How to reduce plastic waste from religious ceremonies? Post your comments here or propose a question.

Mpu

mpu

m æu
  • priest; sage (Noun) en
  • pendeta (Noun) id
Andap
-
Kasar
-
Alus sor
-
Alus mider
-
Alus madya
-
Alus singgih
-
Mider
Bali dataran dialect
-
Bali aga dialect
-

Usage Examples

Kekawin Sutasoma sane ngamuat Bhineka Tunggal Ika nika kakawi olih Mpu Tantular
No translation exists for this example.

⚙ Usage examples pulled from the Community Spaces


In Balinese:   Duk warsa 1019-1042, carita Arjuna matapa puniki kasalin basa tur kasurat marupa kakawin mabasa Jawi purwa olih Mpu Kanwa.

In English:   But Arjuna passed the test.

In Indonesian:   Namun Arjuna lulus dalam pertapaan itu.

In Balinese:   [BA] Silih sinunggil kakawin sane pinih bawak inggih punika Banawa Sekar, lumrah kabawos Banawa Sekar Tanakung duaning kasurat olih Mpu Tanakung duk warsa 1351 Masehi.

In English:   There are only 12 stanzas in this kakawin, divided into three chapters.

In Indonesian:   Bab kedua menjelaskan tentang beraneka macam persembahan dari banyak keturunan bangsawan Majapahit.
[[Word example text ban::[BA] Silih sinunggil kakawin sane pinih bawak inggih punika Banawa Sekar, lumrah kabawos Banawa Sekar Tanakung duaning kasurat olih Mpu Tanakung duk warsa 1351 Masehi.| ]]

In Balinese:   Kakawin puniki kakaryanin olih Mpu Panuluh daweg pamerintahan Raja Jayabhaya saking Panjalu (1135-1157 Masehi).

In English:   In the Mahabharata, the description of war begins in the Bhisma Parwa section.

In Indonesian:   Yang tak kalah menarik dari kakawin ini adalah kisah mengenai dihidupkannya kembali Pariksit yang meninggal di dalam kandungan.

In Balinese:   Daweg punika, manut dane, wenten sistem agama sane matiosan inggih punika wargi Bali Aga sane nganutin tradisi leluhuripun saking jaman Markandeya, Saptarsi miwah Mpu Kuturan, kalih sistem agama sane anyar saking Majapahit.

In English:   Chapter III, called Kembanging Langit, discusses Islamic teachings and their similarities to Hinduism.

In Indonesian:   Pada masa itu, menurutnya, terdapat kesenjangan keyakinan antara orang-orang Bali Aga yang menganut tradisi leluhurnya sejak masa Markandeya, Saptarsi dan Mpu Kuturan dengan sistem kepercayaan baru yang diperkenalkan oleh Majapahit.

In Balinese:   Pur puniki kaadegang ring warsa 929 Saka utawi 1007 Masehi santukan kausulang olih Mpu Kuturan, pangarah ratu Anak Wungsu.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Ring Kakawin Hariwangsa taler, Mpu Panuluh nyambat indike dane ngripta kakawin punika antuk titah lan palugrayan Raja jayabhaya.

In English:   The point of this story is Sri Krishna's marriage to Rukmini.

In Indonesian:   Karena itu, nama Mpu Panuluh pun bukanlah nama asli.

In Balinese:   Nika mawinan, pesengan Mpu Panuluh taler nenten pesengan asli.

In English:   The point of this story is Sri Krishna's marriage to Rukmini.

In Indonesian:   Karena itu, nama Mpu Panuluh pun bukanlah nama asli.

In Balinese:   Kruna ‘mpu’ maartos ‘sang sane kasinggihang’ lan nenten ja kaanggen ring pesengan pandita utawi rakawi kemanten.

In English:   Usually, almost all kakawin writing projects are sponsored by the king.

In Indonesian:   Biasanya, hampir semua proyek penulisan kakawin disponsori oleh raja.

In Balinese:   Nika mawinan para mpu utawi rakawi (pangawi kakawin) biasane polih upah nulis saking raja marupa tanah, emas tur jaminan salami urip.

In English:   Therefore, a mpu or rakawi (author of kakawin) usually gets royalties from the king in the form of land, gold or life insurance.

In Indonesian:   Karena itu, seorang mpu atau rakawi (pengarang kakawin) biasanya mendapatkan royalty dari raja berupa tanah perdikan, emas atau jaminan kehidupan.

In Balinese:   Mpu Panuluh ngaripta Kakawin Hariwangsa pinaka saduran saking Cakepan Hariwangsa mabasa Sanskerta.

In English:   The existence of sponsorship of poets and writers proves that the kings of ancient Java had great attention to literacy.

In Indonesian:   Para rakawi atau pujangga biasanya tidak memakai nama asli.

In Balinese:   Om swastiastu

Uningayang wastan titiang Made Ariyana saking STAHN Mpu Kuturan Singaraja.

In English:  

In Indonesian:   Om Swastiastu

Perkenalkan nama saya Made Ariyana dari kampus STAHN Mpu Kuturan Singaraja.

In Balinese:   Kakawin puniki kasalin antuk basa Jawi purwa (Kawi) olih Mpu Yogiswara duk masan kaprabon Sang Prabu Airlangga.

In English:   The compilation is translated into old Javanese (Kawi) language by Mpu Yogiswara during King Airlangga’s reign.

In Indonesian:   Kakawin ini diterjemahkan ke dalam bahasa Jawa Kuno (Kawi) oleh Mpu Yogiswara pada zaman Airlangga.

In Balinese:   Mpu Yogiswara pangawi Kakawin Ramayana mrasa seneng ri tatkala nyurat kaluihan sekar tunjung ring telaga sane madaging toya ening punika: tunjung putih pwa ya ta tunjung abang sedeng rum/ kumbangnya ghurnita masabda umung sadarppa/ len manda maruta mirirya sugandha mambo/ Sang Rama Laksmana rikang ksana tusta de nya// “Sekar Tunjung Petk miwah Abang sedek kembang/ kumbangnyana pagrieng masuara/ taler angin sane ngesir ngura ambu mrik sumirik/ Sri Rama miwah Sang Laksmana ri tatkala punika seneng kabuatang// Kalengengan ring taman sane wenten ring wana punika, antuk telaga miwah sekar taler bramarannyane, manados sesuratan sane panjang ring kriya sastra kunane puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kawentenan indik yoga puniki, ajahan sane kamargiang olih para yogi, ngalangenin pisan kasuratang olih Mpu Yogiswara manados kawentenan ring taman, ri tatkala sekar miwah bramarane matunggilan sangkaning keberan angin sane lengut. (terjemahan oleh @YesiCandrika)

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Yogiswara pangawi Kakawin Ramayana mrasa seneng ri tatkala nyurat kaluihan sekar tunjung ring telaga sane madaging toya ening punika: tunjung putih pwa ya ta tunjung abang sedeng rum/ kumbangnya ghurnita masabda umung sadarppa/ len manda maruta mirirya sugandha mambo/ Sang Rama Laksmana rikang ksana tusta de nya// “Sekar Tunjung Petk miwah Abang sedek kembang/ kumbangnyana pagrieng masuara/ taler angin sane ngesir ngura ambu mrik sumirik/ Sri Rama miwah Sang Laksmana ri tatkala punika seneng kabuatang// Kalengengan ring taman sane wenten ring wana punika, antuk telaga miwah sekar taler bramarannyane, manados sesuratan sane panjang ring kriya sastra kunane puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kawentenan indik yoga puniki, ajahan sane kamargiang olih para yogi, ngalangenin pisan kasuratang olih Mpu Yogiswara manados kawentenan ring taman, ri tatkala sekar miwah bramarane matunggilan sangkaning keberan angin sane lengut. (terjemahan oleh @YesiCandrika)

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Tanakung ring kriya sasran idane inggih punika Kakawin Wrettasancaya maosang indik sungsut kayun Sang Dewi sane katinggalin olih jiwatmannyane inggih punika Sang Kawi (mango): mas ningwang toh diwasa tekaping mangwalanglang kalangwan/ tolih ranten rasika kari tibrangarang kandehan kung/ sokagring ring taman agulingan ring hebing nagapuspa/ mandakranta bhramara manangis ring ruhur darpa manghreng// “Uduh jiwatman titiange, sampun sue dados pangawi (mango) ngumbara alanglang kalangwan/ cingakin titiang sane ngajap-ajap/ sungsut, lara ring telenging taman, nylempang ring soring taru nagasari/ ring duhure makebertiosan sinambi nangis ngrieng// Parikan kakawin ring teks baduur punika muatang kruna mango taler lango.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Kanwa nyuratang lengkara punika ring manggala kriya sastra Kakawin Arjunawuwaha, sane dados kriya sastra kapertama sane karipta ring Jawa Timur.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Kanwa raris nyurat: ambek niscaya sawalepa magawe rupa larapan ikang patin teka, nyapa kadi aku miwah nglemekin anak tiosan ngawinang engsap ring raga, punika sane dados jalaran padem (terjemahan @Yesi Candrika)

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mpu Kanwa rumasa jagi nyaihang makakalih tokoh puniki.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Payudannyane Niwatakwaca kapining Sang Arjuna kabaosang ageng pisan olih Mpu Kanwa.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Yening ring manggala kriya sastra Mpu Kanwa nyihnayang detya sakti Niwatakwaca, punika mawinan salanturnyane sang pangawi nyihnayang ksatria sane teguh ring sajeroning tapa, inggih punika Sang Arjuna.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Nagarakretagama inggih punika kakawin pujasastra majeng ring Sang Prabu Hayam Wuruk, kasurat olih Mpu Prapanca ring warsa 1365.

In English:   Nagarakretagama is a compilation of praises to King Hayam Wuruk written by Mpu Prapanca in 1365.

In Indonesian:   Nagarakretagama adalah sebuah kakawin pujian kepada raja Hayam Wuruk oleh Mpu Prapanca yang ditulis pada tahun 1365.

In Balinese:   Pura Erjeruk kawastanin pinaka Pura Dang Kahyangan santukan ring pura puniki wenten Menjangan Saluwang genah ngaturang bakti ring ida maraga suci Mpu Kuturan, miwah wenten Meru Tumpang Tiga genah ngaturang bakti ring Dang Hyang Nirartha.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Mangkin dane kacatet aktif pinaka dosen tetap ring Institut Pariwisata dan Bisnis Internasional ring Denpasar Bali, taler naenin dados dosen luar biasa miwiah dosen tamu ring akudang kampus lianan minakadi IHDN Denpasar, IKIP PGRI Bali, Universitas Mahasaraswati Denpasar, STIE BIITM Denpasar, Politeknik Negeri Bali, Politeknik Internasional Bali, STAHN Mpu Kuturan Singaraja, miwah The London School of Public Relations (LSPR) Jakarta.

In English:   Most of his works explore educational practices in religious traditions and local wisdom (ethnopedagogy), some of which are “Barong Brutuk, Guardians of the Soul from the Land of Ancient Bali” (published in 2019) and “Mongah, Learning the Value of Life from Fern Men” (published in 2020).

In Indonesian:   lahir di Singaraja, Buleleng, Bali pada tanggal 14 Agustus 1987.

In Balinese:   Sang Hyang Kamahayanikan inggih punika lontar mabasa Jawi purwa sane karipta duk satawarsa kaping dasa, daweg kaprabon Raja Mpu Sindok (929-947 Masehi).

In English:   The existence of the Sang Hyang Kamahayanikan text is very close to the existence of the Borobudur Temple which at that time became the center of worship and teaching of Buddhism.

In Indonesian:   Keberadaan teks Sang Hyang Kamahayanikan ini sangat erat dengan keberadaan Candi Borobudur yang pada saat itu menjadi pusat persembahyangan dan pengajaran Agama Buddha.

In Balinese:   Kakawin puniki kasurat olih Mpu Dharmaja daweg masan kaprabon Raja Kameswara ring Kediri duk satawarsa ping 12.

In English:   He uses flower arrows to make Lord Shiva's heart remember sexual intercourse.

In Indonesian:   Kakawin ini ditulis oleh Mpu Dharmaja pada masa pemerintahan raja Kameswara di Kediri pada abad ke-12.

In Balinese:   Lenan ento masih ada pengaruh uli Hindu ane teka ka Bali sekat jaman Mpu Kuturan kanti Dang Hyang Nirartha, ane ngeranaang ada makudang-kudang tafsiran.

In English:  

In Indonesian:   Upacara jenis ini, sangat lazim dilakukan.

In Balinese:   Mpu Monaguna wantah ngripta pesengan abiseka ‘sang sane dados gurunida ring sajeroning paplajahan nyastra’.

In English:   On Earth, their kingdom was ruled by Dasaratha, who later had the son named Rama who was famous throughout the ages.

In Indonesian:   Harini memohon kepada Trinabindu agar menghapus kutukan itu karena dia memiliki suami di surga.

In Balinese:   Kakawin Sumanasantaka inggih punika silih sinunggil kakawin pinih dawa sasampun Bhomantaka, karipta olih Mpu Monaguna duk jaman Kediri.

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   Kruna Sumanasantaka nenten munggah ring reriptan asli Kalidasa, tur nenten pinaka murda asli mahakawya pikaryan Mpu Monaguna puniki.

In English:   Aja and Indumati have had many adventures, which are discussed in detail in this kakawin.

In Indonesian:   Aja kemudian mengakhiri hidupnya di perpaduan sungai Sarayu dan Gangga.

In Balinese:   Semboyan puniki inggih punika kakaryanin olih Mpu Tantular uli kitabne inggih punika kitab Sutasoma.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kacerita dugasiIpidan, Mpu Lalumbang masemeton sareng Mpu Langgia.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sekadi ring kakawin sutasoma karangan Mpu Tantular "Bhineka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa" sane artinnyane yadiastun mapabinaan nanging asiki , nenten wenten kebenaran sane kekalih.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Sakadi sane kasebutin ring kakawin Sutasoma sane kekaryanin olih Mpu Tantular “Bhineka Tunggal Ika Tan Hana Dharma Mangrwa” sane tegesnyane: malenan nanging besik, nenten wenten kasujatian sane kadua.

In English:  

In Indonesian:  

In Balinese:   Kakawin Wrttasancaya (Wrttayana) karipta olih Mpu Tanakung sawetara duk satawarsa kaping pat welas.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Ritatkalaning ngripta Wrttasancaya, Mpu Tanakung sujatine sampun ngwacen akeh pisan karya sastra Sanskerta, utamannyane Chandovicitih sane pinaka bantihan Bharatanatyasastra, silih sinunggil cakepan indik gancaran Sanskerta.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.

In Balinese:   Pikaryan Mpu Tanakung puniki ngambil soroh tema sane pateh sareng Meghaduta olih Kalidasa, sane taler nlatarang indik tata titi wirama standar ring gancaran Sanskerta.

In English:   However, Mpu Tanakung has succeeded in collaborating original Sanskrit poetry meters with Javanese local wisdom through his long-time works, experiments and experiences.

In Indonesian:   Kern, seorang sarjana Belanda menerjemahkan karya menakjubkan ini pada tahun 1875.

In Balinese:   Yadiastun ring suang-suang kakawin Mpu Tanakung satata yadcad ragan ida tambet, para sarjana sastra Jawi purwa dahat ngon ring pikaryan ida.

In English:   This Kakawin explains poetry meters in detail, adopted from Sanskrit poetry meters.

In Indonesian:   Kakawin ini menjelaskan mengenai metrum-metrum sajak secara mendetail, yang diadopsi dari metrum-metrum sajak Sanskerta.