune punika patut kasobyahang ring Bali, ngicen prabia ring hasil riset teknologi-teknologi sane karipta olih yowana iragane sane maduwe potensi dados teknologi manajemen luu utawi sampah, ngerereh investor lan pengembang ngaryanin bisnis manajemen limbah pamekasnyane limbah plastic. Sangkaning punika sida dados pamikolih ekonomi sane anyar, taler nincapang pikayunan kramane memanajemen limbah luu ring pakubone soang-soang. Semeton, film kartun Toystory 3, irika wenten scene utawi paletan adegan system pengolahan limbah plastik manadi serpihan plastic sane alus. Semeton, yadiastunke nika wantah ring film fiksi, sakewala tiang percaya teknologi sekadi punika sida kakaryanin ring aab jagate mangkin. Yening sida kakaryanin, majanten iraga sida ngirangin wilangan plastic sane nyemerin tanah, tukad, napi malih segarane. Semeton sareng sami, pidabdab ngwerdiang karesikan palemahan Bali puniki, patut kalaksanayang olih sami karma Bali nganutin sesanti sagilik saguluk, paras paros sarpanaya (gotong royong). Calon Pemimpin Bali cutetnyane madrebe tanggung jawab sane abot pisan, mangda sida nguripang konsep manajemen luu sane NYAGARA GUNUNG sane madue artos nyaga karesikan Bali saking huluning Bali ngantos ring tebenan utawi ring pasisi, taler karemba antuk desa adat sajebag Bali, sane kapikukuhin olih pararem ring soang soang desa adat. Semeton sareng sami, lingkungan sane resik tur asri wantah dasar sujati, pinaka saka (tiang) sane nyangga kauripan iragane, silih sinunggilnyane taler mapakilitan ring pariwisata. Yening pasisi, gunung, wana, desa, tukad, taler kahyangan pura ring Bali sida resik, resike punika ngawinang lestari. Yening sampun lestari majanten taksu gumi Bali puniki stata werdhi lan ajeg. Taksu puniki sane dados jiwa pramana pariwisata Baline sane ngawinang para torise oneng malancaran bilih-bilih tresna ring Pulo Bali. Bapak Ibu Calon Pemimpin Bali, ilangan ego druene, lan elingan bungan keneh tiang sane ngangganing krama Bali sami. Gegendingan : Ragane wantah pemimpin rakyat, boya ja dados petugas partai, maraga Ksatrianarotama sutindih ring gumi Baline niki Bali kabaos grya Boya ja grya luu. Bali kabaos grya Boya ja grya luu. Om Santih Santih Santih Om  
“OM SWASTYASTU” “OM AWIGHNAM ASTU NAMO SIDHAM” “OM ANO BADRAH KRATAWO YANTU WISWATAH” Inggih suksma aturang titiang majeng ring pangenter parikrama antuk galah sane kapaica ring padewekan titiang, para angga panureksa miwah calon anggota DPD Provinsi Bali sane dahat kusumayang titiang, asapunika taler para semeton pamiarsa sane dahat wangiang titiang. Sadurung titiang matur lugrayang titiang ngaturang rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Parama Kawi, riantukan sangkaning sih pasuecan Ida, ring galahe sane becik kadi mangkin titiang ping kalih Ida dane prasida mapadu wedana, gumanti ngawiletin Bali maorasi sane ngangket pikobet pemilu Bali 2024: apa pakeweh ane paling nengsek tur patut katepasin baan para calon pamimpin Bali?, dumogi wekasan pidabdab kadi asapuniki sayan limbak kawentenan ipun mawastu sida raris mangguhang Bali kertha raharja. Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, sekadi sane sampun kauningin pulo Bali pinaka pulo seribu pura lan madue palemahan sane alep, sane katuju olih turis mancanegarane karana Bali pinaka pamongmong pariwisata ring Indonesia. Puniki mawinan akeh turise seneng malancaran ke Bali. Yadiastun pulo Bali manados genah pariwisata, punika nenten ja gatra sane utama nanging, asapunapi pakeweh-pakeweh sane mabuat pisan ring sajebag gumi Bali. Sakadi sane sampun kauningin mangkin sane kabaos aor tanpa wates turmaning aab kaliyuga puniki, yening maosang indik pikobet gumi Bali, yening selehin, akeh pisan pakeweh-pakeweh sane wenten ring gumi Bali sane prasida ngerurudang gumi Baline, sayangang pisan pakeweh sane wenten ring Bali nenten ngamolihang panepas sane sayuakti mawiguna tur ngewangun jagat Bali. Inggih Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, yening cingak aab jagate mangkin pastika sampun mabinayan ring aab jagate duke riin, napi malih mangkin akeh pakeweh sane wenten ring Bali, pakeweh sane pinih utama rerehang panepas inggih punika kawentenan palemahan Bali sane sayan lami sayan ngancan telas kawangun antuk genah-genah pariwisata, puniki prasida mabuatang palemahan gumi baline sayan nyupitang lan sayan rered. Yening sekancan palemahan gumi baline kawangun antuk genah wisata, ring dija genah para krama, buron, miwah sane lianan sane wenten ring Bali nyalanang swadarma? Selanturnyane maosang indik palemahan sane akeh kawangun antuk genah wisata, pastika akeh swadarma kramane ane sadina-dina ngewetuang luhu plastik, puniki wantah pakeweh salanturnyane sane wenten ring Bali, kawentenan luhu ring bali wantah akidik sane nguratiang, puniki sane prasida mabuatang baya ageng, upami ipun: blabar, sungkan DBD, miwah sane lianan. Napi malih sekadi sane sampun lintang, genah luhu sane wenten ring bali utawi TPA Suwung sampun kosek antuk luhu miwah genah luhune kabasmi antuk api sane ngemedalang andus utawi polusi. Napike semeton sareng sami prasida maurip, prasida ngemargiang swadarma ring genah sane nenten becik? Pastika akeh semetone sane nenten prasida nyalanang swadarma sadina-dina ring genah sane nenten becik. Inggih ida dane sareng sami sane wangiang titiang yening cutetang titiang indik pakewehe punika mangdane pamimpin Bali prasida nepasin pakewehe saluirnyane: kapertama palemahan gumi baline telas kawangun antuk genah pariwisata, kaping kalih luhu sane wenten ring Bali nenten akeh sane nguratiang. Malarapan pakeweh punika yening nenten mangkin tangiang sareng-sareng pastika sayan lami gumi Bali sayan rered, pulo sane kabaos pulo seribu pura nenten maude taksu, ical taksu ipune ring jagat Bali, saking pakewehe punika pangapti titiang teken pemimpin Bali warsa 2024 sane pacang kapilih mangda prasida nepasin pakeweh-pakewehe punika. sumangdane krama baline sami prasida ngemargiang Tri Hita Karane, karane ring pakewehe punika kaiket antuk tata titi majalaran hidup Tri Hita Karana tur Bali prasida mawali ka duke riin. Ida dane sareng sami sane dahat wangiang titiang wantah kadi asapunika orasi sane prasida aturang titiang ring galahe sane becik kadi mangkin, mogi-mogi wenten pikenoh ipun. “ka kintamani nuju batur, rauh ring kayang numbas keranjang. Saking nuni tiang maatur-atur yening wenten iwang ampurayang” maka wesananing atur puputang titiang antuk parama santhi. “OM SANTHI, SANTHI, SANTHI OM”