How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Literature Puputan

114 tahun puputan.jpg
Title (Other local language)
Photograph by
google
Author(s)
Reference for photograph
Subject(s)
  • Peringatan Puputan Badung
Reference
Related Places
Denpasar
Event
Related scholarly work
Reference
Wija Kasaur


Add your comment
BASAbaliWiki welcomes all comments. If you do not want to be anonymous, register or log in. It is free.

Description

Youtube


In English

In Balinese

Sampun ketah dados tradisi olih krama Badunge yening nyabran tanggal 20 September punika galah mikelingin Puputan Badung. Rahina punika bersejarah pisan pamekasnyane ring Badung santukan ring rhina puniki 20 September 1906, raja miwah rakyat Badunge ngamargiang puputan perang sane ngetohin jiwa pramana utawi perang nyantos padem nglawan penjajah kolonial Belanda. Sakewanten, puputan nenten ja wantah payudan Puputan punika madue suksma sane dalem. Puputan kamargiang antuk pangrencana sane becik, antuk kalascaryan, wira rasa, taler kapurusan. Rakyat Badung sane jagi ngamargiang puputan, mapangge sarwa putih taler mapupul ring puri, inggih punika raja, pandita, para patih, kulawarga raja, miwah kramane sane uleng pacang nyiatin penjajahe nyantos padem. Napi mawinan nenten nganggen rencana payudan? Nenten ja tanpa rencana sujatinnyane. Welandane kemengan ri tatkala ngadepin pangrencana payudan rakyat Badunge. Sakewanten Welandane madue sanjata sone doh modern yening saihang tekening pasukan Badunge. Sadurung puputan, raja Badunge kaptiang mangda nyerah, nanging raja Badung nenten kayun santukan nenten seneng antuk penjajahan. Ida kayun merdeka, yadiastun nenten ring marcapada.

Nyantos iriki, iraga kaelingin antuk Kakawin Niti Sastra puniki: Sang sura menanging rananggana amukti suka wibhawa bhoga wiryawan sang sura pejahing ranang gana. mangusir surapada siniwing surapsari yan bhirun maweding rananggana pejah yama bala manikep mamidana yan tan tininda ring parajanen irang-irang sinoraken

Sang ksatria sane jaya ring ranang gana prasida ngamolihang rasa bagia, kawibawan, miwah karahayuan sang ksatria sane padem ring ranang gana, pacang ngamolihang suargan taler pacang kairing olih apsari-apsarine Sakewanten yening wenten jadma sane jerih ngamargiang payudan, ri sampuna padem pacang kasiksa olih cikrabala-cikrabala Bhatara Yama yening nenten padem, pacang kabaos nista taler kasuryakin olih kramane sami Asapunika urip utawi sedannyane sang ksatria sane pateh manten, santukan yening kantun maurip, pacang ngamolohang suargan ring jagate puniki. Sakewanten, yening padem ring ranang gana pacang ngamolihang suargan ring akhirat. Nanging, nista pisan yening malaib saking ranang gana, sane sida pacang ngamolihang neraka ring sakala miwah niskala.

Indike punika sane dados dasar ri tatkala ngamargiang puputan sane ngawinang ngon Welandane. Raja Badung pamekas rakyat Badung nenten kayun kajajah, santukan merdeka sane kakayunang.

Raja Badung sane ketah taler kauningin antuk pesengan Cokorda Mantuk Dirana inggih punika raja sana nelebang sastra agama. Tiosan punika, ida naler pengarang Bali ring masa abad-20. Kekawian idane inggih punika Nitiraja sasana, Dharma Sasana, Hredaya Sastra, Purwa Sanghara, miwah sane tiosan sane maosang indik niti ring sastra-sastra agama. Nganutin kekawian punika, iraga uning yening ida seneng pisan taler akeh pisan ngwacen sastra-sastra kuna. Ri tatkala ngawi Dharma Sasana, ida nganggen lontar Prasadaniti, Bhisma Parwa, Wrettisasana, Kirti Parwa, Slokantara, Sarasamuscaya, Bargawasiksa, Nitisastra, Ramayana, miwah sane lianan.

Raja Badung inggih punika pamucuk utawi pamimpin sane nyastra, taler nelebin ajah-ajahan astra agama. Pamimpin sane ngamargiang puputan punika pastika ngaptiang mangdane ngasorang meseh-mesehnyane ngawit saking meseh sane wenten ring angga sarira.

In Indonesian