UPGRADE IN PROCESS - PLEASE COME BACK AT THE END OF MAY

Search by property

From BASAbaliWiki

This page provides a simple browsing interface for finding entities described by a property and a named value. Other available search interfaces include the page property search, and the ask query builder.

Search by property

A list of all pages that have property "Biography example text ban" with value "Kayonan ring wayang kulit sane madaging wangun kerucut utawi lanying ring luhur sane nyihnayang kauripan manusane. Nyancan nglimbak kaweruhan miwah ngancan lingsir yusan manusane, nyancan nglanyingang tur masikian jiwa, rasa, karsa, miwah karya ring kauripan i raga (ngancan nampek ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa)". Since there have been only a few results, also nearby values are displayed.

Showing below up to 11 results starting with #1.

View (previous 20 | next 20) (20 | 50 | 100 | 250 | 500)


    

List of results

  • Luh Yesi Candrika  + (Silih tunggil utsaha para krama Hindune riSilih tunggil utsaha para krama Hindune ring Bali nyomya kawentenan Buta ring sajeroning angga inggih punika antuk ngamargiang upacara taur ritatkala sandyakala sane nepek ring rahina Tilem Kasanga. Utsaha punika kamargiang antuk nyiagayang upakara marupa sesajen, segehan, taler caru. Ri sampune ngamargiang Taur Agung, raris kalanturang antuk acara ngrupuk sane madue suksma ngesahang Bhuta Kala ka genah utawi wit nyane soang-soang masarana antuk geni miwah kalanturang antuk negen Ogoh-Ogoh (simbol Buta) ring sajebag desa. Asapunika utsaha krama Hindune ring Bali mangdane kicen kasalametan miwah karahayuan ring sajeroning baya taler panglalah kaon. Salantur nyane, rahina benjangne krama Baline ngamargiang Nyepi salami arahina.</br>Sakewanten para krama Hindune ring Bali punika taler para janane ring sajebag jagat, ngamargiang rahina Nyepi warsa 2020 (Saka 1940) puniki karasayang mabinayanan. Wenten parindikan sane kalintang ajerih saking kawentenan Buta sane prasida ngarauhang panglalah kaon ring sajeroning kahuripan i manusa. Sasab marana sane nglimbak punika kawastanin Corona utawi Covid-19 sane nibenin para janane. Krama Baline ngamargiang uger-uger guru wisesane mangdane ngawatesin pagubugan (social distancing), nenten medal saking girya, jero, utawi pakubon soang-soang, sadurung rahina suci Nyepi punika rauh. Para kramane kaptiang mangdane ngamargiang pakaryan ring girya, puri, jero, utawi pakubon soang-soang taler ngirangin parikrama sane mamargi ring jaba griya, puri, jero, utawi pakubon. </br>Nganutin wit kruna, taur maartos naur (mayah) miwah artos tiosan inggih punika yadnya. Salantur nyane kruna agung maartos ageng sajeroning paiketannyane ring jagate inggih punika Bhuana Agung. Tiosan punika, kruna kasanga maartos sasih kaping sia ring sajeroing ketekan kalender masehi. Asapunika mawinan, suksman Taur Agung Kasanga inggih punika upacara utawi yadnya sane katur majeng ring Bhuana Agung ring sasih kasanga nepek rahina Tilem Kasanga. Nganutin lontar Sundarigama katlatarang yening sadurung upacara taur kalaksanayang, krama Hindune kaptiang mangdane ngamargiang upacara Bhutayajnya sane marupa caru ngawit saking desa-desa kantos ring soang-soang griya, puri, jero, miwah pakubon saking paletan sane nista nglantur sane utama. </br>Salanturnyane, katlatarang ring lontar Sundarigama yening nepek rahina Tilem Kasanga punika manawita wenten makudang-kudang kahanan sane kaon sangkaning pikayunan sane kaliput dening kapetengan. Yening krama Hindune nenten nglaksanayang upacara taur taler eedan sane lianan punika prasida ngawinang kapralayan jagat (Bhuana Agung), gering nglingsebin para janane sami (gering sasab magalak), taler laksana para janane soleh miwah galak sangkaning kasusupin antuk kahanan Buta (wwang kasurupan Kala Buta) sane ngawinang aro hara ring sajebag jagat.</br>Sakadi sane sampun katlatarang ring lontar Sundarigama, krama Hindune madue pustaka miwah srada indik ngamargiang taur prasida nyomya panglalah kaon sane nibenin jagate puniki, prasida rajeg malih taler kahuripan manusane setata slamet tur rahayu (mulih hayu ning praja mandhala sarat kabeh, wang ring sarwa janma, wastu ya paripurna). Nampenin indik sasab marana Virus Corona sane nibenin manusa ring sajebag jagad ri tepengane mangkin, krama Baline madue pangapti ageng ring sajeroning pamargin taur warsane puniki. Asapunika mawinan, yening upacara taur puniki prasida becik miwah patut pamargine, sinah pandemi sane sue taler akeh ngawinang manusane padem, prasida ical raris mawali ka segara (sasab marana pada mantuk maring samudra). Napi malih wus upacara taur kamargiang krama Hindune ngamargiang rahina suci Nyepi, sane kaptiang prasida ngicenin panyupatan ring sahananing mala sane magenah ring jiwa pramana antuk ngamargiang Catur Brata Penyepian. Toisan punika, wus Sasih Kasanga mamargi, nglantur ruh Sasih Kadasa sane kaumpamiang saluiring kahanane resik miwah suci (kedas) miwah kaaptiang mangdane rahina punika prasida ngicenin karahayuan ring sajeronin kahuripan manusane ring jagate.</br>Nganutin pamargin upacara Nyepi miwah rauhnyane Sasih Kadasa, krama Hindune ngaptiang prasida ngaresikin taler nyuciang anggannyane. Sakewanten, ri tepengan mangkin sangkaning kawentenan sasab marana Covid-19, anggan manusa pinaka Bhuana Alit taler muatang taur anggen nambakin sasab marana sane nibenin angga sarira. Sasab marana sane dados pikobet para janane ring sajebag jagat puniki, ngrangsuk ring sajeroning angkihan (pernafasan) sane ngawinang sungkan taler prasida ngawinang padem. Nganutin teks Wrhspatitattwa, gumi miwah angga sarira punika kabaos sarwatattwa (sakancan kahanan sakala ring sajeroning Panca Maha Buta). Kawentenan pertiwi, toya, geni, angin, miwah bayu punika wenten taler ring sajeroning angga sarira sane marupa daging, getih, panes sarira, angkihan, miwah aung-aungan untek. Asapunika mawinan, angga sarira i manusa taler muatang taur sane kaptiang prasida nambakin sasab marana. Nanging, taur sane sakadi napi sane prasida kabuatang olih angga sarira?</br>Yening suksma sarira muatang yadnya marupa tapa miwah brata anggen mareresik miwah masucian, asapunika taler angga sarira (stula sarira) muatang sakadi vitamin, protein, mineral, miwah sane tiosan, sane mawit saking sarin-sarin boga sane becik kasadanayang mangdane setata kenak taler prasida nambakin sungkan. Teks Nitisastra maosang yening ajengan becik punika madue cihna ngawinang anggane setata seger-oger (ring wara bhoga pustining awakya juga panengeran). Mangda ngamolihang pangan sane becik, patut naler kauningin sarwa pangan sane ten becik kasadanayang majeng ring angga sarira utawi sida ngawinang wisya. Salanturnyane, ring Nitisastra kabaosang nenten patut yening ngajeng daging sane nenten becik. Daging sane nenten becik kabaosang sakadi bikul, cicing, katak, lipi, ulet, miwah cacing. Makasami ajeng-ajenganne punika nenten dados ajeng tur mangdane kakelidin (Haywa mamukti sang sujana karta pisita tilaren, kasmalaning sarira ripu wahya ri dalem aparek, lwirnika kasta mangsa musika sregla wiyung ula, krimi kawat makadinika papahara hilangken). Sakadi sane munggah ring Nitisastra indik ajeng-ajengan sane becik ring sajeroning angga sarira, ngawetuang panarka yening sasab marana sane kawastanin Covid-19 mawit saking sarwa boga sane nenten becik. </br>Taur sane kabuatang ring angga sarira antuk sarwa boga sane becik, tata cara ngolah sane patut, miwah ngripta pangrasa sane negdegin patut kautsahayang pinaka nyuksmayang angga sarira. Sakancan ajeng-ajengan sane jagi kajeng miwah sapunapi ngolah ajenganne punika, muatang uratian sane utama. Sakadi sane sampu kauningin, miara ngga sarira nenten ja wantah antuk ngamargiang olahraga. Sakewanten, ajeng-ajengan sane becik prasida nambakin panglalah sasab marana ring angga sarira.</br>Indik ajeng-ajengan sane katur majeng ring para wiku umpaminnyane, sakadi sane sane munggah ring lontar Wrati Sasana (teks sasana indik pandita sane ngamargiang brata), sahananing sarwa pangan sane kasadanayang patut kauratiang utaminnyane sang sane kabaoas siddhanta inggih punika sane ngamargiang brata suci (tan yogya ika bhaksan de snag siddhanta suddha brata). Sarwa pangan sane kabaosang nenten suci sakadi daging manusa, bojog, banteng, macan, gajah, kuda, meong, dongkang, miwah lipi. Tiosan punika, sarwa buron sane rupannyane soleh kabaosang ajengan sane nista sakadi lintah, ulet, kuricak, teledu, lasa, toke, miwah cecek. Kabaosang naler sarwa pangan sane dados ajeng (muwah ikang yogya bhaksaken) inggih punika celeng alas, ayam alas, kebo, siap pitik, kedis miwah sahananing soroh ulam segara sajabaning buaya miwah soroh ulam sane magoba aeng taler soleh. Salanturnyane, tata cara maratengan taler patut kauratiang, sakadi ri tatkala ngaryanin ajeng-ajengan sampunang pisan yening kantos kaencegin buyung, legu, limpit, tuma, tengu, kutu, miwah kapinjal, asapunika kawastanin cemer, nenten wenang ajeng santukan kabaos sampun leteh utawi kotor. </br>Pateh sakadi sahananing palemahan utawi entik-entikan sane wenten ring jagate, yening makasami entik-entikan sane madaun gadang punika prasida kasadanayang mangda ngamolihang vitamin sane becik anggen angga sarira (unsur nabati). Asapunika taler, mangdane angga sarira puniki ngamolihang vitamin sane mawit saking soroh beburon (unsur hewani), nganutin lontar Nitisastra miwah Wrati Sasana yening nenten makasami soroh buron punika prasida kasadanayang. Asapunika mawinan, tiosan ajeng-ajengan sane kawastanin becik salanturnyane patut kauratiang kasuciannyane sinah prasida mabuat majeng ring angga sarira. </br>Sahananing ajeng-ajengan sane becik, resik, miwah suci punika sane sapatutnyane kasadanayang majeng ring angga sarira, katur pinaka taur. Ri tatkala napi taur sane kasadanayang majeng ring angga sarira punika kamargiang? Panyawisnyane malih kawaliang majeng ring ida dane soang-soang. Gumi (Bhuana Agung) miwah angga sarira (Bhuana Alit), kakalih punika patut kaupapira. Gumi pinaka genah ngaruruh urip sahananing sarwa murip. Asapunika taler, angga sarira punika linggih atma sane ngicen kauripan. (Yesi Candrika BASAbaliWiki)cen kauripan. (Yesi Candrika BASAbaliWiki))
  • Ni Nyoman Srayamurtikanti  + (Speech delay, silih sinunggil komposisi muSpeech delay, silih sinunggil komposisi musik sakeng komponis istri Bali sane mapesengan Ni Nyoman Sraya Murtikanti. Mang Sraya, (nika pungkusan ipun) lulusan sakeng Institut Seni Indonesia Denpasar sane mangkin ngelanturan masekolah Master ring Institut Seni Indonesia Surakarta sampun akeh ngripta tur ngametuan musik kreatif sane kantun madasar antuk pakem-pakem tradisi. Speech delay, utawi lat mebaosan pinaka istilah umum nuju kasuksman sakeng anake sane lat uning ngeraos miwah mebabaosan sane nenten manut sareng yusan anake alit. Silih sinunggil semeton istri ne Mang Sraya naenin keni Speech Delay, sakewanten naenin keni pinyungkan lat ngeraos tur mabaosan, ipun medue kewagedan rikalaning ngelingan miwah madue rasa imajinasi sane becik. Kawentenan punika ngicenin Mang Sraya ide miwah inspirasi raris kabakta ring musik kreatif punika. </br></br>Tabuh puniki nganggen piranti Gender Wayang. Polah palih tetabuhane madasar antuk pikobet-pikobet sane kametuang olih speech delay punika, raris kaolah miwah ketafsiran sareng wangun tekstual garapan minakadi:</br>1. Pikobet nganinin indik artikulasi babaosan kacihnayang olih katik panggul gender sane kaanggen nepak daun gamelan gender wayange punika. Yadiastun ring serahinane katik panggule punika nenten naenin kaanggen nepak bilah-bilah gamelan. </br></br>2. Pikobet basa reseptif (input) utawi mirengin babaosan, miwah ekspresif (output) utawi mababaosan kacihnayang antuk sistem estafet utawi magiliran. Ring tabuh gender wayang sane umum, tata cara gegebugannyane kamargiang sinarengan, sakewanten ring garapan puniki tata cara gegebungannyane kamargiang slegenti utawi magiliran. </br></br>3. Madue kewagedan ring daya imajinasi becik, kakantenan antuk melodi sane setata metiosan ring sekancan piranti gamelan gender wayang. Indike puniki mabinayan sareng gending gender wayang sane sampun ketah kamargiang nganggen melodi asiki inggih puniki wantah melodi polos lan sangsih. </br></br>Ring tabuh puniki, sang pangripta ngepah tetabuhane antuk petang (4) pepalihan. Ring sekancan pepalihan nyihnayang ide miwah bantang utawi unteng sakeng garapan tabuhe punika. </br></br>1. Ring pah-pahan kapertama, nganggen katik panggul gender sane kakawitin sakeng kantilan I antuk nyuarayang melodi sane bawak, tur kaulang-ulang. Raris juru tabuh kantilan I nepak asiki nada ring piranti pemade I sane matatujon mangdane juru tabuh pemade I prasida ngelanturan tetabuhane antuk ngamargiang makudang-kudang melodi sane sane metiosan sareng melodi bawak kantilan I.</br></br>2. Ring pah-pahan kaping kalih nganggen tempo utawi mat sane sedeng. Wenten malih pah-pahan melodi sakeng pemade sareng kantilan. Kantilan nabuhang 2 nada nyilih asih nganggen tempo becat miwah sikut sane mabinayan. Ring selagan melodi punika, pemade ngicenin aksen pinaka ceciren nguncab majeng ring melodi kantilan. Raris kelanturang antuk melodi sane akehnyane kutus kajar, jajaran suarane punika nyilih asih tur selegenti katabuhang.</br></br>3. Ring pah-pahan sane kaping tiga, nganggen mat sane banban raris sekakidik mecatang. Ring wawidangan puniki, sang pangripta nganggen 1 melodi sane pateh sakewanten tetueknyane ring dinamika risajeroning sekancan piranti gender wayang punika. Raris kelanturang antuk nulad silih sinunggul tabuh gender wayang sane mawasta Angkat-angkatan. Gending angkat-angkatan pinaka silih sinunggil tabuh gender wayang sane kaanggen rikalaning ngambelin wayang tatkala nuju genah meperang. Ring gending puniki wenten kalih soroh melodi matiosan sane katabuhang olih tangan ring tengen miwah tangan ring kiwa. Pola melodi Ring tangan kiwa nganggen nada 4 kajar sane terus kaulang-ulang ngantos puput. Ring tangan tengen sayan lincah tur variatif ring sajeroning nadanyane. Indike puniki sekancan pirantine punika madue melodi sane mabinayan sakewanten sujatine sami saling mapaiketan dados asiki. Indike punika sane kawastanin polifoni. </br></br>4. Ring pah-pahan kaping pat. Nganggen teknik polimetrik wastannyane. Ring sekancan piranti gender wayang punika nganggen makudang-kudang sikut birama sane matiosan. Kantilan I nganggen mat 5/4, pemade I nganggen kajar 10/4, kantilan 2 nganggen ¾, pemade 2 nganggen 6/4. Ring ailehan, samian piranti gender pacang macepuk ring ketukan kaping 30. Sekancan piranti gender medue lengkara nada sane matiosan, sakewanten pacang katemu ring ketukan 20. Piranti gender punika pacang katemuang antuk angsel-angsel sane mirip. Raris pinaka panguntat tetabuhan kadagingin kebyar antuk jajaran nada sane matiosan sakeng kantilan sareng pemade. </br></br>Karya tabuh kreasi Speech Delay puniki sampun kapentasang ring festival Musik Kreatif Kuno Kini duk warsa 2020 (kalih tali kalih dasa). Tabuh-tabuh tiosan sane karipta olih Mang Sraya prasida kapiarsayang ring kanal Youtube Sraya Murtikanti.yang ring kanal Youtube Sraya Murtikanti.)
  • I Putu Swaryandana Ichi Oka  + (Swasti prapta pinaka garapan tari sakeng kSwasti prapta pinaka garapan tari sakeng koreografer Dewa Ayu Eka Putri sakeng Banjar Pengosekan, Desa Mas, Ubud kasarengin komposer I Putu Swaryandana Ichi Oka sakeng Banjar Sayan, Ubud, Gianyar. Garapan tari puniki karipta duk warsa 2018 miwah kapertama kasolahang ring Festival Cudamani warsa 2018. Festival Cudamani puniki kamargiang nyabran warsa sane kakawitin duk warsa 2016. </br></br>Swasti Prapta madue arti ring Bahasa Indonesia, Selamat Datang. Garapan tari kreasi baru puniki matatujon ngibur miwah ngerauhin sahananin sane becik-becik sakeng sedaging jagate. Sesolahane dangan pisan sakewanten madue kasuksman sane ageng. Punika sepatutne yening nyanggra sekancan napi sane rauh ring kahuripan manusane. </br></br>Gending miwah tembang sane harmonis miwah dinamis ngantenang sayaga pacang nyanggra parindikan sane anyar. Simetri miwah asimetri setata medampingan. Sekancan sane becik nenten pastika mawit sakeng sane becik nanging mawit sakeng kahanan sane nenten becik. Swasti prapta, rahajeng rauh sekancan kawentenan jagat., rahajeng rauh sekancan kawentenan jagat.)
  • I Dewa Ketut Alit  + (Tabuh Caru Wara karipta olih I Dewa Ketut Tabuh Caru Wara karipta olih I Dewa Ketut Alit sane mawit sakeng Banjar Pengosekan, Desa Mas, Ubud. Dewa Alit embas sakeng kulawarga seniman. Dewa alit kauningin dados komposer sane nganggen pendekatan “avan garde” sakewanten setata eling ring uger-uger tradisi. Dewa alit sering polih uleman dados guru miwah makarya tabuh ring dura negara, sekadi : Boston, Massachusetts, New York, Munich, Frankfurt miwah sane lianan. Duk warsa 2007 dewa alit ngewangun sanggar sane mawasta Gamelan Salukat miwah sampun ngawentenan tour ke Amerika duk warsa 2009 miwah 2010. Tabuh Caru Wara karipta duk warsa 2005 sane madue kasuksman nyomyang sahananing sane maurip ring jagate. Ring gending puniki kasobyahan sapunapi harmoni dinamika sane kompleks, nilai-nilai, gesekan, benturan, konfilk miwah arah sane berlawanan, konsep sane saling dagingin sakeng siklus kalender Bali.ling dagingin sakeng siklus kalender Bali.)
  • Nyoman Butur Suantara  + (Tari Topeng Wong ring Pura Taman Pule. RitTari Topeng Wong ring Pura Taman Pule. Ritatkala nyanggra upacara Nyepi. Selanturnyane ring Living Maks Of Bali.</br></br>Karya-karya foto sane kaambil olih Man Butur puniki inggih punika kawentenan ring utsaha artikel "Dancing Memories Of Wayang Wong" Olih Sawidji Gallery.ries Of Wayang Wong" Olih Sawidji Gallery.)
  • I Wayan Sukra  + (Tari kebyar duduk karipta olih maestro tarTari kebyar duduk karipta olih maestro tari I Ketut Mario, tari kebyar duduk dados silih sinunggil tarian bali sane sampun kaloktah puniki madasar sakeng paiketan manusa sareng gumine. Karesepang miwah kabaktayang antuk kayun sane halus, kuat, lincah. Sesolahan puniki cihna sakeng jalan idup i manusa sane ngaruruh rwa bhineda, kuat, alus, maskulin, feminim. Kewagedan sang pragina nyolahang tarian kebyar duduk puniki turmaning prasidang ngimbangin tetabuhannyane pacang micayang kelanguan majeng rinh sang sane nonton.ng kelanguan majeng rinh sang sane nonton.)
  • Desak Ayu Putu Suciati  + (Tatujon sasuratan puniki inggih punika manTatujon sasuratan puniki inggih punika mangda prasida ngarencana sapunapi antuk nincapang peran pecalang makapenyanggra katreptian lan kasentosan prajanane sane kalaksanayang olih Tim Gugus Tugas Pencegahan Pandemi Covid 19. Panyuratan puniki mawentuk deskriptif-kualitatif sane makueh ngawigunayang lan mupulang sekancan wacana antuk mitelebin pakibeh sosial sane wenten. Wagahing kapariwenangan pengelaksanan katreptian lan kasentosan prajanane sane kaemban olih Satuan Polisi Pamong Praja Propinsi Bali rikala natingin Pandemi Covid-19 akeh nemu kapiambeng. Kapisaratang pangelimbak peran (wantuan) pecalang ritepengan ngardi katreptian lan kasentosan prajanane sane kalaksanayang olih Tim Gugus Tugas Pencegahan Pandemi Covid-19.m Gugus Tugas Pencegahan Pandemi Covid-19.)
  • Luh Yesi Candrika  + (Tumpek Wariga: Maupacara ring Sakala miwahTumpek Wariga: Maupacara ring Sakala miwah Niskala</br></br>Nemonin rahina Saniscara Kliwon Wariga, krama Hindune ring Bali ngamargiang upacara Tumpek Wariga, utawi ketah naler kabaos Tumpek Bubuh, Tumpek Uduh, miwah Tumpek Pangatag. Ritatkala rainan suci puniki rauh, sakadi pinget majeng krama Hindu di Bali yening selae likur rahina sane jagi rauh krama Baline pacang ngamargiang rainan suci Galungan. Sakadi sane sampun mamargi, nyabran ngemem sasih ritatkala rainan Tumpek Wariga puniki rauh, entik-entikan sane wenten ring uma, alas, gunung, tegal, taler ring karang umahe sami kapayasin miwah katurin upakara. Upakara punika pinaka yadnya krama Hindu Baline nyuksmayang pican Ida Bhatara Sangkara sane ngawinang landuh jagate sami. </br></br>Utsaha ngawangun karaketen utawi pakilitan becik imanusa kapining palemahan (bhawana-bhuwana), sinah pisan ritatkala upacara Tumpek Wariga puniki kamargiang. Krama Hindu ring Bali eling yening palemahan punika mautama pisan ring sajeroning kahuripan imanusa. Punika mawinan, imanusa ngaturang malih napi sane sampun kaambil saking palemahanne, masarana antuk banten utawi sarwa upakara. Sakewanten, ring aab jagat sakadi mangkine, napike utsahan imanusa nyaga pakilitan becik majeng ring palemahanne wantah masarana antuk upakara kemanten pacang sida negepin kalanduhan gumine ri pungkur wekas? Indike puniki patut kalaca-laca malih ritatkala jagate katiben pikobet utawi bencana minakadi polusi, blabar, alas gundul, abrasi miwah sane lianan. </br></br>Sakadi gatra sane sampun munggah ring berita duk sasih Mei 2019 sane sampun lintang, Pasih Lebih ring Gianyar sampun keni abrasi santukan nenten wenten entik-entikan sakadi entik bakau sane sida nambakin toya pasih ageng. Punika mawinan tanahe ring pasisi pasihe ical tur anyud. Bencana tiosan taler sane sampun kagatrayang duk sasih Oktober 2019 inggih punika indik alas sane puun, ring Dusun Wanaprasta, Desa Kintamani Bangli. Akeh entik-entikan minakadi tiing, cengkeh, cemara puun. Santukan anginne baret, genine punika ngeseng alas ring desa-desa tiosan sane nampek irika minakadi Desa Batur Selatan, Desa Batur Tengah, Desa Subaya, miwah Desa Sukawana. </br></br>Ngantos mangkin, gatra indik reboisasi utawi nandurin sarwa taru ring genah-genah punika durung wenten munggah. Nyaga utawi ngupapira kawentenan palemahanne patut pisan kamargiang, sakewanten utsaha tiosan sakadi nandurin sarwa entik-entikan nika sane pinih mautama yening selehin saking pikobet utawi bencana ring gatra baduur.</br></br>Sarwa palemahan sane wenten ring gumine pastika madue kawigunan sane matiosan sakadi sane sampun mungguh ring lontar-lontare. Minakadi taru utawi entik-entikan sane becik anggen sarana tamba sakadi sane munggah ring lontar Usada Taru Pramana. Wenten sawetara 168 soroh entik-entikan sane prasida anggen tamba. Minakadi, taru Bingin, taru Majagau, taru Dadap, taru Kepelan, taru Awar-Awar, miwah sane tiosan. Entik-entikan sakadi puniki maguna pisna yening tandur ring karang umah utawi tegalan santukan prasida kanggen malih olih imanusa. Sakewanten, nganutin lontar Aji Janantaka wenten soroh taru sane dados miwah nenten dados kanggen ngaryanin sarwa wewangunan miwah anggen upacara (yadnya). Sakadi taru Jati, taru Ketewel, miwah taru Sentul nenten becik anggen ngaryanin wangunan suci, sakewanten dados anggen ngawangun wangunan umah. Salanturnyane, sakadi taru sane ngamedalang maganda arum sakadi taru Cendana miwah Majagau becik anggen ngaryanin wangunan suci. Sarwa sekar sakadi sandat, pudak, jepun becik anggen yadnya. Sakewanten, taru Jempiring Alit (Tulud Nyuh) utawi Salikonto nenten becik anggen yadnya. </br></br>Nganutin lontar Usada Taru Pramana miwah Aji Janantaka punika sujatine sarwa palemahanne akeh madue kawigunan ring kauripan imanusa. Rahina ayu sakadi Tumpek Wariga puniki patutne dados galah becik imanusa pacang mautsaha ngalanduhang jagat Baline sakala miwah niskala. Ring sajeroning niskala masarana antuk upakara taler ring sajeroing sakala marupa laksana jati sakadi nandur entik-entikan ring genah-genah sane sampun keni bencana minakadi ring pasih miwah ring alase nika sane kabuatang. (@YesiCandrikaBASAbaliWiki)ane kabuatang. (@YesiCandrikaBASAbaliWiki))
  • I Made Suastra  + (Undang Undang Dasar 1945 pasal 32 ayat 2, Undang Undang Dasar 1945 pasal 32 ayat 2, lan Undang Undang no 32 Tahun 2004, ngawetuang pemargi sane jimbar mantuka ring soang soang wawidangan nincapang utsaha ngeninin kahuripan. Pengelaksanayan otonomi daerah patut ngelestariang sawilang parikrama sosial budaya pinaka ciri manusannyane. Praciri sane dados tetenger ipun kasengguh manusa bali inggihan marupa basa (mawentuk suara) lan dresta (mawentuk sarana). Mapaiketan ring parindikan puniki tambis ring makudang parilaksana ciri ciri inucap kawigunayang olih manusa bali inggihan ring wawidangan panagara taler ring dura negara. Caciri puniki patut kalestariang yening prade iraga mabudi ngalestariang manusa bali sajangkepnyane. Panyuratan puniki madue tatujon mitegesang sapunapi basa bali kantun dados praciri manusa bali ring aab jagate sekadi mangkin. Pabligbag ring panyuratan puniki katulengang ring praciri manusa bali mungguing paiketannyane ngeninin basa. Basa bali pinaka silih sinunggil ciri manusa bali patut kasumbungang. Bukti bukti sane ngawinang bangga punika prasida kepanggih ring pangelimbak pangawigunannyane. Basa bali pidagingnyane madue wiguna sane dahat mautama ritatkala ngokasang budaya ipune. Nanging ritepengan aab jagate sekadi mangkin basa bali katiben paobahan manut tatujon pangawigunannyane. Nampenin paobahan punika, pakewuh internal wiyadin eksternal patut katulengin mawastu prasida kapanggih naya upaya mapikelatang kawentenan basa bali mangdennye ajeg mawiguna pinaka silih sinunggil praciri manusa Bali.inaka silih sinunggil praciri manusa Bali.)
  • Luh Yesi Candrika  + (Wibisana nenten prasida nawengin kaduhkitaWibisana nenten prasida nawengin kaduhkitanidane, ritatkala nguningin rakanidane sane pinih duur inggih punika Rahwana sampun seda ring rananggana. Yadiastun Rahwana ngamargiang laksana adharma, Wibisana rumasa sungsut ring ati, mapakayun indik sameton tugelanidane sane sampun seda. Ritatkala punika, Sang Rama raris rauh ngawirangin atinidane Sang Wibisana sane sedek kaliput antuk rasa duka. Ida Sang Rama muji Rahwana sane malaksana luih ritatkala ngamargiang tapa taler kasub pinaka raja mawisesa ring jagate sane nenten jerih yening seda ring rananggana. Sapasira sane padem ring payudan pacang ngamolihang Suargan ((prasasta sira nguni sampun tapa, gahan ta sira cakrawartting jagat, pejah sir ataman surud ring rana, asing mati mamuk ya moksatmaka). </br></br>Asapunika ida Sang Rama sane maha wicaksana maosang, sane setata negdegin kayun miwah ngicenin rasa dayuh antuk babaosanidane. Kadigjayan idane saking Rahwana nenten manadosang ida nyapa kadi aku utawi sumbung. Ida wantah sareng mrasa kaduhkitan sane nibenin jagat Alengka. Raris, Sang Rama mapangapti ring Wibisana sane malaksana luih taler anut ring ajah-ajahan sastra agama mangdane mimpin jagat Alengka. Salanturnyane, Wibisane kicen tutur utawi piteket-piteket saking Ida Sang Rama Dewa. </br></br>Silih tunggil pahan cerita ring Kakawin Ramayana baduur, ngicenin tutur utama indik pamimpin taler mimpin, sane prasida kaplajahin ring kawentenan aab jagate sakadi mangkin. Pamimpin sering kadadosang tetuladan utawi imna olih kramannyane sane kapimpin. Pamimpin punika sapatutnyane malaksana sane susila taler mresidayang ngicenin kaweruhan sapunika mawinan becik tiru. Kakawin Nitisastra sampun nugesang indike punika yening swadharma raja pinaka pamimpin ngicenin tuntunan majeng ring makasami rakyatidane, ngawit saking sane utama, madya, miwah nista. Pamimpin patut nuntun kramanidane antuk laksana sane becik (tingkahnikang prabhu sumiksa ri bhretya sanggya, sakwehnya kottama kamadhya lawan kanista, yeka warah warahaneka ya karma yukti). Sapunika mawinan, manados pamimpin nenten ja dangan santukan wenten babaosan yening sadurunge mimpin anak tiosan, patut malajah mimpin dewek padidi. Kawentenane punika naler kabaosang Sang Rama majeng ring Sang Wibisana yening pangawite mangdane prasida mimpin padewekan antuk dharma.Wusan punika, yening sampun janten ngamargiang dharma miwah ajah-ajahan agama, raris para panyeroan miwah mentri taler nulad (awakta rumuhun warah ring hayu, telas ta mapageh magom agama, teke rikang amatya mantra tumut). </br></br>Salanturnyane, tiosan ring kakawin Ramayana miwah Kakawin Nitisastra sane sampun kabaosang, ajah-ajahan indik niti utawi ring sajeroning kriya sastra, tiosan dados dokumen intelektual sapatutnyane becik kawacen, karesepang, taler kamargiang. Minakadi, sane munggah ring Kakawin Sutasoma sane nugesang indik tresna asih ritatkala mimpin, Geguritan Niti Raja Sasana sane muatang indik suksman manados pamimpin, Udyogaparya, Arjunawiwaha, miwah sane tiosan. Teks-teks puniki ngicenin panuntun sane utama indik ajah-ajahan niti. Sakewanten, sapunapi para pamimpine ngutsahayang nelebin sastra pinaka kesadaran literasi? Yening nenten sangkaning ngwacen kriya-kriya sastra, raris saking dija para pamimpin polih panuntun ritatkala mimpin? Napi malih pamimpine punika kadadosang tetuladan ring masyarakat?</br></br>Ring kawentenan sane sampun mamargi, ring sajeroning kawentenan sejarah pamimpin Bli sane kasub antuk kawisesanidane, inggih punika I Gusti Ngurah Made Agung utawi Cokorda Denpasr. Raja Badung sane naler kabaos Cokorda Mantuk Ring Rana punika mimpin perang puputan ritatkala nglawan penjajahan Welandane ring tanggal 20 September 1906. Tiosan punika, kawisesan I Gusti Ngurah Made Agung pinaka raja Badung, madue kawisesan sane nenten ja wantah magenah ring Badung, sakewanten ring sajebag jagad Bali. Para Welandane mapakayun yening raja Badung punika pinaka cihna taksun jagad Baline sane ngawinang Welandane urati ring Bali.</br>I Gusti Ngurah Made Agung pinaka pamimpin sane masanjata antuk keris, taler nyihnayang angganidane antuk lemat tulis (pisau tulis). Suksmannyane, ida nelebin sastra antuk ngaripta kriya sastra. Punika mawinan, ida naler kabaos pinaka pamimpin sane matungked antuk sastra. Kriya sastra sane sampun kasurat, inggih punika Geguritan Loda, Niti Raja Sasana, Hredaya Sastra, Dharma Sasana, Nengah Jimbaran, dan Purwa Sanghara (Agastia, 2006: 7). </br>Kawagedan antuk ngolah basa taler rasa sane kadurenang olih I Gusti Ngurah Made Agung luih pisan. Sakadi ring silih tunggil kriya sastranidane sane mamurda Geguritan Dharma Sasana, ida nyihnayang kawagedanidane nganggen basa Jawa-Mlayu (Basa cara Jawa Mlayu).. Tiosan punika, ring Geguritan Cara Mlayu (Geguritan Nengah Jimbaran), I Gusti Ngurah Made Agung nyihnayang kawagedanidane nganggen basa Mlayu. Salanturnyane, ring geguritan sane dawa taler ageng sane sampun surat ida, inggih punika Geguritan Purwa Sanghara nganggen basa Bali antuk tembang Surakarta (nanging tembang cara Surakarta/ basa Bali pangikete). Asapunika pamimpin sane madasar antuk sastra prasida nuntun kramane antuk pamargi sane patut utawi dharma. </br></br>Pamimpin sane prasida nuntun yening inargamayang ring sajeroning banawa, inggih punika pamimpin punika manados juru setir (nahkoda). Juru setir ring banawane, madue swadharma dados juru slamet utawi manados jalaran kasengsaran utawi pademnyane para kramanidane. Pamimpin kaptiang nayuhin utawi manados catraning jagat sane nglingkubin kramanidane antuk sane tepek (adil) santukan punika prasida ngwangun jagadita.santukan punika prasida ngwangun jagadita.)
  • Bagas Tri Prastyo  + (Kayonan ring wayang kulit sane madaging waKayonan ring wayang kulit sane madaging wangun kerucut utawi lanying ring luhur sane nyihnayang kauripan manusane. Nyancan nglimbak kaweruhan miwah ngancan lingsir yusan manusane, nyancan nglanyingang tur masikian jiwa, rasa, karsa, miwah karya ring kauripan i raga (ngancan nampek ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa)can nampek ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa))
  • I Putu Supartika  + (Angayubagia pisan aturang titiang majeng rAngayubagia pisan aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugraha Ida, cakepan alit puniki prasida embas. Duaning sangkaning sih Ida, titiang prasida muputang cakepan puniki, yadiastun kantun akéh kakirangannyané.ki, yadiastun kantun akéh kakirangannyané.)
  • Pande Putu Widya Okta Pratama, S.Kom  + (BTW Edutech, perusahaan edukasi digital ane ngelah pikenoh nulungin muride apang bisa lolos seleksi masuk perguruan tinggi kedinasan, perguruan tinggi negeri, CPNS lan TNI utawi POLRI.)
  • Brett Hough  + (Babad Bali kawentuk saking makudang kasingBabad Bali kawentuk saking makudang kasingsalan, minakadin ipun ring kasujatian budaya lan prajana Bali. Siosan ring punika taler tetamian seantukan kajajah olih i Belanda lan pikolihan pejangkepannyane ring Negara- Wangsa Indonesia. Siosan taler mawit saking pakibeh modernisasi, globalisasi, pariwisata lan konsumerisme. Para panyurat Bali's Silent Crisis: Desire, Tragedy and Transition mitulengin kasingsalan punika mangdene prasida mitatasin pikobet utama sane ngelantur kawentuk, angawi pengaruh lan napkala ngawetuang rasa ajerih ring kauripan sedina dina ring Bali. Para panyurat makakalih maduwe panampen inggihan kakuatan- kakuatan lan paobahan-paobahan sane mapaiketan ngawetuang trauma psikologis lan budaya sane dahat nanging tan keangkenin seantukan marupa" krisis diam" lan matungkas ring wacana Bali pinaka swargan. Para panyurat inucap sampun jenek magenah tur makarya ring Indonesia makudang kudang warsa tur lami magenah ring Bali. Kadasarin riantuk kaweruhan ipune ngeninin papelajahan antuk budaya lan promosi kesehatan ipun ngawetuang perspektif sane mabuat ngeninin subyek ipune lan mitegesang uratian sane tingglas mantuka ring kesehatan psikologis maka suen suen manusa Bali sane kablengbeng antuk pakibeh paobahan, parikosa lan perih sane teleb sane kaunggahang ring sub judul buku buku ipune. Saking pangawit karumasayang panyundul pikayunan ipune sane gumanti kukuh ring mitelesin lan manyurat buku taler pasemayan ipune mantuka ring paswitrannyane ring Bali. Gumanti sampun tingglas inggihan ipun madrebe rasa asih ring subyek ipune lan unteng pikayunan ipune sane kadasarin antuk paiketannyane makasuen ring Bali.in antuk paiketannyane makasuen ring Bali.)
  • I Nyoman Darma Putra  + (Bali gumanti sampun masikian pisan ring paBali gumanti sampun masikian pisan ring pariwisata. Panyuratan puniki mangulati praciri budaya Bali sane stata tumbuh lan paiketannyane ring widang pariwisata ritelenging globalisme ngawigunayang studi kasus wewangunan Taman Budaya Garuda Wisnu Kencana (ngawit warsa siu sangang atus sangang dasa tiga rauhing warsa duang tali pelekutus), sane merupa arca Hindu Dewa Wisnu ngadeg ring luhuring paksi garuda sane agung. Taman lan arca inucap kasengguh pinaka praciri budaya anyar wangsa Indonesia taler pariwisata Bali. Nanging asapunika, studi kasus mantuka ring kawentenan taman puniki taler nyihnayang kawentenan Bali sane sampun magentos, ngawit karuntuhan ipun Suharto ring warsa siu sangang atus sangang dasa kutus, sinambi natingin pakibeh globalisme. Pariwisata Bali sampun magentos saking pariwista budaya sane nunggil saking ulu rauhing ke sor, menados tetujun wisata global. Mabukti rikala mangkin taman punika gumanti pinaka genah ngelaksanayang acara sane ageng tur kamiletin makudang negara. sane ageng tur kamiletin makudang negara.)
  • Bart Verheijen  + (Bali gumanti sampun masikian pisan ring paBali gumanti sampun masikian pisan ring pariwisata. Panyuratan puniki mangulati praciri budaya Bali sane stata tumbuh lan paiketannyane ring widang pariwisata ritelenging globalisme ngawigunayang studi kasus wewangunan Taman Budaya Garuda Wisnu Kencana (ngawit warsa siu sangang atus sangang dasa tiga rauhing warsa duang tali pelekutus), sane merupa arca Hindu Dewa Wisnu ngadeg ring luhuring paksi garuda sane agung. Taman lan arca inucap kasengguh pinaka praciri budaya anyar wangsa Indonesia taler pariwisata Bali. Nanging asapunika, studi kasus mantuka ring kawentenan taman puniki taler nyihnayang kawentenan Bali sane sampun magentos, ngawit karuntuhan ipun Suharto ring warsa siu sangang atus sangang dasa kutus, sinambi natingin pakibeh globalisme. Pariwisata Bali sampun magentos saking pariwista budaya sane nunggil saking ulu rauhing ke sor, menados tetujun wisata global. Mabukti rikala mangkin taman punika gumanti pinaka genah ngelaksanayang acara sane ageng tur kamiletin makudang negara. sane ageng tur kamiletin makudang negara.)
  • Alexander R. Cuthbert  + (Bali kasengguh tetujon pariwisata mancanegBali kasengguh tetujon pariwisata mancanegara tur sampun kapewewehin pesambat pinaka swargan sukating satus tiban sane lintang. Nanging mangkin sampun ketatasin olih para pengrawuh makudang pikobet dahat sane niben inggian parindikan ekonomi wiadin wawidangan. Kasingsalan pawangunan kasengguh sane pinih marupa kaiwangan nginggilang arsitektur Bali sane anyar sane manut ring praciri witnyane. Warga kota ring Bali rikala mangkin mekadi kakungkungin olih simpul Gordian, rikala arsitektur tradisional sane jangkep kantun wenten nanging arsitektur anyar nenten tumbuh. Sapunapi antuk midabdabin parindikan puniki, irika magenah pitakonnyane. Arsitektur dados mejanggelan rikala wangunan kuna tan kaurati antuk kawentenan urbanisasi sane mamurti. Sapariindikannyane gumanti nenten prasida kapuputang. Pangulatian puniki marupa utsaha pangawit ngamedalang daging pikayunan utama tur miteketang utsaha mangda prasida nincap. Nanging taler kapisaratang filosofi anyar ring widang teori urban pinaka dasar saluir aktivitas profesional saantukan tan prasida pacang nincap yening nenten karuntutin aktivitas profesional inucap. Antuk punika uratian tityang ten sios nyawis pitakon sapunapi pakibeh prasida kalumaksanayang mawit saking arsitektur asli Bali sane medal saking pidabdab feodalisme nyuhjuh pangelaksana lan penampennyane ring pasca modernitas, kapitalisme informasi lan globalisasi. Parindikan patut ketanganin ring makudang panta inggih punika pendidikan, kebijakan, strategi, lan penegakan. Tityang miteketang ring pamuput patut kasibehin antuk tata titi sane mawit saking transformasi vernakular, budaya wawidangan Bali sane kritis, lan adaptasi leksikon urbanis anyar ring wawidangan tropis.ikon urbanis anyar ring wawidangan tropis.)
  • Mary S. Zurbuchen  + (Bali, 50 years of changes: A Conversation Bali, 50 years of changes: A Conversation with Jean Couteau, Eric Buvelot lan Jean Couteau sampun mikolihang gagambaran sane gumanti sukil, nyapuhang, lan ngawetuang gurnita ngeninin kaelingan, pratingkah mapraja, lan kauripan maagama ring Bali, tur tategak Bali ring wawengkon Nasional Indonesia. Tan sumbangsaye malih, puniki marupa utsaha sane pinih kainggilang mangdennye prasida misuguhang pangaksi ngeninin nusa sane sajangkepnyane sasukat Fred Eiseman, Jr's Bali : Sekala lan Niskala ( 1990), utawi Adrian Vickers Bali : A Paradise Created ( 1989). Nanging pakarya puniki nenten marupa narasi sejarah,utawi puncuk panyuratan sejangkepne makudang kudang warsa ngeninin separiindikan sane wenten. Katimbang sekadi kapanggihin transkrip widia tula ekpatriat sareng kalih, Buvelot pinaka jurnalis sane jenek ring Wadingan punika ngawit saking 1995, lan couteau pinaka pangripta, pinuleng sosial lan komentator kasub sane jenek ring Bali ngawit warsa 1970.ub sane jenek ring Bali ngawit warsa 1970.)
  • NDM Santi Diwyarthi  + (Bali, rumasuk museum gumanti rumaket ring Bali, rumasuk museum gumanti rumaket ring industri pariwisata era milenial. Maridabdab museum nenten sandang malih inklusif lempas ring analisis lan aplikasi tan pawates tan pakungkung. Museum marupa silih sinunggil sarana komunikasi ri telenging prejana milenial sekadi mangkin, inggihan patut katulengin kawigunannyane ring industri pariwisata. Metode panyuratan inggih punika kualitatif antuk ngawigunayang instrumen panyuratan mawentuk angket, saur pitaken, dokumentasi panyuratan antuk para panodia museum ring Bali. Pikolih panyuratan mitatasang inggihan makehan panodia museum sane sampun ngawit riwekas nyelehin museum inucap mawilang 52 persen, taler mawilang 52 persen pacang nyuratang pemargin ipune rikala nodia museum, 80 persen pacang nyobyahang kawentenan museum majalaran antuk internet,92 persen sampun tatas ring kawentenan museum sane pacang katodia tur sapa sira sana ngawangun, 60 persen pacang nyobyahang malih mantuka ring prajana siosan, 40 persen pacang mewali nodia museum inucap. persen pacang mewali nodia museum inucap.)
  • NDM Santi Diwyarthi  + (Bali,taler inggih punika museum gumanti raBali,taler inggih punika museum gumanti raket mapaiketan ring industri pariwisata era milineal 4.0. Maridabdab museum nenten patut malih wantah ekslusif lempas ring analisis lan aplikasi tanpa wates lan tanpa kungkung. Museum marupa silih sinunggil sarana komunikasi ri telenging prajana milineal rikenjekan mangkin, inggihan patut katulengin kawigunannyane ring industri pariwisata. Metode panyuratan inggih punika kualitatif ngawigunayang instrumen panyuratan mawentuk angket, saur pitaken, dokumentasi panyuratan antuk para panodia museum ring Bali. Pikolih panyuratan mitatasang inggihan makehan tamiu sane nodia museum inggih punika prajane sane sampun nyelehin museum inucap mawit saking orti mawilang 52 persen. Taler mawilang 52 persen pacang nyuratang pemargin ipune rikala nodia museum, 80 persen pacang nyobyahang kawentenan museum majalaran antuk internet, 92 persen sampun tatas ring kawentenan museum sane pacang katodia tur sang sane ngawangun. 60 persen pacang nyobyahang malih mantuka ring prajana sane siosan, 40 persen pacang mewali riwekas nodia museum inucap.pacang mewali riwekas nodia museum inucap.)
  • Putu Sabda Jayendra  + (Buku sane nlatarang indik kawentenan kasenian Barong Brutuk ring Terunyan, Kintamani.)