How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Prabu

prabu

pÎ vu
  • king and villain (Noun) en
  • a set, type character (Noun) en
  • head (form alus singgih / type of Balinese language to talk to people who must be respected) (Noun) en
  • kepala (bentuk alus singgih/jenis bahasa Bali untuk berbicara dengan orang yang harus dihormati) (Noun) id
  • raja (Noun) id
Andap
Duur
Kasar
tendas; teras; tenggek (kepala)
Alus sor
sirah (kepala)
Alus mider
-
Alus madya
ulu (kepala)
Alus singgih
prabu (kepala)
Mider
-
Bali dataran dialect
-

Usage Examples

Ida nyungkanang prabu. Titiang nyarengin ida matamba ring dokter.
He has a headache. I accompanied him to see a doctor.

⚙ Usage examples pulled from the Community Spaces


In Balinese:   Malih I Kaki Dewi Lintang matur ring Sang Prabu indik pangrauh I Gusti Pucangan.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Ida Sang Prabu Menku ngandika sapuniki: "Ane jani, ih Arya, tegarang orahang teken tiang, gumi apa ane tunas kita.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten inggih punika wastan Raja Bedahulu.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Ida Sang Prabu Daud miwah parapamimpin idane raris medal, tumuli ngastawa nunas pangampura ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.

In English:   Gusti Made Tegeh pray and begging to doves the millet tree to let him stay there.

In Indonesian:   Dalam peladenan itu Luh Bendesa dijamah oleh Arya Tabanan dan kemudian menjadi hamil.

In Balinese:   Sang Prabu raris medal saking puri, tur ida nenten malih kabinawa, ida raris nilar rakyate, tur ida nenten malih kawastanin sang prabu.

In English:   So, Arya Kenceng, take my son, make him your adopted son, the ceremony with a bonfire on top of which is filled with a buffalo head.

In Indonesian:   Sejak itulah I Gusti Pucangan dinamai I Gusti Bagus Alit Notor Wandira.

In Balinese:   Ri sampuné sami pada mapupul, raris medal pikayunan Ida Sang Prabu Arya Dalem mangda putran idane mawali ka Kerajaan Badung.

In English:   After being hit and falling, King ordered to hit it with a whip, so that the crow met his death immediately.

In Indonesian:   Dengan amat tergesa-gesa penguasa di Tegehkori V menyingkir lantaran tiada tahan atas amukan prajurit I Gusti Pucangan (Merik).

In Balinese:   Sang prabu taler ngicen anak istri bangsawan saking Desa Padangbulia mangda dados rabin Ida Arya Dalem, santukan rabin Ida saking Badung sampun lingsir.

In English:   His two children were ask to permission to his mother to accompany him to find rice.

In Indonesian:   Beliau menuju rumah dagang nasi, istri Dalang Patemon.

In Balinese:   Ritatkala Sang Prabu mireng pangandikan Sang Arya kadi asapunika, ida rumasa sungsut ring kayun.

In English:   Then he decide to go back to Sukasada palace to prepare his death sentence but will beg for his family life to spare. 10 of villagers accompany him.

In Indonesian:   Mereka telah bertekad bulat, hidup atau pun mati akan tetap setia mengikuti.

In Balinese:   Ipun raris ngaturang sanjata miwah tumbak ring Ida Sang Prabu Manoah.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Ida Sang Prabu Salomo mrentahang mangda ngamecikang Perhyangan Agunge punika ring sisi kauh tukade, ring tanah sane mawasta "Tanah alas".

In English:   This spear is called Lelemon, it has great authority.

In Indonesian:   Tombak ini namanya Lelemon, khasiatnya besar kewibawaan.

In Balinese:   Sang Prabu Ngurah Rangong raris ngandikayang semeton idane I Pucangan mangda ngetep carang-carang tarune punika.

In English:   Then Arya Tegehkori then himself.

In Indonesian:   Raja Ngurah Rangong lantas menyuruh adiknya yaitu I Pucangan menebang ranting-ranting pohon itu.

In Balinese:   Riwau Ida Sang Prabu Tegehkori VII (I Gst Made Tegeh) mireng baos rabin idane kadi asapunika, ida rumasa angob tur eling ring kasengsaran sang kalih.

In English:   After being hit and falling, King ordered to hit it with a whip, so that the crow met his death immediately.

In Indonesian:   Dengan amat tergesa-gesa penguasa di Tegehkori V menyingkir lantaran tiada tahan atas amukan prajurit I Gusti Pucangan (Merik).

In Balinese:   Kawicaksanan ida sang prabu ring Puri Satria kalintang ageng.

In English:   Then respectfully excuse himself to bring the prince to his castle at Tabanan, make him brother to Ngurah Tabanan.

In Indonesian:   Maksudnya tiada lain adalah untuk menyerahkan diri dengan ikhlas kepada raja dan bersedia dengan ikhlas menerima hukuman, termasuk hukuman mati.

In Balinese:   Risedek rahina anu, ida sang prabu mapakayunan jaga ngluputang raga.

In English:   You better get there, go ".

In Indonesian:   Yang tersisa hanya berupa kotoran tikus bercampur kulit gabah, istri I Kelian Pengkoh hanya menemukan itu.

In Balinese:   Sang Prabu Akab ngaksi paindikan sane kalintang tawah punika, tur ida rumasa kimud pisan ring kayun.

In English:   But he is afraid that Pucangan someday will also claim his territory.

In Indonesian:   Kembali dalam wujud aslinya seperti semula.

In Balinese:   Sasampune punika Ida Sang Prabu Gede Mengwi raris ngandikain parekan idane, tur kapangandikain mangda ngambil tumbak miwah sanjata sane wenten ring genah pamorboran aturane.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Puri punika wantah bekas posko perjuangan Mahapatih Gajahmada ngaonang Prabu Bedahulu.

In English:   Night before the Mengwi’s prince arrive to marry the princess, Pucangan with his troops storming the Satria palace.

In Indonesian:   Keris ini bernama Carita Belebang, khasiatnya untuk menjaga keselamatan dan tak berani musuh melihatnya.

In Balinese:   Ida rauh ring Puri Sukasada duk ida sang prabu sareng kalih sedek masandekan ring puri antuk para prajurite.

In English:   Night before the Mengwi’s prince arrive to marry the princess, Pucangan with his troops storming the Satria palace.

In Indonesian:   Keris ini bernama Carita Belebang, khasiatnya untuk menjaga keselamatan dan tak berani musuh melihatnya.

In Balinese:   Dumadakja wenten pikenohnyane, mungguing Sang Prabu Denbukit sedek nyaksiang sesolahan tari Gambuh.

In English:   This spear is called Lelemon, it has great authority.

In Indonesian:   Tombak ini namanya Lelemon, khasiatnya besar kewibawaan.

In Balinese:   Yening sampun rusak sinah meweh pisan mecikang malih, minab sangkaning punika Ida Sang Prabu mapakayun ngwangun pamedal sane tegeh pisan ring Pura Satria, mangda manut ring parab Ida Sang Prabu sane mecikang ring Pura Tegehkori.

In English:   He explained that he was the son of the Bali king Ida Dalem Kresna Kepakisan at the Swecapura Gelgel castle.

In Indonesian:   Di kala itulah timbul keinginan Beliau untuk mengumpulkan sejumlah pengikut untuk diajak menghadap Raja Panji Sakti (II) di Puri Sukasada beserta Raja Mangui I Gusti Agung Gede, berhubung Beliau masih berada di Denbukit.

In Balinese:   Benjangne rakyate sami pada mapunduh ring ajeng Ida Sang Prabu Dalem.

In English:   These days they have big ceremony, use this magic box there.

In Indonesian:   Saban siang Beliau menyembunyikan diri di lubang perlindungan yang ditutup dengan gedek.

In Balinese:   Kacritayang Ida Sang Prabu Arya Kenceng ngenahang upakara-upakara ring ajeng ida sang prabu, mangda ida sang prabu ledang tur subakti ring ida.

In English:   These days they have big ceremony, use this magic box there.

In Indonesian:   Saban siang Beliau menyembunyikan diri di lubang perlindungan yang ditutup dengan gedek.

In Balinese:   Sasampune punika ida sang prabu raris ngwedalang prentah, mangda anake sane ring kiwa tengen miwah sane ring kiwa tengen pada ngamademang panyiuan diri.

In English:   Gusti Made Tegeh pray and begging to doves the millet tree to let him stay there.

In Indonesian:   Dalam peladenan itu Luh Bendesa dijamah oleh Arya Tabanan dan kemudian menjadi hamil.

In Balinese:   Ida Sang Prabu ledang pisan mapaica, raris ida ngandika: “Becik pisan pinunas ragane punika Pucangan, malih punika ring Tanah Badung paman ragane Arya Tegehkori ring Puri Satria mrentah.

In English:   Gusti Made Tegeh pray and begging to doves the millet tree to let him stay there.

In Indonesian:   Dalam peladenan itu Luh Bendesa dijamah oleh Arya Tabanan dan kemudian menjadi hamil.

In Balinese:   Duk punika ugi, sang prabu kalintang angob manggihin katawahan sane kalintang ageng.

In English:   The pupetter's family then making a well hole for him to take shelter in.

In Indonesian:   Amat heran pikiran I Bendesa melihat kejadian yang aneh dan ajaib itu.

In Balinese:   Kacritayang Ida Sang Prabu Arya Kenceng ngenahang upakara-upakara ring ajeng ida sang prabu, mangda ida sang prabu ledang tur subakti ring ida.

In English:   These days they have big ceremony, use this magic box there.

In Indonesian:   Saban siang Beliau menyembunyikan diri di lubang perlindungan yang ditutup dengan gedek.

In Balinese:   Anake punika raris mawali saha maduluran atur sapuniki: "Inggih Ratu Sang Prabu Sane Kajanjiang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa, ledang IRatu mapaica urip ring titiang".

In English:   Gusti Made Tegeh pray and begging to doves the millet tree to let him stay there.

In Indonesian:   Dalam peladenan itu Luh Bendesa dijamah oleh Arya Tabanan dan kemudian menjadi hamil.

In Balinese:   Sasampune punika, ida raris ngwangun benteng ring sisin tukade sane ring kiwa tengen kotane punika, tur sang prabu ngenahang benteng punika ring duur temboke.

In English:   But he is afraid that Pucangan someday will also claim his territory.

In Indonesian:   Kembali dalam wujud aslinya seperti semula.

In Balinese:   Tan dumade raris rauh panemayannyane, Sang Prabu Mengwi I Gusti Agung Gede rawuh, Ida kairing antuk 200 diri wadua balan idane.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Sasampune sue, raris rauh masannya Ida Sang Prabu Arya pacang nampi sih pasuecan Ida Sang Hyang Widi Wasa.

In English:   The king of mengwi then ask Gusti Made Tegeh who he really is.

In Indonesian:   Shri Prabu Astasura Ratna Bumi Banten adalah nama Raja Bedahulu.

In Balinese:   Kakawin puniki kasurat olih Mpu Tanakung (nenten pesengan asli) daweg Ida Sang Prabu Hayam Wuruk ngamargiang yadnya Sraddha (Maligia) ageng mantuka ring ratu niang ida (Dyah Rajapatni Gayatri) ring alun-alun puri Majapahit.

In English:   This Kakawin was written by Mpu Tanakung (not his real name) when King Hayam Wuruk committed a great holy sacrifice (Sraddha) addressed to his late grandmother, Dyah Rajapatni Gayatri, at Majapahit palace square.

In Indonesian:   Banyak pendeta, keluarga kerajaan, para bangsawan dan semua pejabat Majapahit hadir untuk melakukan persembahyangan dan penghormatan kepada arca Rajapatni Gayatri yang distanakan di sebuah singgasana putih.

In Balinese:   Sargah kapertama maosin indik kaluwihan upacara sraddha sane kalaksanayang olih Sang Prabu Hayam Wuruk.

In English:   There are offerings in the form of poetry, dances and so on.

In Indonesian:   Bab pertama mendeskripsikan tentang betapa megahnya upacara sraddha yang dilakukan oleh Raja Hayam Wuruk.

In Balinese:   Dane ngaptiang mangda kakawin punika prasida katerima tur nyenengin ida sang prabu Hayam Wuruk sadurung kakawin punika kasalin marupa lontar.

In English:   There are offerings in the form of poetry, dances and so on.

In Indonesian:   Bab pertama mendeskripsikan tentang betapa megahnya upacara sraddha yang dilakukan oleh Raja Hayam Wuruk.

In Balinese:   Kaping untat, Ida Sang Prabu Hayam Wuruk ngaturang banawa (prahu) malakar aji makudang-kudang sekar mawarna-warni.

In English:   This Kakawin was written by Mpu Tanakung (not his real name) when King Hayam Wuruk committed a great holy sacrifice (Sraddha) addressed to his late grandmother, Dyah Rajapatni Gayatri, at Majapahit palace square.

In Indonesian:   Banyak pendeta, keluarga kerajaan, para bangsawan dan semua pejabat Majapahit hadir untuk melakukan persembahyangan dan penghormatan kepada arca Rajapatni Gayatri yang distanakan di sebuah singgasana putih.

In Balinese:   Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang, mungguing Ida Sang Prabu Sane Kajanjiang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa punika maraga maha kuasa.

In English:   Where it is said that Bawi Srenggi is a powerful giant.

In Indonesian:   Dimana Dikisahkan Bawi Srenggi merupakan raksasa yang sakti.

In Balinese:   Asing-asing ane katunas olih panjake kapica olih Ida Sang Prabu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ento mawinan panjake makejang marasa bagia tur subakti teken Ida Sang prabu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sasampune wusan kasumbung olih wadwa ksatriane sami, ring tengaine punika mamargi Ida Sang Prabu Dristadyumna, okan Ida Sang Prabu Drupada.

In English:   Then war broke out between the Pandavas and the Kauravas.

In Indonesian:   [ID] Kakawin Bharatayuddha mengisahkan tentang peperangan selama 18 hari di medan perang Kuruksetra.

In Balinese:   Kawentenan Kakawin Bhomantaka puniki ngayuktiang indike kawentenan kasusastraan ring krama Jawi purwa sampun luhur, utamannyane ring masa kaprabon Ida Sang Prabu Airlangga.

In English:  

In Indonesian:   Adanya Kakawin Bhomantaka membuktikan bahwa tingkat kesusastraan masyarakat Jawa kuno sudah tergolong tinggi pada zaman Airlangga.

In Balinese:   Atman i bikul katitah numitis dadi putran ida sang prabu ane mahutama nyegjegang jagat.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Dong paekang iban cai nyaine, dini mapunduh di bancingah!” baos sang prabu.

“Inggih, masadewek titiang Gusti Prabu!”

Disubane makejang mapunduh, Gusti Prabu micayang pawarah-warah tekening panjak-panjak idane.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sang Prabu Jenggalasila ngelah rasa jejeh, yening panjak-panjak idane nemu sengkala.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kaceritayang dugase ento Ida Sang Prabu ngerereh buin adiri pepatih.

In English:  

In Indonesian:   Bagaimana kau memikirkan negeri ini agar sejahtera, masyarakat agar mendukung raja.

In Balinese:   Kalingke nampak ngadeg gumi, baanga ngidih nasi dogen beli nyak ngematiang I Benaru. “I Grantang nglanturang munyine teken jero dagang nasi. “Inggih jero dagang nasi durusang uningan marika ring Ida Sang Prabu.

In English:  

In Indonesian:   Walaupun demikian prilaku kakaknya I Grantang masih menerima dengan baik.

In Balinese:   Putran Ida Sang Prabu kapandung olih I Benaru.

In English:  

In Indonesian:   Daerah ini tertimpa bencana.

In Balinese:   I Cupak ngiring Gusti Prabu Gobangwesi lan Raden Putri ka puri.

In English:  

In Indonesian:   I Cupak mengikuti Raja Gobangwesi dan Raden Putri ke istana.

In Balinese:   Gede Cupak kaadegang agung dadi Raja Gobangwesi masanding ajak putrin gelahe dadi pramiswari,” malih runtuh wacanan sang prabu.

In English:  

In Indonesian:   I Cupak tak menjawab.

In Balinese:   Ida Sang Prabu raris ngelar sayemwara, nyen ja nyidang ngmatiang kedis gerudane, yening wong lanang lakar kasandingang tekening Raden Putri samaliha kaadegang agung dadi raja.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Pinih ajeng, upacara puniki kaprakarsayang olih Prabu Jayapangus ring satawarsa telulas.

In English:   Unfortunately, this ceremony only takes place every one hundred years, when Saka year’s last number is zero.

In Indonesian:   Upacara ini tercatat dilakukan pertama kali pada zaman raja Jayapangus pada abad ke-13.

In Balinese:   Para kelincine matur ring sang prabu mangda sareng sami matilar saking genahe ditu. “Da ngenduk keto, iraga mustine ngrunguang tur nyaga danu tetamian panglingsire nguni.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sawireh sang prabu nenten kari maduwe napi-napi.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Di panegara Medang Kemulan, ada sang Prabu Beksa maduwe putra papitu, makasami istri-istri.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sujatine, rahina Galungan mawit ring abad telu welas, daweg Ida Prabu Jayapangus saking lalintihan Warmadewa madeg nata ring gumi Bali.

In English:   For the soundbite junkies, we could just say it is the time that the divine descends upon the island and blesses it and its people.

In Indonesian:   Jadi, ‘galungan’ berarti ‘kemenangan’.

In Balinese:   Kagiat ida miragiang santukan Dewi Sayempraba wantah ruang Ida Sang Prabu Rahwana.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ida nunasang sang prabu rauh dados ksatria mahotama.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Raksasa punika wantah Prabu Rahwana.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kacrita ada tuturan satua Ida Sang Prabu Daha madue putra tetiga, lanang kekalih istri adiri.

In English:  

In Indonesian:   Sumber: Dongeng Panji dalam Kesusastraan Bali oleh I Gusti Ngurah Bagus, I Ketut Lama, dan Ida Bagus Udara Naryana

In Balinese:   Kacrita ada Kelesih intil-intil tur matur teken I Samong, “Ratu Sang Prabu tititang misadia ngamiletin sayemwarane punika, sakewanten sida tan sida antuk titiang taler druweyang”.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Di panegara Sunantara, ada sang prabu kalintang kasub tur jagat idane kertha raharja.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ida Sang Prabu sane madue putri adiri jegeg pesan, sedeng mengpeng anom.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ida Sang Prabu sane madue putri adiri jegeg pesan, sedeng mengpeng anom.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Gelisang satua, kacerita jani ada Sang Prabu ane demen nyakitin panjak.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Prabu Suliawana nitahang panjak idane ngejuk kedis Geruda ane ngrebeda.

In English:  

In Indonesian:   Prabu Suliawana memerintahkan rakyatnya menangkap burung Garuda yang mengganggu pertanian.

In Balinese:   Kakawin puniki kasalin antuk basa Jawi purwa (Kawi) olih Mpu Yogiswara duk masan kaprabon Sang Prabu Airlangga.

In English:   The compilation is translated into old Javanese (Kawi) language by Mpu Yogiswara during King Airlangga’s reign.

In Indonesian:   Kakawin ini diterjemahkan ke dalam bahasa Jawa Kuno (Kawi) oleh Mpu Yogiswara pada zaman Airlangga.

In Balinese:   Prabu Jayawikrama ane madeg nata di Puri Badrasakarana kasenengin olih panjak idane, pamekasnyane para pamacul.

In English:  

In Indonesian:   Sumber: Kisah-Kisah Tantri Made Taro

In Balinese:   Yadiastun Prabu Suradarma kantun wimuda, matuwuh 18 tiban, nanging dane mawibawa tur waged ngamong jagad.

In English:  

In Indonesian:   Walaupun Prabu Suradarma berumur delapan belas tahun, namun raja muda itu sangat berwibawa dan cakap memerintah.

In Balinese:   Sungsut manah Ida Sang Prabu riantukan akeh panjak idane ngemasin mati sangkaning kasaktian Ki Balian Batur lan sisian-sisianne. “Ih Ki Balian Batur, cangkah cumangkah cai di panegeran gelahe.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   I bendega nguningayang tur ngaturang buah pohe tekening Sang Prabu.

In English:  

In Indonesian:   Ketika buah itu melintas di pinggir kota, seseorang memungutnya.

In Balinese:   Sang Prabu gagirik ningehang satuane ento, raris nyulengek.

In English:  

In Indonesian:   Mereka sepakat untuk menyampaikan berita ular aneh itu kepada rajanya.

In Balinese:   Pamastu raris kaucapang olih sang wiku, inggih punika yening Arya Samba jakti-jakti mobot taler ngembasang palu wesi sane sida ngursak sami Wangsa Yadu, sajabaning Prabu Kresna miwah Baladewa sane nenten keni pamastu.

In English:  

In Indonesian:   Pada saat dalam kandungan Abimanyu pun telah mendapatkan pendidikan prenatal dari ayahnya, Arjuna.

In Balinese:   Brangti para wiku sami santukan rumasa kabogbogin olih Arya Samba okan Ida Sang Prabu Kresna sane maha wicaksana.

In English:  

In Indonesian:   Betapa marahnya sang pendeta karena dihina dan ditipu oleh Sang Samba seorang putra Prabu Kresna yang bijaksana.

In Balinese:   Sakadi Satua I Kedis Manyar, Satua Prabu Singa Lan Sampi Jagiran.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Duk riin, raja utawi prabu ngangge sastra-sastra pinaka geguat ritatkala ngemargiang jagate, silihtunggil sastra sane keanggen inggih punika Asta Brata ngenenin indik parilaksana dados manggala utawi raja, taler Niti Sastra indik tata negara ring Agama Hindu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sang Prabu utawi raja punika maparab Sang Raja Maruhani Sri Dharmodayana Warmadewa utawi Raja Udayana.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Inggih yening Guru Aji sueca ring titiang, mangda Guru Aji ngwentenang piuning ring Ida Sang Prabu Daha, mangda sampun ida menggah!” keto ucapan surate, ledang pesan Ida Sang Prabu Koripan, lantas prajani nyalanang utusan ngaturang surat ka Daha.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sang Prabu Aryasena kalintang sedih ngayunin okan idane, Putri Kemuning, sane sungkan tawah.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nagarakretagama inggih punika kakawin pujasastra majeng ring Sang Prabu Hayam Wuruk, kasurat olih Mpu Prapanca ring warsa 1365.

In English:   Nagarakretagama is a compilation of praises to King Hayam Wuruk written by Mpu Prapanca in 1365.

In Indonesian:   Nagarakretagama adalah sebuah kakawin pujian kepada raja Hayam Wuruk oleh Mpu Prapanca yang ditulis pada tahun 1365.

In Balinese:   Upacara Ngaturang Buah puniki sampun mamargi daweg masa bali purwa, sawetara duk warsa 800 Masehi daweg Bali kantun kagambel olih Prabu Kesari Warmadewa.

In English:   Sidatapa Village is one of the Bali Aga (olden Bali) villages on the hills of northern Bali.

In Indonesian:   Upacara Ngaturang Buah ini telah dilakukan sejak masa Bali kuno, sekitar tahun 800 Masehi saat Bali masih diperintah oleh Raja Kesari Warmadewa.

In Balinese:   Kewanten, Nitisastra sujatine mawit saking Canakya Nitisastra sane mabasa Sanskerta, kasurat olih Canakya Pandit duk kaprabon Sang Prabu Asoka ring Magada, India.

In English:   However, Nitisastra is actually a written work originating from Canakya Nitisastra in Sanskrit, written by Canakya Pandit during the reign of King Asoka in Magada, India.

In Indonesian:   Ada juga banyak metafora dan perumpamaan mengenai tingkah laku yang baik dan buruk, makanan yang layak dimakan dan yang tidak, serta bagaimana cara berbakti kepada keempat guru.

In Balinese:   -PASUNG MAYA- Satua indik Prabu Sastrapisuna sane maperih jagi menguasai jagat sekala.

In English:   Pasung Maya is a literary work from Banjar Gemeh which tells the story of Maya Raksa who fills a world that doesn't exist but wants to expand the existing world.

In Indonesian:   Pasung Maya merupakan sebuah karya dari Banjar Gemeh yang bercerita tentang Maya Raksa yang menguasi dunia yang tidak nyata namun yang ingin memperluas kekuasaan didunia nyata.

In Balinese:   Icang masih ngaenang jalane bersih, tan sadia Ida Sang Prabu macecingak ring wewidangan idane, jalane bersih tan patai.

In English:  

In Indonesian:   Kemudian I Lutung mencari I Beduda. “Eh kamu Beduda, mengapa kamu merusak jalan hingga I Kunang-kunang membawa penerang melewati jalan ini.

In Balinese:   Sang Nandaka muah prabu Singa masawitra melah sajan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ane dadi raja alase tuah Sang Prabu Singa.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Manut ring carita Mahabharata wenten Prabu ring Istana Hastina Pura sane maparab Prabu Drestarastra sane munggah dados Prabu ngentosin rainnyane Prabu Pandu sane mincatin antuk meneng ring dura istana usan polih pastu saking sang Rsi.

In English:   It's crazy to be king, what's the crazy king?

In Indonesian:   Gila menjadi raja, atau rajanya yang gila?

In Balinese:   Ada tuturan satua Sang Prabu di jagat Garbajana.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sang prabu lédang pesan tur sayang tekéning I Rakrék Sakti.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ne jani anake nganggo abah-abahan Raksa Maya utawi Prabu Sastrapisuna apang kramane demen, ulian nganggo paras sane ngaenang ia nyidaang ngae uwug pikeneh kramane krana ngebaang munyi ane boya dogen kanti gugune munyi ento ane paling beneh.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ditu lantas metu rebat Sang Prabu sareng rabinne, kantos mapikayun jagi seda ulahpati. “Wih Bli Aji Dharma, to ngudiang Beli kedek padidi?

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   “Ampura gusti prabu, yening titiang ngalih ipun ajak meriki, nentenke Gusti Prabu pacang matilar saking genahe niki.

In English:  

In Indonesian:   “Hai, manusia,” gertak harimau. “Apakah kau manusia yang telah membinasakan banyak harimau?

In Balinese:   “Alon-alon dumun gusti prabu,” keto I Gajah nugtugang satuane. “Rikala titiang nyambatang ring ipun, ‘he manusa, melahang cai mapeta.

In English:  

In Indonesian:   “Hai, manusia,” gertak harimau. “Apakah kau manusia yang telah membinasakan banyak harimau?

In Balinese:   “Ampura gusti prabu, titiang wantah jlema belog turin lemet.

In English:  

In Indonesian:   “Hai, manusia,” gertak harimau. “Apakah kau manusia yang telah membinasakan banyak harimau?

In Balinese:   “Ampura gusti prabu, yening titiang ngalih ipun ajak meriki, nentenke Gusti Prabu pacang matilar saking genahe niki.

In English:  

In Indonesian:   “Hai, manusia,” gertak harimau. “Apakah kau manusia yang telah membinasakan banyak harimau?

In Balinese:   Sang Prabu Windusara seneng pisan ngiyunin be pasih, utamane pindang cekalan.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Para bendega sampun uning ring kasenengan sang prabu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sidapaksa sampun keni winaya corah sang prabu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sapamadeg Ida Prabu Silakrama, jagat Sinduraja gemah ripah lohjinawi.

In English:  

In Indonesian:   Sejak Raja Silakrama memerintah, kerajaan Sinduraja gemah ripah lohjinawi.

In Balinese:   Arjuna kadadosang mantu olih sang prabu, kadadosang rabin okan ida Citragandha.

In English:   Arjuna was taken by the king's son-in-law, mated to Citragandha.

In Indonesian:   Kresna menyadarkan mereka.

In Balinese:   Arjuna lantas lunga mrika lan kasanggra olih Sang Prabu Citradahana (Citravahana manut teks Sanskerta asline).

In English:   Balarama and the Yadu were angry, feeling insulted by Arjuna.

In Indonesian:   Baladewa dan para Yadu marah, merasa dihina oleh Arjuna.

In Balinese:   Majeng ring pamargi ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, nenten makakalih prabu, para pemimpin Bali ngantosang sampun terang sane wenten, utawi pacang tur nyidayang sasampun mangda Bali pacang sampun ngamolihang paripolah sane setata wantah, amurwani, lan mapanget.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Tinureksa saking pamargin satuanipun, Sumanasantaka dados kabaos satua pangawit Kakawin Ramayana riantukan satua puniki nyritayang indik pamargin urip kakiang lan niang Ida Sang Rama, inggih punika Sang Prabu Aja miwah Ratu Indumati.

In English:   However, from that person’s alias, it is clear that it is the title of King Jayabhaya which is similar to the name written in his inscriptions.

In Indonesian:   Dilihat dari alur kisahnya, Sumanasantaka bisa disebut sebagai prekuel Kakawin Ramayana karena mengisahkan tentang kehidupan kakek-nenek Sri Rama, yakni Maharaja Aja dan Ratu Indumati.